Την Κυριακή της Τυρινής, αφού τελειώσει ο καθιερωμένος εκκλησιασμός, οι νεότεροι Μεγαλολιβαδιώτες επισκέπτονται τους μεγαλύτερους συγγενείς για να ζητήσουν συγχώρεση (βλαχ.''λιιρτάρι'') ώστε να ξεκινήσουν την νηστεία με καθαρή καρδιά. Την συγκεκριμένη ημέρα την έλεγαν και μεγάλη νηστεία (βλαχ. ''πρεάσινι* μάρι''). Οι επισκέψεις μπορεί να πραγματοποιηθούν και τις απογευματινές ώρες της συγκεκριμένης ημέρας. Κατά την διάρκεια της νηστείας όλοι επιθυμούν να προσευχηθούν και να βγουν απαλλαγμένοι από οτιδήποτε μπορεί να έχει ''βαρύνει'' την σχέση τους με τους άλλους.
Παλαιότερα, όταν πήγαιναν σε κάποιον μεγαλύτερο την ημέρα αυτή, με σκοπό να ζητήσουν συγχώρεση, έκαναν γονυκλισίες ή μετάνοιες (βλαχ. ''μεν'τάνιι'') μπροστά του, έπειτα του φιλούσαν το χέρι ως εκδήλωση σεβασμού και αυτός στη συνέχεια τους έδινε συγχώρεση και ευχόταν στα βλάχικα ''Πρεάσινι κου σινιτάτι/Πρεάσινι μπούνι'' (Σαρακοστή με υγεία/καλή Σαρακοστή). Συνήθως κρατούσαν ένα πορτοκάλι και ένα αβγό βρασμένο και το έδιναν στον ηλικιωμένο, από τον οποίο ζητούσαν συγχώρεση. Στα μικρά παιδιά συνήθιζαν να δίνουν και χρήματα.
Παλαιότερα, όταν πήγαιναν σε κάποιον μεγαλύτερο την ημέρα αυτή, με σκοπό να ζητήσουν συγχώρεση, έκαναν γονυκλισίες ή μετάνοιες (βλαχ. ''μεν'τάνιι'') μπροστά του, έπειτα του φιλούσαν το χέρι ως εκδήλωση σεβασμού και αυτός στη συνέχεια τους έδινε συγχώρεση και ευχόταν στα βλάχικα ''Πρεάσινι κου σινιτάτι/Πρεάσινι μπούνι'' (Σαρακοστή με υγεία/καλή Σαρακοστή). Συνήθως κρατούσαν ένα πορτοκάλι και ένα αβγό βρασμένο και το έδιναν στον ηλικιωμένο, από τον οποίο ζητούσαν συγχώρεση. Στα μικρά παιδιά συνήθιζαν να δίνουν και χρήματα.
Ακολουθεί το έθιμο της χάσκας που πραγματοποιείται στο βραδινό τραπέζι. Η λέξη προέρχεται από το ρήμα χάσκω που σημαίνει μένω με το στόμα ανοιχτό. Το δείπνο περιλαμβάνει αυγά βρασμένα, τυρόπιτα ή γαλατόπιτα, γιαούρτι και διάφορα άλλα φαγητά, εκτός από κρέας (με έμφαση στα τυροκομικά ή γενικά στα γαλακτοκομικά προϊόντα), χαλβά και φρούτα (συνήθως πορτοκάλια). Έτσι, αφού το τραπέζι είναι στρωμένο, ο μεγαλύτερος άντρας της οικογένειας παίρνει μια κλωστή και με το ένα άκρο της δένει ένα βρασμένο αυγό, ξεφλουδισμένο. Τα παιδιά της οικογένειας κάθονται στο τραπέζι και περιμένουν με ανυπομονησία και χαρά την πραγματοποίηση του εθίμου, που γι' αυτά πάντα αποτελεί ένα ευχάριστο παιχνίδι. Ο παππούς ή ο πατέρας κατευθύνει την κλωστή με το αυγό προς το στόμα κάθε παιδιού ξεχωριστά, ενώ τα παιδιά περιμένουν με ανοιχτό το στόμα και όποιο καταφέρει να δαγκώσει το αυγό, χωρίς να χρησιμοποιήσει τα χέρια του, θεωρείται ο νικητής και ο τυχερός του σπιτιού. Πολλές φορές, ο μεγάλος που αναλαμβάνει τον ρόλο αυτό, είναι αναγκασμένος να διευκολύνει την ''νίκη'' ενός παιδιού για να αποφύγει δυσάρεστες αντιδράσεις, όταν κάποιο είναι ιδιαίτερα πεισματάρικο.
Το έθιμο αυτό συνδέεται κυρίως με την επιταγή της Σαρακοστής που αναφέρει ότι ''το βράδυ της Αποκριάς κλείνουμε το στόμα με αυγό και το ανοίγουμε πάλι με αυγό το βράδυ της Ανάστασης''.
* παρεάσινε / pareasine (ή πρεάσινε / preasine, πρεάσινι / preasini) < Latin: quadragesima (Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή Σαρακοστή), π. βλ.εδώ.
Δέσποινα Παπαστεργίου
Δρώμενα Αποκριάς (Χάσκα) από την Καισάρεια Κοζάνης
Πηγή βίντεο: rousnik2 (youtube)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.