Στεφάνι Ασπροποτάμου

Το Στεφάνι ή Σκληνιάσα, κατά την παλιά Βλάχικη ονομασία, είναι το ορεινότερο χωριό του Ν. Τρικάλων με υψόμετρο 1380 μ. Βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του Νομού Τρικάλων, στην οροσειρά της Νοτίου Πίνδου και συνορεύει με το Νομό Ιωαννίνων. Απέχει 75χλμ από τα Τρίκαλα και περίπου 25 χλμ από το Μέτσοβο. Ανήκει στην Διευρυμένη Κοινότητα Ασπροποτάμου με έδρα την Καλλιρρόη.

Οι κάτοικοι του Στεφανίου, Βλάχοι στην καταγωγή, ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο. Το Στεφάνι κατοικείτο ανέκαθεν μόνο τους θερινούς μήνες, ενώ το χειμώνα η πλειοψηφία των κατοίκων του χωριού  μετακινούνταν στη περιοχή των Φαρσάλων.

Με την πάροδο των χρόνων και την εγκατάλειψη της νομαδικής ζωής, επήλθε η κατάρρευση όλων σχεδόν των παλαιών κτισμάτων. Για τον λόγο αυτό, ο οικισμός του Στεφανίου σήμερα, δεν έχει κάποια ιδιαίτερη παραδοσιακή αρχιτεκτονική, με εξαίρεση την τρίκλιτη βασιλική της Αγίας Παρασκευής (1770), με τον υπέροχο εσωτερικό ξύλινο διάκοσμο, που δεσπόζει στην πλατεία του χωριού. 

Σε αντιστάθμισμα όμως, οι επισκέπτες του χωριού αποζημιώνονται από το ξεχωριστό φυσικό περιβάλλον αποτελούμενο από πυκνά δάση, αμιγή ή μεικτά, από οξιά, δασικό πεύκο και έλατο που περικυκλώνουν το χωριό δημιουργώντας ένα μοναδικό σε ομορφιά τοπίο. Δεσπόζουν οι κορυφές Τρέ Γκάγκοτς (1.900 μ.), Μπουρλή (1.950 μ.), Στιάρπα (1.700 μ.), όπου φύεται το φυτό από τις ρίζες του οποίου παρασκευάζεται το παραδοσιακό ρόφημα «σαλέπι», Χέλι (1.900 μ.), Πάϊλτανος (2.150 μ.) και Τρίαινα (1.800 μ.). Από το Χέλι διακρίνονται το Μέτσοβο και τα Ιωάννινα. Η Στιάρπα αποτελεί πέρασμα αγρίων ζώων.

Η περιοχή του Στεφανίου είναι μόνιμο καταφύγιο θηραμάτων φιλοξενώντας  ένα σημαντικό αριθμό των απειλούμενων ζωικών ειδών της Πίνδου, όπως την καφέ αρκούδα και τον λύκο. Επιπλέον, η ευρύτερη περιοχή του Ασπροποτάμου με συνολική έκταση 20.094 εκταρίων έχει ενταχθεί στον Εθνικό Κατάλογο του Ευρωπαϊκού Δικτύου ΦΥΣΗ 2000.

Ιστορία

Σαφείς ενδείξεις και μαρτυρίες για τη χρονολογία που κατοικήθηκε το Στεφάνι και η ευρύτερη περιοχή του Ασπροποτάμου, δεν υπάρχουν. Διάσπαρτες μαρτυρίες διαφόρων ξένων περιηγητών, καθώς επίσης εκκλησιαστικά και οθωμανικά αρχεία δείχνουν ότι η περιοχή είχε ήδη κατοικηθεί οργανωμένα από τον 15ο-16ο αιώνα. Ωστόσο, για το χωριό Χαλίκι υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες του 10ου αιώνα.

Ο παλαιός οικισμός του Στεφανίου αρκετά χιλιόμετρα νοτιότερα της σημερινής του τοποθεσίας, εγκαταλείφθηκε λόγω μιας επιδημίας που έπληξε τη περιοχή. Οι κάτοικοι του μετακινήθηκαν και δημιούργησαν τον τωρινό οικισμό.

Το 1881, μετά τη συνθήκη του Βερολίνου, η περιοχή του Ασπροποτάμου ενώθηκε με το Ελληνικό Κράτος και έγινε τα νέα σύνορα αυτού με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.  Τα χωριά της περιοχής Λεπενίτσα (μετέπειτα Ανθούσα), Κότορη (μετέπειτα Κατάφυτο), Σκληνιάσα και Χαλίκι αποτέλεσαν το Δήμο Λάκμωνος, με πρωτεύουσα το Χαλίκι. Το 1912 ιδρύθηκε η Κοινότητα Σκληνιάσας, η οποία μετονομάστηκε το 1930 σε Κοινότητα Στεφανίου και το 1997 με την συνένωση των παλιών Κοινοτήτων της Περιοχής, ενσωματώθηκε στην Διευρυμένη Κοινότητα Ασπροποτάμου.

Το Στεφάνι στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν το μεγαλύτερο χωριό του Δήμου Λάκμωνος με 651 κατοίκους. Όμως οι νέες συνθήκες της εποχής,  η εγκατάλειψη του νομαδικού τρόπου ζωής, η έντονη αστικοποίηση και η έλλειψη του οδικού δικτύου οδήγησε το Στεφάνι αλλά και τα υπόλοιπα χωριά του Ασπροποτάμου  σε πληθυσμιακή συρρίκνωση και οικονομικό μαρασμό. Τις τελευταίες δεκαετίες ωστόσο, παρατηρείται μια εντυπωσιακή ανάκαμψη της περιοχής του Ασπροποτάμου που οφείλεται στην επιστροφή των κατοίκων στα χωριά, τη δημιουργία έργων υποδομής για την ανάδειξη του φυσικού πλούτου και της πολιτισμικής κληρονομιάς και την στήριξη της περιοχής μέσων προγραμμάτων ενίσχυσης. 

Πηγή: Εδώ & Εδώ