Δεν επιθυμούμε να αποδώσουμε, στη προφορική βλάχικη λαλιά, τους φθόγγους όλων των γραμμάτων με κάποια σύμβολα (γραφήματα), διότι θα είχαμε εμπλακεί σε ένα κυκεώνα συμβόλων και θα δυσκολεύαμε τον απλό αναγνώστη. Ακολουθούμε το ελληνικό αλφάβητο διότι απευθυνόμαστε στο λαό μας. Άλλωστε όσα σύμβολα και να χρησιμοποιήσει κανείς δύσκολα μπορεί να αποδώσει την γνησιότητα και την αυθεντικότητα της Βλάχικης λαλιάς (πολλές οι μητροπόλεις των Βλάχων με πολλά και διαφορετικά ιδιώματα) από τους παραδοσιακούς ανθρώπους και η σωστή φωνητική μαθαίνεται καλύτερα προφορικά και με τον παραδοσιακό τρόπο. Ωστόσο, χρησιμοποιούμε μόνο δύο (2) σύμβολα για ‘κτυπητές’ μόνο αποδόσεις συμβόλων, όπως οι χαρακτήρες ( ' ) = κλειστό ‘επικεντρωμένο’ φωνήεν (όπως προφέρεται στη γαλλική λέξη que) και ( 6 ) = παχύ συριστικό σύμφωνο.
Παροιμία είναι ένα σύντομο απόφθεγμα ‘προφορικού λόγου’, που εκφράζει (τις περισσότερες φορές με αλληγορικό τρόπο) αλήθειες που αποτελούν το απόσταγμα μακράς πείρας. Έτσι, οι παροιμίες προσλαμβάνουν πολλές φορές τεράστια κοινωνική λειτουργικότητα και διδακτική σημασία. Διακρίνονται από ζωηρή και πλούσια σε εικόνες φαντασία, ενώ τις περισσότερες φορές έχουν τη μορφή κάποιου δίστιχου.
Παρακάτω συμπληρώνουμε τον κατάλογο των παροιμιών που γράψαμε σε προηγούμενα σημειώματά μας. Άλλες από αυτές τις ακούσαμε στα βιώματά μας στο Ξηρολίβαδο (από το τέλος της 10ετίας του ‘50) και άλλες τις καταγράψαμε από συνεντεύξεις συμπατριωτών μας , πιο μεγαλύτερους και πιο αυθεντικούς από εμάς, τους οποίους αναφέρουμε στο τέλος του σημειώματός μας. Τονίζουμε ότι οι παροιμίες είναι μια καλή μέθοδος εκμάθησης των προφορικής βλάχικης λαλιάς.
Μέρου σουμ’ μέρου κάντ' = Το μήλο κάτω από την μηλιά πέφτει. Λούπλου πέρλου αρούκ', μίντι νου αλ'κ6ιέ6τι = Ο λύκος την τρίχα την ρίχνει αλλά το μυαλό δεν το αλλάζει. . Ντι αούμπρ' ντι άκ' ,κάσ' νου σ' φάτσι = Από την σκιά της καρφίτσας, σπίτι δεν γίνεται. Αντούν', κ'ντ' χίι τίνιρ' , σ'αϊ κ'ντ' αου6έ6τι = Μάζευε, όταν είσαι νέος, για να 'χεις όταν γεράσεις. Αχτάρι κάπ', αχτάρι μίντι = Τέτοιο κεφάλι, τέτοιο μυαλό. Ανία νι άρντι κάπλου φόκ', 6' αλούι λι άρντι τρ' τζιόκ = Εμένα μου καίει η φωτιά το κεφάλι και εκείνου του καίει για χορό. Ντι άπ' τσε ντοάρμι σ' χίμπ' φρίκ' = Από το νερό που "κοιμάται" να έχεις φόβο. Κα πέρλου ντι λούπ' βέντ’ γράματλι = Σαν τις τρίχες του λύκου βλέπω τα γράμματα. Άπ', φόκλου 6' μπλιάρι νου άου πίστι = Το νερό, η φωτιά και η γυναίκα δεν έχουν εμπιστοσύνη. Αβντ' σνου ζμπουρά', μάκ' βρέι ζ’μπ'νέτζ = Άκουγε και σώπαινε αν θέλεις να ζήσεις. Μ’ασούντ' κούρλου, β’αλ'κ6ιά6κ' κιρόλου = Μου ίδρωσε ο κώλος, θ΄ αλλάξει ο καιρός . Τσε π'τσ'μ π'τσ'μ, τσε βα π'τσ'μ νου 6τίμ = Τι πάθαμε πάθαμε, τι θα πάθουμε δεν ξέρουμε. Μπόουλου 6' λιάγκ' ντι κουάρνι, 6' όμλου ντι λίμπ' = Το βόδι δένεται από τα κέρατα και ο άνθρωπος από την γλώσσα.. Αρμ'νλου πρι καλ’, ή βα ζ' ντουάρμι ,ή βα σ' κ'ντ' = Ο Βλάχος καβάλα ή θα κοιμάται ή θα τραγουδάει. Ντι λα τζ'κ' π'ν' λα φάκ', μπουβαλίτσα σ' φιάτσι βάκ' = Από το να το πει μέχρι να το κάνει, το μοσχαράκι έγινε αγελάδα. Αρμ'νλου κρ'πέ σ' ντράκλου. = Ο Βλάχος έκανε και τον διάολο να σκάσει. Κάρι φουρά άκλου, φουρά σ' σάκλου = Όποιος έκλεψε τη βελόνα έκλεψε και το σακί. Όμλου ιάστι ντούλτσι κα νιάρι, σ' γκρέου κα σάρι.= Ο άνθρωπος είναι γλυκός σαν μέλι και βαρύς σαν αλάτι Μπόου βίνι6, μπόου βτζίς . = Βόδι ήρθες, βόδι έφυγες. Φτόχλου αντάρ' ίτσι πουάτι, αβούτ', ίτσι βα = ο φτωχός κάνει ότι μπορεί ο πλούσιος ότι θέλει. Ομλου σπιλιξιά6τι κου ζμπόρλου, 6νού κου τ'πόρλου = Ο άνθρωπος πλάθεται με τον λόγο, και όχι με το τσεκούρι.. Ν'π'ρτίκα νου ασπούν' τσουάριλι = Δεν δείχνει το φίδι τα πόδια. Σίντζι, άπ' νου σ’ αντάρ' = Το αίμα, νερό δε γίνεται, Pάουλου νου σ' τουάρν' ντι ν'πόϊ = Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Iού γκ'λίν' κακαριάτζα, κόκουτλου τάτσ’ = Όπου η κότα κακαρίζει, ο κόκορας σωπαίνει. Mπούνα μπλιάρ' νου άρι, νε όκλι, νε ουρέκλι = Η καλή γυναίκα δεν έχει ούτε μάτια, ούτε αυτιά. Όμλου σ' πιλικ6ιά6τι κου ζμπόρλου σνού κου τ'πόρλου = ο άνθρωπος "πελεκιέται" με το λόγο κι όχι με το τσεκούρι. Aχτάρι κάπ', αχτάρι μίντι = Τέτοιο κεφάλι, τέτοιο μυαλό. Nτι άπ' τσε ντουάρμι σ' χίμπ' φρίκ' = Από το νερό που "κοιμάται" να έχεις φόβο. Kάρι άλτ' γκούρ' μπά6’, μούμ' σ'τάτ' αγκρικ6ιά6τι = Όποιος άλλο στόμα φιλάει, μάνα και πατέρα λησμονάει. Aρμ'νλου σ' ουάρφαν' σ' χίμπ' τουτ' πρι τσέλνικ' βα σ' ου αντούκ'; = Ο Βλάχος και φτωχός να είναι πάλι σαν τσέλιγκας θα μυρίζει. K'ντου νου άβντ' φούρι, ατούμτ6' σ' τι αβέγκλι ντι ν'σ' = Όταν δεν ακούς κλέφτες, τότε να φυλάγεσαι από αυτούς. Λιά κ'νι ντιτ μαντρί, σ' μπλιάρ' ντιτ σόϊ = Πάρε σκυλί από μαντρί και γυναίκα από σόι.
Σημ: Οι πληροφοριοδότες μας ήταν όλοι από το Ξηρολίβαδο : Τσιαμήτρος Κώστας (Ψωμάς, 90 ετών), Τσιαμήτρος Γιάννης (Ψωμάς 81), Χασιώτης Σπύρος (90) Χοντραντώνης Κώστας (Μπόκος), Τσαμήτρος Νίκος (Κοτρώνης), Φουρκιώτης Νίκος, Ντέλλας Γιώργος, Πατσιαβούρας Μιχάλης, Χατζημασούρας Ηλίας.
Τσιαμήτρος Γιάννης
εκπ/κός-χοροδιδάσκαλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.