Οι Βλάχοι της Νοτίου Βαλκανικής

Από το 31ο Πανελλήνιο Αντάμωμα Βλάχων

Τι είναι οι Βλάχοι (Αρμάνοι);

Ο Γάλλος καθηγητής του Πανεπιστημίου Nancy Ε. Will επισημαίνει τα μέτρα, που λαμβάνουν οι Ρωμαίοι για την ανακούφιση των απλών Μακεδόνων, όπως μείωση κατά 50% της φορολογίας, παροχή δυνατοτήτων εξευρέσεως εργασίας, ιδίως στην διαφύλαξη των βορίων συνόρων της Μακεδονίας με τα praesidia armata, συνάμα δε των συγκοινωνιακών κόμβων προς εξασφάλιση της ελεύθερης μεταφοράς αγαθών και μετακινήσεως επισκεπτών, κρατικών υπαλλήλων, στρατευμάτων, οπότε και η γλωσσική επίδραση αποβαίνει αναπόφευκτη. Οι Hertzberg, Feyel, Oost, Lozovan, Hammond, Eck, Sarikakis, Papazoglou, διευρύνουν τον ορίζοντα ευκαιριών, οι οποίες προσφέρονται στους Έλληνες για ενεργό συμμετοχή τους στην πολιτική-στρατιωτική ζωή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας με την εκλατίνισή τους.

Εξ άλλου με τις καίριες επισημάνσεις εμφανίσεως νησίδων ή ζωνών λατινοφωνίας στην ελληνική χερσόνησο από τους Lafoscade, κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, Pinon, M. Rostovtzeff, Bratianu κ.α., καθώς και τοπωνυμιών λατινογενών από Capidan, Θαβώρη, Λιόλιο, Poghirc κ.α., η αποδοχή της αυτοχθονίας των Βλαχοφώνων του ελληνικού χώρου από Ρουμάνους, Parvan, R. Vulpe, S. Puskariu, Al. Procopovici, D. Maniou, συνακόλουθης ίσως για μερικούς της βαθμιαίας ενδόσεως του Th. Capidan -που έως τότε είναι το σημείο αναφοράς για την από βορρά προέλευση των Βλάχων και έκτοτε μεταμορφώνεται σε πολέμιο των υποστηρικτών της καθόδου αποτολμώντας και επίκριση κατά Weigand για την εμμονή του στην ξεπερασμένη θεωρία - η αποδεδειγμένης αντίστροφης από νότο προς βορράν κινήσεως Βλαχοφώνων, κατά τους Densusianu, Siadbei, Garde κ.α., τα τεκμήρια εκλατινίσεως Ελλήνων είναι πλέον αναμφισβήτητα.

Ομολογουμένως υπάρχουν άφθονα παντού, όπου ζουν και δρουν Έλληνες, από Ανατολή σε Δύση. Για τη Βαλκανική και ακριβέστερα για την Δοβρουτσά τα αποτελέσματα των ερευνών των Ρουμάνων ακαδημαϊκών και καθηγητών του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου R. Voulpe και D. Pippidi είναι απόλυτα πειστικά. Στη Δύση και συγκεκριμένα στη Γαλατία, αν και ονομάζεται Gallia Greaca, οι Έλληνες όχι μόνο ομιλούν λατινικά, μάλιστα και ενωρίτερα της ρωμαϊκής κατακτήσεως, αλλά και διδάσκουν τη λατινική γλώσσα, όπως επιγραφικά διαπιστώνεται και όπως πιστεύουν οι Egger, Benoit κ.α. Εξ ίσου ισχυρές μαρτυρίες πιστοποιούν λατινοφωνία και στη μητροπολιτική Ελλάδα, σύμφωνα με τα πρόσφατα μελετήματα των Helly, Hatzopoulos κ.α., που αφορούν στη Θεσσαλία, Μακεδονία, Ήπειρο και των Dubuisson, Lozovan, Poghirc για το σύνολο του Ελληνισμού. Οι τρεις τελευταίοι προσκομίζουν πρόσθετα επιχειρήματα αποτιμώντας ταυτόχρονα κατ' αξίαν το εξαιρετικά ενδιαφέρον χωρίο του Βυζαντινού χρονογράφου Ιωάννη Λυδού, στο οποίο τον 6ο αιώνα, επί Ιουστινιανού, οι Έλληνες παρουσιάζονται στην Ευρώπη (Βαλκανική) να υπερέχουν δημογραφικά, αλλά να λανθάνουν λόγω γλωσσικής παραλλαγής, λατινοφωνίας, βλαχοφωνίας.

Εν τέλει, λαμβάνοντας υπ' όψη την άποψη του Garde, σύμφωνα με την οποία ο αφανισμός από την Βαλκανική των εκρωμαϊσμένων - βλαχοφώνων Θρακών συντελείται με την μετάβασή τους στην Δακία και την ακριβή πληροφορία του Ρουμάνου ακαδημαϊκού Rosetti για εκδημία του τελευταίου εκρωμαϊσμένου Ιλλυριού, Ιλλυριο-Βλάχου, κατά τα τέλει του 19ου, 1898, οι απομένοντες σύγχρονοι μας Βλαχόφωνοι της Βαλκανικής είτε εντός των ιστορικών ορίων του μητροπολιτικού Ελληνισμού είτε πέρα του Ελλαδικού χώρου λόγω της περίφημης και αδιάλειπτης αποδημίας είναι ελληνικής καταγωγής, όταν άλλως τε η αυτοχθονία των Βλαχοφώνων στην Μακεδονία είναι, κατά τον A. Failler, δεδομένη, η δε καταγωγή των Μακεδόνων, κατά τον Poghirc, ελληνική.

Εν τούτοις το γεγονός ότι σύμφωνα με την ακραιφνή και ανεπηρέαστη επιστήμη οι Βλαχόφωνοι είναι αδιαφιλονίκητα Έλληνες δεν σημαίνει εφησυχασμό και υποτίμηση της επικαιρότητας του Βλαχικού Ζητήματος ούτε επιτρέπει ψευδαίσθηση ανυπαρξίας κινδύνου, κατά το δήθεν ανύπαρκτο και ακίνδυνο «Μακεδονικό», που εκκρεμεί επώδυνα. Αντίθετα υπαγορεύει:

Ο εξισλαμισμός και αφελληνισμός των Ηπειρωτών

Τζαμί στα Γιάννινα

Του Νίκου Αηδόνη

Ο εξισλαμισμός που ακολούθησε την κατάκτηση της Ηπείρου και κράτησε μέχρι τον 18ο αιώνα, βίαιος ή ακούσιος, ήταν η πιο μεγάλη συμφορά.

Με φρίκη ο λαός μας έβλεπε τον Τούρκο αξιωματικό με το συνεργείο του να παίρνει το ένα πέμπτο των παιδιών, δικαίωμα του σουλτάνου στο πεμπτημόριο των κατακτημένων λαών. Τα παιδιά μεταβάλλονταν σε Γενίτσαρους. Ακόμα και μοναχογιούς στρατολογούσαν οι Τούρκοι για να μπορούν να τους εξαγοράσουν με 60 και 70 χρυσά νομίσματα, λέει ο Gerac. Μια σχετική με το παιδομάζωμα έκθεση, που διαβάστηκε το 1513 στη Γερουσία των Βενετσιάνων, έχει προκαλέσει τεράστια εντύπωση. 

Ένα εκατομμύριο Ελληνόπουλα, τα πιο υγιή, χάθηκαν για τον ελληνικό λαό στα μαύρα αυτά χρόνια της οθωμανικής κατοχής.

Ο εξισλαμισμός δεν σταμάτησε καθόλου, όσο και οι λεηλασίες, τα βάσανα των χωρικών, οι σφαγές, η βαρύτατη φορολογία κλπ. Ιδιαίτερη έκταση έλαβε, αμέσως μετά από ένα επεισόδιο στην Περσία το 1635, όπου μετείχαν οι χωροδεσπότες των Ιωαννίνων, όπου κανένας στην περιοχή του Κάστρου δεν μπορούσε να είναι σπαχής ή τιμαριούχος, αν δεν ήταν μουσουλμάνος. Και τότε 350 χριστιανοί χωροδεσπότες εξισλαμίστηκαν ομαδικά. Τούρκεψαν πολλοί σπαχίδες για να μη χάσουν τα τιμάρια τους, ανέβηκαν στα αξιώματα της οθωμανικής διοίκησης, είχαν επιρροή, ήταν η τάξη των αρχηγών και πολεμιστών, είχαν τη γη. Αυτοί εύκολα παρέσυραν πολλούς στον εξισλαμισμό.

Από το 1620 μέχρι το 1650 ο χριστιανικός πληθυσμός μέρους της Ηπείρου εξέπεσε από 350.000 σε 50.000. Ο Βέτσης, καθολικός επίσκοπος τότε, έλεγε ότι ο κίνδυνος υπάρχει μήπως εντός 10 ετών όλοι οι Αλβανοί γίνουν μουσουλμάνοι.

Επισημαίνεται πως όσοι αρνούνταν τη θρησκεία τους και γίνονταν μουσουλμάνοι, ανέβαιναν σε επικερδέστατα αξιώματα.

Οι τρεις ξένοι τότε πρόξενοι στα Γιάννινα, λένε πως οι μωαμεθανοί και οι Τουρκαλβανοί στην Ήπειρο, όπως φαίνεται στην ιστορία, τα ήθη τους , τη γλώσσα, τον εθνικό χαρακτήρα, ήταν όλοι Έλληνες αρχικώς, οι οποίοι αργότερα εκμουσουλμανίστηκαν.

Ο Ιταλός περιηγητής Μοντεαλβάνο εκδήλωσε φόβους το 1625 ότι σε μια δεκαετία όλοι οι χριστιανοί της Αλβανίας θα γίνουν Τούρκοι. Οι Τούρκοι, εκτός των άλλων μέσων που χρησιμοποιούσαν για να αναγκάσουν τους χριστιανούς ν’ αλλάξουν την πίστη, έβαλαν σε εφαρμογή την τρομερή τζίζα, φόρο, που ήταν 305 άκσε και μεγάλωνε συνεχώς. Οι οικογένειες που εξισλαμίζονταν απαλλάσσονταν από τον φόρο αυτό. Κι έτσι οι Αλβανοί εγκατέλειψαν ομαδικά την χριστιανική τους θρησκεία.

Η κατάσταση στο τέλος του 17ου αιώνα ήταν τραγική. Οι Αλβανοί εξ πολλοί ήδη (1444) είχαν ασπασθεί τον ισλαμισμό, βραδύτερον αυτομόλησαν προς αυτόν πολυαριθμότεροι, ίσως όλων των λοιπόν ιθαγενών της Ανατολής.

Βίαιος εξισλαμισμός Ελλήνων στην Ήπειρο, αλλαγή εθνικότητας

Γενίτσαροι και εξισλαμισμός

Εδώ τότε και τώρα βλέπουμε πολλούς μουσουλμάνους να καταφεύγουν στην Ελλάδα, κάτι που δείχνει πόσο εμπιστοσύνη έχουν στην Ελλάδα. Οι ρίζες τους τραβούν γιατί προ 200-300 ή 400 ετών, αυτοί ήταν Έλληνες και εξισλαμίσθηκαν βίαια. Αυτό το φαινόμενο είναι έντονο στην Αλβανία, διότι σχεδόν όλοι γνωρίζουν αυτή την αλλαγή και πολλά χωριά ακόμη διατηρούν αυτή την ανάμνησι. Μάλιστα στην φανατική προσπάθεια των μουσουλμάνων εξ Αραβίας, σήμερα που εγκαθιστούν τζαμιά στην Αλβανία, με συσκευή μεγαφώνων που μεταδίδουν την μαγνητοφωνημένη προσευχή του Χότζια καθημερινώς, πολλά χωριά ΔΕΝ ΔΕΧΘΗΚΑΝ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΩΝ τέτοια κατασκευή τζαμιών-μιναρέδων. Υπάρχουν ουκ ολίγες περιπτώσεις όπου πολλά μουσουλμανικά χωριά εζήτησαν να βαπτισθούν και να τοποθετηθή ιερεύς ορθόδοξος κάτι που δυστυχώς δεν συνέλαβε η Ορθοδοξία της Αλβανικής Εκκλησίας, αλλά και η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία. Εν μέρει έπραξε αυτό ανοργάνωτα φυσικά μεμονωμένα ο απλός ορθόδοξος Έλληνας και σε πολλές περιπτώσεις ενίοτε έκανε και λάθος δεχόμενος αυτήν την ''υιοθεσίαν'' εις απλούς καιροσκόπους μουσουλμάνους χωρίς ηθικήν συνείδησιν.

Όμως η αλλαξοπιστία και ο βίαιος εξισλαμισμός είναι γεγονός εις την Αλβανίαν, προπάντων δέ εις Ήπειρον. Παραθέτω ένα απλό δείγμα βιαίου εξισλαμισμού ολόκληρου χωριού Άρεζα ή Άρζα πλησίων των Ελληνικών συνόρων του νομού Καστοριάς, όπως περιγράφει ο ιερεύς του χωριού αυτού παπα-Νικόλαος Ζέγκου στον υιό του παπα-Σπύρο Ζέγκου[19]:

''Άρεζα. Χωρίον νυν Μουσουλμανικόν μίαν ώραν απέχον της Δάρδας, αποτελούμενον εξ 150 οικογενειών. Είχε δυο Εκκλησίας, του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και του Αγίου Αθανασίου (εξωκκλήσιον) των οποίων σώζονται τα ερείπια. Εκ του χωρίου τούτου κατήγετο ο πρώτος εν Δάρδα προσελθών ιερεύς παπα-Νικόλαος Ζέγκου εξ ου και το επίθετον της οικογενείας ταύτης. Κατά την οικογενειακήν παράδοσιν, ο ιερεύς ούτος εφημέριος της Άρεζας, καθ' ήν εποχήν αναγκαστικώς αύτη εξισλαμίσθη, μη θέλων να ασπασθή τον ισλαμισμόν κατέφυγε εις Ντάρδα όπου είχαν αρχίσει και άλλας οικογένειας, πλησίων των ποιμένων να συγκεντρώνονται. Κυριακήν τινά μετά την Θείαν Λειτουργίαν, ο παπα-Νικόλαος είπεν εις τους συνηθροισμένους εις τον Νάρθηκα της Εκκλησίας συμπατριώτας του ''Αδελφοί μου, βλέπετε τριγύρω μας τι γίνεται εις τα άλλα χωρία. Εγώ δεν ημπορώ τίποτα άλλο να σας ειπώ παρά μόνον να σας παρακαλέσω όλους, όπως εμένα με αφήσετε ελεύθερον να κάμω όπως κρίνω διά τον εαυτό μου, ως και διά την οικογένειαν μου και θα φύγω. Ας κάμει ο καθένας όπως κρίνει. Όποιος θέλει ας με ακολουθήσει. Ο καθένας ας είναι ελεύθερος. Εγώ τούτο το οποίον σας είπα, το ζητώ διά τον εαυτό μου και την οικογένειαν μου''. 

Η οικογένεια Ζέγκου προς τιμήν και ανάμνησιν των δυο τούτων της Άρεζας Εκκλησιών ανέκαθεν και μέχρι σήμερον εορτάζει επί τη μνήμη των. Το θέμα του βίαιου εξισλαμισμού περιληπτικώς ανέφερα με παράδειγμα το χωρίον Χορμόβα[20] του Τεπελενίου όπου στην περίπτωσι εκείνη δεν άφησαν ελεύθερο τον ιερέα, αλλά διά να αλλαξοπιστήση τον υπέβαλον σε φρικτά βασανιστήρια, όπου υπέκυψεν χωρίς να δεχθή τον Ισλαμισμόν.

Λ. Σ. Μεγαλολιβαδιωτών Πάικου: “Οι Αρμάνοι στο Βασιλικόν Γένος μας και στον Ιερό Αγώνα του 1821”

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΕΓΑΛΟΛΙΒΑΔΙΩΤΩΝ ΠΑΙΚΟΥ 

Λαγκαδά 8 & Ειρήνης 5, 54623 Θεσσαλονίκη, 3210514407 

Μεγάλη Πανηγυρική Ομιλία για την επέτειο του ‘21 

“Οι Αρμάνοι στο Βασιλικόν Γένος μας και στον Ιερό Αγώνα του 1821”. 

Ομιλητής: Νίκος Μέρτζος 

Σάββατο 18 Μαρτίου 2017, ώρα 18.30, 

αίθουσα Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, Εθνικής Αμύνης 4, Θεσσαλονίκη 

Εμείς οι Αρμάνοι είμαστε πια οι τελευταίοι Έλληνες που λατινοφώνησαν προφορικά. Επί δεκαεπτά αιώνες έως και τον Μακεδονικό Αγώνα υπηρετήσαμε το Γένος με τα άρματα στο χέρι -μεταξύ άλλων. Τον 1ο αιώνα μ.Χ. ο ιστορικός Πολύβιος γράφει ότι, μετά διακόσια χρόνια ρωμαϊκής κυριαρχίας, όλος ο ευρύτερος ελληνικός χώρος στα Βαλκάνια, εκτός από τα παράλια και τα νησιά, χρησιμοποιούσε στον δημόσιο κυρίως λόγο την λατινική. Το ίδιο μαρτυρεί και τον 6ο αιώνα μ.Χ. ο Ιωάννης ο Λυδός, σύγχρονος του Αυτοκράτορος Ιουστινιανού, ο οποίος μάλιστα προσθέτει ότι «ρήμασι Ρωμαίων χρώνται» και οι πλείστοι κάτοικοι στην Ευρώπη - όπως ονόμαζαν τότε τα Βαλκάνια- και ιδιαίτερα οι αξιωματούχοι.

Εν τω μεταξύ, όπως μαρτυρεί ο Δίων ο Κάσιος τον 2ο αιώνα μ.Χ., ο Ρωμαίος Αυτοκράτωρ Αντωνίνος ο Ευσεβής μεταξύ 138-161 μ.Χ. συγκρότησε στη σημερινή Ελλάδα πέντε Ρωμαϊκές Λεγεώνες που σε καθεμιά τους υπηρετούσαν δια βίου 16.000 αυτόχθονες ορεισίβιοι Έλληνες Μακεδόνες, Ηπειρώτες, Θεσσαλοί, Αιτωλοί και Ακαρνάνες που λατινοφώνησαν φυσικά μαζί με τις οικογένειές τους. Αυτοί τα επόμενα 1.300 χρόνια φύλαγαν τις στρατηγικές κλεισούρες, την Εγνατία Οδό και τις Βασιλικές Στράτες. Επί πλέον το 212 μ.Χ. με διάταγμά του ο Αυτοκράτωρ Καρακάλλας αναγνώρισε ότι όλοι οι υπήκοοί του ήσαν πια ισότιμοι Ρωμαίοι πολίτες. Cives Romani. Έτσι αυτοπροσδιοριζόμαστε έως τώρα αγέρωχοι εμείς οι Βλάχοι: Αρμάνοι. Ρωμιοί στην Μεγάλη Ρωμιοσύνη του Βασιλικού Γένους των Ρωμαίων. Υπήρξαμε Ακρίτες της πατρώας μας Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ακόμη στην ακμή της, ο πιστός Λαός της μας υμνούσε στα Ακριτικά Τραγούδια του: 

Γλυκιά ριζόπιτα βλάχικη

Της Ελευθερίας Μπούτζα

Τη συνταγή μου την έδωσε η συγχωριανή μου Ελένη Παπαματθαίου, την οποία και ευχαριστώ πολύ!! μ' αυτή την πίτα συμμετείχε στην εκδήλωση για την ημέρα της γυναίκας, την οποία διοργάνωσε ο Σύλλογος Γυναικών Ηπείρου σε συνεργασία με την Πανηπειρωτική και πήρε το πρώτο βραβείο!!!

~ Υλικά: 

6 φύλλα χειροποίητα

1 πακέτο ρύζι τύπου καρολίνα

1 φλ.τσ. ξανθές σταφίδες

1 φλ.τσ. μαύρες σταφίδες

1 φλ.τσ. καρύδια χοντροκομμένα

1 φλ.τσ. ελαιόλαδο

10 κ.σ. ζάχαρη

κανέλα

Βράζουμε το ρύζι σε αρκετό νερό για 10 λεπτά και το σουρώνουμε. Σε νερό που βράζει ρίχνουμε τις σταφίδες και τις αφήνουμε για 2 με 3 λεπτά και ύστερα αφού τις στραγγίσουμε, τις ρίχνουμε στο βρασμένο ρύζι μαζί με 4 κ.σ. ζάχαρη, κανέλα (περίπου 1 κ.γ.) και 1/2 φλ.τσ. ελαιόλαδο και ανακατεύουμε.

Ανοίγουμε 6 φύλλα και απλώνουμε στο κάθε φύλλο στο μισό μέρος λίγα καρύδια, 1 κ.σ. ελαιόλαδο, 1 κ.σ. ζάχαρη, λίγη κανέλλα και 2 με 3 μεγάλες κουταλιές από το μίγμα του ρυζιού. Αρχίζουμε να τυλίγουμε ρολάροντας το φύλλο. Τα τοποθετούμε σε ένα ταψί και τα ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο 200 βαθμών για 40 με 45 λεπτά περίπου.

~ Παραδοσιακό φύλλο:

Ελαιόλαδο 5 κουταλιές σούπας

Ξύδι 5 κουταλιές σούπας

Αλάτι 1 1/2 κουταλάκι γλυκού

Αλεύρι σκληρό 700 γρ Νερό

2 1/2 φλυτζάνια τσαγιού (χλιαρό)

Σε μια μεγάλη λεκάνη βάζουμε τα υλικά και πλάθουμε έντονα για 4'-5' μέχρι να πάρουμε μια ελαστική ζύμη που να κολλάει ελαφρώς στα χέρια. Σκεπάζουμε και αφήνουμε το ζυμάρι να ξεκουραστεί για 15'. Χωρίζουμε το ζυμάρι σε 6 μπάλες και με τη βοήθεια του πλάστη ανοίγουμε τα φύλλα.

Η 7η Συνδιάσκεψη της Παγκόσμιας Βλαχικής Αμφικτιονίας στο Szentendre της Ουγγαρίας αφιερωμένη στη μνήμη του Ευγενίου Δούμτσα (Dumcsa Jenő)

Παγκόσμια Βλαχική Αμφικτιονία - World Vlach Amphictyony

Πρόσκληση

Σας προσκαλούμε να τιμήσετε με την παρουσία σας το Συνέδριο Βλάχων στη μνήμη 

του Ευγενίου Δούμτσα (Evgen Dumcsa), Δημάρχου του Αγίου Ανδρέα Ουγγαρίας, 

με την συμπλήρωση 100 χρόνων από τον θάνατο του, 

την παρουσίαση του βιβλίου ''Οι Μακεδονοβλάχοι 17ος-19ος αι. Έλληνες Βλάχοι στην κεντροανατολική Ευρώπη. Η αποκατάσταση της αλήθειας'' του Βασιλείου Σταματόπουλου και 
την 7η ανοιχτή Συνδιάσκεψη της Παγκόσμιας Βλαχικής Αμφικτιονίας

Σάββατο 13 Μαϊου 2017 και ώρα 09.00 π.μ 

στον Άγιο Ανδρέα Ουγγαρίας: πλατεία Varoshaz 3 - Δημαρχείο Αγίου Ανδρέα 

(Szentendre, Varoshaz ter. 3.)

Χορηγοί Συνεδρίου: Δήμος Αγίου Ανδρέα (Szentendre) Ουγγαρίας, Υπουργείο Ανθρωπίνων Πόρων Ουγγαρίας, Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Αγίου Ανδρέα Ουγγαρίας, Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Βουδαπέστης, Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας, Ίδρυμα Ερευνών Ελλήνων Ουγγαρίας, Ελληνικός-Κυπριακός-Ουγγρικός Σύλλογος Φιλίας. 

Το Συνέδριο πραγματοποιείται υπό την Αιγίδα του Μητροπολίτου Αυστρίας και Εξάρχου Ουγγαρίας και Μεσευρώπης κ.κ. Αρσενίου.

PRAUNUKA GRKA ZORBE ŽIVI U BEOGRADU

Kako da ne voli sirtaki

Katarina Gajger je od svog pretka nasledila boemsku narav i veseo temperament. Mnogo toga o svom pradedi po majčinoj liniji Georgiosu (Jorgosu) Zorbasu, kako se zapravo zvao, Katarina je saznala od bake Ekaterini, Zorbasove ćerke.

– Rođen je u selu Katafigio, na obroncima Olimpa, preko puta Soluna. I žena mu je bila Grkinja, zvala se Eleni Zorbas. Poživeo je mnogo godina posle njene smrti. Nije se dva puta ženio, samo u knjizi tako piše. U jednom trenutku obreo se u Skoplju, gde je (1941. godine) i sahranjen. Posedovao je rudnik koji je posle Drugog svetskog rata nacionalizovan. Imao je sedmoro dece, između ostalih i moju baku, maminu mamu. Ona je rođena u Kateriniju, u Grčkoj, ali se kasnije sa roditeljima preselila u Skoplje, i tu je upoznala svog muža Cincara Nikolu Jadu, sa kojim je dobila dvoje dece, moju majku Anu i mog ujaka Vangela, u originalu Evangelisa – priča veoma ponosna na svoje pretke.

The Political Side of the Kutzovlach Affair Revisited

One wonders whether most Greeks nowadays are cognizant of the fact that according to the highly respected U.S. Library of Congress the Vlachic Hellenism is considered as a '(Roumanian) ethnic minority' in the Hellenic Republic!

[Please refer to the INTRODUCTION DEMOGRAPHY ethnic minorities Thessaly and Languages]

http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/grtoc.html

In the meantime, the Turkish foreign ministry, during a period of assumed détente with Greece, appears to maintain a keen academic interest in this matter (as evidenced by the infamous "dossier on the Vlachs", including among other things, Professor Tom J. Winnifrith's ethnographic maps )!

http://www.mfa.gov.tr/grupa/ak/01.htm

http://www.mfa.gov.tr/grupa/ak/02.htm

http://www.mfa.gov.tr/grupa/ak/03.htm

http://www.mfa.gov.tr/grupa/ak/04.htm

http://www.mfa.gov.tr/grupa/ak/05.htm

It is in the context of this precarious political background that the semi-official European Bureau for Lesser Used Languages (EBLUL) envisages the reappraisal and delineation of an "(ethno)linguistic Vlach minority" in Greece. 

On 11-14 November, 2002 a ''closed door'' EBLUL meeting took place in Thessaloniki with about 40 participants. The minutes of the conference can be found in http://www.eblul.org/pajenn.asp?ID=91&yezh=saozneg

It is noteworthy that the elected presidents of the two principal Vlach Greek organizations, "Panellhnias Omospondias Blaxwn" kai ths "Enwshs Blaxwn Episthmonwn", who were not initially invited, were finally allowed to attend the meeting. However, their request to have their dissenting views recorded in the official minutes was not granted. 

The official response of the elected Vlach Greek leadership was recently posted in the web site of Epirus News 

http://www.epirusnews.gr/pli/index.htm 

[see Archives/Arxeio Sat/Sun 16-17 November, 2002] 

[Please note that the text is in Greek. If your PC cannot recognize Greek fonts I will be happy to send you the text in 'latinized Greek' upon request. The text was not translated into English at this time in order to preserve the 'original language' of the official document.] 

Ο ''Τσιάτσιος'' του Δεκαπενταύγουστου

''Τσιάτσιος'', Σαμαρίνα Γρεβενών

Το πανηγύρι της γιορτής της Παναγίας, το δεκαπενταύγουστο, συγκεντρώνει τους Σαμαριναίους από τα πιό μακρινά μέρη. Η ίδια βέβαια κινητοποίηση παρατηρείται και στα άλλα Βλαχοχώρια για το μεγάλο πανηγύρι της γενέτειρας. Τα κίνητρα είναι πολλά: βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα, προσήλωση στα πατροπαράδοτα, κοινωνικές και οικογενειακές υποχρεώσεις, νοσταλγίες και καημοί, χάρες και υγιεινό κλίμα του ορεινού χωριού κ.α.

Η θρησκευτική γιορτή διαποικίλλεται με έθιμα γραφικά και πολλαπλά ενδιαφέροντα. Ιδιαίτερη δέ σημασία έχει ο χορός, που στήνεται στην αυλή της Μεγάλης Παναγίας, ο πασίγνωστος ''Τσιάτσιος'', ο χορός του χωριού, όπως, λεγόταν άλλοτε στα περισσότερα Βλαχοχώρια (coru di hoara).

Στον χορό πιάνονται εντόπιοι και επισκέπτες με ιεραρχική τάξη, γέροι, άνδρες έγγαμοι, άγαμοι, νέοι και παιδιά, χωριστά δέ και με την ίδια διακριτική διάταξη το γυναικείο φύλο, με εξαίρεση ίσως τις ανύπανδρες, ειδικά στη Σαμαρίνα. Σχηματίζονται δυό ή περισσότεροι κύκλοι ανοικτοί. Όταν τα Βλαχοχώρια είχαν πολλούς κατοίκους και ο χώρος εκτεταμένος, οι κύκλοι ήσαν επάλληλοι ή ελικοειδείς.

Ο χορός έχει τον εξάρχοντα, την ''κεφαλή'', και την ''ουρά'' (capu si coada di coru), χορεύεται δέ με την συνοδεία τραγουδιού, το οποίο είναι ηρωϊκό και αναφέρεται στη ζωή, στις περιπέτειες, πράξεις ή κατορθώματα τοπικού ήρωα, γνωστού παλληκαριού. Οργανοπαίχτες δεν υπάρχουν.

Ο χορός ανοίγει με την έναρξη του τραγουδιού. Το σημείο τούτο θυμίζει τον αρχαίο χορό με τον διθύραμβο, που ήταν θρησκευτικό τραγούδι με θέμα τη ζωή του θεού Διονύσου, όπως άλλως τε συνέβαινε και με άλλους θεούς, Απόλλωνα, Άρτεμι ή ημιθέους, ήρωες. Από το τραγούδι, που παρέμεινε για επικλήσεις, οδυρμούς κ.λπ., εξελίχθηκε αργότερα ο διάλογος.

Στον διθύραμβο ένα πρόσωπο από το χορό ανάγγελε στο κοινό το θέμα του ύμνου και ανάμεσα στις στροφές απευθυνόταν στους λοιπούς χορευτές παίρνοντας ξεχωριστή θέση. Φαίνεται ότι η εμβρυώδης αυτή κατάσταση της διαλογικής μορφής επιβιώνει ανέλικτη στον χορό του Βλαχοχωριού.

Οι Έλληνες του Αγίου Ανδρέα (Szentendre)

Του Dr Gyorgy Antal Dioszegi

~ Φωτο: Το γνωστό σήμα 4% των Ελλήνων εμπό­ρων στον κεντρικό λίθο της αψίδας ενός κτιρίου του Szentendre (Jókai u. 2.)

Στο ορθόδοξο παρελθόν του Szentendre πρέπει να τονίσουμε ότι ο Στέφανος, Έλληνας μοναχός του μεσαίωνα, στο χρονικό του ονομάζει το Szentendre Άγιον Ανδρέα και Βουλγαρία: μπορούμε να υποθέσουμε ότι ήταν ορθόδοξοι από την Βουλγαρία, οι οποίοι μάλλον ξέφυγαν από τους Τούρκους και ήρθαν εδώ. Στο Szentendre έρχονταν Έλληνες από τη Μακεδονία μέχρι το τέλος του 17ου αιώνα: σημαντικό γεγονός είναι ότι η συντεχνία τους πήρε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στις 13 Ιουλίου 1698.

Το 18° αιώνα υπήρξε ακόμα πολύ σημαντική ελληνική κοινότητα στο Szentendre: κράτησαν επαφή με Έλληνες εμπόρους άλλων περιοχών υπό μορφή δικτύου και στα χέρια τους συγκεντρώ­θηκε σημαντικό μέρος του εμπορίου της χώρας. Σύμφωνα με δυο Γερμανούς ταξιδιώτες το εμπόριο το 1755 ήταν στα χέρια των εύπορων Ελλήνων εμπόρων που εμπορεύονταν σε όλη την τουρκική αυτοκρατορία. Στην πλατεία Fő του Szentendre βρίσκεται ο Ιερός Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (το σλαβικό όνομά του είναι Blagovesztenszka) και δίπλα στην πλα­ϊνή είσοδό του, σε μια πινακίδα βρίσκε­ται μια επιτάφια επιγραφή στα ελληνικά που μας ενημερώνει ότι ο Τολογιάννης Δημήτρης (Tolojanni Demeter), που κατάγεται από την πόλη Υπισχίας και έζησε μια περιπετειώδη ζωή, απεβίωσε εκεί στις 24 Απριλίου 1759 σε ηλικία 48 ετών (ο οποίος κατά τα άλλα, ήταν Έλληνας έμπορος της πόλης Vác).