Επιτύμβια επιγράμματα του Α’ κοιμητηρίου της ελληνικής κοινότητος Αλεξάνδρειας

Α' Κοιμητήριο της Ελληνικής
Κοινότητος Αλεξάνδρειας

Ο Μωχάμεντ Άλι ''είχε παραχωρήσει εις τους ορθόδοξους Έλληνας μικρόν νεκροταφείον, το οποίον μέχρι του 1853 ελειτούργη ελλιπώς, και ευρίσκετο εντελώς παρημελημένον. Το 1853 παρελήφθη υπό της Κοινότητος, ήτις το επεξέτεινε διά προσθήκης γής 12.200 πήχεων''.

Ορισμένα επιτύμβια επιγράμματα του Α’ κοιμητηρίου της ελληνικής κοινότητος Αλεξάνδρειας:

1. Άριστε Μιχαήλε Ομηρόλη, το σώμα σου είναι φυλακισμένο σ’ ένα ζοφερό τάφο. Η ψυχή σου πέταξε στον ουρανό, το όνομα σου όμως ζει σ’ όλόκληρη την ξακουσμένη χώρα που την αρδεύει ο Νείλος. Εκεί απέκτησες πλούτο ασκώντας με σύνεση το εμπόριο. Η πατρίδα σου, το Ανδρονίκιο, ο δήμος της Καππαδοκίας με τα ωραία οικοδομήματα, δε θα σε ξεχάσει ποτέ. 

2. Αυτός ο τάφος εκάλυψε τον Αβράμιο τον πολύκλαυστο. Όχι τον άρχοντα της σοφίας και το καύχημα της Χάλκης. Αλλά τον ανιψιό του, τον καλό, που ήταν όμοιος μ’ εκείνον στα προσόντα, πάνω στον ανθό της νιότης, στην ηλικία των είκοσι έξι ετών. 

3. Εδώ η γή δέχθηκε νεκρό το τρυφερό βλαστάρι της ξακουσμένης γης των Καππαδόκων, τον Αναστάσιο, το γλυκό αγόρι του Μιχαήλ Ομηρόλη, που πάνω στον ανθό της νιότης του χάθηκε ξαφνικά από φριχτή αρρώστια, αφήνοντας αιώνιο πένθος στους αγαπημένους του γονείς, που με σπαραξικάρδιο οδύνη ήγειραν τούτο το μνημείο για το παιδί που χάθηκε. 

4. -Γυναίκα του Αυγερινού, γιατί είσαι εδώ βυθισμένη; Εσύ δεν ήσουν η αγαπημένη του Σπυρίδωνα στη ζωή; Ποιό είναι το όνομα σου και ποιά η πατρίδα σου; 

-Είμαι θλιβερό θύμα του χάρου που εξαφανίζει τα πάντα. Ακούω η δύστυχη στο όνομα Αναστασία. Είμαι η αγαπημένη κόρη του Ευσταθίου του Γκιούλκα. Οι ρίζες μου από την Ιωνία. Πατρίδα μου η Ζάκυνθος. Είμαι τριάντα εννέα περίπου ετών. Έζησα με τον άνδρα μου δέκα οκτώ χρόνια. Εκτός από ένα άφησα επτά κορίτσια.

Αλλ’ ώ ύψιστε Άρχοντα, βασιλιά των βασιλιάδων, κατάταξε τη δούλη σου στη γη των Μακάρων. 

Εν έτει 1839 Ιουνίου 27 

5. -Εσύ, η ωραία λαξευμένη ταφόπετρα, ποιόν πάλι κρύβεις; 

-Ξένε, ο πατέρας της, ο Μαλαχίας, της έδωσε το όνομα Φωτεινή. Κι όταν αυτή είδε τη δέκατη έβδομη άνοιξη της ζωής της την πάνδρεψε με τον Κανδιόγλου. Αλλά ο Άδης ο αδάμαστος εφθόνησε τη σωφροσύνη της και την άρπαξε στα εικοσιδύο της χρόνια. 

6. Τον Κωνσταντίνο Αβέρωφ του Νικολάου μακριά από την πατρίδα του τον δέχτηκε νεκρό (ξένη) γη. Χωρίς ακόμα να έχει συμπληρώσει το τριακοστό έτος της ζωής του. Ήταν χαρά για τους γονείς του και στολίδι για το Μέτσοβο. Όμως ο Άδης δε λυπήθηκε τη νιότη του. Όλα αποδείχθηκαν μάταια∙ και η αγαπητή Θέμις και οι ελπίδες οι γοργοφτέρουδες. Γι αυτό νεκρό τον κλαίνε χύνοντας μαύρα δάκρυα η πατρίδα του και οι γονείς του. 

Η καταγωγή των Αδελφών Μιλαντίνωφ (Братя Миладинови)

Αδελφοί Μιλαντίνωφ (Братя Миладинови)

Στη Στρούγα δίδαξε στο ελληνικό σχολείο της το 1838 ο σπουδαίος τότε δάσκαλος Δημήτριος Μιλαδινίδης, ο πολύς έπειτα αρνησίπατρις Μιλαδίνωφ. Ό πάππος του, όπως πληροφορήθηκα από ηλικιωμένους κατοίκους της Στρούγας *, ήταν Ηπειρώτης την καταγωγή. Εξασκούσε το επάγγελμα του αγγειοπλάστη. Φαίνεται ότι θα κατέφυγε στα μέρη εκείνα από τα πρώτα χρόνια του Αλή πασά μαζί με άλλους δικούς μας Κουτσοβλάχους. Ο υιός τούτου λεγόταν Χρήστος, πατέρας των δύο περίφημων αδελφών Δημήτρη και Κωνσταντίνου Μιλαδινίδου-Μιλαδίνωφ κατόπιν. Κι αυτός εγκατεστημένος στη Στρούγα εξασκούσε κληρονομικά το επάγγελμα του πατέρα του, δηλ. του αγγειοπλάστη. Νυμφεύθηκε γυναίκα γηγενή από σλαβόφωνη οικογένεια του Μάτη, ύστερα και σήμερα Μάτεφ. 

Ο πατέρας λοιπόν των αδελφών αυτών Μιλαδινίδη-Μιλαντίνωφ Χρήστος, έχοντας ασφαλώς συγγενείς στα Γιάννενα και θείο στο Βεράτι Αλ­βανίας, έστειλε με δαπάνη του θείου το μεγαλύτερο γυιό του Δημήτριο, ύστερα από φοίτηση στο σχολείο του Όσιου Ναούμ, να σπουδάση στη Ζωσιμαία Σχολή Ίωαννίνων. Άπό τη Σχολή βγήκε ο Δημήτριος με άριστες επιδόσεις στα ελληνικά και στα αρχαία συγγράμματα. Τον αδελφό του Κωνσταντίνο σπούδασε επίσης ο ίδιος Δημήτριος στη Ζωσιμαία Σχολή και στο Πανεπιστήμιο ’Αθηνών, όπου σπούδασε φιλολογία. Αυτός αναδείχθηκε ποιητής και τα ποιήματά του γράφηκαν στην ελληνική. Καταγωγή λοιπόν των αδελφών αυτών ήτο από πατέρα Ηπειρώτη και μητέρα σλαβόφωνη της οικογένειας Μάτη. Η τελευταία αυτή οικογένεια υφίσταται και σήμερα στη Στρούγα με την επωνυμία Μάτεφ. (Πιθανώς κι αυτή η οικογένεια να εκσλαβίσθηκε στη γλώσσα, γιατί με επωνυμία τέ­τοιες οικογένειες ελληνικές υπήρχαν στην περιφέρεια Στρούγας-Άχρίδος). 

Δεν εξακριβώθηκε για τον πάππο των Μιλαντίνωφ αν η γυναίκα του ήταν ελληνόφωνη ή βλαχόφωνη και το όνομά του. (Ένας εκ των παρισταμένων συμ­πατριώτης με τον πληροφοριοδότη μου εξέφρασε την εκδοχή ότι ο πάππος των Μιλαντίνωφ θα λεγόταν Μελάς Ντίνος. Κύριο όνομα συνηθέστατο σλαβικό επικρατεί το «Μίλαν» (’Αγάπιος ελληνικό). Το Μελάς Ντίνος θα μεταβλήθηκε σε «Μιλαντίνωφ»). 

Κατά τη βιογραφία του Δημητρίου Μιλαντίνωφ, ύστερα από διδασκα­λία στο ελληνικό σχολείο στην πατρίδα του Στρούγα, δίδαξε στο ελλη­νικό σχολείο της Αχρίδος. Εκεί τό 1845 τον επισκέφθηκαν οι δύο Ρώσοι μοναχοί (;), προπαγανδιστές της πανσλαβιστικής ιδέας Βίκτωρ Γρήγο­ροβιτς και Θεόδωρος Ουσπένσκη. Αυτοί πιθανώς, ή μάλλον κατά τη γνώμη μου, ως συμπεραίνω από τα όσα περιγράφω για το γεγονός του πα­τέρα μου το 1888 (το εκθέτω στο κεφ. «Λίγα ιστορικά του χωριού») και από το ό,τι προήλθαν από τη μονή Ζωγράφου 'Αγ. ’Όρους, όπου παρέμειναν για ελάχιστο χρόνο για να καλύψουν την πραγματική ιδιότητά τους, ήσαν Ρώ­σοι αξιωματικοί ειδικά εκπαιδευμένοι στην πανσλαβιστική προπαγάνδα. Ο μεν πρώτος Β. Γρηγόροβιτς ήτο ανώτερος στο βαθμό και ο δεύτερος απλώς ακόλουθός του, γιατί στο σλαβικό βιβλίο για τον Δ. Μιλαντίνωφ μόνο για τον Γρηγόροβιτς υπάρχει εκτενής περιγραφή για τη δράση, ενώ ο Ουσπένσκη δεν αναφέρεται ή μόνο ότι ήτο συνοδός του.

Νίκος Παπατάκης: Οι ταινίες μου και όλη η ζωή μου είναι πάθος

Νίκος Παπατάκης (Αντίς Αμπέμπα, 5 Ιουλίου 1918 - Παρίσι, 17 Δεκεμβρίου 2010)

Τιμήθηκε ως ο σημαντικότερος Έλληνας σκηνοθέτης της Διασποράς και με την ευκαιρία αυτή μίλησε για τον περιπετειώδη και φορτισμένο βίο του σε πολλές γειτονιές του κόσμου αλλά και για την επόμενη ταινία που ονειρεύεται να γυρίσει στην Ελλάδα.

" Οι ταινίες μου και όλη η ζωή μου 

είναι πάθος "

Ο πατέρας του ήταν από τα μέρη της Μακεδονίας. Στο χωριό του, το Περιβόλι, έγιναν όλα τα εξωτερικά γυρίσματα της ταινίας του «Η φωτογραφία» (1986). Η μητέρα του ήταν από την Αιθιοπία και το γεγονός αυτό αποτέλεσε την αιτία να υποφέρει όταν γεννήθηκε το 1918 στην Αντίς Αμπέμπα, μοναδικός μιγάς ανάμεσα σε μετανάστες Έλληνες. Ο Νίκος Παπατάκης μεγάλωσε στη Βηρυτό και στη συνέχεια έφυγε για το Παρίσι. Στο Cafe de Flore στο Saint Germain des Pres γνωρίζεται με τον Ζαν Ζενέ και θαυμάζει την επαναστατική συμπεριφορά του. Με την πρώτη του σύζυγο, την ηθοποιό Ανούκ Εμέ, διευθύνει το περίφημο καμπαρέ «La Rose Rouge» (1945-54) από όπου περνά όλη η γαλλική διανόηση της εποχής. Αυτεξορίζεται στην Αμερική (1957), συνεργάζεται με τον Τζον Κασσαβέτη, επιστρέφει στη Γαλλία και ταξιδεύει στην Ελλάδα. Η ομορφιά τον συγκινεί. Η ηθοποιός Ολγα Καρλάτου υπήρξε η δεύτερη σύζυγός του. Υποστηρίζει ότι οι σχέσεις του με τη σκηνοθεσία δεν είναι αγχώδεις και αρκείται στις πέντε ταινίες που έχει ήδη κάνει ενώ ονειρεύεται την επόμενη ταινία του στην Ελλάδα με θέμα τις Σουλιώτισσες.

Ο σκηνοθέτης Νίκος Παπατάκης βρέθηκε στην Αθήνα καλεσμένος, ως ο σημαντικότερος Έλληνας σκηνοθέτης της Διασποράς, από την Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών (ΕΕΣ) και τιμήθηκε σε ειδική τελετή για τη συνολική προσφορά του στον κινηματογράφο. Κάποιες από τις ταινίες του προβλήθηκαν σε ειδικό αφιέρωμα που έγινε σε συνεργασία με το Film Center και το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Λίγες ώρες προτού επιστρέψει στο Παρίσι ο Νίκος Παπατάκης μοιράστηκε κάποιες σκέψεις του και στιγμές από τη γεμάτη πάθη ζωή του με «Το Βήμα».

Αυτές τις ημέρες χαρακτηριστήκατε ο σημαντικότερος Έλληνας σκηνοθέτης της Διασποράς. Εσείς πόσο Έλληνας νιώθετε;

«Νιώθω αρκετά Έλληνας για να κάνω τις ταινίες που κάνω. Η πρώτη ταινία μου έγινε στη Γαλλία και μετά αισθάνθηκα απολύτως την ανάγκη να έρθω να κάνω μια ταινία εδώ. Κάτι με έσπρωχνε, δεν ξέρω τι. Ισως ο πατέρας μου ή τα παιδικά μου χρόνια. Η τρίτη ταινία ήταν γαλλική, η τέταρτη ελληνική, η πέμπτη γαλλική και η έκτη ελπίζω να είναι ελληνική».

Άνω Μπεάλα (Μπελίτσα) - Ταξιδεύοντας μέσα στο χρόνο

Η Άνω Μπεάλα (Gorna Belica) σήμερα

Έως το 1870 πάνω-κάτω ουδεμία διάκριση, από απόψεως εθνικής και θρησκευτικής, υπήρξε μεταξύ όλων των κατοίκων της περιφέρειας Αχρί­δος. Όλοι είχαν ελληνικές εκκλησίες και ελληνικά σχολεία, όπου μπο­ρούσαν. Από της εμφανίσεως όμως του βουλγαρισμού, που έγινε με αναγνώριση από την τουρκική κυβέρνηση ξεχωριστών Βουλγάρων επισκόπων, άρχισε η διαμάχη για την επικράτηση των Βουλγάρων στη Μακεδονία με εξόντωση του ελληνικού στοιχείου.
Το 1888, όπως αναφέρει ο ακούραστος εθνικός μαχητής, πολιτευτής Φλωρίνης και Μοναστηριώτης την καταγωγή Γ. X. Μόδης στο βιβλίο του ο «Μακεδονικός ’Αγών και η νεώτερη Ιστορία» (σελ. 130), ο καθη­γητής Σ. Πηχεών από την Αχρίδα οργάνωσε επαναστατικό κίνημα στο οποίο μυήθηκαν πολλοί έμποροι κι άλλοι από διάφορα μέρη της Μακε­δονίας, μεταξύ των οποίων ήσαν και μερικοί από την Μπεάλα και ο ίδιος ο πατέρας μου Ναούμ Α. Τοπάλης, όπως μου είχε διηγηθή και είχε γράψει σε απομνημονεύματά του, τα οποία δυστυχώς δεν διεσώθησαν. Έτυχε μάλιστα, συμπτωματικά με την ως άνω επαναστατική κίνηση των Πηχεωνικών, όπως ονομάσθηκε, κατά το χρόνο εκείνο (1888) να συμβή στον πατέρα μου και το εξής σοβαρό γεγονός. Αυτό μαζί με την κατηγορία της συμμετοχής του στα «Πηχεωνικά» οδήγησε τον πατέρα στις φυλακές Μοναστηριού, για να δικασθή ως επαναστάτης. Το γεγονός το αναφέρω όπως το άκουσα από τον ίδιο. 

Ο πατέρας μου μαζί με τούς δύο αδελφούς είχε από πολλά χρόνια στα Τίρανα * της ’Αλβανίας εμπορικό κατάστημα. Η φίρμα του καταστήματος, όπως και στην αλληλογραφία, ήταν «Ναούμ Άν. Τοπάλης καί αδελφοί» τουρκιστί καί ελληνιστί. Το 1888 επισκέφθηκαν τον πατέρα μου στο κατάστημά του εκεί δύο έμποροι ξένοι, οι οποίοι, όπως τον διαβεβαίωσαν, κατάγονταν από την Κωνσταντινούπολη και είχαν κατάστημα στην Πόλη με υποκατάστημα στη Θεσσαλονίκη. Αυτοί, οι δή­θεν έμποροι, εξέφρασαν την επιθυμία τους να συνεργασθούν εμπορικώς. (Σημειωτέον ότι οι έμποροι από την Μπεάλα στην ’Αλβανία είχαν εμπο­ρικές σχέσεις μέ εμπόρους περισσότερο 'Έλληνας, των πόλεων Μοναστη­ρίου και Θεσσαλονίκης). Φιλοξενήθηκαν από τον πατέρα μου και μέσα στο κατάστημά του έγραψαν επιστολές, που περιέκλεισαν και ταχυδρό­μησαν σε φακέλλους του καταστήματος με την επιγραφή που αναφέραμε.

Ιωάννης Μιχ. Σόντης (Μοναστήρι, 1907 - Αθήνα, 1982)

Ακαδημία Αθηνών

Παναγιώτης Αλ. Παπανικολάου

Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Ι. Έχει στο πάνθεον των «υψηλών προγόνων»1 μου την πιο λαμπρή δικαιολογημένα θέση· κι αυτό κάνει το χέρι μου να τρέμει από συγκίνηση, καθώς αρχίζω να υφαίνω τον έπαινο του άνδρα από το Μοναστήρι, που ως άνθρωπος υπήρξε αληθινά σπουδαίος, στην απεραντοσύνη της καλοσύνης του και στη διάθεσή του για προσφορά αφειδώλευτη, ως αγωνιστής της ζωής και της ελευθερίας στάθηκε εξαιρετικά γενναίος και αναδείχθηκε ανιδιοτελής πατριώτης, ως επιστήμονας υπήρξε πράγματι διαπρεπής, κατεχόμενος από ένθεο ζήλο για τη νομική επιστήμη και διακρινόμενος προεχόντως για την βασανιστική προσήλωσή του στην τελειομανία, ενώ ως ακαδημαϊκός δάσκαλος δημιούργησε Σχολή, λατρεύτηκε δε κυριολεκτικά από τους μαθητές του, όσο κανείς ίσως άλλος στην πανεπιστημιακή ζωή της Χώρας μας. Μέλημά μου ωστόσο πρώτο, να μην αφήσω να με παρασύρει εντελώς το έντονο συναίσθημα του σεβασμού και της ευγνωμοσύνης και δώσω έτσι την προσωπογραφία του Δασκάλου μου ιμπρεσσιονιστικά –σε μια στιγμή αποθεώσεως– χρωματισμένη, και ως εκ τούτου αναπόδραστα εξιδανικευμένη, αλλά να παραστήσω τον επιφανή αυτόν άνδρα, όπως αληθινά ήταν. Και μέσα από την εικόνα αυτήν ας αναδειχθεί πλέρια η μεγαλοσύνη του, και άξιος ο έπαινός του. 

ΙΙ. Ο Ι. Μ. Σόντης γεννήθηκε στο Μοναστήρι, την άλλοτε ελληνικότατη αυτήν πόλη της Μακεδονίας, το 1907. Γονείς του ο Μιχαήλ Σόντης (Κτηματίας) και η Παρασκευή Τσομπάνου. Περάτωσε τις γυμνασιακές του σπουδές –με την βοήθεια του επίσης Μοναστηριώτη γυμνασιάρχη Νότη, στα φιλόξενα χέρια του οποίου τον είχε εμπιστευθεί νύχτα ο πατέρας του όταν έκλεισαν τα ελληνικά σχολεία στο Μοναστήρι– στη Θεσσαλονίκη το 1925. Το ίδιο έτος ενεγράφη φοιτητής της Νομικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, έλαβε δε μετά από τακτικές σπουδές, τον Απρίλιο του 1930, το μεν πτυχίο της Νομικής με τον βαθμό «Άριστα», το δε πτυχίο των Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών με τον βαθμό «Λίαν Καλώς». Ακολούθως υπέστη, το 1931, τις εξετάσεις για την άδεια του δικηγόρου, όπου και επρώτευσε. 

Το 1931 μεταβαίνει για μεταπτυχιακές σπουδές στην Χαϊδελβέργη της Γερμανίας, όπου θα παραμείνει επί τέσσερα και πλέον έτη, στην αρχή με δικές του δαπάνες, αργότερα δε, από τον Σεπτέμβριο του 1934 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1936, ως υπότροφος του Πανεπιστημίου Αθηνών από το Σγούτειο Κληροδότημα. Εκεί με διδασκάλους στη μεν Νομική Σχολή κυρίως τον καθηγητή Ernst Levy, για το Ρωμαϊκό Δίκαιο, και τους καθηγητές Heinrich Mitteis και Eugen Ulmer, για το Αστικό Δίκαιο, στη δε Φιλοσοφική Σχολή τους καθηγητές Eugen Täubler και Karl Meister, για τη ρωμαϊκή ιστορία, τη λατινική φιλολογία και τη μέθοδο της ιστορικής έρευνας, θα επιδοθεί με όλες του τις δυνάμεις, εργαζόμενος ακόμη και κατά τη διάρκεια των διακοπών, στην έρευνα κυρίως των Βασιλικών και των ελληνικών εν γένει επεξεργασιών της ιουστινιάνειας νομοθεσίας του δευτέρου ημίσεος του 6ου και των αρχών του 7ου αιώνα, καρπό δε της έρευνας αυτής θα αποτελέσει η δημοσιευθείσα, το 1937, πραγματεία του με τον τίτλο «Die Digestensumme des Anonymos». Ι. Zum Dotalrecht. (Ein Beitrag zur Frage der Entstehung des Basilikentextes), σελ. VIII + 160 (23ο τεύχος της σειράς: Heidelberger rechtswissenschaftliche Abhandlungen herausgegeben von der Juristischen Fakultät, Verlag C. Winter). Επί τη βάσει τμήματος της πραγματείας αυτής, το οποίο υπέβαλε ως διατριβή στην εκεί Νομική Σχολή, θα λάβει, τον Φεβρουάριο του 1936, τον τίτλο του διδάκτορος της Σχολής αυτής με τον βαθμό «magna cum laude». 

Η πραγματεία αυτή του Σόντη, ακολουθούσα, υπό την σοφή καθοδήγηση του Levy, την ιστορικοκριτική μέθοδο έρευνας, που συνεπάγεται και την μελέτη του ελληνικού και του βυζαντινού δικαίου, στηρίχθηκε σε αυτοτελή και ανεξάρτητη παρεμβληματολογική έρευνα και οδήγησε σε πορίσματα νέα όσον αφορά στην κριτική του κειμένου του Πανδέκτη, εντεύθεν δε παριστά, πράγμα που και διεθνώς αναγνωρίσθηκε στον συγγραφέα, σημαντική συμβολή στο δόγμα γενικότερα του Ρωμαϊκού Δικαίου2. 

Τα χωριά Άνω και Κάτω Μπεάλα - Αναστ. Τοπάλη

Οικογένεια εμπόρου από τη Μπεάλα, εγκατεστημένη στη Στρούγκα

Τα χωριά Άνω και Κάτω Μπεάλα. 

Λιμνολεκάνη Στρούγας - Αχρίδος

Αναστ. Τοπάλη

Ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο:

εδώ