Πέμπτη 30 Αυγούστου 2012

Εκδηλώσεις στο Λιβάδι για τον ήρωα Γεωργάκη Ολύμπιο



Την Κυριακή 2 Σεπτεμβρίου 2012 θα πραγματοποιηθούν εορταστικές εκδηλώσεις προς τιμή του ήρωα Γεωργάκη Ολύμπιου στο Μητροπολιτικό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Ιερουργούντος του Σεβασμιώτατου Μητροπολίτου Ελασσόνας κ.κ. Βασιλείου, με αφόρμη την 191η επέτειο θανάτου του εθνικού μας ήρωα.


Πρόγραμμα εκδηλώσεων:

07:00 Πεντάλεπτος κωδωνοκρουσία των Ιερών Ναών

09:45 Πέρας προσέλευσης επισήμων στο Δημοτικό Κατάστημα

10:00 Μνημόσυνο προς τιμή του ήρωα ΓΕΩΡΓΑΚΗ ΟΛΥΜΠΙΟΥ στο Μητροπολικό Ναό Κοιμήσεως Της Θεοτόκου, Ιερουργούντος του Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Ελασσόνας κ.κ. Βασίλειου

10:30 Ομιλία για την δράση του ήρωα ΓΕΩΡΓΑΚΗ ΟΛΥΜΠΙΟΥ από τον εκπρόσωπο του Συλλόγου Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης κ. Γεώργιο Συνεφάκη

11:00 Επιμνημόσυνη δέηση στο χώρο του ανδριάντα παρουσία Αρχών - Κατάθεση στεφάνων από επισήμους, συλλόγους κλπ.

11:45 Δεξίωση επισήμων στο Δημοτικό Κατάστημα

Μερικά, πρώτα, συντριπτικά ντοκουμέντα κατά θεωριών κ.κ. Βασιλείου και Νεραντζή…


Του Δημήτρη Στεργίου

Η θεωρία του για... βλαχόφωνους Καραγκούνηδες στην Ακαρνανία, μαζί με μερικές άλλες, μη… «εθνοκεντρικές», όπως υπερηφάνως… υποστηρίζουν, ενισχύει τη νέα αντεθνική προπαγάνδα και κοσμοθεωρία των «Μακεδοαρμάνων» ότι οι… Βλάχοι υπήρχαν και πριν από τη… Ρωμαιοκρατία!!!

Ιδού η θεωρία των  κ.κ. Αντώνη Βασιλείου – Ιωάννη Νεραντζή:
«Βασισμένοι, λοιπόν, και στο σύγγραμμα αυτό του Αντώνη Βασιλείου, μπορούμε τώρα να υποστηρίξουμε ότι τα Βλάχικα γλωσσικά ιδιώματα ήταν και αρχαιότερα από τη λατινική γλώσσα και επέδρασαν σ΄ αυτήν εκ των υστέρων για να διαμορφωθεί η λαϊκή λατινική…»
Ιδού και η κοσμοθεωρία της αντεθνικής «μακεδοαρμάνικης» προπαγάνδας για «βλάχικη μειονότητα»:
«Οι Βλάχοι προϋπήρχαν της ρωμαϊκής κατάκτησης του Αίμου και ότι η αρχαία θρακική/μακεδονική/ φρυγική γλώσσα ήταν τα… βλάχικα»!!!....

Περιμένω  να ολοκληρώσει ο διάσημος καθηγητής, βαλκανολόγος – ρωμανιστής και πολυγραφότατος (έχει συγγράψει πάνω 200 βλαχολογικά βιβλία στην ελληνική, στη γαλλική και σε άλλες γλώσσες)  κ. Αχιλλεύς Λαζάρου την κριτική του για το «βιβλιοσύγγραμμα» (ματαίως προσπάθησα σε όλα τα λεξικά να βρω αυτή τη σύνθετη λέξη του «σοφού» φιλόλογου κ. Ιωάννου Νεραντζή και τη σημασία της!). 
Μέχρι να μου αποσταλεί το κείμενο αυτό από τον κ. Λαζάρου,  θα συνεχίσω να κρατώ τη δημοσιογραφική «καλαμίδα», την οποία με προτρέπει ο παιδαγωγός να πετάξω, διότι μου είναι πολύτιμο «εργαλείο» για τις επιστημονικές και δημοσιογραφικές έρευνές μου.

Βλάχοι... Φρύγες, Βρύγες και αρχαία βλάχικα (!!!)


Ένα άρθρο που... βρήκα "όλως τυχαίως" στο διαδίκτυο και που το θεωρώ επίκαιρο λόγω των τελευταίων γεγονότων...

«Αν ισχύει η Αινειάδα και αν ισχύει ότι έχει γραφεί από τους νεώτερους επικούς ποιητές και νεώτερους ιστορικούς τότε... έτσι έχουν τα πράγματα όπως θα σας τα παρουσιάσω» !!!
Κάπως έτσι ξεκινά η παραποίηση της Ιστορίας. Με υποθετικά σενάρια και καταλήγουν σε… ιστορικές αποδείξεις !!!

Τα τελευταία χρόνια γίνονται διάφορες προσπάθειες να παρουσιαστεί ο βλαχόφωνος Ελληνισμός ως μη Ελληνικό φύλο, ως ένα φύλο που πριν την Ρωμαϊκή κατάκτηση του Αίμου μιλούσε μια άλλη γλώσσα, διάφορη από αυτή των Ελληνικών πληθυσμών της Μακεδονίας, ως ένα φύλο που μιλούσε.. αρχαία βλάχικα !!!
Παρουσιάζονται βέβαια οι βλάχοι ως ιθαγενές στοιχείο της Μακεδονίας… αλλά δεν μιλούσε Ελληνικά…. ότι στην ίδια την Μακεδονία μιλιόταν άλλη, ξένη γλώσσα... ότι η Μακεδονία δεν κατοικούνταν από Έλληνες… ότι δεν ήταν Ελληνική !!!

Ακούμε λοιπόν θεωρίες για…
Βρύγες που κατοικούσαν στο Βέρμιο… που μετακινήθηκαν στα παράλια της Μικρασίας όπου μετονομάστηκαν σε Φρύγες… που μιλούσαν Χεταϊκα… που έχτισαν την Τροία… που νικήθηκαν από τους Αχαιούς… που επέστρεψαν στα πάτρια εδάφη… στη γενέτειρα… και που τα Χεταϊκα που μιλούσαν δεν ήταν τίποτα άλλο παρά… αρχαία βλάχικα !!!!
Μία μίξη αχταρμάς… μία ανάμιξη ιστορικών γεγονότων με σενάρια επιστημονικής φαντασίας ικανά να δημιουργήσουν διηγήματα για αναγνωστικό κοινό με έντονες μεταφυσικές ανησυχίες !!!
Για του λόγου το αληθές χρησιμοποιούνται στοιχεία από την Αινειάδα του Βιργίλιου καθώς και λογοπαίγνια με λέξεις που αποδεικνείουν ότι η βλαχική προυπήρχε της Ρωμαϊκης κατάκτησης της Χερσονήσου του Αίμου !!!

Τρίτη 28 Αυγούστου 2012

Αναστάσιος Πηχιών


Ο Αναστάσιος Πηχιών, γνωστός και ως Αναστάσιος Πηχεών, (Αχρίδα, 1836 - Καστοριά, 24 Μαρτίου 1913) ήταν βλαχόφωνος Έλληνας, εκπαιδευτικός και μακεδονομάχος.

Γεννήθηκε στην Αχρίδα της Πελαγονίας την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τις εγκύκλιες σπουδές του τις έκανε στην Αχρίδα και το Μοναστήρι. Είχε την τύχη να έχει δάσκαλο τον Μαργαρίτη Δήμιτσα, στο ιδιωτικό σχολείο του οποίου, στο Μοναστήρι, δίδαξε επί ένα χρονικό διάστημα και βοήθησε τον δάσκαλό του στην συγγραφή των διαφόρων μελετών του. Ο Δήμιτσας τον προέτρεψε να μεταβεί, το 1856, στην Αθήνα, να τελειώσει εκεί το Γυμνάσιο και να συνεχίσει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο. Το 1859 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Για να καλύπτει τα έξοδα των σπουδών του, αντέγραφε διάφορα έγγραφα και συγγράμματα, ενώ το δεύτερο χρόνο των σπουδών του έλαβε υποτροφία από το Βελλίδειο κληροδότημα. Συμμετείχε σε όλες σχεδόν τις κινητοποιήσεις των φοιτητών, τόσο για το Μακεδονικό ζήτημα όσο και τις αντιδυναστικές διαδηλώσεις κατά της Βασιλείας του Ὀθωνα, που οδήγησαν στην πτώση της βασιλικής δυναστείας. 

Το 1863 δέχθηκε τη θέση του ελληνοδιδασκάλου στην Κλεισούρα Καστοριάς όπου δίδαξε για δύο χρόνια. Το 1865 διορίστηκε δάσκαλος στο ελληνικό σχολείο της Καστοριάς. Στην Καστοριά ο Πηχιών ανέπτυξε έντονη εκπαιδευτική δραστηριότητα καταβάλλοντας προσπάθειες για την ίδρυση ελληνικών σχολείων και την κατάλληλη στελέχωσή τους. Συνέβαλε ακόμη ουσιαστικά στην πρόοδο του Φιλοεκπαιδευτικού Συλλόγου Καστοριάς που ιδρύθηκε το 1872. Για το σκοπό αυτό τον βοήθησαν υλικά και ηθικά για την επιτέλεση του έργου του σημαντικοί λόγοι της εποχής εκείνης και κυρίως με τους Αναστάσιο Γούδα και Κωνσταντίνο Ασώπιο [1] – Ηπειρώτες από το Γραμμένο Ιωαννίνων, ο δε πρώτος γιατρός και λόγιος και ο δεύτερος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Δευτέρα 27 Αυγούστου 2012

Αστική συγκρότηση των Βιτωλίων


Του Βασίλη Γούναρη
Αναπληρωτή Καθηγητή του τμήματος Βαλκανικών Σπουδών ΑΠΘ στη Φλώρινα

Μια γενική άποψη του Μοναστηρίου σε κάρτ ποστάλ των αρχών του 20ου αι. Η αστική εικόνα της πόλης διαμορφώθηκε σταδιακά. Πρώτο κύμα μαζικών μετακινήσεων προς το Μοναστήρι προκάλεσε η καταστροφή της Μοσχόπολης (1770) και των άλλων ημιαστικών κέντρων της Ηπείρου. Η αιματηρή συντριβή των Αλβανών το 1830 μέσα στην ίδια την πόλη εδραίωσε οριστικά την παρουσία όλων αυτών των ξεριζομένων (φώτο αριστερά: αρχείο ΕΛΙΑ).

Τα Επιστολικά Δελτάρια και το υπόλοιπο φωτογραφικό υλικό πιστοποιούν το αληθές των λόγων  του Γεωργίου Μόδη και αρκετών άλλων συμπατριωτών του: στις αρχές του 20 αι. το Μοναστήρι ήταν, από πολλές απόψεις, μια πραγματική ακρόπολη του Ελληνισμού στη Μακεδονία. Γενναίες χορηγίες κατά την περίοδο 1880-1900 είχαν εξοπλίσει την πόλη με εντυπωσιακά εκπαιδευτικά ιδρύματα: πλήρες γυμνάσειο, παρθεναγωγείο με γυμνασιακό τμήμα, αστική σχολή αρρένων, κεντρικό νηπιαγωγείο και άλλα οκτώ συνοικιακά. Αν πιστέψουμε τις στατιστικές, περίπου 1600 παιδιά, το 1/3 περίπου νήπια, μάθαιναν ελληνικά γράμματα το 1908. Το άλλο τρίτο αποτελούσαν οι μαθητές του Παρθεναγωγείου, αλάθητο σημάδι των νέων ηθών. Κορωνίδα των ευεργεσιών ήταν το καλλιμάρμαρο νοσοκομείο «ο Ευαγγελισμός», καύχημα της πόλης, που περιλάμβανε γηροκομείο και βρεφοκομείο. Οι Μοναστηριώτες ήταν -και είναι ακόμη- υπερήφανοι για τη ζωηρή κοινωνική δράση τους που εκδηλώθηκε, όπως και στις άλλες μακεδονικές πόλεις, το τελευταίο τέταρτο του 19ου αι. και αποτελούσε την άλλη όψη της εκπαιδευτικής τους ανέλιξης. Φιλεκπαιδευτικοί σύλλογοι, με βασικότερο την αδελφότητα «Καρτερία» (1880), φιλαρμονικές εταιρείες, με γνωστότερο τον όμιλο «Λύρα», θεατρικός σύλλογος, γυμναστικός σύλλογος και η «Φιλόπτωχος Αδελφότης Ελληνίδων Κυριών» (1903) έδιναν διέξοδο και στέγη στις ευγενείς φιλοδοξίες και τα ταλέντα της καλής κοινωνίας της πόλης.

Σάββατο 25 Αυγούστου 2012

WORLD VLACH AMPHICTYONY - PRESS RELEASE for the second meeting of the World Vlach Amphictiony held in Krushevo


On the 27th July, in the town of Kroushevo in the Former Yugoslav Republic of Macedonia and in the framework of the summer festival of the town, the second meeting of the World Vlach Amphictyony, based in Greece, with the Vlachs of the aforementioned region took place with the participation of four Vlach Cultural Associations of Greece headed by the president of the World Vlach Amphictyony Mr. Michalis Mageirias. The Associations that participated in the abovementioned cultural event are the following:  Association of Krania – Grevena, Greece, Association of Heraklea - Serres, Greece, Association of Imathia, Greece – Palaio Skytlitsi and the Association of Vlachs of Prosotsani – Drama, Greece.

The Vlachs of Kroushevo massively attended the event that also received the active support of both the local Association of Friendship and Cooperation between Krushevo and Greece "Agios Nikolaos" which is a member of the Amphictyony and the summer festival of the town.  More than seventy dancers of the participating Greek associations performed an excellent music and dance program presenting the genuine and authentic tradition of the Greek Vlachs. Furthermore, the event pointed out the strong, diachronic and historical bonds among Vlachs across the borders of the region and their significant contribution to the friendship and cooperation between Greece and the host country. The Vlachs of Krushevo belong to the historic Diaspora of the Vlach-speaking populations of Grammos and Pindos, Greece and Moschopolis, Albania.

The President of the Vlach’s Union of Albania and Vice President of the World Vlach Amphictyony Mr. Tanas Potsi as well as the President of the Vlach Cultural Association “Mandra”, Korca – Albania and member of the World Vlach Amphictyony, Mr. Arben Lena, attended also the event. 

World Vlach Amphictyony



Press Release

On Saturday, June 30th, 2012, at 12.00 am, the first Council of Board of the World Vlach Amphictyony was convened at the hotel DIVANI METEORA, Kalambaka, Greece.  In accordance with the statute, the Council of Board, chaired by Mr. Michalis Mageirias, president of the Panhellenic Federation of Vlach Cultural Associations and President of the World Vlach Amphictyony, reads as follows:

President: Michalis Mageirias
Secretary: Giorgo Iliefski
First Vice President: Thanassi Potsi
Second Vice President: Zissis Michas
Third Vice President: Vassilis Gremozis
Treasurer: Basil Ampatzi
Member: Arben Lena
Member: Konstantinos Kalfas
Member: Grigoris Ntouvelis
Member: Kyriakos Lioutas
Honorary President: Achilleas Lazarou

Subsequently, on the same day, the First solemn and open Conference of the World Vlach Amphictyony took place in a crowded Conference Hall of the hotel DIVANI METEORA and was attended by the following members of the Council of Board:

•Mr. Thanassi Potsi, President of the Vlachs Union of Albania
•Mr. Arben Lena, President of the Vlach Association "Mandra" of Korce, Albania
•Mr. Basil Abatzi, President of the Association "Agios Nikolaos" Kruševo, fYROM
•Mr. Giorgo Iliefski, former President of the League of Vlachs of fYROM
•Mr. Kyriakos Lioutas, Association of Milia Metsovoy of Toronto, Canada
•Mr. Giorgos Ntouvelis, Association of Aspropotamos in USA
•Mr. Konstantinos Kalfas, Association of Livadiotes of Melbourne, Australia
•Prof. Achilleas Lazarou, Honorary President of the World Vlach Amphictyony

Πέμπτη 23 Αυγούστου 2012

Το Ελληνικό Παραδοσιακό Κόσμημα


Ο σεβασμός και η προσήλωση στις παραδόσεις αποτελούν κύριο γνώρισμα των πολιτισμένων λαών. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι, όσο περισσότερο εξελίσσονται οικονομικά και πνευματικά οι λαοί, τόσο μεγαλώνει η επιθυμία τους να αγκαλιάσουν με στοργή το παρελθόν τους. Η επιστροφή στις ρίζες λαμβάνει ιδιαίτερες διαστάσεις ειδικά στη χώρα μας, καθώς η Ελλάδα διαθέτει μια πλούσια και αξιοζήλευτη λαϊκή παράδοση. Μια από τις πολυτιμότερες παρακαταθήκες των προγόνων μας στη λαϊκή παράδοση είναι αναμφίβολα η παραδοσιακή φορεσιά και το παραδοσιακό κόσμημα που συνδυάζεται με αυτή. 
Η έκφραση της ανθρώπινης δημιουργικότητας μέσα από το κόσμημα διασώθηκε στην Ελλάδα μέσα στους αιώνες. Τα ευρήματα από τους θησαυρούς της Κνωσού και των Μηκυναΐκών τάφων, τα αριστουργήματα της Βεργίνας και τα εξαιρετικά έργα των ελληνορωμαϊκών χρόνων δίνουν στο ελληνικό κόσμημα ξεχωριστή λάμψη. Αξιοσημείωτος σταθμός στην πορεία του τελευταίου, είναι η περίοδος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με τα περίφημα δείγματα της κοσμικής και εκκλησιαστικής διακόσμησης. Από τον 15ο αι. και μετά, δηλαδή στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, το ελληνικό κόσμημα, που φέρει μέσα του στοιχεία του Βυζαντινού πολιτισμού, δέχεται την επιρροή παραδοσιακών στοιχείων του Ισλάμ αλλά και της Δυτικής Ευρώπης. 

13ο Συμπόσιο Ιστορίας, Λαογραφίας, Βλάχικης Παραδοσιακής Μουσικής & Χορών - Πρόγραμμα




ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Σας προσκαλούμε στην έναρξη των εργασιών του 13ου Πανελληνίου Συμποσίου Ιστορίας, Λαογραφίας - Βλάχικης Παραδοσιακής Μουσικής και Χορών που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 8 Σεπτεμβρίου 2012 στο αμφιθέατρο του ΕΠΑΛ Ηράκλειας Σερρών, στις 18:00 μμ.

         Ο Πρόεδρος της ΠΟΠΣ ΒΛΑΧΩΝ                Η πρόεδρος του Συλλόγου Βλάχων Ηράκλειας
                   Μιχάλης Μαγειρίας                                               Βασιλική  Βάκα

Τετάρτη 22 Αυγούστου 2012

Rare Document - Protest of Greeks Against Exarchy in Bitolia 1878


The Document
Around the same time as the Greek uprising against the Ottoman Turks in Macedonia, the Turks were signing a peace treaty (Treaty of San Stefano; March 3, 1878) with Russia after the Ottoman Empire lost the Russo-Turkish War. The Treaty of San Stefano forced Turkey to give all of Macedonia to Bulgaria and create ‘Great Bulgaria’. This allowed Russia to have a ‘slav’ satellite in the Balkans where her influence could extend down to the Aegean Sea. This Russian attempt was later cancelled by the European Powers (The British Empire and France) and the treaty was never allowed to take effect. Instead the Treaty of Berlin was signed and no Great Bulgaria was created.

Ethnicity in the Balkans was defined by church affiliation. Russia and Bulgaria had created the Bulgarian Exarchate Church for political reasons on February 28, 1870. It split from the Greek Orthodox Ecumenical Patriarchate in Constantinople. Anyone pledging allegiance to the Exarchy was Bulgarian and anyone pledging allegiance to the Patriarchate was Greek. Thousands of people living in Macedonia never wanted anything with the Exarchate and said they were Greek EVEN IF THEY SPOKE BULGARIAN and its dialects. They were considered peculiar to the Bulgarians who did not understand this. They were called discriminatorily ‘Grecomans’ by the Bulgarians. Today’s Skopjeans call these Greeks ‘Grkomans’. WHY? Because the Skopjeans were really BULGARIANS once even if they don’t want to admit it now.

The Greeks in Macedonia were in an uproar when they heard that they would suddenly go from Turkish rule to Bulgarian rule. Therefore, many letters of complaint were written to Athens protesting the Exarchy and asking for help from ‘Free Greece’. Below is an example of an original letter written by the Greek Consulate in Bitolia (Monastiri) and contained 14 000 signatures. The letter also mentions that similar protests had already taken place in Skopje, Florina, and Kastoria! These people were Greek and they pledged their allegiance to the ‘Patriarcheion’ as is evident in the letter written in Greek !!! 

Η ελληνική παιδεία στην Πελαγονία (πΓΔΜ)


Ελληνικό Γυμνάσιο Μοναστηρίου
Του Θωμά Σιδέρη

Από τα τέλη του 18ου αιώνα κιόλας το Μοναστήρι, η καρδιά της Πελαγονίας, αναδεικνύεται σε σπουδαίο πνευματικό και εκπαιδευτικό κέντρο.
Το πρώτο ελληνικό σχολείο ιδρύθηκε το 1830 από το Δημήτριο Βαρνάβα. Τα περισσότερα, βέβαια, διδακτήρια ανεγέρθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Πελαγονίας το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα με την οικονομική και ηθική υποστήριξη των ελληνόφωνων και βλαχόφωνων κοινοτήτων, της Ιεράς Μητρόπολης Πελαγονίας, του Ελληνικού Προξενείου, αλλά και με την αρωγή που απλόχερα προσέφεραν οι απόδημοι Μοναστηριώτες και κυρίως, οι ικανότατοι έμποροι που όργωναν στην κυριολεξία τη Βαλκανική και άφηναν το αποτύπωμά τους στις μεγάλες πόλεις και στα πολυσύχναστα λιμάνια της Ευρώπης.
Σύμφωνα με την εκτίμηση του Edward Stanford το 1877 στην επισκοπή Καστοριάς, Πελαγονίας, Βελούσας, Κορυτσάς και Βοδενών υπήρχαν 111 σχολεία, στα οποία φοιτούσαν συνολικά 5.361 μαθητές. Δέκα χρόνια αργότερα, ο Ιωάννης Καλοστύπης υπολόγιζε «το ολικόν άθροισμα των εν Μακεδονία ελληνικών Σχολείων» στα 846 εκπαιδευτήρια με την εξής κατανομή: 3 Γυμνάσια, 3 Διδασκαλεία, μία Ιερατική Σχολή, 71 Ελληνικά Σχολεία, 74 Παρθεναγωγεία, 283 Δημοτικά, 80 Νηπιαγωγεία και 331 Γραμματοδιδασκαλεία, ενώ ο συνολικός αριθμός των μαθητών ανερχόταν σε 45.870 παιδιά και εφήβους.

Γλυκό κουταλιού με κυδώνια - Γλυκό με πετιμέζι


πετιμέζι
Της Βούλας Ψαλλίδα
Νηπιαγωγού

Πεντανόστιμα γλυκά με φρέσκα φρούτα και αγνά υλικά, με τον παραδοσιακό τρόπο της γιαγιάς!

Γλυκό με πετιμέζι 
(Ντουλτσιάμι κου πετμέζι)

~ Υλικά
12 κουταλιές της σούπας αλεύρι
3 φλυτζάνια του τσαγιού πετιμέζι
2 φλυτζάνια του τσαγιού νερό, καρύδια
κλωστές (αντοχής όπως το ψαρόνημα)

~ Εκτέλεση
Βράζουμε σε μια κατσαρόλα το νερό μαζί με το πετιμέζι και αφού προηγουμένως έχουμε διαλύσει το αλεύρι σε λίγο νερό το προσθέτουμε σιγά σιγά στην κατσαρόλα και ανακατεύουμε γρήγορα για αρκετή ώρα.
Προηγουμένως έχουμε περάσει στις κλωστές, με μια μεγάλη βελόνα, τα καρύδια. Μόλις το μείγμα πήξει κατεβάζουμε την κατσαρόλα από τη φωτιά και βουτάμε μία-μία τις κλωστές μέσα.  Στη συνέχεια, τα κρεμάμε και τα αφήνουμε να στεγνώσουν. Μετά από μια μέρα ξαναζεσταίνουμε το πετιμέζι που έμεινε και ξαναβουτάμε μέσα τις κλωστές για να έχουν το πάχος που θέλουμε. Στο τέλος τα πασπαλίζουμε με αμύγδαλα ή καρύδια...
Έτσι, τον παλιό καλό καιρό είχαν πάντα γλυκό στο σπίτι οι βλάχες νοικοκυρές !!

Πετιμέζι
Το πετιμέζι γίνεται από το μούστο. Προτιμούσαν μάλιστα τον πρώτο μούστο που έβγαινε από το πατητήρι. Το έβαζαν σε νταμιτζάνες αλλά δεν τις έκλειναν γιατί το ένζυμο που προκαλούσε το βρασμό θα πέταγε το φελλό. Στη συνέχεια, το έβαζαν σε κατσαρόλες και πρόσθεταν καθαρή στάχτη μόνο από ξύλα (καλά κοσκινισμένη για να φύγουν τα τυχόν μεγαλύτερα καρβουνάκια και να είναι καθαρή σαν αλεύρι) ή άσπρο χώμα που το έπαιρναν από διπλανό χωριό κάτι σαν μαρμαρόσκονη αλλά ήταν χώμα (ορισμένοι χρησιμοποιούν σήμερα μαρμαρόσκονη αλλά προτιμώ την στάχτη επειδή παρέχει το άρωμα του καμένου ξύλου). 
Έβραζαν το μούστο με τη στάχτη αλλά ήταν συνέχεια πάνω από την κατσαρόλα γιατί φούσκωνε αμέσως. Μόλις φούσκωνε έσβηναν τη φωτιά και κατέβαζαν την κατσαρόλα. Όταν κρύωνε το ξάφριζαν και άφηναν το μούστο για 12 περίπου ώρες να ''ησυχάσει''. Μετά το σούρωναν καλά σε τουλουπάνι και αν χρειαζόταν το ξανασούρωναν. Το έβαζαν και πάλι στη φωτιά να βράσει για αρκετές ώρες μέχρι να μείνει το 1/4 της αρχικής ποσότητας ενώ κάθε τόσο το ξάφριζαν και στο τέλος έβαζαν ένα κλωνάρι αρμπαρόριζας. Όταν άρχιζε να κάνει μεγάλες φουσκάλες, ο μούστος γινόταν πετιμέζι.

Τρίτη 21 Αυγούστου 2012

Χαιρετισμός του προέδρου της ΠΟΠΣΒ και της Παγκόσμιας Βλαχικής Αμφικτιονίας κ. Μιχάλη Μαγειρία στην 8η Συνάντηση των βλαχοχωρίων της Πίνδου στη Σμίξη Γρεβενών



Αγαπητοί συμπατριώτες,
Κυρίες και Κύριοι,

Με ιδιαίτερη χαρά παρευρίσκομαι σήμερα στη Συνάντηση των βλαχοχωρίων βόρειας Πίνδου, εδώ στη όμορφη την Σμίξη και την χαιρετίζω εκ μέρους της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων και της παγκόσμιας βλαχικής Αμφικτιονίας.
Διαχρονικά τα βλαχοχώρια της βόρειας Πίνδου αποτελούσαν μια ενότητα ξεχωριστή.
Ο Περιβολιώτης Ρήγας Βελεστινλής τα σημειώνει όλα μαζί στη Χάρτα του με την ονομασία Βλαχοχώρια.
Η καθιέρωση και διεξαγωγή των συναντήσεων αυτών ετησίως συμβάλλει στην εμπέδωση ενός πνεύματος διατοπικότητας και στην καλλιέργεια πολιτιστικών σχέσεων έξω από τα στενά όρια του διοικητικού πλαισίου.
Πολύ δε περισσότερο τονώνει τις διαβλαχικές σχέσεις και σφυρηλατεί το φρόνημα των φορέων τους.

Φίλες και φίλοι,
οι Βλάχοι είμαστε φορείς μιας διαχρονικής παράδοσης.
Δεν αποτελούμε απλά ένα ιστορικό, αλλά ένα από τα πιο δυναμικά συστατικά στοιχεία τόσο της σύγχρονης Ελλάδας όσο και της ελληνικής Διασποράς.
Εμείς οι Βλάχοι είμαστε ζωντανές, δημιουργικές κι εξωστρεφείς κοινωνίες. Με τις δράσεις μας ενισχύουμε την εξωστρέφεια και τη δημιουργικότητά μας.
Ταυτόχρονα διατηρούμε επίκαιρες τις διαχρονικές μας αξίες και ζωντανό τον πλούτο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Ο Άγιος Δημήτριος Μοναστηρίου



Της Βιολέττας Σμυρνιού Παπαθανασίου
Προέδρου του Συνδέσμου Μοναστηριωτών Θεσσαλονίκης

Το Μοναστήρι, πριν το 1830, είχε δύο εκκλησίες τον Άγιο Δημήτριο και την Αγία Κυριακή, όπου ήταν και το νεκροταφείο της πόλης. Είχε δύο παρεκκλήσια, σε άλλα νεκροταφεία, του Ντοβλετζίκ και του Μπουκόβου.
Οι εκκλησίες αυτές δεν επαρκούσαν για τον χριστιανικό πληθυσμό και οι χριστιανοί ήθελαν να κτίσουν μεγαλύτερη εκκλησία, όμως οι Τούρκοι δεν επέτρεπαν να κτιστεί άλλη αν και αυτοί διατηρούσαν 15 τζαμιά.

Η πρώτη μικρή εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, κάηκε σε μία πυρκαγιά το 1830. Ο Μητροπολίτης Γρηγόριος, ο οποίος είχε έρθει τότε από την Κωνσταντινούπολη, αποφάσισε με τους χριστιανούς να κτίσουν νέα εκκλησία.
Έπρεπε όμως να πάρουν «φιρμάνι» από την Πόλη, το οποίο αργούσε. Ευτυχώς, τότε ήρθε διοικητής του Μοναστηρίου, από την Κωνσταντινούπολη, γνωστός του μητροπολίτη και αφού πήρε γενναίο «φιλοδώρημα» (μπαξίς) και πολλές παρακλήσεις βοήθησε και ήρθε η άδεια.
Τα χρήματα είχαν συγκεντρωθεί και η προσωπική εργασία όλων ήταν συγκινητική. Άλλοι δούλευαν, άλλοι χάριζαν υλικά. Έτσι ξεκίνησε το κτίσιμο του Αγίου Δημητρίου τον Ιούλιο του 1830 και τελείωσε τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους. Στις 26 Οκτωβρίου 1830, ημέρα εορτής του Αγίου Δημητρίου, έγιναν με μεγαλοπρέπεια τα εγκαίνια.
Αρχιτέκτονας ήταν ο Παύλος Ζαγορίσιος. Το σχέδιο το παρουσίασε στον μητροπολίτη Γρηγόριο, με ξυλάκια και σανιδάκια, ενώ δύο άλλοι αρχιτέκτονες σχεδιασμένο στο χαρτί. Του Ζαγορίσιου ήταν εντυπωσιακό και αυτό προτίμησε ο μητροπολίτης.
Τα δώρα που συγκεντρώθηκαν, όταν έμπαινε η σκεπή, ήταν πολλά. Όλα τα χάρισαν στην εκκλησία. Κράτησαν μόνο το βαρέλι με το κρασί που πρόσφερε το «ισνάφι» (σωματείο) των οινοπωλών της πόλης.

Σμίξη Γρεβενών - 8η Συνάντηση των βλαχοχωρίων της Πίνδου


Πλήθος επισκεπτών από την Δυτική Μακεδονία, την Θεσσαλία αλλά και άλλες περιοχές της χώρας μας βρέθηκαν στην 8η Συνάντηση των βλαχοχωρίων της Πίνδου που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 11 Αυγούστου στη Σμίξη Γρεβενών, στις πλαγιές της πανέμορφης Βασιλίτσας.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους όλοι οι τοπικοί φορείς καθώς και ο πρόεδρος της ΠΟΠΣΒ και της Παγκόσμιας Βλαχικής Αμφικτιονίας κ. Μιχάλης Μαγειρίας.
Οι οικοδεσπότες της Σμίξης σε συνεργασία με τα γειτονικά χωριά Δίστρατο, Σαμαρίνα, Περιβόλι, Αβδέλλα και Κρανιά για μια ακόμη χρονιά ανέδειξαν τα κοινά τους χαρακτηριστικά, παρουσίασαν τους παραδοσιακούς χορούς, πρόσφεραν στο κοινό όμορφες στιγμές κεφιού και διασκέδασης και ανανέωσαν το ραντεβού τους για την επόμενη χρονιά σε κάποιο άλλο χωριό!

Δευτέρα 13 Αυγούστου 2012

Ο Φιλικός Κωνσταντίνος Παν. Τάττης (1787-1864) από το Βυθκούκι Κορυτσάς


Κων/νος Στ. Τάττης
Ο Κωνσταντίνος Τάττης ήταν γιος του Παναγιώτη και της Ελένης. Γεννήθηκε την 1η Ιουνίου του 1787 στο Βυθκούκι, μια κωμόπολη στα ΝΔ της Μοσχόπολης, στην περιοχή της Κορυτσάς της σημερινής νότιας Αλβανίας (Β. Ήπειρος).
Αναδείχθηκε ικανός έμπορος, αποκτώντας αρκετή κτηματική περιουσία. Εγκαταστάθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1810 και ήταν πρόκριτος της πόλης. Διετέλεσε Δημογέροντας, επίτροπος του Ιερού Ναού Αγίου Μηνά και είχε εμπλοκή στις δραστηριότητες της Φιλικής Εταιρείας. Έχοντας προφανώς πολλά χρήματα αγόρασε (στις 8-1-1832) στο κέντρο της πόλης αρκετά κτήματα, πολλά ιδίως μαγαζία (που αργότερα αποτέλεσαν την ''Στοά Τάττη''). Τα μαγαζιά αυτά (στην οδό Ι. Δραγούμη, πρώην Μεγ. Αλεξάνδρου) μάλιστα κάηκαν στη φωτιά του Αυγούστου 1839 αλλά και πάλι ο Κων. Τάττης τα ανοικοδόμησε.
Νυμφεύθηκε την Αικατερίνη, κόρη συγγενούς της οικογένειας Καυταντζόγλου με την οποία απέκτησε δυο  γιους (Ιωάννη και Στέφανο) και λίγο αργότερα γύρω στα 1819-1820 ως φιλικός (κατηχητής) ανέλαβε να μυήσει και άλλους στην Φιλική Εταιρεία, επιχειρώντας ταξίδια στην Ανατολική και Δυτική Μακεδονία. 
Από την αντιπαράθεση των διαθέσιμων στοιχείων δεν φαίνεται να υπήρχε οριστική και μόνιμη εγκατάσταση του Κωνσταντίνου Π. Τάττη στην Θεσσαλονίκη πριν από την επανάσταση. 
Δεν αποκλείει κανείς όμως την προσωρινή διαμονή του, που θα ήταν υποχρεωμένος να έχει για λόγους εμπορικούς και αργότερα για λόγους παροχής υπηρεσιών στο έργο της Φιλικής Εταιρείας, αφού οι περισσότερες μετακινήσεις του από την Ήπειρο και την Δυτική προς την Ανατολική Μακεδονία θα έπρεπε μάλλον να γίνονται μέσω της Θεσσαλονίκης. Καθορίζεται με σαφήνεια, με βάση τις υπάρχουσες πηγές, ότι η οριστική αποχώρηση όλης της οικογένειας από το Βυθκούκι έγινε το 1825 και από εκεί κατέφυγαν στο Μεγάροβο, μια κωμόπολη με μεγάλη ανάπτυξη και πολλούς Έλληνες -κυρίως Βλάχους- που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα δυτικά του Μοναστηρίου (σημερινή πΓΔΜ) όπου και αναγράφεται ότι εκεί πέθανε η μητέρα του (1826). Στο Μεγάροβο πέθανε και η πρώτη σύζυγός του Αικατερίνη και ξαναπαντρεύτηκε με κάποια ονόματι Ζωίτσα. Στην Θεσσαλονίκη εγκαθίσταται οριστικά πλέον όλη η οικογένεια το 1832. 

Σάββατο 11 Αυγούστου 2012

Νεκτάριος Τέρπος ο Μοσχοπολίτης


Η σελίδα τίτλου της πρώτης
έκδοσης του Πίστις (1732)
Ο ιερομόναχος Νεκτάριος Τέρπος (17ος-18ος αιώνας - 1740/41) υπήρξε ένας από τους κύριους διδασκάλους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.


Δεν γνωρίζουμε πότε γεννήθηκε, ούτε κάτι για τα παιδικά του χρόνια, τους γονείς ή τους δασκάλους του. Από τον ίδιο μαθαίνουμε πως γεννήθηκε στη Βοσκόπολη ή Μοσχόπολη (βλ. παρακάτω Εργογραφία) της σημερινής νοτιοανατολικής Αλβανίας (Βόρεια Ήπειρος). 
Ο Κων. Σκενδέρης τον αναφέρει ανάμεσα σε άλλους λογίους που σπούδασαν στη Νέα Ακαδημία Μοσχόπολης. [1] Ο Κουρίλας, αντιθέτως, λέει ότι στην παραπάνω Ακαδημία εργάστηκε ως καθηγητής.[2] Τις σπουδές του ίσως συνέχισε στη Βενετία, κοντά στους συμπατριώτες του αδελφούς Δημήτριο και Ιωάννη Χαλκέα. [3]
Άλλη μία μαρτυρία του Ευλόγιου Κουρίλα μας πληροφορεί πως το όνομά του εντοπίσθηκε σε έγγραφο τῆς Σκήτης Αγίας Άννης στο Άγιον Όρος, με ημερομηνία 1709. Στη συνέχεια, ο ίδιος συγγραφέας, τον θέλει να αναχωρεί από το Άγιον Όρος και να εγκαθίσταται στη Μονή του οσίου Ναούμ και από εκεί στο μοναστήρι της Παναγίας Αρδεύουσας ή Αρδενίτσας στην κοιλάδα της Μουζακιάς. [4] Ο ίδιος ο Νεκτάριος δεν αναφέρει ποτέ στο βιβλίο που εξέδωσε το όνομα της μονής όπου εγκαταβιώνει, προτάσσει όμως την εικόνα της Παναγίας Αρδεύουσας στα πρώτα φύλλα του. Ακόμη, μέσα στις σελίδες του βιβλίου του μας λέει τα εξής: Εγώ έκτισα το μισό μοναστήρι, εις τον καιρόν μου απόκτησα χωράφια και αμπέλια, σταυρούς και ευαγγέλια χρυσά και άλλα ιερά σκεύη, και εις κοντολογίαν, οι μοναχοί περισσότεροι από τ' εμένα κουρεμένοι και οπόταν ηθέλησαν με εύγαλαν από το ηγουμενείον και από το κελλίον μου, οπού το έκτισα απατός μου. Κατά την περίοδο της παραμονής του στην Αρδενίτσα αναλαμβάνει δύο φορές την ηγουμενία, μετά από ενδιάμεση διακοπή που συμβαινει εξαιτίας των ενεργειών κάποιου Αρσενίου.
Έχοντας το οφφίκιο του πνευματικού στα όρια της επισκοπής Βελεγράδων εξομολογεί και έχει το δικαίωμα σύνταξης Κανονικής Συμμαρτυρίας για τους υποψήφιους κληρικούς.
Περιόδευσε ως ιεροκήρυκας σε μια περιοχή που εκτείνεται από το Βεράτι μέχρι την Άρτα, τη Σπαθία και τη Μουζακιά (όπως μας πληροφορεί γνώρισε πολλούς τόπους), και αποτέλεσε τον προπομπό του Κοσμά του Αιτωλού. 

Τα Χριστούγεννα του 1724 κήρυξε στο χωριό Τραγότι, κοντά στο Ελβασάν, όπου το ακροατήριό του αποτελείται σχεδόν μόνο από γυναίκες, διότι οι άνδρες είχαν μετατραπεί στην πλειονότητά τους σε μουσουλμάνους. Στο κήρυγμά του αυτό μιλάει εναντίον των Τούρκων, γεγονός που προκάλεσε μεγάλη αναταραχή και οδήγησε σε ξυλοδαρμό του: 
''Ύστερον δε το έμαθαν δύο αδέλφια Αγαρηνοί, οι οποίοι ήσαν σουμπασάδες, το πως εκήρυξα ομολογώντας τον Χριστόν Θεόν αληθινόν, και την Θεοτόκον Μητέρα και Παρθένον, τον δε Μωάμεθ ψεύστην και πλάνον, και έναν πρώτον μαθητήν του αντιχρίστου. Ήλθαν και με ηύραν εις το σπήτι του παπά, και είχεν ο καθ' ένας από ένα κοντόξυλον από γλατζινά, και κτυπώντες επάνω μου ανελεήμονα, δεν εκοίταζαν ένας τον άλλον πώς και πού βαρούν, αλλά του κακού με έδερναν όπου έφθανε ο καθ' ένας... τόσον συχνά με έκρουξαν, ώστε και τα ξύλα εξεφλουδίσθηκαν με το να τύχουν χλωρά. Εις όλα τα μέρη με εβάρεσαν, αλλού το κορμί μου εκοκκίνισε, και εις περισσοτέρους τόπους εμαύρισε, και ό,τι έκαμαν η βεντούζαις και τα κέρατα, και χάριτι Χριστού ιατρεύθηκα, όμως το ζερβόν μου μπράτζο έμεινε βλαμμένο, και ποτέ δεν ημπορώ να αναπαυθώ εις αυτό το μέρος''. 

Μακεδονία - Η ελληνική εκπαιδευτική κατάσταση από το 1830 έως την επανάσταση του 1878


Του Κ. Βακαλόπουλου



Σύμφωνα με την ισχύουσα διοικητική διαίρεση της Μακεδονίας, στα τέλη του 19ου αιώνα τα βιλαέτια της Θεσσαλονίκης και του Μοναστηριού αποτελούσαν τον κυρίως κορμό του μείζονος μακεδονικού χώρου.

Το βιλαέτι της Θεσσαλονίκης χωριζόταν στα σαντζάκια Δράμας (καζάδες Δράμας, Πραβίου, Σαρισαμπάν, Καβάλας, Θάσου), Σερρών (καζάδες Άνω Τζουμαγιάς, Ράζλογκ, Νευροκοπίου, Πετριτσίου, Δεμίρ Χισάρ, Σερρών) και Θεσσαλονίκης (καζάδες Στρώμνιτσας, Καφαντάρ, Δοϊράνης, Γευγελής, Γιαννιτσών, Αβρέτ Χισάρ, Λαγκαδά, Βοδενών, Βεροίας, Κατερίνης, Κασσανδρείας, Αγ. Όρους, Θεσσαλονίκης).

Μέσα στη Δράμα λειτουργούσε ήδη από το 1871-1872 ένα ελληνικό σχολείο, αλλά στα 1876 μνημονεύονται στην ίδια πόλη αλληλοδιδακτικό σχολείο, αρρεναγωγείο και παρθεναγωγείο.

Στα 1874 ιδρύθηκε και η «Φιλοπροοδευτική Αδελφότητα Δράμας», η οποία συγκέντρωνε ευάριθμα μέλη. Την ίδια περίπου εποχή άρχισαν να λειτουργούν τα πρώτα σχολεία αρρεναγωγεία, παρθεναγωγεία και «ελληνικά σχολεία» στην Χωριστή ή Τσατάλτζα, στο Δοξάτο, στην Προσωτσάνη, αλλά και στα γύρω χωριά. Στην κωμόπολη του Πραβίου υπήρχε στα 1871-1872 ένα αρρεναγωγείο με 100 μαθητές, που ενισχυόταν υλικά από τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο Σερρών.

Στα 1876 ιδιαίτερη δραστηριότητα είχαν αναπτύξει στην Καβάλα διάφορα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, όπως το «ελληνικό σχολείο» αρρένων, το αλληλοδιδακτικό και το παρθεναγωγείο. Στις αρχές του 1878 δημιουργήθηκε η «Φιλεκπαιδευτική Αδελφότης» Καβάλας και ένα χρόνο αργότερα η «Φιλόμουσος Αδελφότης Μακεδονία».

Ανάλογη υπήρξε και η παρουσία των ελληνικών σχολείων στη Θάσο καθώς και του εκεί φιλεκπαιδευτικού συλλόγου «Φοίνιξ» (1875).

Ήδη στα 1860 σημειώνονται τρία ελληνικά σχολεία στο Νευροκόπι, τα οποία στεγάζονταν σ’ ένα κτίριο, που είχε ανεγερθεί με την οικονομική ενίσχυση του Ηπειρώτη ευεργέτη Αναστάσιου Τσούφλη.

Στο Μελένικο, όπως μνημονεύθηκε και στο πρώτο κεφάλαιο, η ελληνική εκπαίδευση υπήρξε ιδιαίτερα ανθηρή, ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα. Από το 1840 υπήρχε στο Μελένικο το ελληνικό τυπογραφείο του Δημήτριου Καλαμπακίδη. Κατά το σχολικό έτος 1873-1874 λειτούργησαν «ελληνικό σχολείο» με 45 μαθητές, παρθεναγωγείο με 50 μαθήτριες και ένα αλληλοδιδακτικό σχολείο με 120 μαθητές.

Στο Σιδηρόκαστρο (Δεμίρ Χισάρ) ιδρύθηκε το πρώτο ελληνικό σχολείο στα 1832 και στα 1844 λειτούργησε και «ελληνικό σχολείο».

Από το 1841 χρονολογείται στην Αλιστράτη η παρουσία του ονομαστού εκπαιδευτηρίου αρρένων, της «Κεντρικής Ελληνικής Σχολής », πρώτο σχολάρχη τον Δ. Καλαμπακίδη από το Μελένικο, ενώ  στα 1874 ιδρύθηκε το φιλεκπαιδευτικό σωματείο «Συντηρητική Αδελφότης Αμφίπολις».

Αναμνήσεις από τις γιορτές του Δεκαπενταύγουστου στην Παλαιομάνινα



Του Δημήτρη Στεργίου

Είναι εκπληκτική η διαπίστωση ότι η λέξη «τούρτα», βασικό στοιχείο για το έθιμο της Παναγιάς, δηλαδή είδος ψωμιού με επιτηδευμένη προσοχή στο ζύμωμα και το ψήσιμο  είναι ο γνωστός «πλακούντας», που στην αρχαιότητα είχε τη σημασία «ψωμί – γλύκισμα» που διατήρησαν οι Ελληνόβλαχοι!

Η γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου είναι από τις μεγαλύτερες της Χριστιανοσύνης και της Ελλάδος,  γι΄ αυτό και σε πολλές περιοχές της χώρας μας αποκαλείται και ως «Πάσχα του Καλοκαιριού». Και είναι ευχάριστη η διαπίστωση ότι στο χωριό μου, την Παλαιομάνινα Ξηρομέρου Αιτωλοακαρνανίας, αυτή η ιερότητα, η θρησκευτικότητα, τα έθιμα και η ιδιαιτερότητα στη διαδικασία με την οποία περίμεναν οι Ριμένοι της Ακαρνανίας τη μεγάλη αυτή γιορτή δεν έχουν εξαφανισθεί από το χρόνο, το νέο τρόπο ζωής και την… παγκοσμιοποίηση, κυρίως από τους μεγαλύτερους σε ηλικία κατοίκους. Υπογραμμίζω την επισήμανση αυτή διότι όσες φορές βρέθηκα τα τελευταία χρόνια στο χωριό μου την ημέρα αυτή έβλεπα εικόνες που με γύριζαν δεκάδες χρόνια πριν!

Η διαδικασία για τις γιορτές του Δεκαπενταύγουστου άρχιζε από την 1η Αυγούστου, δηλαδή με την έναρξη της νηστείας που τηρούσαν όλοι σχεδόν οι κάτοικοι, ακόμα και τα παιδιά! Η ντοματοσαλάτα (με μπόλικο κραμμύδι, λάδι, ρίγανη και ελιές), τα φασόλια, οι φακές, τα κουκιά, το ντοματόρυζο, οι ντομάτες γεμιστές, οι μελιτζάνες, οι πατάτες στο φούρνο, τα μακαρόνια «μπλουμ» (σάλτσα με μπόλικο κρεμμύδι και μπόλικη φρέσκια ντομάτα) στην κατσαρόλα, ήταν το βασικό φαγητό όλων των οικογενειών του χωριού έως τις 14 Αυγούστου! 

Μολονότι, η περίοδος της νηστείας συνέπιπτε με την κορύφωση της διαδικασίας συλλογής και επεξεργασίας των καπνόφυλλων (σηκωνόμασταν στις 1 ή 2 το πρωί και αρμαθιάζαμε τα καπνόφυλλα έως το απόγευμα!) ήταν τόσο έντονη η χαρά της προσμονής της γιορτής που κανείς δεν καταλάβαινε πώς περνούσαν τόσο γρήγορα οι 15 ημέρες της νηστείας.

Μάλιστα, όσο πλησίαζε η 15η Αυγούστου ή καλύτερα η παραμονή της γιορτής τόσο εντεινόταν η χαρά και η προσμονή και κορυφώνονταν οι προετοιμασίες τόσο από τις νοικοκυρές (καθαριότητα, ασβέστωμα τοίχων, αγορά ενός καλύτερου καλοκαιρινού φορέματος για να πάνε κυρίως οι νέες στην Εκκλησία κλπ) όσο και από τους άνδρες (παραγγελιά στους… υπαίθριους τότε κρεοπώλες για την ποσότητα και το είδος του κρέατος, κυρίως προβατίσιου, αγορά καρπουζιών, πεπονιών, ντομάτας, φέτας κλπ). 

Παρασκευή 10 Αυγούστου 2012

13ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ιστορίας, Λαογραφίας, Βλάχικης Παραδοσιακής Μουσικής και Χορών



13ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ιστορίας, Λαογραφίας, 
Βλάχικης Παραδοσιακής Μουσικής και Χορών. 
Ηράκλεια Σερρών 8 & 9 Σεπτεμβρίου 2012.

''Βλάχοι της Κοιλάδας του Στρυμόνα''

Σάββατο βράδυ 9.30 βλάχικο γλέντι στην αυλή του σχολείου.

Συνδιοργάνωση: Σύλλογος Βλάχων Ηράκλειας Σερρών, ΚΕΔ Ηράκλειας, Δήμος Ηράκλειας

Τετάρτη 8 Αυγούστου 2012

8ο ΑΝΤΑΜΩΜΑ ΒΛΑΧΟΧΩΡΙΩΝ ΠΙΝΔΟΥ



Το Σάββατο 11 Αυγούστου, ώρα 6.30 μμ, στη Σμίξη Γρεβενών, στις πλαγιές της πανέμορφης Βασιλίτσας, ανταμώνουν οι Βλάχοι της Πίνδου.
Αβδέλλα, Δίστρατο, Κρανιά, Περιβόλι, Σαμαρίνα και Σμίξη ανανεώνουν τα κοινά τους χαρακτηριστικά, την γειτνίαση τους, τον πολιτισμό τους τραγουδώντας και χορεύοντας στην πλατεία Αγ. Γεωργίου.

Η ομιλία του Προέδρου της Π. Σ. Ε. Γιώργου Οικονόμου στο συμπόσιο του Μετσόβου ''Γεώργιος Αβέρωφ. Εθνικός και Ολυμπιακός Ευεργέτης''.



Το θέμα που μου ανατέθηκε να αναπτύξω αναφέρεται στον Ευεργετισμό, στον Ολυμπισμό και στον Εθελοντισμό και είναι λίαν επίκαιρο λόγω της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας που περνάει η Πατρίδα μας.
Όταν ο Θεόφραστος ρωτήθηκε -στην αρχαιότητα- «τι είναι εκείνο που συγκρατεί τον ανθρώπινο βίο», απάντησε: «τιμή και τιμωρία». Εννοούσε με την απάντηση αυτή, την τιμωρία των κακών και την επιβράβευση των αγαθών. Δεν είναι λίγοι, ήδη απ΄την αρχαιότητα, εκείνοι που έμπρακτα αναδείχτηκαν αγαθοί. Προσηλωμένοι στις μεγάλες κοινωνικές και ηθικές αρετές, τίμησαν με το έργο τους και με την προσφορά τους, τον εαυτό τους, ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Ανάμεσα σ΄ αυτούς διακρίνονται οι ευγενικές εκείνες προσωπικότητες που ακολούθησαν στη ζωή τους το δρόμο του Ευεργετισμού, του Ολυμπισμού και του Εθελοντισμού. Τρείς μεγάλες κοινωνικές και ηθικές εκδηλώσεις της ανθρώπινης ζωής, που συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους .Εκδηλώσεις που έχουν τις ρίζες τους στη μακρινή αρχαιότητα, και, ευτυχώς, κάνουν την εμφάνισή τους, μέχρι σήμερα.
Θα νόμιζε κανείς πως στην εποχή μας, εποχή ωφελιμισμού και υλοφροσύνης, δύσκολα θα μπορούσε να εκδηλωθεί η μεγάλη αρετή του Ευεργετισμού και να σκορπίσει το λεπτό άρωμά της σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Κι όμως δεν έλειψαν στα νεώτερα χρόνια και δε λείπουν ευτυχώς και σήμερα, όχι βέβαια στον επιθυμητό βαθμό, τα ονόματα των μεγάλων της ανθρωπότητας ευεργετών που βρίσκουν τη δυνατότητα, μέσα στην ηθική αδιαφορία των συνανθρώπων τους, να ζήσουν ακέραιοι και λευκοί, υπομονετικοί και αθόρυβοι εργάτες του καλού, πιστοί υπηρέτες του χρέους, ένθερμοι κήρυκες της αγάπης προς το συνάνθρωπο. Εδώ ακριβώς βρίσκεται η μεγάλη αξία του Ευεργετισμού σήμερα: Φυτρώνει συχνά το δέντρο του σε άγονο έδαφος και προσφέρει άφθονους και ώριμους τους καρπούς του.
Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα στην χώρα μας. Γνώρισμα του Έλληνα η «φιλανθρωπία» με την αρχική της λέξης σημασία. Θεσμοθετημένη και πολύτιμη υπηρεσία προς την κοινωνία, ήταν στην αρχαιότητα, ο Ευεργετισμός, με τη μορφή της χορηγίας. Ως έμπρακτη εφαρμογή της αγάπης εμφανίζεται, αργότερα, στο Χριστιανισμό. Γίνεται έτσι, με την πάροδο του χρόνου, εξαιρετική ηθική έκφραση και ωφελιμότατη κοινωνική λειτουργία. Οι μεγάλοι μας Ευεργέτες μεταξύ των οποίων και ο τιμώμενος σήμερα Γεώργιος Αβέρωφ, δεν ήταν τυχαίοι άνθρωποι. Ούτε απέκτησαν τα χρήματά τους χωρίς μόχθο και προσωπικές θυσίες. Υπήρξαν τα πιο εκλεκτά τέκνα του λαού μας. Ένιωσαν βαθιά μέσα στην ψυχή τους το χρέος προς την Πατρίδα, προς την ανθρωπότητα. Άφησαν τους καρπούς των μόχθων τους για σκοπούς κοινωφελείς. Αυτό το νιώθουμε σήμερα όλοι οι Έλληνες, καθώς απολαμβάνουμε άφθονα τα αγαθά τους. Ιδιαίτερα όμως το νιώθουμε εμείς οι Ηπειρώτες. Και τούτο γιατί, όταν μιλάμε για Εθνικούς Ευεργέτες ο νούς όλων μας πηγαίνει βασικά στους Ηπειρώτες Ευεργέτες. Με χρήματα μεγάλων Ηπειρωτών Ευεργετών δημιουργήθηκαν τα πιο αξιόλογα κοινωφελή ιδρύματα και έργα στην Αθήνα, που αποτελούν μέχρι σήμερα κοσμήματα της Πρωτεύουσας του Ελληνικού Κράτους.

Τρίτη 7 Αυγούστου 2012

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΒΛΑΧΙΚΗ ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ - Δελτίο Τύπου για την υποδοχή του Συλλόγου Φιλίας και Συνεργασίας Κρουσέβου - Ελλάδος ''Άγιος Νικόλαος''




Με μεγάλη χαρά υποδεχτήκαμε στον ιερό χώρο του Δίου, την Κυριακή 5 Αυγούστου 2012, τα μέλη του Συλλόγου Φιλίας και Συνεργασίας Κρουσέβου - Ελλάδος "Άγιος Νικόλαος", που τυγχάνει  παράλληλα μέλος της Παγκόσμιας Βλαχικής Αμφικτιονίας.

Τους βλαχόφωνους αδελφούς μας από την πΓΔΜ υποδέχτηκαν εκ μέρους της Παγκόσμιας Βλαχικής Αμφικτιονίας αντιπροσωπείες των συλλόγων, Καρίτσας  Πιερίας και Κοκκινοπλιτών  Νομού Πιερίας  με παραδοσιακές βλάχικες φορεσιές της  περιοχής, καθώς και ο Βλάχος πρώην νομάρχης Πιερίας κ. Γεώργιος Παπαστεργίου. 

Η βλαχόφωνη κωμόπολη του Κρουσέβου τυγχάνει τόπος καταγωγής πολλών μεγάλων μορφών της σύγχρονης Ρωμιοσύνης όπως του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ Γ' του Μεγαλοπρεπή, του συνταγματολόγου και πολιτικού Αλέξανδρου Σβώλου, του καθηγητού Νιτσιώτα, του ακαδημαϊκού Κωνσταντίνου Βαβούσκου κ.α.

Η πολυάριθμη αντιπροσωπεία των βλαχόφωνων αδελφών μας, αμέσως μετά την ξενάγηση στον αρχαιολογικό χώρο του Δίου, έλαβε εθιμοτυπικά δώρα και  φιλοξενήθηκε από τους εκεί συλλόγους υποδοχής, συνεχίζοντας την μονοήμερη περιήγησή της στην Πιερία. 

Κυριακή 5 Αυγούστου 2012

Βλάχοι



 ...Οι διαφορές μεταξύ Σαρακατσάνων και Βλάχων εντοπίζονται στη γλώσσα - οι πρώτοι δεν είναι δίγλωσσοι, μιλούν Ελληνικά - στην ενδυμασία, στα ήθη και έθιμα, στην καταγωγή, στο όνομα. Οι Σαρακατσάνοι είναι αποκλειστικά νομαδικός λαός, οι Βλάχοι σημείωσαν πρόοδο στα γράμματα, το εμπόριο, στις τέχνες και τον πολιτισμό. 
Το 1923 ο γενικός επιθεωρητής Γεωργίας κ. Δημ. Συράκης συνέταξε στατιστική κατά την οποία οι ανά την Ελλάδα διεσπαρμένοι Σαρακατσάνοι ήσαν κατά προσέγγιση 6 περίπου χιλιάδες οικογένειες εκ των οποίων στην Στερεά Ελλάδα 1112. Καραγκούνηδες από Αλβανία 786 περίπου οικογένειες, καμία όμως στη Στερεά Ελλάδα και 3409 οικογένειες Κουτσοβλάχοι ημινομάδες εκ των οποίων μόνο 51 οικογένειες στην Αιτωλοακαρνανία. Ώστε δεν μπορούμε να αναζητήσουμε Βλάχους μεταξύ των Σαρακατσάνων της Πάρνηθας. Από τους πάρα πάνω Κουτσοβλάχους λίγα έτη μετά ένας μεγάλος αριθμός μετανάστευσε οριστικά στην περιοχή Δοβρουτσάς στη Ρουμανία εγκαταλείποντας ορεινούς οικισμούς του Βερμίου, του Βόρα, του Παΐκου και άλλων περιοχών.

Το θέμα των Βλάχων το χαρακτήριζε ανέκαθεν διχογνωμία. Η λέξη βλάχος απαντά με πολλές σημασίες:
1) ο δίγλωσσος Έλληνας που μιλάει βλάχικα 2) κάθε ορεσίβιος βοσκός της ηπειρωτικής Ελλάδος 3) ο επαρχιώτης, ο χωριάτης, ο άξεστος. 
Φράσεις: α) Εμείς οι βλάχοι όπως λάχει β) πονηρός ο βλάχος. 
Ετυμολογία: μενσ < νlah < Valah < Vοlcae 
(Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικόν της νέας Ελληνικής γλώσσας).
Οι Βλάχοι εμφανίζονται με διάφορα ονόματα: Κουτσοβλάχοι, Αρβανιτόβλαχοι, Καραγκούνοι, Φρασαριώτες, Τσιντσάροι. Οι ίδιοι δηλώνουν Αρωμούνοι (Armani). Οι Αρωμούνοι όπως και οι Ρωμιοί υπήρξαν Ρωμαίοι πολίτες, οι πρώτοι εκλατινισμένοι και οι δεύτεροι ελληνόφωνοι. 
Το θέμα των Βλάχων δεν αποτέλεσε αντικείμενο ιστορικής έρευνας μόνο, αλλά και εθνικού ενδιαφέροντος από το 1849, όταν οι Ρουμάνοι άρχισαν να διεκδικούν τους Αρωμούνους της Ελλάδος ως ομογενείς των και να προβαίνουν σε συγκεκριμένες προπαγανδιστικές ενέργειες. Τρεις ήσαν οι θέσεις στις οποίες στήριξαν την επιχειρηματολογία τους 1) Το όνομα Βλάχος με φυλετική προέλευση 2) Η γλώσσα των Αρωμούνων ως διάλεκτος της Ρουμανικής 3) Οι Αρωμούνοι της Ελλάδος κατήλθαν από την αρχαία Δακία (Ρουμανία) στην Ελλάδα σύμφωνα με βυζαντινούς ιστορικούς και χρονογράφους.

Παρασκευή 3 Αυγούστου 2012

Ένας παραδοσιακός φούρνος της Παλαιομάνινας στην… Αττική!



Του Δημήτρη Στεργίου

Διάβασα για την τεχνική και τα υλικά με τα οποία κατασκευαζόταν ένας παραδοσιακός φούρνος στο Αγράμπελο. Η περιγραφή της κατασκευής ήταν λεπτομερής και ακριβής. Διότι με τον ίδιο τρόπο κατασκεύασαν και οι αείμνηστοι γονείς μου τον παραδοσιακό φούρνο στο χωριό μου, την Παλαιομάνινα Ξηρομέρου, στις αρχές τη δεκαετίας του 1950. 
Μάλιστα, για να προφυλάσσονται η αείμνηστη μητέρα μου και οι αδερφές μου από τις κακές καιρικές συνθήκες (πολύ ζέστη το καλοκαίρι, πολλές βροχές το χειμώνα), ο αείμνηστος πατέρας μου είχε κατασκευάσει και ένα «φουρνόσπιτο» (έτσι το λέγαμε). Ήταν ένας  μικρός στεγασμένος (με κεραμίδια) χώρος, ο οποίος κάλυπτε μόνο το στόμιο του φούρνου και είχε από κάτω  στη βάση του μιαν εστία (βάτρα) για να μαγειρεύουν, ένα μικρό νεροχύτη (να πλένουμε τα πιάτα)  και φυσικά αποθηκευτικούς χώρους για το λάδι, τις ελιές, τα κρεμμύδια και άλλα.
Εννοείται ότι το υπόλοιπο μέρος του φούρνου ήταν εκτός του φουρνόσπιτου και όλη η κατασκευή του έδινε την εντύπωση ενός μικρού ναού με ιερό.
Δυστυχώς, όλη αυτή η παραδοσιακή εκπληκτική κατασκευή δεν υπάρχει πια! Ο αδερφός μου «μερίμνησε» να τα γκρεμίσει όλα για να κάνει μια … «σύγχρονη» αυλή!!!
Ωστόσο, ο φούρνος δεν χάθηκε ολότελα! Διότι,  το 1978, κατασκεύασα με τα ίδια μου τα χέρια και με την ίδια πρακτική ένα φούρνο στο εξοχικό (τότε) σπίτι μου σε ένα βουνό της Αττικής, που είναι ακριβές αντίγραφο του πατρικού μου (φωτογραφία).

* Ο κ. Δημήτρης Στεργίου είναι Δημοσιογράφος από την Παλαιομάνινα. Διετέλεσε διευθυντής της εφημερίδας «Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής», διευθυντής Σύνταξης του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» και της «Απογευματινής» και αρθρογράφος – σχολιογράφος στις εφημερίδες «Νέα» και «Βήμα» 

Πέμπτη 2 Αυγούστου 2012

Brotherhood Community from Monastir (Bitolia), New York, 1944.



By Magda Soulioti

A ‘helping each other’ Brotherhood of people from Monastir (and around Monastir) was established in New York in April 1944, entitled «BITOLIA".

The establishment of this association didn’t appear to be a typical procedure.   It served specific necessities at that time. As Anastasios Grouia (President at that time) mentions in the preface of the bilingual (in American and Greek) album, the goal of the Brotherhood is twofold: (a) the objectives specified in the articles of the association and (b) the strengthening of relations among the emigrants (from Monastir) and the provision of "financial and any other help to our brothers and sisters who got damaged because of the war that just ended”.
So primarily, the Brotherhood tries to bring fellow immigrants to America together and to keep alive their ties with birthplace. However, the economic size (of the association) gives the form of necessity of the visions of the new established association. The old World (Europe) is just coming out of the long period of wars and trying to recover. Immigrants from Monastir, who emigrated to seek better fortune in America, organized the brotherhood there and its main purpose is to collect money for those ‘affected brothers’ at home.

Souvenir album

All the above is certified, by issuing of a souvenir diploma of 121 pages, presented here (published by the association in 1945), ie the second year of its existence. On the cover of the publication, the imminent second annual ball of the Brotherhood ‘BITOLIA’, that was scheduled for November 24th, is notified (Palm Garden, 306 W. 52nd St., New York City).
According to the artistic program of the event, published in Greek on pages 16-17, the Ball includes four parts: First, the implementation of «The star spangled banner» and the Greek National Anthem by the orchestra, in the second part, the performance of the musical comedy by Th.  Sakellaridi, entitled "The hellcat", in the third, the short speech of the Association President, in the fourth, there was an interpretation of "the latest songs of Athens, performed by two well-known singers, Stella Kontoudi and Mary Sprigol, who have just come e from Greece'', while the fifth part of the evening promises “dance until morning hours with Mr. A. Sakellariou’s   orchestra".
The short address of the President is on the second page of the edition, where he tries to give the position of the association, making references to the purposes of the Brotherhood, immediately after, there are the photographs of the Presidents of the United States, Harry Truman and Franklin D. Roosevelt, with complimentary captions for their warm support of the Greek rights in America.
Then the president of the club attempts a summary of the history of Monastir, in Greek and then in English, while Penelope Tsopanoglou (nee Dimitrios Megdani) from Paterson (California) signs the nostalgic "Feast of the Virgin" where she unfolds memories from her childhood at home. It is worth quoting a characteristic excerpt from the description of the feast (‘panigiri’):

Τετάρτη 1 Αυγούστου 2012

Από την 1η έως και τις 12 Αυγούστου τα λαογραφικά «μερομήνια»



Του Δημήτρη Στεργίου


Καλό μήνα και καλά… «μερομήνια»! Αρχίζουν από σήμερα, 1η Αυγούστου, και διαρκούν έως και τις 12 Αυγούστου, τα «μερομήνια», μια ξωμάχικη, ελληνική και ελληνοβλάχικη, παράδοση αιώνων, με έντονα λαογραφικά στοιχεία.

Στον ελληνοβλάχικο λόγο της Ακαρνανίας η λέξη είναι «μερομίνιε» και σε άλλες ελληνοβλάχικες περιοχές είναι, όπως μας αναφέρει ο Κων. Νικολαϊδης στο Λεξικό του, «μουρμούνιε».
Η λέξη, με την έντονη λαογραφική χροιά και παράδοση, παράγεται από την ελληνική λέξη «ημερομήνια» ή «μερομήνια». Τότε, σε παλαιότερες εποχές, που δεν υπήρχαν ειδικοί μετεωρολόγοι για να κάνουν προβλέψεις για τον καιρό, οι Έλληνες ποιμένες, οι Ελληνόβλαχοι, είχαν τα «μερομήνια».
Συγκεκριμένα, από την πρώτη ημέρα του Αυγούστου έως και τις 12 Αυγούστου, μερικοί «ειδικοί» ποιμένες παρατηρούσαν τα μετεωρολογικά φαινόμενα κάθε μέρας και πρόβλεπαν τον καιρό που θα επικρατούσε στη συνέχεια στους… αντίστοιχους μήνες.
Έτσι, αν στην πρώτη ημέρα του Αυγούστου, η οποία αντιστοιχεί στον Σεπτέμβριο, παρατηρούνται συννεφιές, βροχές, αέρηδες κλπ,  οι «οιωνοσκόποι» με τα «μερομήνια», έλεγαν ότι ο Σεπτέμβριος θα είναι βροχερός,  θα έχει αέρηδες, ξηρασία, ζέστη ή κρύο κλπ.
Τις ίδιες προβλέψεις έκαναν και για τους άλλους μήνες με βάση τα μετεωρολογικά φαινόμενα των επόμενων ημερών έως  και τις 12 Αυγούστου.
Πάντως, ο αείμνηστος πατέρας μου  έλεγε, με βάση αυτά που του έλεγε ο ξωμάχος, σκηνίτης, παππούς μου, ότι οι προβλέψεις ήταν πάντοτε επιτυχείς, γεγονός που έκαναν τους τότε βοσκούς να προετοιμάζονται για την αντιμετώπιση «ακραίων» φαινομένων…

* Ο κ. Δημήτρης Στεργίου είναι Δημοσιογράφος από την Παλαιομάνινα. Διετέλεσε διευθυντής της εφημερίδας «Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής», διευθυντής Σύνταξης του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» και της «Απογευματινής» και αρθρογράφος – σχολιογράφος στις εφημερίδες «Νέα» και «Βήμα»