Τρίτη 14 Οκτωβρίου 2014

Η ελληνική κληρονομιά. Η ελληνική ορθόδοξος διασπορά στην Ουγγαρία 17ος- 19ος αιώνας


ΕΘΝΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

~ (Φωτο αριστερά) Η ελληνική εκκλησία Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην πλατεία Petőfi της Βουδαπέστης, στις όχθες του Δούναβη. Λιθογραφία 1848.

Oι Έλληνες της πρώτης διασποράς που είχαν εγκατασταθεί στην Ουγγαρία και η συμβολή τους στην ιστορική πορεία των δύο λαών παρουσιάζονται στην έκθεση «Η ελληνική κληρονομιά. Η ελληνική ορθόδοξος διασπορά στην Ουγγαρία 17ος- 19ος αιώνας» που φιλοξενείται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Αθήνας

Οργανώνεται από την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος και την πρεσβεία της Ουγγαρίας στην Αθήνα με την ευκαιρία της ουγγρικής προεδρίας της ΕΕ. Η έκθεση αυτή παρουσιάστηκε για πρώτη φορά, το 2009, στη Βουδαπέστη, στο εκεί Ιστορικό Μουσείο της πόλης, υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και με πρωτοβουλία Ελληνικού- Κυπριακού-Ουγγρικού Συλλόγου Φιλίας και της Ελληνικής Θρησκευτικής Κοινότητας της Βουδαπέστης. Στην Ελλάδα έχει παρουσιαστεί στην Κοζάνη, τη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα. 

~ (Φωτο αριστερά) Ευαγγέλιο 18ος αι.

Περιλαμβάνει πίνακες ζωγραφικής, χαρακτικά, λιθογραφίες, χειρόγραφα της ελληνικής εκκλησιαστικής κοινότητας, βιβλία, προσωπικά αντικείμενα, θρησκευτικές εικόνες, γλυπτά, εφημερίδες του 1821 και 1826, εκκλησιαστικά αντικείμενα από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές, όλα κειμήλια ακόμα και ελληνικών οικογενειών που κατοικούν σε διάφορες πόλεις της Ουγγαρίας και τα παραχώρησαν για την έκθεση. Οι Έλληνες στην Ουγγαρία προέρχονταν κυρίως από τη Μακεδονία, την Ήπειρο και τα βλαχόφωνα χωριά του Μετσόβου και της Μοσχόπολης στην κεντρική Ευρώπη. 
Ως υπήκοοι της οθωμανικής αυτοκρατορίας τον 17ο αιώνα απολάμβαναν ειδικά προνόμια τα οποία τους επέτρεπαν να προωθούν τα ουγγρικά προϊόντα στην πατρίδα τους και ταυτόχρονα δικά τους στην Ουγγαρία. 

Μετά τη συνθήκη του Κάρλοβιτς το 1699 δημιουργήθηκαν νέες δυνατότητες για το ελεύθερο εμπόριο. Οι Έλληνες εκμεταλλεύτηκαν τις συνθήκες και ίδρυσαν τις κομπανίες τους σε πολλές πόλεις της Ουγγαρίας Εger, Tokaj, Vac, Kecskemet, Karcag, κά όπου ανέπτυξαν την εμπορική τους δράση σε όλα τα προϊόντα (σιτηρά, μαλλί, δερμάτινα είδη, μπαχαρικά και τα φημισμένα κρασιά Τοκάϊ) με όλα τα μεταφορικά μέσα της εποχής (πλωτά στο Δούναβη και καραβάνια για τις χερσαίες μεταφορές). Ανέπτυξαν και το λιανικό εμπόριο. Οι τρόπος διαβίωσής και η επιδεξιότητα που επέδειξαν τους οδήγησαν σε γρήγορο πλουτισμό. Το 1774 με ειδικό διάταγμα έγινε η μόνιμη εγκατάσταση των Ελλήνων εμπόρων στην Ουγγαρία. 

~ (Φωτο δεξιά) Εικόνα της ελληνικής ορθόδοξης εκκλησίας στο Szentes 18ος αι.

Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των Ελλήνων στην Αυστροουγγαρία ήταν στο τέλος του 18ου αιώνα περίπου 10.000. Οι ελληνικές οικογένειες αποτέλεσαν σημαντικούς παράγοντες της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής δραστηριότητας των πόλεων στις οποίες ζούσαν. Πολλοί απέκτησαν τίτλους ευγενείας όπως οι οικογένειες Σίνα, Ταϊκατζή, Αρμενούλη, Νάκου, Σακελλάρη, Λύκα, Ντέρα, Ντούμσα, Μουράτη, Χαρίση, Μπένδου κ.ά. 
Δημιούργησαν κοινότητες, σχολεία, εκκλησίες, συνέβαλαν στο εμπόριο, τις τέχνες και τα Γράμματα της Ουγγαρίας ενώ καθοριστική υπήρξε η συμμετοχή τους στην προετοιμασία του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της Ελλάδας. Υποστήριξαν το Ρήγα Φεραίο, τη Φιλική Εταιρεία, τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και την επανάσταση στις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Αργότερα, το 1848, πήραν μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα των Ούγγρων θυσιάζοντας και τη ζωή τους για τη νέα τους πατρίδα. 

Στην Πέστη, η οποία υπήρξε το κέντρο της εμπορικής δραστηριότητας η ελληνική κοινότητα, η οποία ιδρύθηκε το 1791, απέκτησε μεγάλο πλούτο σε σημείο που οι λέξεις πλούσιος και Έλληνας να ταυτίζονται. Στην Πέστη λειτουργούσε η ανώτερης σχολή για δασκάλους που προορίζονταν για τα ελληνικά σχολεία της αυτοκρατορίας, λειτουργούσαν τυπογραφεία που εκτύπωναν στην ελληνική γλώσσα όπως το τυπογραφείο του Τράϊνερ και του πανεπιστημίου της Βούδας. 

Η ελληνική γλώσσα και η ορθόδοξη θρησκεία αποτέλεσε το συνδετικό κρίκο των γενεών. Ιδιαίτερα η προσήλωσή τους στη διατήρηση της ελληνικής γλώσσας υπήρξε υποδειγματική. Μιλούσαν και έγραφαν ελληνικά και στα παιδιά τους προσέφεραν ελληνική παιδεία. Όλα τα έγγραφα είναι στην ελληνική γλώσσα - το βιβλίο των πρακτικών της Ορθοδόξου Ελληνικής και Μακεδονοβλαχικής* Εκκλησιαστικής Κοινότητας Βουδαπέστης είναι γραμμένο στην ελληνική, οι επιγραφές στις εκκλησίες, στα νεκροταφεία, στα έγγραφα που χρησιμοποιούν η γλώσσα ποικίλει ανάμεσα στην ελληνική ή την ουγγρική. 

Στην έκθεση γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην οικογένεια Σίνα η οποία συνέβαλε οικονομικά στην κατασκευή της γέφυρας της Αλυσίδας που ενώνει την Πέστη και τη Βούδα και η οποία χρησιμοποιείται και σήμερα. Ανεκτίμητης αξίας είναι η δωρεά του Σίνα για την ανέγερση της Ακαδημίας Επιστημών της Ουγγαρίας. Για την Ελλάδα ο Σίμων Σίνας χρηματοδότησε το Αστεροσκοπείο, την Ακαδημία Αθηνών. Πέθανε πριν προλάβει να επισκεφτεί την Ελλάδα. 
Σημαντική ήταν και η προσφορά του λογίου Γεωργίου Ζαβίρα από τη Σιάτιστα στη δημιουργία της μεγαλύτερης βιβλιοθήκης της εποχής στην Πέστη αποτελούμενη από σημαντικά βιβλία και χειρόγραφα βιβλία όπως και η δράση του επισκόπου Πέστης Διονυσίου Πόποβιτς, κατά κόσμον Δημήτρη Παπαγιαννούση, από τα Σέβια Κοζάνης, στον οποίο οφείλεται η πρωτοβουλία για το κτίσιμο πολλών εκκλησιών. 




Πηγή: κατάλογος της έκθεσης Η ελληνική κληρονομιά. Η ελληνική ορθόδοξος διασπορά στην Ουγγαρία 17ος- 19ος αιώνας
23 Μαρτίου - 11 Ιουνίου 2011 
Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
Μέγαρο Παλαιάς Βουλής
οδός Σταδίου, Αθήνα 10561
Τηλ.: 210-3237617
www.nhmuseum.gr

* Μακεδονόβλαχοι: Έλληνες από βλαχόφωνα κέντρα της, τότε τουρκοκρατούμενης, Μακεδονίας. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.