Του Κωστή Ζαφειράκη
(από τις αφηγήσεις του Βασίλη Μπατζογιάννη)
Η Γράμμουστα για μένα είναι μνήμη, συνέχεια στο χρόνο, ζωή… Θυμάμαι μικρό παιδί, Έκτης Δημοτικού, να διασχίζω για ώρες το δάσος, προς την Αετομηλίτσα και από κει στην Γράμμουστα. Δεν υπήρχαν συγκοινωνίες τότε, ένα φορτηγό μας άφηνε στο Επταχώρι, όπου μας περίμεναν τα άλογα και τα μουλάρια για να μας πάνε στο χωριό... ταξιδεύοντας μέσα στη νύχτα πάνω σε δύσβατα μονοπάτια, ώρες ολόκληρες. Καβάλα στ’ άλογα, με απόλυτο σκοτάδι, με όλους τους θορύβους της άγριας φύσης γύρω μου -θροϊσματα, ουρλιαχτά λύκων- να με γεμίζουν φόβο…
Θυμάμαι τις αφηγήσεις του παππού μου Ζήση Μάτσια -αφανής ήρωας της περιοχής- ο οποίος, εθελοντικά, πέρασε κρυφά στην Αλβανία και συγκέντρωσε πληροφορίες για τον Αντισυνταγματάρχη Δαβάκη, ώστε να προετοιμαστεί ο Ελληνικός στρατός για την εισβολή των Ιταλών το 1940. Η ιστορία πέρα από τα βιβλία…
Ένας τόπος γεμάτος ιστορία. Από τον 17ο αιώνα, τότε που ήταν μια από τις σημαντικότερες μητροπόλεις του Βλαχόφωνου Ελληνισμού, με 1100 σπίτια και Ελληνικό σχολείο, ως την εισβολή των Ιταλών και τον εμφύλιο πόλεμο. Η Γράμμουστα έζησε την ακμή, την ερήμωση, την βία του πολέμου. Κοντά στο χωριό, μέσα σε μία σπηλιά, σε έναν απόκρημνο βράχο «κρύβεται» το νοσοκομείο του ΕΑΜ . Το βουνό, αναστημένο από τις στάχτες του, κάλυψε με την ομορφιά της φύσης τις πληγές του. Το χωριό ξαναχτίζεται στα ερείπια των παλιών σπιτιών, απαριθμώντας σήμερα 28 πέτρινα σπίτια.
Γράμμουστα, δηλαδή γραμμένη ομορφιά. Ήταν τόση η ομορφιά της Γράμμουστας και η αρμονία της, λες και κάποιος την ζωγράφισε κι έχει όλα αυτά τα χαρίσματα... Σύμφωνα με το μύθο, την έφτιαξε ο Θεός γραμμένη, με το χέρι του. Γράμμουστα θα πει γραμμένη, εκλεκτή της Θείας Χάρης.
Ανεβαίνοντας το βουνό, μόνο ο ήχος του κλαρίνου μπορεί να αποδώσει το φυσικό τοπίο και τις δικές μου μνήμες. Η διαδρομή ποτέ δεν είναι η ίδια. Η φύση εύκολα μπορεί να σε βγάλει από το δρόμο σου…
Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου μικρές άγριες φράουλες που ευωδιάζουν από τόσο μακριά, κυριολεκτικά σε τραβούν κοντά τους από τη μυρωδιά, σε προκαλούν να τις δοκιμάσεις. Δεν ξεχνάς ποτέ την υπέροχη γεύση τους. Ή, αν βρεις, καμιά άγρια τάρτα (κάτι σαν άγρια αγκινάρα), να καθαρίσεις τα αγκάθια της και να φας μόνο την καρδιά. Να πέσεις από τύχη πάνω σε μια άγρια κρανιά, μια γκορτσιά (άγρια αχλαδιά), μια αγριομηλιά, μια κορομηλιά και να γευτείς υπέροχες γεύσεις, εξωτικές, αλώβητες από τα ίχνη του σύγχρονου πολιτισμού…
Να πιεις νερό από πηγή, κρυστάλλινο, διαυγές και παγωμένο από τα χιόνια του Γράμμου -θέλει να το πίνεις με ρέγουλα και μέτρο για να μην παγώσεις…
Να μαζέψεις από τις πλαγιές του Γράμμου νάνες (κάτι σαν άγριο σπανάκι) και φτάνοντας στο χωριό να τις δώσεις στη Βιολέτα, χαρακτηριστική φιγούρα του βουνού, να σου φτιάξει την πιο νόστιμη σαλάτα. Στο καφενείο του Σούρλα και της Βιολέτας όλα είναι παραγωγής τους -γάλα από το πρωινό άρμεγμα, προβατίνα και αρνάκι από το κοπάδι, τυρί... Αν είσαι τυχερός, το γλέντι θα κρατήσει μέχρι το πρωί, με τα τραγούδια τους.
Το καλοκαίρι, Ιούλιο και Αύγουστο, δεν φεύγεις από το Γράμμο χωρίς μια τούφα τσάι ή λίγο σπαθόχορτο. Αν τυχόν γνωρίζεις την ποικιλία των βοτάνων της Ελληνικής φύσης, θα ανακαλύψεις, καλύτερα από κάθε άλλον, την ανεξερεύνητη και άγρια ομορφιά της Γράμμουστας.
Ο τόπος είναι οι άνθρωποι του. Νομάδες κτηνοτρόφοι που φτάνουν στην περιοχή τον Μάιο συνεχίζουν την κτηνοτροφική παράδοση αιώνων. Καλύβια που φτιάχνονται κάθε χρόνο, αυτοσχέδιες κατασκευές, μικρά νοικοκυριά. Κι όλοι τους πάντα πρόθυμοι να σου βγάλουν ένα τσίπουρο κι ένα μεζέ. Είναι πολύτιμες οι κουβέντες και η παρέα μέσα στην τόση ησυχία της φύσης. Στο καλύβι του Προέδρου της Γράμμουστας, Θόδωρου Μάτσια, του δικού μου «κουσουρή» (ο ξάδερφος στη βλαχική διάλεκτο) ο χρόνος σταματά, το μυαλό καθαρίζει με την κουβέντα, τα τσίπουρα και το τραγούδι. Ο Θόδωρος είναι άνθρωπος καθαρός, αναπνέει με τον αέρα του Γράμμου... Θα συναντήσεις οπωσδήποτε και τον μπάρμπα μου τον Περικλή, ο οποίος στα 90 του, σκαρφαλώνει τις πλαγιές του Γράμμου σαν έφηβος.
Η σοφία του βουνού σε οδηγεί στην Κία, δικός μας άνθρωπος, θεία μου. Θα σου μαγειρέψει το πιο νόστιμο φαγητό και αν είσαι τυχερός θα φας φρέσκια, ζεστή μυζήθρα, όπως βγαίνει από το καζάνι που βράζει το γάλα, και πίτα ψημένη στην ξυλόσομπα, με ό,τι λαχανικό έχει ο μπαξές. Και πεντανόστιμο τραχανά.
Ανεβαίνοντας τις κορυφές του Γράμμου ανακαλύπτεις τις Δρακόλιμνες. Σύμφωνα με το μύθο σχηματίστηκαν από τα δάκρυα του δράκου που φύλαγε τη Γράμμουστα, όταν τον κλέψανε άνδρες από την Αετομηλίτσα. Καθώς έφευγε από το χωριό έκλαιγε. Από την θλίψη και τα δάκρυα του σχηματίστηκαν οι Δρακόλιμνες.
Στα 1700 μέτρα υψόμετρο φτάνεις στη λίμνη Μουτσιάλα ή Τριακοσάρα. Τοπίο μαγευτικό, εξωτικό. Στα 2000 μέτρα, στις παρυφές του Γράμμου, κάτω από το βλέμμα της δεύτερης σε ύψος κορυφής στην Ελλάδα (το 2520), υπάρχει μια άλλη Δρακόλιμνη. Σπάνιο, Αλπικής ομορφιάς τοπίο, φιλοξενεί ένα αμφίβιο από τα αρχαία χρόνια, τους Τρίτωνες. Τα νερά της παγωμένα, λίγοι τολμηροί έχουν βουτήξει σ’αυτά. Ο μύθος λέει ότι υπόγειες διαδρομές συνδέουν τα νερά της με την Θεσσαλία.
Ένα μικρό χειροποίητο στολίδι. Στον ξενώνα του χωριού, τον έφτιαξε με τα χέρια του ο Γιώργος, θα μαζέψεις όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την περιοχή- δήλωσε οπωσδήποτε συμμετοχή στις εξορμήσεις που οργανώνουν σε απάτητα τοπία. Εκτός από την φιλοξενία, θα σε κερδίσουν τα χαμόγελα τους, οι κουβέντες τους και οι βαθιές τους γνώσεις για το βουνό μας. Τον Γράμμο.
Εικόνες: Χρύσα Ζαφειράκη - Βασίλης Μπατζογιάννης
Πηγή: Εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.