Του Τσιαμήτρου Γιάννη
εκπαιδευτικού - χοροδιδασκάλου
Καμία μνεία δημοτικού τραγουδιού στην αρωμουνική (βλάχικα) δεν γίνεται ούτε σε αυτοτελή δημοσιεύματα, που αφορούν στην ιστορία, στα ήθη και τα έθιμα, στις παραδόσεις και στην καθημερινή ζωή των βλαχοχωριών, μολονότι οι συγγραφείς γνωρίζουν καλά την πραγματικότητα και έχουν ευκαιρίες πολλές, κυρίως όταν ιστορούν τα κατορθώματα τοπικών ηρώων ή τις περιπέτειες του χωριού βασιζόμενοι και στα δημοτικά τοπικά τραγούδια, τα οποία οι βλαχόφωνοι συνθέτουν ως επί το πλείστον στην ελληνική γλώσσα, όπως φαίνεται από τις συγγραφές των:
Δημ. Γ. Μακρή για την Φούρκα Ηπείρου («Το μαγευτικό χωριό της Πίνδου». Έκδοση Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητας ‘Η Φούρκα’ των εν Η.Π.Α. Φουρκιωτών Θεσνίκη 1978).
Ελευθερίου Κ. Γκούμα (‘Λιβάδι, Γεωγραφική Ιστορική, λαογραφική επισκόπηση’, 1973).
Ιωάννου Γ. Συννεφάκη (‘Λιβάδι. Η πατρίδα του Γεωργάκη Ολύμπιου’ Κατερίνη 1973).
Γ. Ράπτη (‘Τα δημοτικά τραγούδια Λιβαδίου Ολύμπου' Θεσ/νίκη 1977). Η συλλογή του ανέρχεται σε 120 από τα οποία μόνο τα 11 είναι στην αρωμουνική ή μεικτή μορφή. Στις δε κατηγορίες Ακριτικά, Παραλογές, Ιστορικά, κλέφτικα, Ληστρικά, που είναι 38 στον αριθμό, κανένα δεν είναι στην αρωμουνική.
Γρ. Βέλκου (‘Τα δημοτικά τραγούδια της Σαμαρίνας’ Εκδοση Α. Φουστάνου, Ελασσόνα 1975). Αυτά ανέρχονται σε 282 και λείπει οποιοδήποτε δείγμα τραγουδιού στην αρωμουνική.
Η Εφη Γουγουλάκη (‘Μύθια κι αλήθεια απ’το μικρό χωριό μας’, Τρίκαλα 1980) περιγράφοντας τα έθιμα του γάμου στον Αμάραντο, βλαχοχώρι της ορεινής Δ. Θεσσαλίας κανένα τραγούδι δεν είναι στην αρωμουνική, ενώ στο κεφάλαιο ‘Τραγούδια του χωριού’, στο οποίο συγκεντρώνει 10, μόνο το δεύτερο είναι στην αρωμουνική. Στο δεύτερο της βιβλίο με τον ίδιο τίτλο το 1986 συγκεντρώνει 21 τραγούδια από τα οποία ένα και μοναδικό είναι στην αρωμουνική.
Οι Άγγλοι Wace –Thompson στο βιβλίο τους ‘The Nomads of the Balkans’, London 1914, στο παράρτημα των κλέφτικων τραγουδιών της Σαμαρίνας κατατάσσουν 10 τραγούδια, όλα στη ελληνική γλώσσα. Αλλά στο έκτο κεφάλαιο, όπου διεξοδικά περιγράφουν τα έθιμα των αρραβώνων και του γάμου, καταχωρίζουν 21 τραγούδια, από τα οποία 3 είναι στην αρωμουνική και μάλιστα το τρίτο είναι απλούστατο δίστιχο. Βεβαίως σπεύδουν στην αρχή του κεφαλαίου να δηλώσουν ότι τα «περισσότερα τραγούδια που τραγουδούν στους αρραβώνες και στους γάμους είναι στα ελληνικά». Και όλοι όσοι έχουν συλλέξει τραγούδια από τα έθιμα του γάμου της Σαμαρίνας είναι πιο ακριβείς: Παπαγεωργίου (27 τραγούδια μόνο 2 στην Αρωμουνική, ‘Κουτσοβλαχική λαογραφία-Τα κατά τον γάμον έθιμα εν Σαμαρίνη της Μακεδονίας’, 1909) , Δημ .Σαμαρινιώτης (13 όλα στην ελληνική, ‘Γάμος του παλιού καιρού στην Σαμαρίνα’, 1974), Γρ. Βέλκος (44 όλα στην ελληνική γλώσσα).
Ο Αχιλλέας Λαζάρου στο βιβλίο του ‘Ιστορία του βλάχικου δημοτικού τραγουδιού’, ανάτυπο από το Ηπειρωτικό Ημερολόγιο Ιωάννινα,1998 μας λέει στην σελίδα 357:
«Μια παρατήρηση των Wace-Thompson αποκτά βαρύτητα. Καταχωρίζουν το ακόλουθο τραγούδι, για το οποίο παραπέμπουν και στον Παπαγεωργίου:
Μαύρα μάτια μας κοιτάζουν, γαλανά μας κουβεντιάζουν.
Ηρθαν κι άλλα δυο κοράσια, ποια να πάρω ποια ν’αφήσω
ποια να κάμω το χατίρι; Μαυρομάτα θέλει αρμάτα,
γαλανή θέλει φλωράκια. Κάλλια συ μωρ’μαυρομάτα,
που σου πάει η αρμάτα.
Σαν πρόλογο γράφουν τα εξής: Συνήθως τραγουδούν το ελληνικό αυτό τραγούδι, του οποίου είναι γνωστή μια βλάχικη παραλλαγή. Εξ ίσου δε είναι γνωστό ότι οι Wace –Thompson έτυχαν δαψιλών περιποιήσεων και εξαιρετικής φιλοξενίας σε οικογένειες ρουμανισάντων, τους οποίους οι φιλοξενούμενοι συγγραφείς αποκαλούν ‘εθνικιστές’, διότι ήταν υπέρμαχοι του πανρουμανισμού, έστω και με το αζημίωτο. Έργο αυτών είναι οι δήθεν ‘βλάχικες’ παραλλαγές, πράγματι δε μεταφράσεις ή διασκευές τοπικών δημοτικών τραγουδιών, τα οποία αείποτε οι βλάχοι τραγουδούν στη ελληνική γλώσσα.. Τα προπαγανδιστικά παρασκευάσματα αποσκοπούν στην παρουσίαση του πληθυσμού των βλαχοχωριών σαν ρουμανικού καθόλα. Δυστυχώς δεν δημοσιεύουν στο βιβλίο τους οι Άγγλοι συγγραφείς την παραλλαγή, η οποία θα παρείχε πρόσθετη δυνατότητα συγκρίσεως και διερευνήσεως, ώστε να συναχθούν συγκεκριμένα συμπεράσματα. Διότι παρόμοια παρασκευάσματα τεχνηέντως διοχετευόμενα, μέσω συνήθως των ρουμανικών σχολείων, διαδίδονται εύκολα και ταχύτατα, ακόμα και σε απομακρυσμένα Βλαχοχώρια της οροσειράς της Πίνδου και των άλλων περιοχών, στα οποία ποτέ δεν είχαν λειτουργήσει προπαγανδιστικά σχολεία».
Δημοσιεύτηκε στις 6-1-2012
στην εφημερίδα ΛΑΟΣ Βέροιας
Σιάνα (της τάβλας)
Πηγή: Goga Mishiu (youtube)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.