Στο σημερινό μας σημείωμα παραθέτουμε δύο αποσπάσματα από δημοσίευμα του Συλλόγου Βλάχων της πόλης μας στις τοπικές μας εφημερίδες ‘ΛΑΟΣ’ και ‘ΕΠΙΚΑΙΡΑ’ στις 26-25/10-2010 :
«Με αφορμή κείμενο του κ. Τσιαμήτρου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΛΑΟΣ (16-17/10/2010) και για πλήρη και αντικειμενική ενημέρωση των αναγνωστών , το Δ/Σ του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας επισημαίνει: Ο ‘‘αρθρογράφος’’ Κ. Τσιαμήτρος, επιλεκτικός αντιγραφέας και συχνά διακινητής υποβολιμαίων κειμένων, έχει αναγάγει τελευταία εαυτόν σε βλαχολόγο, τιμητή των πάντων και με τα δημοσιεύματά του αναπαράγει κοινολογίες, στερεότυπα και ιδεολογήματα του παρελθόντος, καταδικασμένα στη συνείδηση του λαού. Παρερμηνεύοντας την απαξίωση του Συλλόγου για τα δημοσιεύματά του, συνεχίζει να κινδυνολογεί και να διατυπώνει αιχμές (και από το Face Book), ενάντια σε όσους δραστηριοποιούνται για τη διατήρηση της βλάχικης παράδοσης, επισείοντας κινδύνους του παρελθόντος, και προσπαθεί, ανεπιτυχώς βέβαια, να υπονομεύσει τις προσπάθειες του Συλλόγου για τη διατήρηση και διάσωση της βλάχικης γλώσσας».
«Κάποιοι συγκεκριμένοι κύκλοι, που θεωρούν τη γλωσσική ετερότητα και ποικιλία 'κατάρα' για το τόπο και όχι 'ευλογία', - ανάμεσά τους ο κ. Τσιαμήτρος και δυο τρεις άλλοι στο νομό - σκεπτόμενοι με όρους του 19ου αιώνα, σαν σε διατεταγμένη υπηρεσία, αποκρύπτουν την αληθινή τους πρόθεση: την εξαφάνιση της βλάχικης γλώσσας.»
Στην συνέχεια παραθέτουμε αποσπάσματα σε εισαγωγικά από άρθρα του κ Τσιαμήτρου. Τα άρθρα του για τους Βλάχους είναι 45. Αυτά είναι γεμάτα με βλάχικη λαλιά, με αυθεντικό τρόπο και ελληνική γραφή (μήπως τάχα αυτό πείραξε;), όπως ειπώθηκαν από γνήσιους Βλάχους. Επειδή ο χώρος ενός σημειώματος δεν μας επιτρέπει την καταγραφή όλων των λέξεων και φράσεων της βλάχικης λαλιάς των άρθρων, αντιγράφουμε ελάχιστα αποσπάσματα μόνο από 3 σημειώματα (από έθιμα της παράδοσης των Βλάχων).
1. ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ ΣΤΟΥΣ ΒΛΑΧΟΥΣ. «Οου αρόŝου, φάτσα αρόŝα = Κόκκινο αβγό, κόκκινο πρόσωπο. “ Κα όου αρόŝου ŝι κǎ κιάτρǎ σǎνǎτόσου” = Σαν αβγό κόκκινο και σαν πέτρα γερός. “Γκίνι βινίŝ όου αρόŝου, σǎνǎτόσου κǎ κιάτρǎ μι αφλάŝ, σǎνόσου κǎ κιάτρǎ σμι αλάŝ” = Καλώς ήρθες κόκκινο αβγό, γερό σαν πέτρα με βρήκες, γερό σαν πέτρα να με αφήσεις. Γκίνι βίνις λούνα αλ Παŝτι, ιό κα τίνι, ŝ’τίνι κα ιό, μπάρμπα ατά πǎν λα κέπτου, μπάρμπα αμιά πǎνǎ ντι μπάντι, κǎτǎ αρίνα άρι μπάντι, τούτς παράτσλι του πούνγκǎ άλι τάτα = Καλώς ήρθες φεγγάρι του Πάσχα, εγώ σαν και σένα και συ σαν εμένα, τα γένια τα δικά σου ως το στήθος, τα δικά μου ως το χώμα, όση η άμμος καταγής, τόσα τα χρήματα στο κιμέρι του πατέρα.»
2. ΕΘΙΜΑ ΑΝΥΠΑΝΤΡΩΝ ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ .«Βίνιρι ιάστι τζούα αλ Στα Βίνιρι = Η Παρασκευή είναι η ημέρα της Αγίας Παρασκευής. Φλοάρǎ γκαλμπινιουάσâ, τζâ αλ φεάτελορ, σγίνǎ ζμ’ατζιούτǎ, Ντουμǎνικα ταχινά, ŝ Λούνι σιάρǎ. Πρι αροάουα μπράτσâ, πρι κάλου νι- γκâλτσάτου ŝι πρι κάλε νι-κǎλκάτǎ. Πρι τζιόνε νιν-σουράτου, πρι φιάτǎ νι- μǎρτάτǎ, νǎ ούντρου του μιρέϊ, του γκορτσέϊ, του κâϊŝι ν-φλουράτσι = Λουλούδι κιτρινόχρωμο ,ανάγγειλε των κοριτσιών να’ρθουν να με βοηθήσουν την Κυριακή το πρωινό κι απόβραδο Δευτέρας. Στη δροσοστάλα αγκαλιά, σε άλογο απετάλωτο και σε δρομάκι απάτητο. Πάνω σε νιο ανύμφευτο, σε ανύπαντρο κορίτσι, μες τις μηλιές, στις αχλαδιές, στις ανθισμένες καϊσιές.. Λιλίτσια ντι τ’ μούντι, ŝι αμάρǎντǎ ντι τ’ κǎμπου, τζâ άλι φεάτελορ, ŝι γινǎ ŝι νι μι αντούνǎ , Ντουμǎνικǎ ταχινά = Λουλούδι μου βουνίσιο κι αμάραντε του κάμπου, ανάγγειλε των κοριτσιών να’ρθούν να με μαζέψουν την Κυριακή το πρωινό»..
3. ΕΘΙΜΑ ΒΛΑΧΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΚΕΤΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΓΕΝΝΑ. «Γκίνι βίνιρι , φιάτǎ αμιά, κου αράουǎ βίνερι, κου αράουǎ σ’φούγκə, φιτŝιόρλου σǎ νǎ αντούκǎ = Καλώς κοπιάσαν, κόρη μου, σαν τη δροσούλα ήρθαν, σαν τη δροσιά να φύγουνε, το αγόρι να μας φέρουνε. Νούνε, σ’τσǎ μπǎνεάτζǎ νάουα νούμǎ = Νουνέ, να σου ζήσει το νέο όνομα. Πǎρίντσι, σβǎ μπǎνεάτζǎ νούμǎ, ŝι κου ούνə φιάτǎ = Γονείς, να σας ζήσει το όνομα και με μια κόρη».
Τα συμπεράσματα στον αναγνώστη………………… Πού φαίνεται ότι εμείς υπονομεύουμε την βλάχικη λαλιά; Όποιος αναγνώστης επιθυμεί να έχει ολοκληρωμένη ενημέρωση (και όχι επιλεκτική) δεν έχει παρά να ζητήσει όλα τα άρθρα του κ. Τσιαμήτρου στο τηλ. 6946461136, τα οποία μπορεί να προμηθευτεί και σε ηλεκτρονική μορφή, ή από το αρχείο της εφημερίδας, που συνεργαζόμαστε.
Τελεσίδικα δεν θα επανέλθουμε ποτέ άλλη φορά σε αντιπαράθεση με κάποιους για το θέμα της λαλιάς, της ιστορίας και της παράδοσης των Βλάχων Δεν έχει νόημα. Άλλωστε αυτό (η αντιπαράθεση) νομίζουμε ότι δεν θα ενδιέφερε το αναγνωστικό κοινό. Ωστόσο, χρωστούμε και οφείλουμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας με μια ήπια και πολιτισμένη απάντηση, με στοιχεία, από την λασπολογία (με κραυγές), όπως ‘επιλεκτικός αντιγραφέας’, ‘διακινητής υποβολιμαίων κειμένων’ ‘τιμητής των πάντων’, ‘σαν σε διατεταγμένη υπηρεσία’, ‘αληθινή του πρόθεση: η εξαφάνιση της βλάχικης γλώσσας’.
Σημ: Προτιμούμε το ελληνικό αλφάβητο για την καταγραφή των βλάχικων διότι απευθυνόμαστε σε Έλληνες. Άλλωστε οι πρώτες μαρτυρίες των βλάχικων σε γραπτές φράσεις και γραπτό λόγο ήτανε σε ελληνικό αλφάβητο: π.χ Α.(φράση) ‘Τόρνα, τόρνα φράτερ’= γέρνει-γέρνει αδελφέ ή γύρνα-γύρνα αδελφέ, βυζαντινός χρονογράφος Θεοφύλακτος Σιμοκράτης, 6ος μ.Χ αιώνας. Β.(λόγος) ‘Βίργιρε ‘Μούμα-λ τουμνεζί ώρε τρέ νόϊ πεκετόσλοιι’= Παρθένος η μητέρα του Θεού δεήσου και για εμάς τους αμαρτωλούς.), Νεκταρίου Τέρπου σε ξύλινη εικόνα Νεκτάριου Τέρπου το 1731 μ.Χ στο χωριό Αρδενίτσα, πεδιάδα της Μουζακιάς στην Αλβανία).
(Χρησιμοποιήσαμε μόνο τα σύμβολα ŝ και ǎ για το παχύ σίγμα και άφωνο φωνήεν, αντίστοιχα.).
Tσιαμήτρος Γιάννης
εκπ/κός - χοροδιδάσκαλος
ΑΡΘΡΟ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ
«ΛΑΟΣ» ΒΕΡΟΙΑΣ 11-12-2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.