Δεν επιθυμούμε να αποδώσουμε, στη προφορική βλάχικη λαλιά, τους φθόγγους όλων των γραμμάτων με κάποια σύμβολα (γραφήματα) ,διότι θα είχαμε εμπλακεί σε ένα κυκεώνα συμβόλων και θα δυσκολεύαμε τον απλό αναγνώστη. Άλλωστε όσα σύμβολα και να χρησιμοποιήσει κανείς δύσκολα μπορεί να αποδώσει την γνησιότητα και την αυθεντικότητα της Βλάχικης λαλιάς (πολλές οι μητροπόλεις των Βλάχων με πολλά και διαφορετικά ιδιώματα) από τους παραδοσιακούς ανθρώπους .Άλλωστε η σωστή φωνητική μαθαίνεται καλύτερα προφορικά και με τον παραδοσιακό τρόπο. Ωστόσο, χρησιμοποιούμε μόνο δύο (2) σύμβολα για ‘κτυπητές’ μόνο αποδόσεις συμβόλων, όπως οι χαρακτήρες τόνος (') = κλειστό ‘επικεντρωμένο’ φωνήεν (όπως προφέρεται στη γαλλική λέξη que) και 6 = παχύ συριστικό σύμφωνο. Αντιγράφουμε από την ιστοσελίδα της ελεύθερης εγκυκλοπαίδειας ‘Βικιπαιδεία’ το εξής : «Η Βλάχικη δεν αποτελεί επίσημη γλώσσα καμίας χώρας», Ποια είναι λοιπόν η ‘ασέλγεια’(αυτό μας προσάπτουν ανώνυμα κάποιοι κύκλοι στο ιντερνέτ) στην γραφή που προτιμούμε, εφόσον σε καμια χώρα στον κόσμο δεν υπάρχει μια επίσημη κατάσταση στην γραφή; Αν πράγματι υπάρξει μια επίσημα αναγνωρισμένη γραφή στην χώρα μας, τότε θα την ακολουθήσουμε. Τα πράγματα είναι πάρα πολύ απλά. Προς το παρόν ακολουθούμε τα ελληνικά σύμβολα γιατί απευθυνόμαστε στον λαό μας.
Οι παροιμίες ή παροιμιώδεις εκφράσεις που παραθέτουμε παρακάτω δεν αποτελούν αντικείμενο μιας συστηματικής δουλειάς ή λαογραφικής μελέτης. Απλά είναι ένας κατάλογος των παροιμιών (με τυχαία σειρά), που ακούσαμε στα βιώματά μας στο Ξηρολίβαδο (από το τέλος της 10ετίας του ‘50) και από συνεντεύξεις συμπατριωτών μας πιο μεγαλύτερους και πιο αυθεντικούς από εμάς ,τους οποίους αναφέρουμε στο τέλος κάθε σημειώματός μας. Τονίζουμε ακόμα ότι η αποστήθιση παροιμιών (όπως και τραγουδιών) είναι μια καλή μέθοδος εκμάθησης της προφορικής βλάχικης λαλιάς.
1. Κουμ λου αντού6ι βίμτου = Όπως τον πάει ο αγέρας (για ασταθείς ανθρώπους). 2. Μη τι μίνι λα ιό ,κ' τι μόλιου 6ι σκουότου ουσκάτου = Μη μου κουνιέσαι εμένανε, γιατί σε βουτάω και βγάζω στεγνό (σε ‘νταήδες’). 3. Tσ'ν'μ' στι τσ'ν', σνι τσεμ νταντούν = κράτα με να σε κρατώ να πάμε μαζί (για συνεργασία). 4. Στίι καρ χιμ ιό; Τι βέντ’, 6τ ακούμπουρ'! = Ξέρεις ποιος είμαι εγώ; Σε βλέπω και σε αγοράζω. 5. Τσ' ιάστι ούνου μαλαγάνα! = Σου είναι ένας μαλαγάνας (για καταφερτζήδες). 6. Μ'κ' όϊλι τζ'ρτζ'ρίκλι = τρώνε τα πρόβατα τζαρτζαρίκλια (Σε δύσκολες στιγμές δεν μπορεί κανείς να είναι εκλεκτικός). 7. Τσέ σ αντρέ β’ρ’ ουάρ’ τι κιρόλου βέγκλιου! = τι γινότανε κάποτε τον παλιό καιρό!(αναπολώντας τα παλιά).8. Λούπου μουνέλκου! = Λύκος μοναχός (για μονοκόμματους ανθρώπους). 9. Nτουμιτζ'λου ιάστι ανάλτου, μα βιάντι (χαμπλά) νσούς.= Ο Θεός είναι ψηλά, μα βλέπει χαμηλά. (δικαίωση). 10. Μτριά λούκρουλου 6ι αλάσ' αλάντζι = Κοίτα τη δουλειά σου και άσε τους άλλους (για όσους ‘ανακατεύονται’). 11. Νι βίνιρ' κα λιγουτ6ιάρι του πουάρτα = Μού ήρθε σαν λιγουτσιάρης(καρναβάλι) στην πόρτα (απρόσκλητος).12. Σκουάσι σουάρλι κουάρνι ,6τίνι ντόρμου = Έβγαλε ο ήλιος κέρατα, κι εσύ κοιμάσαι (για τεμπέληδες).13. Τσε βα σιάμινι , βα θιρσέστι = Ότι σπείρεις , θα θερίσεις (κερδίζει κανείς σύμφωνα με τις δυνατότητές του).14. Μπούνου τζούα ζβιάντι ντι ταχνά = Η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται. 15.Μπάν' τριάτζι 6ι όμλου κιάρι = Η ζωή περνά και ο άνθρωπος χάνεται (σε θανάτους). 16. Ντι κούρμου λια ντρέ φούνι = Από κομένο (κοντό σχοινί) το κανε τριχιά (Σε υπερβολές). 17. Σ’αστιλιέ αέστου = Κόπηκε αυτός (τσαντίστηκε). 18. Αγίνια βα σ'πάρι τρας μ'κ' αού' = Το αμπέλι θέλει σκάψιμο, για να φας σταφύλια (η εργασία αποδίδει). 19. Κα γκέϊλι ζμπουρέσκου = Μιλάνε σαν καλιακούδες (για πολυλογάδες). 20. Γκριά6στι φούρλου, σφουγκ' νικουκίρλου = Φωνάζει ο κλέφτης να φύγει ο νοικοκύρης . 21. Β'ρ νου αλάσου Ντουμιτζέλου = Κανέναν δεν αφήνει ο Θεός. 22. Κ'τ μαριά6τι, χαζου6ιά6τι = όσο μεγαλώνει ,χαζεύει (περισσότερο). Τρικούϊ αλ Χριστόλου = πέρασα του Χριστού (αίσιο τέλος). 23. Μι γκρουπά6 κου κάπλου του λόκου = Με έθαψες με το κεφάλι στο χώμα (με εξέθεσες). 24. Μι αντράϊ φ6έκι = Την έκανα ταράτσα (μετά από ένα καλό φαγητό). 25. Κούρ' ντιζβαλίτου = Κώλος ξεβράκωτος (για όσους δεν κρατούνε μυστικά). 26. Κα σιαρά λούκρουλου μπούνου, 6ι Δισπότι βά λουκριά = Αν ήταν η δουλεία καλή, θα δούλευε κι ο Δεσπότης (μια πικρή τοποθέτηση για τη δουλεία). 27. Αρμάσι νσουράτου = Έμεινε ανύπαντρος(παλιά ήταν κακό). 28. Σιν ντρέκου χνουάτιλι = Ταιριάζουν τα χνώτα τους (φιλία). 29.Ομου γκρέου 6ι βαριτό = Ανθρωπος βαρύς και βαρετός (για αντικοινωνικούς).30. Μάρι ουάσπιτσι ! Κα πούσκα κου αλίλου = Δυνατοί φίλοι ! Σαν το ξίδι με το σκόρδο (δυνατή φιλία).31. Λου αντουνάϊ σορό = τον έκανα σωρό (όταν δέρνουμε κάποιον και τον στριμώχνουμε). 32 .Τάστρουλου ντι-ν-ανούμιρα 6 φούγκ’ = Το ταγάρι στον ώμο και δρόμο (στα δύσκολα). 33. Ινιμα μάρι , β'ρ ουάρα κιάρι = Η μεγάλη καρδιά ποτέ δεν χάνεται (για μεγαλοψυχία).
Σημ: Οι πληροφοριοδότες μας (όλοι από το Ξηρολίβαδο) είναι: Τσιαμήτρος Κώστας (Ψωμάς, 90 ετών), Τσιαμήτρος Γιάννης (Ψωμάς 81), Χασιώτης Σπύρος (90) Χατζημασούρας Ηλίας, Χοντραντώνης Κώστας, Τσαμήτρος Νίκος (Κοτρώνης), Φουρκιώτης Νίκος, Ντέλλας Γιώργος, Πατσιαβούρας Μιχάλης,
(Συνεχίζεται)
Τσιαμήτρος Γιάννης
εκπ/κός-χοροδιδάσκαλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.