Βλάχικης καταγωγής η Μητέρα Τερέζα; Ασφαλώς όχι!

Η περιοχή της αρχαίας Μακεδονίας σήμερα βρίσκεται εντός των ορίων τριών κρατών - κυρίως στην Ελλάδα (το 70 έως και 75%), την FYROM (15 έως 17%) κι ένα ελάχιστο τμήμα στη Βουλγαρία (γύρω στο 7%)[1]. Για το λόγο αυτό, η χρήση του γεωγραφικού όρου Μακεδονία, ως επίσημο όνομα για το νεοσύστατο πολυεθνικό κρατίδιο των Σκοπίων, επιβαρύνεται, ιδιαίτερα στην χώρα μας, με πολιτική ευαισθησία όπου ο όρος ''μακεδονικός'' χρησιμοποιείται για να δείξει τη σύνδεση με τη γεωγραφική περιοχή αλλά όχι με την εθνική ταυτότητα και, επιπλέον, περικλείει ιστορικό και πολιτιστικό περιεχόμενο.

Η πολιτική των Σκοπίων προκαλεί σοβαρές ανησυχίες σε όλες τις γειτονικές χώρες και βάζει σε κίνδυνο τη σταθερότητα της περιοχής. Περιλαμβάνει την θεσπισμένη τοπική βουλγαρική διάλεκτο (εμπλουτισμένη με σερβικά στοιχεία) ως ''Μακεδονική'' γλώσσα, καθώς και την κατασκευή ιστορικού υποβάθρου για τη νέα ''Μακεδονική'' ταυτότητα εις βάρος της ιστορίας των γειτονικών χωρών. Οι νοτιοσλάβοι γείτονες μας επιδιώκουν να αποδείξουν με νέα στοιχεία, όπως ισχυρίζονται, ότι οι αρχαίοι Μακεδόνες δεν ήταν Έλληνες ούτε οι δώδεκα θεοί του Ολύμπου είχαν καμία σχέση με την αρχαία Ελλάδα. Διαστρεβλώνουν, ως γνωστόν, συστηματικά την ελληνική ιστορία αλλά προσπαθούν να οικειοποιηθούν και ορισμένες βουλγαρικές προσωπικότητες.

Στα πλαίσια της πλαστογράφησης και οικειοποίησης της εθνικής και ιστορικής κληρονομιάς της Ελλάδος εντάσσεται και η προσπάθεια που καταβάλλεται εκ μέρους τους να εμφανιστούν ως κηδεμόνες των Βλαχόφωνων Ελλήνων (Αρμάνων) και της διασποράς τους στη Βαλκανική, οι οποίοι, στην πλειοψηφία τους, ανέκαθεν αναγνώριζαν ως μητροπολιτικό τους κέντρο την Ελλάδα. Έτσι, πριν μερικά χρόνια, οι Σλάβοι των Σκοπίων δεν δίστασαν να υποστηρίξουν ότι ο πατέρας της Μητέρας Τερέζας (Mother Teresa of Calcutta), της γνωστής Αλβανής καθολικής μοναχής Anjesë Gonxhe Bojaxhiu (Ανιέζ Γκόντζε Μπογιατζίου) που γεννήθηκε στα Σκόπια της τότε οθωμανικής αυτοκρατορίας, ήταν.... Βλάχος -επομένως ''εθνικά Μακεδόνας'' κατ' αυτούς- με καταγωγή από τη Μοσχόπολη της Βορείου Ηπείρου (σημ. νότια Αλβανία), μια ελληνική βλαχόφωνη πόλη που κατατάσσεται στις σπουδαιότερες πνευματικές εστίες όχι μόνο του ηπειρωτικού αλλά ολόκληρου του υπόδουλου ελληνισμού.[2],[3] 

Μάλιστα,  στη παράνοια των Σκοπιανών ήρθε να προστεθεί κι ένα άρθρο της εφημερίδας New York Times που, κατά κάποιον τρόπο, έδειχνε να νομιμοποιεί την αμφιβολία σχετικά με την καταγωγή της Μητέρας Τερέζας.[4] Ο δημοσιογράφος Ian Fisher έγραψε ότι ''η Μητέρα Τερέζα ήταν Ρωμαιοκαθολική, ενώ οι περισσότεροι Αλβανοί είναι μουσουλμάνοι, κι αυτό έχει ανοίξει μια ρωγμή για εικασίες σχετικά με τις πραγματικές εθνικές ρίζες της''. 

Τα επιχειρήματα που προέβαλαν οι χειροκροτητές των σκοπιανών μυθοπλασιών για να στηρίξουν την δήθεν βλάχικη καταγωγή του πατέρα της Μητέρας Τερέζας ήταν εντελώς αβάσιμα και παιδαριώδη. Συνέδεσαν, χωρίς καμία ουσιαστική τεκμηρίωση, το επώνυμο της οικογένειας της, Bojaxhiu, με την οικογένεια Μπογιατζή με καταγωγή από την Μοσχόπολη.
Η λέξη ''μπογιά / boya'' (βαφή) είναι τουρκικής προέλευσης και λόγω της μακραίωνης υποδούλωσης του ελληνικού έθνους στους Τούρκους, η ελληνική γλώσσα αλλά και τα βλάχικα -όπως και οι γλώσσες των άλλων λαών που κατακτήθηκαν- δανείστηκαν πολλά γλωσσικά στοιχεία από την τουρκική γλώσσα. Στην συγκεκριμένη περίπτωση πρόκειται για δάνειο που αφορά ιδιότητα ανθρώπου (βαφέας, μανάβης, μπεκρής κ.α)[5] και, ασφαλώς, αυτά τα επώνυμα δεν υστερούν εθνικά ούτε προσδίδουν καταγωγή της οικογένειας από την Τουρκία ή συγγενική σχέση μεταξύ των οικογενειών διαφόρων βαλκάνιων λαών. Το επώνυμο Bojaxhiu είναι σύνηθες στους Κοσοβάρους.

Nicholle Bojaxhiu
Πηγή: Εδώ

Ας δούμε όμως την αφετηρία του θέματος. Την αλβανική καταγωγή της Μητέρας Τερέζας αμφισβήτησε ο Γερμανός πολιτικός επιστήμονας και δημοσιογράφος, που σε σκοπιανά κείμενα παρουσιάζεται ως ''μακεδονιστής''[6], Wolf Oschlies, στο βιβλίο του με τίτλο ''Mutter Teresa - Die Jugend in Skopje'' (Wieser, Klagenfurt 2009). Ο συγγραφέας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, σύμφωνα με πληροφορίες που προέκυψαν από ενδελεχή έρευνα, οι γονείς της Τερέζας ήταν αρμάνικης/βλάχικης προέλευσης και η αλβανική καταγωγή που της αποδίδεται είναι καθαρή μυθοπλασία.[7] Όμως σύμφωνα με ξένες πηγές, τα άρθρα του Oschlies περιέχουν συχνά παραπληροφόρηση καθώς και ανακρίβειες.[8] Επίσης να προστεθεί ότι, ένα ακόμη έργο του που τιτλοφορείται ''Germakedonija: studii za makedonsko-germanskata zaemnost niz vekovite'' αναφέρεται στην μακεδονική (εννοεί σκοπιανή) - γερμανική συνύπαρξη κατά τη διάρκεια των αιώνων.[9] Από την άλλη πλευρά δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι, στις μέρες μας ο γερμανικός αναθεωρητισμός χρησιμοποιεί ξανά το όπλο των "μειονοτήτων” (υπαρκτών ή κατασκευασμένων) και των "εθνοτικών ομάδων", προκειμένου να πλήξει θανάσιμα την κυριαρχία και ακεραιότητα των εθνών-κρατών της Ευρώπης.[10] Γερμανοί «σπεσιαλίστες» επί των εθνοτήτων δραστηριοποιούνται για να δημιουργήσουν μειονοτικά ζητήματα στην Ελλάδα. Εφευρίσκουν, μεταξύ των άλλων, και ''μειονότητα'' Αρμάνων / Βλάχων, την οποία επιθυμούν να φέρουν κάτω από την επιρροή τους και να προκαλέσουν αποσταθεροποίηση σε περιοχές της βόρειας Ελλάδας, η οποία θα μπορούσε να έχει συνέπειες για την εδαφική ακεραιότητα της χώρας.[11]

Στην Αλβανία, η άποψη περί βλάχικης καταγωγής της Μητέρας Τερέζας υποστηρίχθηκε από τον πρώην διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης Τιράνων, Aurel Plasari[12], ο οποίος ανέπτυξε την προαναφερθείσα, ανυπόστατη, επιχειρηματολογία συμπεριλαμβανομένου ότι η κατοικία της οικογένειας Bojaxhiu ήταν στην ''γειτονιά των Βλάχων'' στα Σκόπια, πληροφορία που ακόμη κι αν ευσταθεί δεν σημαίνει τίποτα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, η ίδια άποψη προωθείται συστηματικά, βέβαια, κι από τις ιστοσελίδες των λεγόμενων ''μακεδοναρμάνων / μακεδορουμάνων'' του εξωτερικού σε μια, εκ προοιμίου αποτυχημένη, προσπάθεια να παρουσιάσουν μεγάλες και παλιές προσωπικότητες ''εθνικά Βλάχων'', διαφοροποιημένες από τον υπόλοιπο ελληνισμό.[13] Αν ακολουθήσουμε την συγκεκριμένη ισοπεδωτική λογική, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η μητέρα της καθολικής μοναχής, η Dranafile, ήταν ακραιφνής Ελληνίδα αφού το όνομα της αποτελεί μια παραφθορά της ελληνικής λέξης ''τριαντάφυλλο / triantafillo'' (ρόδο). Ορισμένοι Αλβανοί αντέδρασαν με αγανάκτηση -και δικαιολογημένα- για την προσπάθεια αμφισβήτησης της εθνικής ταυτότητας μιας, διεθνούς φήμης, αλβανικής προσωπικότητας.[14] Επίσης, το περιστατικό αυτό, αναμφίβολα, αποτέλεσε ερέθισμα για τον αλβανικό λαό ώστε να κατανοήσει σε κάποιο βαθμό και την θέση των Ελλήνων που υφίστανται τόσα χρόνια την παραχάραξη της ελληνικής ιστορίας και τις επεκτατικές βλέψεις των νοτιοσλάβων γειτόνων.

Προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι παρόμοια άποψη παρουσιάστηκε σε εκδήλωση του συλλόγου Βλάχων Βέροιας σύμφωνα με καταχώρηση στην επίσημη ιστοσελίδα του συλλόγου αλλά και άλλης ιστοσελίδας. Συγκεκριμένα αναφέρονται τα εξής: ''Ο ομιλητής [Γκαλαΐτσης Τάκης] παρουσίασε φωτογραφία του Κόλα Κυράνη, πρώτου ξάδελφου του πατέρα της δωρήτριας [Ιωάννας Κυράνη], με τη μητέρα Τερέζα, το 1988 στο Μαϊάμι των ΗΠΑ, σε ανθρωπιστική αποστολή, σχολιάζοντας ότι η μητέρα Τερέζα, γεννημένη στα Σκόπια, από την πλευρά του πατέρα της ήταν Βλάχα από την οικογένεια Boiazi, με απώτερη καταγωγή από τη Μοσχόπολη.''[15]

Η Μητέρα Τερέζα πάντως, και κατά την απονομή του Νόμπελ Ειρήνης το 1979, είχε δηλώσει ότι η καταγωγή της είναι αλβανική... και, ασφαλώς, θα την γνώριζε καλύτερα από τον καθέναν!!

''By blood, I am Albanian. By citizenship, an Indian. By faith, I am a Catholic nun. As to my calling, I belong to the world. As to my heart, I belong entirely to the Heart of Jesus.''[16] 

Τεκμηριωμένες πηγές, σχετικά με την καταγωγή του πατέρα της, συγκλίνουν στην άποψη ότι o Nicholle (Kole) Bojaxhiu κατάγεται από καθολική οικογένεια Γκέγκηδων (Ghegs) της Πρισρένης (Πρίζρεν) του Κοσόβου. Παντρεύτηκε σε καθολικό ναό της πόλης με την σύζυγό του Dranafile (Drana) Bernaj, επίσης καθολική αλβανικής καταγωγής, και αργότερα μετακινήθηκαν στα Σκόπια. Η Drana μάλιστα, προέρχονταν από χωριό στο οποίο εμμένουν στο κανούν (ο αλβανικός κώδικας του αίματος) οπότε δεν είναι και τόσο φυσιολογικό να δεχόταν η οικογένεια της να παντρευτεί κάποιον Βλάχο, αλλοεθνή και διαφορετικού δόγματος! Οι Βλάχοι (Αρμάνοι) είναι γνωστό ότι, στην μεγάλη πλειοψηφία τους, είναι ορθόδοξοι όπως και οι υπόλοιποι Έλληνες. Υπάρχει μάλιστα μαρτυρία για ύπαρξη ορθόδοξης ελληνοβλαχικής κοινότητας στην Πρισρένη την ίδια εποχή που κινδύνευε με εκσερβισμό και όχι με εξαλβανισμό.[17]

~ Φωτο: Η μητέρα Τερέζα σε νεαρή ηλικία με την αδελφή της Age Bojaxhiu. Η φωτογραφία τραβήχτηκε το 1923 στο αλβανικό προξενείο της Πρισρένης. Πηγή: kultplus.com.

Το σπίτι του Nicholle Bojaxhiu στα Σκόπια ήταν πολύ κοντά στην καθολική εκκλησία, ο ίδιος δε ήταν ευσεβής και συμμετείχε σ αυτήν. Δραστηριοποιήθηκε έντονα στην αλβανική εθνική κίνηση, τον επισκέπτονταν συχνά γνωστά ονόματα Αλβανών εθνικιστών εκείνης της περιόδου και δεν υπάρχει καμία αναφορά για οποιαδήποτε επαφή του με Βλάχους της περιοχής. Ειδικά, αν δεχθούμε ότι κατοικούσε σε ''γειτονιά Βλάχων'', όπως ανέφερε και ο Plasari, το γεγονός ότι δεν είχε αναπτύξει οποιαδήποτε σχέση μ αυτούς ενισχύει ακόμη περισσότερο την άποψη ότι δεν προέρχονταν από την συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα. Οι συγγενείς του παρέμειναν στο Κόσοβο και τα ονόματα τους είναι χαρακτηριστικά για τους καθολικούς Αλβανούς.[18],[19],[20]

Επομένως, σύμφωνα με τα παραπάνω δεδομένα, πως είναι δυνατόν να υπήρχε μόνο μια καθολική βλάχικη οικογένεια στο Κόσοβο, εντελώς αποκομμένη από τους κόλπους των βλάχικων κοινοτήτων Κοσόβου και Σκοπίων; Το σενάριο είναι τόσο ''τραβηγμένο'' που ξεφεύγει από τα όρια της επιστημονικής φαντασίας. Μπορεί να γίνει κατανοητό μόνο αν δεχθούμε ότι η επιστήμη, σ αυτή την περίπτωση, έχει πολιτικό προσανατολισμό....

Παραπομπές
[1] Μαρία Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου, Μακεδονικό Ζήτημα, Θεσ/νικη 1993, σελ. 25. 

[2] ''Μοσχόπολις-Πολιτισμικό κέντρο της Βαλκανικής, κιβωτός της Ρωμιοσύνης'', Ημερολόγια Π.Ο.Π.Σ.Β. 1996

[3] A. Vacalopoulos, Greek and Vlach-speaking immigrants in the countries of the Northern Balkans

[4] The New York Times, Ian Fisher ''Saintly Spirit Remembered, in a Truly Balkan Way'', 6 August 2003.
[5] Σωφρόνης Χατζησαββίδης, Δάνεια Στοιχεία της ελληνικής από ανατολικές και δυτικές γλώσσες
[6] ''Волф Ошлис (германски: Wolf Oschlies) е македонист, политички научник...'', βλ. Волф Ошлис, mk.wikipedia.org
[7] Albanci "ukrali“ Majku Terezu, vesti-online.com
[8] Dr. Mario Grčević: Zu den „Zungen des Balkans“ von Wolf Oschlies. In: irb.hr. Ruđer-Boškovic-Institut der Universität Zagreb, 28. Februar 2007, abgerufen am 17. Juni 2017 (PDF), βλ. Wolf Oschlies, de.wikipedia.org
[9]  Germakedonija, kubon-sagner.com
[10] Το Δ' Ράιχ και οι μειονότητες (1) - Ηλία Ηλιόπουλου
[11] FUEN: Γερμανοί «σπεσιαλίστες» επί των εθνοτήτων που δραστηριοποιούνται για τον κατακερματισμό του Ιράκ εφευρίσκουν «μειονότητα» Βλάχων στην Ελλάδα

[12] Aurel Plasari, Origjina vllehe e Nene Terezes

[13] Lunjina, Pznati Cincari I Ljudi Cincarskog Porekla

[14] Albert Ramaj, Nena Tereze-Bojaxhinjte dhe Prejardhja e Tyre

[15] Λαογραφικός Σύλλογος Βλάχων Βέροιας, Βλάχοι Ευεργέτες από τη Βέροια

[16] vatican.va, Mother Teresa of Calcutta

[17] 20 Νοεμβρίου 1895, Έλληνες εν Κινδύνω - Ελληνική Κοινότης Εκσερβιζομενη

[18] The New York Times, Mother Teresa - Anne Sebba

[19] Albert Ramaj, Nena Tereze

[20] biography.com, Mother Teresa Biography