Του Γιάννη Δελόγλου
Με τη σκυτάλη συνεχώς στα χέρια οι Βλάχοι της Προσοτσάνης «Οι Γραμμουστιάνοι» διαγράφουν τη δική τους τροχιά στα πλούσια πολιτιστικά δρώμενα της Ελληνικής λαογραφίας. Ανοίγουν λεωφόρους επικοινωνίας προς κάθε κατεύθυνση και ακολουθούν τα χνάρια των προγόνων τους που τίμησαν κατά καιρούς την Ελλάδα. Που μόρφωσαν μια δική τους ιστορική παράδοση, για να την εντάξουν μέσα στην αγκαλιά τής Πατρίδας που αγωνίστηκαν για τη λευτεριά της, την πρόοδό της, την ευημερία της, στις τέχνες και τα γράμματα.
Οι Γραμμουστιάνοι της Προσοτσάνης, που οι ρίζες τους βρίσκονται στην Γράμμουστα του νομού Καστοριάς, βρέθηκαν στην άλλη πλευρά τής Μακεδονίας ύστερα από μετοίκηση στην περιοχή του Άνω Νευροκοπίου. Αιτία της μετακίνησής τους ήταν οι διαρκείς λεηλασίες των Τουρκαλβανών. Έτσι προς το τέλος του 18ου αιώνα μια ομάδα από την Γράμμουστα με μια ομάδα από τα ορεινά των Τρικάλων, οι Μοστιανοί, κατευθύνθηκαν προς το Άνω Νευροκόπι όπου δημιούργησαν το χωριό Παπά Τσαϊρ. Η εγκατάσταση τους εκεί δεν έδειχνε σημεία νέας προσφυγιάς. Η εκκλησία και το σχολείο έδεσαν τους νέους κατοίκους περισσότερο με την ήρεμη περιοχή αλλά το 1913, λίγο πριν διαμορφωθούν τα σημερινά σύνορα, άτακτες ομάδες αιμοσταγών Βουλγάρων έκαψαν και λεηλάτησαν το Παπά Τσαϊρ, για να μετακινηθούν οι Βλάχοι σε χωριά της Δράμας Προσοτσάνη, Μικρόπολη, των Σερρών Οινούσσα, Πρώτη, Ροδολίβος και αλλού.
Το δράμα, το ξεκλήρισμα, την καταστροφή και τα θύματα τού Παπά Τσαϊρ θρηνούν ακόμα οι απόγονοί τους όπου και αν βρίσκονται. Στην Προσοτσάνη ίσως πιο οργανωμένα από τον δραστήριο σύλλογό τους, που ιδρύθηκε το 1982, 69 χρόνια ύστερα από τον μεγάλο ξεριζωμό τους. Από τότε οι γενιές των Βλάχων της Κωμοπόλεως πρωταγωνιστούν στη διάδοση της πολιτιστικής τους κληρονομιάς, που δημιουργεί συνεχώς μια αξιόλογη διάδοχη κατάσταση σε όλους τους τομείς των δραστηριοτήτων τους. Ήρθαν και έφυγαν πολλοί, το λάβαρό τους όμως το κρατούν λεβέντες της τελευταίας γενιάς, για να το παραδώσουν σε εκείνους που έρχονται. Τι θαυμάσιο, όμως, μήνυμα δίνουν και σε άλλους με αυτόν τον τρόπο! Ένα παράδειγμα που πρέπει να μιμηθούν και άλλοι. Μουσικά κομμάτια και συνθέσεις από τη ζωή, τις εργασίες, τους γάμους, τα πανηγύρια αλλά και τα πικρά θλιβερά γεγονότα. Τραγουδήθηκαν από τον Χρήστο Στέργιου, επί σειρά ετών Αντιπρόεδρο και μέλος τού ΔΣ, και από τον Στέργιο Πελέχρα, που χόρεψε αρκετά χρόνια και τραγούδησε την δεύτερη σειρά των τραγουδιών του δραστήριου συλλόγου.
Η θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας
Στο άγιο πρόσωπο της μάνας όλου του κόσμου αντάμωσαν οι Βλάχοι της Προσοτσάνης με πρωτοβουλία του συλλόγου τους. Σταθερό πρόσωπο της Παναγίας τής Οδηγήτριας, της ιστορικής εικόνας τής Γράμμουστας που βρίσκεται τώρα στον Ι.Ν. της Αγίας Παρασκευής Άργους Ορεστικού. Αυτή την εικόνα συνόδεψε ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Καστοριάς κ.κ. Σεραφείμ μέχρι την Προσοτσάνη, ύστερα από συντονισμένες ενέργειες του συλλόγου, για να προσευχηθούν στο πρόσωπό Της οι απόγονοι εκείνων των Βλάχων, που έζησαν στην Γράμμουστα. Και ήταν μια ενέργεια, άλμα στην ιστορία και στις προσδοκίες τής νέας γενιάς. Και ήταν μια επιθυμία μεγάλων σε ηλικία Βλάχων που έριξαν το δάκρυ της ψυχής τους μπροστά στη γαλήνια μορφή της Θεομήτορος. Ότι καλύτερο από τα δώρα του Θεού σε αυτούς που αδυνατούσαν να επισκεφτούν το Άργος Οριστικό. Ότι καλύτερο γι’ αυτούς που φιλοξένησαν για ένα τετραήμερο την τιμιοτέρα των Ουρανών στο Ιερό Ναό των Ταξιαρχών Προσοτσάνης με την ευλογία τού Προκαθήμενου της Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας Μητροπολίτη κ.κ. Παύλο.
Έχοντας την υψηλοτάτη των Ουρανών στα ιερά χώματα τής Μακεδονικής γης η ενορία Ταξιαρχών Προσοτσάνης έγινε πόλος έλξης σε όλους τους κατοίκους που έσβησαν τη δίψα τους στην ηρεμία των ματιών τής Μεγαλόχαρης, της Οδηγήτριας, όπως την ξέρουν και την λατρεύουν οι όπου γης Γραμμουστιάνοι.
«Ιεραπόστολοι» στο μεγάλο τίμημα αυτού του ιστορικού γεγονότος οι Άγιοι Μητροπολίτες Καστοριάς Σεραφείμ και Δράμας Παύλος ευλόγησαν, χοροστάτησαν, συλλειτούργησαν, δίδαξαν και αγκάλιασαν τους πιστούς, που ήλθαν να προσκυνήσουν την Παντάνασσα και Μητέρα του Θεού. Η πίστη αυτών των ταπεινών ανθρώπων κράτησε ανά τους αιώνες αναμμένη τη δάδα του λυτρωμού και της Ορθοδοξίας. Με την ίδια πίστη και τώρα, μικροί και μεγάλοι, άνδρες και γυναίκες, προσεύχονται στο πρόσωπο της Παναγίας. Δίπλα σε όλους αυτούς και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων συμπαρίσταται και συμμετέχει στις δραστηριότητες των συλλόγων μελών της και συνδράμει σε κάθε εκδήλωση. Αλλά και ο οικοδεσπότης δήμος παρέχει κάθε βοήθεια στα δρώμενα των συλλόγων της κωμοπόλεως και της γύρω περιοχής.
Στις εκδηλώσεις υποδοχής και παραμονής της Ιεράς Εικόνας της Παναγίας Οδηγήτριας Γράμμουσας, ο πρόεδρος του συλλόγου «Γραμμουστιάνοι» Θεόδωρος Πούλιος συγκινημένος από την παρουσία κλήρου και Αρχών, ευχαρίστησε τόσο τον Μητροπολίτη Καστοριάς για την ανταπόκριση τού αιτήματος τού συλλόγου να συνοδέψει στην Προσοτσάνη την Ιερά Εικόνα, όσο και τον οικείο Μητροπολίτη για τη συνδρομή του στην πραγματοποίηση αυτής της ιστορικής για την κωμόπολη θρησκευτικής γιορτής. Ευχαρίστησε επίσης όλους εκείνους που βοήθησαν στην προσπάθεια τού συλλόγου να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του. Ευχές για τη Σωτηρία των ανθρώπων απηύθυναν οι Μητροπολίτες Καστοριάς και Δράμας ενώ ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Βλάχων Μιχάλης Μαγειρίας συνεχάρη το ΔΣ του συλλόγου «Γραμμουστιάνοι» για την πρωτοβουλία του στην εν λόγω εκδήλωση.
Ο Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής στο Α.Π.Θ. Μιχαήλ Τρίτος ανέπτυξε το θέμα: «Η Βλάχικη Ορθοδοξία» και στη συνέχεια ο κεντρικός ομιλητής, Πρόεδρος τής Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, δημοσιογράφος και μάχιμος συγγραφέας Νικόλαος Μέρτζος, ανάπτυξε το θέμα «Η Βλαχόφωνη Ρωμιοσύνη».
Ο γλαφυρός ομιλητής τόνισε μεταξύ άλλων: «Ο όρος Βλάχοι αποτελεί ετεροπροσδιορισμό. Βλάχοι ορίζονται από τρίτους όσοι αυτόχθονες Έλληνες λατινοφώνησαν στην προφορική αποκλειστικά λαλιά επειδή υπηρέτησαν ως στρατιώτες και αξιωματούχοι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στον ευρύτερο ελληνικό χώρο της Βαλκανικής. Ανέκαθεν εμείς οι Βλάχοι αυτοπροσδιοριζόμαστε ως Αρμάνοι, δηλαδή Ρωμαίοι, πολίτες της καθ’ ημάς Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας η οποία τους τελευταίους αιώνες της επονομάζονταν και Ρωμανία. Αρειμάνιος στην ελληνική σημαίνει αγέρωχος πολεμιστής. Η επωνυμία Ρωμαίος ήταν πολιτικός τίτλος τιμής: Δικαίωμα ισονομίας και ίσης συμμετοχής στην εξουσία. Ουδέποτε, επί 1600 χρόνια, προσδιόριζε εθνική καταγωγή. Γι’ αυτό, όλα τα επόμενα 1.200 χρόνια όλοι οι Έλληνες, ισότιμοι πολίτες της Ρωμαϊκής και, έπειτα, της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αυτοπροσδιορίζονταν υπερήφανα ως Ρωμαίοι. Ακόμα μέχρι σήμερα όλοι ανεξαρτήτως οι Έλληνες αυτοπροσδιοριζόμαστε, επίσης, ως Ρωμιοί, ορίζουμε το Γένος μας ως Ρωμιοσύνη και καμαρώνουμε ότι ανήκουμε στο Βασιλικόν Γένος των Ρωμαίων.
Τί είναι οι Βλάχοι και από πού προήλθαν; Το διπλό ερώτημα τίθεται συνεχώς τα τελευταία 1000 χρόνια και λαμβάνει ποικίλες απαντήσεις, αντιτιθέμενες μεταξύ τους. Σύμφωνα με τις κυριότερες εκδοχές, ακόμη και Ελλήνων ιστορικών, οι Βλάχοι είναι χωριστά κατά περίπτωση Δάκες, ή Θράκες ή Ιλλυριοί, ή Κέλτες, ή απόγονοι αρχαίων Ρωμαίων, ή Ρουμάνοι, ή Ιταλοί, ή ιδιαίτερο Έθνος Βλάχων, ή λατινοφωνήσαντες αυτόχθονες πληθυσμοί».
Στη συνέχεια ο κ. Μέρτζος αναλύει τονίζοντας ότι οι οκτώ από τις εννιά παραπάνω απαντήσεις δεν στηρίζονται στις ιστορικές πηγές ούτε εξηγούν αυταπόδεικτα γεγονότα όπως τα επισημαίνει. Αναφέρεται σε ιστορικούς που αποδεικνύουν την Ελληνικότητα των Βλάχων, στη συμμετοχή τους σε όλους τους αγώνες του Ελληνικού Έθνους, από αρχαιότατων χρόνων, στους Βλάχους Μεγάλους Διδασκάλους τού Γένους και βέβαια στους Εθνικούς ευεργέτες που βοήθησαν την ανασυγκρότηση του Ελληνικού κράτους όπως ο Γεώργιος Σίνας, ο Μιχαήλ Τοσίτσας, ο Νικόλαος Στουρνάρας, ο Γεώργιος Αβέρωφ, ο Σίμων Σίνας, ο Ευάγγελος και Κωνσταντίνος Ζάππας, ο Απόστολος Αρσάκης, ο Κωνσταντίνος Μπέλλιος, ο Ιωάννης Μπάκας, ο Χρηστάκης Ζωγράφος, οι αδελφοί Λάμπου, ο Γεώργιος Σταύρου και άλλοι.
Τόνισε επίσης με έμφαση: «Την Εθνεγερσία προετοίμασε και ευαγγελίστηκε ο Βλάχος μέγας Εθναπόστολος και Εθνομάρτυρας Ρήγας ο Βελεστινλής. Τον Θούριο και τα άλλα επαναστατικά έργα του τύπωσαν στην Βιέννη οι Σιατιστινοί Βλάχοι Μακρίδες Πούλιου που εξέδιδαν επίσης την πρώτη Ελληνική εφημερίδα. Ενωρίτερα Βλάχοι Μεγάλοι Διδάσκαλοι τού Γένους συνέβαλαν αποφασιστικά στην αφύπνιση τού Γένους, στη μεταλαμπάδευση τού Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και στη διαμόρφωση τού Νεότερου Ελληνισμού. Διέλαμψαν στη Διασπορά όπου ανθούσε ο Ελληνισμός. Αναφέρονται ενδεικτικά οι εξής: Στην Πάδοβα ο Βεροιανός Ιωάννης Κωττούνιος, στη Βιέννηο Νεόφυτος Δούκας, ο Δημήτριος Δάρβαρις, στο Παρίσι ο Γρηγόριος Ζαλυκής, στη Μοσχόπολη ο Αθανάσιος Καβαλλιώτης και ο Δανιήλ Μοσχοπολίτης, στη Βενετία ο Ιωάννης Χαλκεύς και ο Νεκτάριος Τέρπος, στη Λειψία και στη Χάλλη της Γερμανίας ο Αμβρόσιος Παμπέρης, στη Χάλλη και στο Μαγδεμβούργο ο Κωνσταντίνος Ζουπάν, στην Καστοριά ο Μητροπολίτης Διονύσιος Μαντούκας, στο Κρούσοβο ο Ιωάννης Πανταζίδης και ο Πέτρος Παπαγεωργίου και στην Αχρίδα ο Αναστάσιος Πηχεών και ο Μαργαρίτης Δήμτσας. Στο Αγιολόγιον του Σωφρονίου Ευστρατιάδου μνημονεύονται έξι Βλάχοι Άγιοι και Νεομάρτυρες. Βλάχοι ήσαν οι Οικουμενικού Πατριάρχες Ματθαίος Β’ και ο μέγας Ιωακείμ Γ’ ο Μεγαλοπρεπής και ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Ιερόθεος».
Χείμαρος ο Νικόλαος Μέρτζος, ξεχωριστή προσωπικότητα στη δημοσιογραφία, τόνισε ακόμη: «Οι Βλάχοι συνδυαμορφώνουν αποφασιστικά και σφραγίζουν εμβληματικά τον Εθνικό βίο των Ελλήνων στο ελεύθερο κράτος τους σε όλα ανεξαρτήτως τα επίπεδα. Πρωθυπουργοί: ο Ιωάννης Κωλέττης, ο Σπυρίδων Λάμπρος και ο Αλέξανδρος Παπάγος, γιος της Μαριγούλας Αβέρωφ, ο μοναδικός Στρατάρχης της Ελλάδος. Υπουργοί: Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας, ο Αλέξανδρος Ζάννας, Γεώργιος Μόδης, Νικόλαος, Ανδρέας και Χριστόφορος Στράτος, Τάκος Μακρής, Χριστόφορος Νάλτσας, Φώτης Πιτούλης, Δημήτριος Μπίτσιος, Δημήτριος Πάζης, Μιχάλης Παπακωνσταντίνου, Σωτήρης Χατζηγάκης, Γεώργιος Τζιτζικώστας, Γιώργος Μ. Λιάνης, Μαργαρίτης Τζίμας, Χρήστος Φώλιας, Γεώργιος Παπακωνσταντίνου, Ηλίας Μόσιαλος. Πρώτη Ελληνίδα υπουργός: Λίνα Τσαλδάρη, κόρη του Σπυρίδωνα Λάμπρου. Υφυπουργοί: Δ. Ευρυγένης, Ανδρέας Καζάζης, Μιχάλης Ζιάγκας, Γεώργιος Θ. Λιάνης, Λευτέρης Τζιόλας, Σταύρος Καλογιάννης, Αντώνης Μπέζας, Ζώης και Λέγκας. Ευρωβουλευτές: Δημήτριος Ευρυγένης, Φιλιώτας Καζάζης και Γιάννης Αβέρωφ. Πρώτος Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας: Φιλιώτας Παπαγεωργίου».
Κλείνοντας την ομιλία του ο Πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών Νικόλαος Μέρτζος είπε επίσης:«Περιορίζοντας τον ιστορικό ορίζοντα του 20ου και στην αυγή του 21ου αιώνα εξακριβώνουμε ότι οι Βλάχοι πρωταγωνίστησαν και άφησαν ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους σε όλες ανεξαιρέτως τις πτυχές της ζωής τής Θεσσαλονίκης: παιδεία και λογοτεχνία, κοινωνία και ευεργεσία, οικονομία και πολιτική, τέχνες και ψυχαγωγία, αθλητισμός και συνδικαλισμός. Συχνά κράτησαν τα ηνία και πάντοτε επηρέασαν αποφασιστικά την ηγεσία. Βλάχοι ήσαν έξι Δήμαρχοι της Θεσσαλονίκης και πέντε Αντιδήμαρχοι, πέντε Δήμαρχοι Δήμων της Μείζονος Θεσσαλονίκης, δύο Αντινομάρχες της, οκτώ μεγάλοι ευεργέτες της, έξι Υπουργοί και τρεις Υφυπουργοί, 45 καθηγητές Πανεπιστημίου, πέντε εκδότες 7 εφημερίδων, οκτώ διευθυντές 7 εφημερίδων, τριάντα Πρόεδροι και έξι Γενικοί Διευθυντές κορυφαίων Οργανισμών, επιστημονικών Συλλόγων και Ιδρυμάτων, δύο Α’ Λογοτεχνικά Βραβεία, ιδιοκτήτες δώδεκα εμβληματικών Ξενοδοχείων καθώς επίσης πολλοί ιδιοκτήτες πολλών κεντρικών Μεγάρων, πολυκαταστημάτων, βιομηχανιών, ζαχαροπλαστείων, νυκτερινών κέντρων κ. α., σπουδαίοι επιστήμονες, επιχειρηματίες, έμποροι, βιομήχανοι, χρυσικοί κλπ. Από το 2011 Δήμαρχος Θεσσαλονίκης είναι ο Γιάννης Μπουτάρης και Αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης ο Απόστολος Τζιτζικώστας, Νιβεστιανοί Αντιδήμαρχοι, η Καλυψώ Γούλα και ο Κωνσταντίνος Ζέρβας. Βουλευτής Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ ο Συρρακιώτης καθηγητής Ιωάννης Ζιώγας».
Μετά το τέλος των εκδηλώσεων ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Δράμας κ.κ. Παύλος τίμησε τους δύο διακεκριμένους ομιλητές Μιχαήλ Τρίτο και Νικόλαο Μέρτζο.
Φωτογραφίες: www.grammoustianoi.gr
Πηγή: Ελληνική Γνώμη
Πηγή: teos75
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.