Ο Ελληνόβλαχος Νίκος Σιούπουλης νέος Δήμαρχος Πρεμετής - καθαρά προσωπική επιτυχία η επικράτηση του

Στις αλβανικές δημοτικές εκλογές της Κυριακής 21 Ιουνίου είχαμε και μία ευχάριστη έκπληξη:

Την ανάδειξη του Ελληνόβλαχου Νίκου Σιούπουλη στο αξίωμα του Δημάρχου Πρεμετής!

Με την εφαρμογή του αλβανικού "Καλλικράτη" ο Δήμος Πρεμετής καταλαμβάνει πλέον την έκταση του παλιού νομού Πρεμετής, όπου εκτός από την πόλη της Πρεμετής περιλαμβάνονται πλέον και οι Επαρχίες Τσαρτσόβας, Πετράνης, Φράσερης και Πισκόβε.

Στις πρώτες εκλογές του νέου Δήμου Πρεμετής ο κ. Σιούπουλης, ο οποίος στηριζόταν από το Δημοκρατικό Κόμμα, επικράτησε με ποσοστό 58,58% (4.771 ψήφους) έναντι του απερχόμενου Δημάρχου Γκιλμπέρτο Γιάτσε ο οποίος πήρε το 38,53% των ψήφων (3.138) ο οποίος είχε το χρίσμα της αριστερής συμμαχίας. 

Να θυμίσουμε ότι ο Γιάτσε είναι ο ανεκδιήγητος τοπικός άρχοντας που σφράγισε τον Ιερό Ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου στην πόλη της Πρεμετής στα τέλη Αυγούστου 2013 για να μετατραπεί σε πολιτιστικό κέντρο, γεγονός που προκάλεσε την έντονη αντίδραση των Ορθοδόξων κατοίκων της περιοχής.

Ο Νίκος Σιούπουλης στα εκλογικά κέντρα της πόλης πήρε το 54,04%, στην Επαρχία Τσαρτσόβας 64,28 %, στην επαρχία Πετράνης 75,59 %, στην επαρχία Πισκόβε 54,75 %, ενώ μόνο στην επαρχία Φράσερης βγήκε δεύτερος με 44,56 %. 

Η νίκη του Νίκου Σιούπουλη κρίνεται ως καθαρά προσωπική επιτυχία και αυτό γιατί ενώ ο ίδιος στηριζόταν από το Δημοκρατικό Κόμμα, στην ψηφοφορία για το Δημοτικό Συμβούλιο Πρεμετής η αριστερή συμμαχία συγκέντρωσε το 71,79% των ψήφων! (επικρατέστερο το LSI με 16,23 %) και η παράταξη της αντιπολίτευσης υπό το ΔΚ μόλις το 24,89%.

Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι στο συγχαρητήριο μήνυμα τους Πρέσβεως της Ελλάδος στην Αλβανία κ. Λεωνίδα Ροκανά επ' ευκαιρία των δημοτικών εκλογών της 21ης Ιουνίου 2015, γίνεται αναφορά και στον κ. Σιούπουλη.

Το μήνυμα του Έλληνα Πρέσβη:

Ο Αναστάσιος Πηχεών στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας

Γενική άποψη της
Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου

Την σαγηνευτική ενότητα του μεγάλου ελληνιστικού κόσμου θα δώσει με ανεπανάληπτους στίχους ο μέγας Αλεξανδρινός ποιητής Κ. Καβάφης, ύστατο τέκνο και ο ίδιος αυτού του κόσμου:

Εμείς οι Αλεξανδρείς, οι Αντιοχείς,

οι Σελευκείς κ' οι πολυάριθμοι

επίλοιποι Έλληνες Αιγύπτου και Συρίας,

κ' εν Μηδία, κ' εν Περσίδι, κι όσοι άλλοι.

Με τες εκτεταμένες επικράτειες,

με την ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών. Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ως τους Ινδούς.

Το σούρουπο έπεφτε στα άγρια βουνά του Αφγανιστάν, όταν το 1976 μια πομπή αυτοκινήτων είχε σταθμεύσει στον μεθοριακό σταθμό με το Πακιστάν. Μάταια Αμερικανοί, Γάλλοι, Βρετανοί τουρίστες και επιστήμονες επεδείκνυαν στην μελαψή φρουρά τα διαβατήρια τους. Οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν περνούσαν εκεί. Πλησίασε δειλά ο τελευταίος της σειράς και έδειξε το διαβατήριο του στον επικεφαλής της Φρουράς. Διαβατήριο μικρής χώρας. Τα μάτια του Αφγανού έλαμψαν:

- Εσύ περνάς. Είσαι δικός μας αδελφός. Κι εμείς είμαστε απόγονοι του Ισκεντέρ.

Αναστάσιος Πηχεών ή Πηχιών

Ο μικρός αδελφός των Αφγανών πολεμιστών ονομάζεται Νέστωρ Μάτσας και μαρτυρεί. Ενενήντα χρόνια νωρίτερα ένας Μακεδών επαναστάτης οδηγούνταν από το Μοναστήρι της Μακεδονίας κατάδικος στην Κυρηναϊκή (σημερινή Λιβύη) να εκτίσει την ποινή του στο αυτοκρατορικό φρούριο της Πτολεμαϊδος. Το καράβι, παραπλέοντας αργά τα παράλια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Ανατολική Μεσόγειο, είχε πιάσει το λιμάνι της Αλεξανδρέττας. Ήταν Μάιος του 1888. Εκεί ο κατάδικος κατέβηκε με την φρουρά να γευματίσει σε μια ταβέρνα του λιμανιού. Και σημειώνει στο Ημερολόγιο του[5]:

''Ενταύθα (εν Αλεξανδρέττα) τυχαίως εγνωρίσαμεν έν τινι εστιατορίω τον πολίτην αυτής Ισκενδέρ, ον εθαυμάσαμεν διά τας ιστορικάς και γεωγραφικάς γνώσεις, έτι δε μάλλον διά τα αισθήματα αυτού, τα οποία σπανιώτατα απαντώμεν παρά τοις καθ' αυτό Έλλησι''.

Πιάσανε κουβέντα στα τουρκικά, γιατί ο Άραβας δεν μιλούσε τίποτε άλλο εκτός από αραβικά. Όταν όμως ο κατάδικος του είπε πως έρχεται από το Μοναστήρι και την Καστοριά, ο Άραβας του σχεδίασε τον χάρτη της Μακεδονίας με την λίμνη της Καστοριάς και του παρατήρησε ότι πρέπει να την ονομάζει Κέλεκτρον, διότι από κει κατάγονταν ο Πτολεμαίος ο Λάγου και στα βυζαντινά χρόνια ο Νικηφόρος Βρυένιος, γαμβρός του Αυτοκράτορος Αλεξίου Κομνηνού. Ρώτησε για την Πέλλα ο Άραβας και, σαν άκουσε πως τώρα πιά είναι ασήμαντο χωριό:

''Ώκτιρε τον μακεδονικόν ελληνισμόν διά την αμέλειάν του να ανακτήση την πατρίδα του μεγίστου ήρωος του κόσμου εις ον ο Χριστιανισμός οφείλει την χριστιανωσύνην.  Όταν δε τον ηρώτησα, πως ελέγετο αυτός Έλλην Αλέξανδρος, δηλαδή Ισκενδέρ, απήντησεν ότι κατάγεται εκ των Ελλήνων εκείνων τους οποίους κατέλιπεν εις την Αλεξανδρέτταν ο Μ. Αλέξανδρος''. 

Στο Πρίλεπ και το Μαύροβο

Πρίλεπ, Πρίλαπος ή Περλεπές

Ευδοκιμίδης Γιάννης

Δημοσίευση: 09/02/1997

Η περιέργεια να δεις πίσω από την κουρτίνα. Ιδίως όταν η κουρτίνα αφήνει χάσματα από όπου περνούν μνήμες, ακούσματα, ονόματα οικεία, δικά σου. Και ακόμη περισσότερο όταν το δίχτυ της ζωής σε δένει με την άλλη πλευρά. Να δεις, να ακούσεις, να σκεφθείς έξω από τα στερεότυπα της μαζικής εκδρομής - επιδρομής. Μοναχική πορεία σε τόπους έρημους και πολυσύχναστους για να ακούσεις το ψιθύρισμα του Ελληνικού· και να γευθείς το κοινό του τόπου και των ανθρώπων που βρίσκεται χωμένο άλλοτε βαθιά και άλλοτε μόλις κάτω από την επιφάνεια. Βόλτα στις γειτονιές από την άλλη πλευρά των συνόρων μας. Στο κομμάτι της γης που άλλοι το λένε Νοτιοανατολική Ευρώπη και άλλοι Βαλκάνια.

Αφήνοντας τα Σκόπια προχωρήσαμε νότια στον Ε75 με κατεύθυνση το Τίτο Βέλες. Στην κοιλάδα του Βαρδάρη το τοπίο αλλάζει. Ατέλειωτες κυματιστές εκτάσεις, κίτρινες από τα θερισμένα δημητριακά. Πλησιάζοντας στο Τίτο Βέλες, η κλεισούρα με το βυζαντινό κάστρο του Χοτοβού στην κορφή αριστερά και ο Βαρδάρης να κυλάει στο βάθος δεξιά. Προσπεράσαμε το Τίτο Βέλες (47 χλμ. από τα Σκόπια) για να επισκεφθούμε 24 χλμ. παρακάτω τον χώρο της ρωμαϊκής πόλης των Στόβων (Stobi).

Στη συμβολή του ποταμού Τσέρνα με τον Βαρδάρη ένα παλιό βενζινάδικο με εστιατόριο και από πίσω ο αρχαιολογικός χώρος των Στόβων που δεν είναι ορατός από τον δρόμο. Ανοικτό τοπίο με τα βουνά του Πρίλεπ, η μυτερή κορφή της Babuna στο βάθος δυτικά. Δίπλα στο εστιατόριο το χαμηλό κτίριο σαν εγκαταλελειμμένη αποθήκη σταθμού είναι το μικρό μουσείο. Κάπου ανάμεσα στο εστιατόριο και στο μουσείο θα αναζητήσετε τον φύλακα για να κόψει τα εισιτήρια εισόδου στον αρχαιολογικό χώρο (κρατήστε τα για τον χάρτη που έχουν στην πίσω πλευρά). Χωρίς σημαντικά εκθέματα το μουσείο. Ακριβώς από πίσω, πολλές πλάκες με ελληνικές επιγραφές: «Ευτυχίων τη Αδελφή Χαρμοσύνη», «Αξωνίδης και Ρούφος...», «... ΜΕΝΗΕΡΜΗ... ΥΚΥΤΑΤΩΑΝ... ΝΕΙΑ ΧΑΡΙΝ».

Η πόλη των Στόβων εκτείνεται με άξονα Βορρά - Νότο στην ελαφρά κατωφέρεια που καταλήγει στις όχθες του Τσέρνα. Παίρνοντας τη via Principalis, τον κύριο δρόμο της πόλης, συναντάς στην αρχή της δεξιά τρεις εν σειρά βασιλικές, η μεγαλύτερη των οποίων κατασκευάστηκε «Δαπάνη Τιβερίου Κλαυδίου Πολυχάρμου» τον 4ο αιώνα, καθώς και πολλά ερείπια σπιτιών. Στην κεντρική διασταύρωση, εκεί όπου η via Principalis τέμνεται κάθετα από τη via Axia συναντάς τη μεγάλη δημόσια κρήνη, τα λουτρά (γωνία Principalis και Axia) και απέναντι το «Σπίτι των Ψαλμών» με τα ενδιαφέροντα ψηφιδωτά και την πισίνα! Συνεχίζοντας τη via Principalis, που μετονομάζεται εδώ σε via Principalis inferior, συναντάμε το μεγάλο οικοδομικό τετράγωνο με το παλάτι του Αυτοκράτορα Θεοδοσίου ο οποίος, υποτίθεται, παρέμεινε εδώ για λίγες ημέρες το 388. Πλουσιόσπιτο με εσωτερικές αυλές, κιονοστοιχίες και, πάλι, πολυτελή πισίνα. Η δυτική πλευρά του βλέπει στη via Principalis superior και η ανατολική στη via Principalis inferior. Δίπλα, ένα ακόμη μεγάλο σπίτι με γωνιώδη κάτοψη, το «σπίτι του Παρθένιου».

Ο πρώτος πανηγυρικός για τον εορτασμό της επετείου απελευθέρωσης του Άργους Ορεστικού από τον τουρκικό ζυγό - Πέτρος Κυριαζής

Πέτρος Κυριαζής

Ο πρώτος πανηγυρικός εκφωνηθείς την 11η/11/1913 από τον αείμνηστο δάσκαλο Πέτρο Νικ. Κυριαζή κατά την 1ην επέτειο της απελευθερώσεως του Άργους Ορεστικού από τον τουρκικό ζυγό που συνετελέσθη την 11η Νοεμβρίου 1912.

« Κύριοι,

Έτος συνεπληρώθη από της ευτυχούς, της αλησμονήτου εκείνης ημέρας, καθ' ήν επιτροπή Ελλήνων ιππέων υπό τον ανθυπίλαρχο κ. Ζαχαρακόπουλον, προηγουμένη της σιδηράς ΙΙΙης μεραρχίας του νικηφόρου ελληνικού στρατού, εζήτησε παρά των τότε αρχών την παράδοσιν της Χρουπίστης και ταύτης γενομένης, έστησεν εν τω Διοικητηρίω την ποθητήν γαλανόλευκον σημαίαν.

Οπόσον σημαντική, οπόσον αξιομνημόνευτος είνε, όντως, δια την Χρούπισταν, η 11η Νοεμβρίου του σωτηρίου έτους 1912!

Κατά την ημέραν εκείνην συνετρίβησαν τα δεσμά της δουλείας και εσκορπίσθησαν τα ουράνια άνθη της Ελευθερίας! Κατά την ημέραν εκείνην ετέθη τέρμα εις τα βάσανα του ραγιαδισμού με την αστραπηβόλον νίκην των ελληνικών όπλων! Κατά την ημέραν εκείνην ελύθησαν τα σκότη της μαύρης σκλαβιάς πεντακοσίων χρόνων και ανέτειλε λαμπρός και χρυσοστέφανος ο ήλιος της μυριοποθήτου ελληνικής ελευθερίας!

Ευλόγως δια τούτο αισθάνονται πάντες σήμερον ιεράν συγκίνησιν επί τη αναμνήσει της ιστορικής, της επισημοτάτης εκείνης ημέρας, καθ' ήν συνετελέσθη το μέγα, το χαρμόσυνον, το ένδοξον και βαρυσήμαντον γεγονός της απολυτρώσεως ημών από του τυραννικού ζυγού. 

Ευλόγως δε θα πανηγυρίζονται εν ευφροσύνη και εις το μέλλον η επέτειος της απελευθερώσεως της Χρουπίστης κατά την εορτήν του Αγίου Μηνά, καθόσον από της ημέρας ταύτης εξέλιπε δια παντός το σκοτεινόν και πένθιμον παρελθόν της δουλείας και ανέλαμψε νέα περίοδος ζωής υπό την ζωογόνον πνοήν της Ελευθερίας!

Η Ελευθερία, κύριοι, είνε το κάλλιστον, το υπέρτατον των επί γης αγαθών. Είνε κατά τον Ελβετόν Νουμάν Δροζ η ιερά εικών, το μαγικόν ίνδαλμα, το οποίον λατρεύει ο άνθρωπος. 

Υπέρ ταύτης ο άνθρωπος, θυσιάζει παν άλλο αγαθόν εις τον κόσμον.

Η Ελευθερία είνε όρος απαραίτητος της ζωής, διότι είνε άνευ αξίας η ζωή, την οποία δεν δύναταί τις ν' απολαύσει ελευθέρως. 

Το σώμα, το οποίον επιζητεί την κίνησιν, το πνεύμα το σκεπτόμενον, η καρδία η παλλομένη, εις τί θα εχρησίμευον εις τον άνθρωπον, εάν όλας αυτάς τα θείας δυνάμεις, τας οποίας μετέδωκεν ο Δημιουργός, δύναται να τας συντρίψη και μηδενίση μία εξωτερική θέλησις; 

Η Ελευθερία είνε η ζωή, η δύναμις, η κίνησις* είνε το μόνον μέσον, δια του οποίου ο άνθρωπος δύναται να φθάση τον υψηλόν αυτού προορισμόν, όστις είνε η δικαιοσύνη πάντων, υπέρ πάντων! Είχεν, άρα, πληρέστατα δίκαιον ο πρωτομάρτυς της Ελληνικής Επαναστάσεως Ρήγας Φερραίος αναφωνών ποιητικώς: 

Κάλλια μιας ώρας μόνο ελεύθερη ζωή

παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή.

Τιμητική εκδήλωση για τον Μοναστηριώτη Λόγιο και Ποιητή Πέτρο Κυριαζή στο Άργος Ορεστικό

Πέτρος Κυριαζής

Εκδήλωση προς τιμήν του Μοναστηριώτη δασκάλου, λογίου και ποιητή Πέτρου Κυριαζή, που υπηρέτησε επί σειρά ετών ως διευθυντής των εκπαιδευτηρίων Άργους Ορεστικού, από το 1912 έως το θάνατο του το 1925, οργάνωσε ο Μορφωτικός Σύλλογος ''Η Ορεστίς'' με ομιλήτρια την κ. Βιολέτα Σμυρνιού-Παπαθανασίου, Προέδρου του Συνδέσμου Μοναστηριωτών και Πέριξ «Η Καρτερία» Θεσσαλονίκης, την Κυριακή 7 Ιουνίου 2015, στην αίθουσα «Βασίλειος Αβραμίδης» του κτιρίου δωρεάς Δαμιανού Δούμα.

Παρέστησαν μεταξύ των άλλων, η Βουλευτής της Ν.Δ κ. Μαρία Αντωνίου, ο Αντιδήμαρχος Άργους Ορεστικού κ. Κανδύλης Κων/νος, η Αρχηγός της Μείζονος Αντιπολίτευσης κ. Μαρία Τερζοπούλου, ο Πρόεδρος του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα Καστοριάς κ. Χρυσόστομος Παπασταύρος, και τα μέλη της συντακτικής επιτροπής της εφημερίδας μας οι κ. Θωμάς Τσιάγγος και Ιωάννης Ουζούνης.

Στην αρχή ο πρόεδρος του συλλόγου Κωνσταντίνος Αδάμ αφού καλωσόρισε τους προσκεκλημένους της εκδήλωσης, παρουσίασε την εκλεκτή ομιλήτρια της εκδήλωσης και συμπατριώτισσα μας, κ. Βιολέτα Σμυρνιού-Παπαθανασίου, την οποία και ευχαρίστησε για την αποδοχή της πρόσκλησης του συλλόγου.

Η κ. Βιολέτα Σμυρνιού-Παπαθανασίου εξέφρασε τις ευχαριστίες της για την τιμητική πρόσκληση, να είναι αυτή η ομιλήτρια της εκδήλωσης, αναφέρθηκε στην φιλία της με τον αείμνηστο πρόεδρο του συλλόγου Βασίλη Αβραμίδη, απένειμε τον έπαινο της για την προσωπικότητα και το έργο που κατέλειπε ο εκλιπών πρόεδρος τόσο στον σύλλογο της Ορεστίδος όσο και στην πόλη του Άργους Ορεστικού και ευχήθηκε να υπάρξει ανάλογη συνέχεια από τους διαδόχους του. Τόνισε δε ότι και επιθυμία του αειμνήστου προέδρου ήταν η οργάνωση τιμητικής εκδήλωσης για τον Πέτρο Κυριαζή και εξέφρασε την ικανοποίηση της που το Δ.Σ της «Ορεστίδος» την υλοποίησε.

Η κ. Βιολέτα Σμυρνιού-Παπαθανασίου ξεκίνησε την ομιλία της με μία ευσύνοπτη αναφορά στην ιστορία του Μοναστηρίου της Πελαγωνίας, ενώ ταυτόχρονα στον φωτεινό πίνακα υπήρχε προβολή ιστορικών φωτογραφιών από το Μοναστήρι. Αναφέρθηκε διεξοδικά στο ιστορικό, κοινωνικό, οικονομικό, πνευματικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο της εποχής του Πέτρου Κυριαζή, που ανέδειξε το Μοναστήρι σε αξιόλογο κέντρο της τότε Οθωμανικής αυτοκρατορίας, όπου κυριαρχούσε το ελληνικό στοιχείο και η Ελληνική εκπαίδευση.

Κατόπιν αναφέρθηκε στη ζωή και στο σημαντικό πνευματικό έργο του Πέτρου Κυριαζή.

Βλάχοι: Μαρτυρία Ορθοδοξίας Ελληνισμού και Πολιτισμού - Εξαιρετική η εκδήλωση στο Βόλο

Την Κυριακή, στις 14 Ιουνίου και ώρα 8.30 μμ στο Κλειστό Θέατρο του Πολιτιστικού Κέντρου Ν. Ιωνίας (ΒΟΛΟΣ) Νομού Μαγνησίας έγινε μια εξαιρετική εκδήλωση, την οποία διοργάνωσε το ‘Κέντρο Λαογραφίας Εκπαιδευτικών Ν. Μαγνησίας’ με είσοδο ελεύθερη. Το θέμα της συγκεκριμένης εκδήλωσης ήταν: 

Βλάχοι: Μαρτυρία Ορθοδοξίας Ελληνισμού και Πολιτισμού.

Η αίθουσα των 300 θέσεων δεν χώρεσε όλους όσους θέλησαν να παρευρεθούν, οι οποίοι απόλαυσαν και καταχειροκρότησαν μια εκπληκτική παράσταση με βλάχικους χορούς, τραγούδια και δρώμενα από τις περιοχές Μετσόβου, Α. Βερμίου (Βέροια), Σερρών και Σέσκλου Μαγνησίας. 

Οι 80 περίπου χορευτές του Κέντρου Λαογραφίας Εκπαιδευτικών Ν. Μαγνησίας (ΚΛΕΜ) και οι 20 του Πολιτιστικού Συλλόγου Σέσκλου απέδωσαν με απαράμιλλη πιστότητα τους χορούς, τα ελληνόφωνα και βλαχόφωνα τραγούδια των προαναφερθέντων περιοχών κάτω από την καθοδήγηση του καταξιωμένου και εμπειρότατου χοροδιδασκάλου Μπάμπη Μούτσελου, ο οποίος ήταν και η ψυχή της όλης εκδήλωσης. Χοροδιδάσκαλος του Πολιτιστικού Συλλόγου Σέσκλου είναι ο επίσης έμπειρος Θανάσης Μπέας.

Αξίζει να τονιστεί ότι πρωτοχορευτές στις τρεις περιοχές (Μέτσοβο, Βέροια και Σέρρες) ήταν αντίστοιχα οι Μέτσιος Γιώργος, Τσιαμήτρος Γιάννης και Βέρρος Μάκης, οι οποίοι είναι και αυθεντικοί εκπρόσωποι των περιοχών αυτών. Πράγματι με την χορευτική τους δεινότητα και την βιωματική τους εμπειρία ξεσήκωσαν τον κόσμο, προκαλώντας ιδιαίτερη αίσθηση και προσδίδοντας μοναδικό τοπικό χορευτικό ύφος και χρώμα των περιοχών τους. Σε ξεχωριστή στιγμή οι Μέτσιος Γιώργος, Τσιαμήτρος Γιάννης και Βέρρος Μάκης τιμήθηκαν από τους διοργανωτές για την προσφορά τους στην έρευνα και στον ελληνικό πολιτισμό γενικά. Ηταν πράγματι μια ηθική επιβράβευση για αυτούς!

Πρέπει να επισημανθεί ότι και οι υπόλοιποι χορευτές παρουσίασαν εκπληκτικά τους χορούς, παρά το γεγονός ότι δεν είναι Βλάχοι και ακόμα ότι ο παρευρισκόμενοι θεατές (όντας μη Βλάχοι και αυτοί) είχαν την κατάλληλη παιδεία να παρακολουθήσουν με χαρά ένα ιδιαίτερο και σπάνιο χορευτικό ρεπερτόριο, μη συνηθισμένο για αυτούς.

Η Ώρα της Κρίσης - Τοιχογραφία στον Ναό Αγίας Παρασκευής Μηλόβιστας

''Η Ώρα της Κρίσης'',
νωπογραφία Χιοναδιτών αγιογράφων, 1858.

Το Ανάθεμα των Βλάχων

Σύμφωνα με μια εκδοχή, η καταστροφή της Γράμμουστας έγινε λόγω της άρνησης του μεγαλοτσέλιγκα Χατζηστέργιου να δώσει την κόρη του στον Αλή πασά που τη ζήτησε για το χαρέμι του. Ο γέροντας Μιχάλης Παπάζης, που γεννήθηκε το 1812 περίπου και έζησε προσωπικά το κυνήγι που υπέστησαν οι Γραμμουστιάνοι από τον Αλή γύρω στα 1819, αναφέρει ότι, ο ίδιος ο Αλή πασάς παρουσιάστηκε στη Γράμμουστα, επικεφαλής πολυάριθμης ομάδας Αλβανών. Ο Χατζηστέργιος και οι άλλοι τσελιγκάδες, όπως και ο αρσενικός πληθυσμός του οικισμού, βγήκαν να τον προϋπαντήσουν και να τον υποδεχθούν, σε μεγάλη παράταξη. Μόλις κατέλυσε ο Αλή, άρχισαν να φθάνουν κριάρια, τα οποία έβαζαν στη σούβλα για να φιλοξενήσουν τον υψηλό μουσαφίρη τους. Τρεις μέρες συνεχίστηκε η διασκέδαση και στο τέλος ο πασάς παίρνει κατά μέρος τον Χατζηστέργιο και του λέει: ''Έχω ακούσει ότι έχεις ένα όμορφο κορίτσι και θέλω να το πάρω στο χαρέμι μου. Πιστεύω πως η πράξη μου αυτή σε κάμνει τιμή ''. Ο έξυπνος αρχιτσέλιγκας όμως υποκρίθηκε ότι δεν περίμενε τέτοια μεγάλη τιμή και του υποσχέθηκε πως θα την πάει ο ίδιος στα Γιάννενα μετά από τρεις μέρες για να την προετοιμάσει. Του μίλησε τόσο πειστικά που ο πασάς το πίστεψε κι έμεινε κατενθουσιασμένος. Ο Χατζηστέργιος, το ίδιο κιόλας βράδυ μετά την αναχώρηση του πασά έδωσε διαταγή να ξεκινήσουν κρυφά τα κοπάδια του μέσα από δύσβατα μονοπάτια και κατέληξαν στο χωριό Λιβάδια, κοντά στη Γευγελή [σσ μια άλλη εκδοχή είναι ότι εγκαταστάθηκαν στο Κρούσοβο]. Όταν ο Αλή πληροφορήθηκε την φυγή έγινε έξαλλος και διέταξε την καταστροφή της Γράμμουστας προκαλώντας και τη βίαιη διασπορά των κατοίκων της[1].

Κατά μια δεύτερη εκδοχή που φαίνεται να ευσταθεί περισσότερο, μπροστά στις διεκδικήσεις από τον Αλή Πασά των πλούσιων λιβαδικών εκτάσεων της Γράμμουστας, και μετά από σφοδρές συγκρούσεις οι Γραμμουστιάνοι τράπηκαν σε φυγή έξω από τα όρια της γεωγραφικής τους επικράτειας για να σωθούν. Τα σώματα του Αλή Πασά κατάφεραν να προφτάσουν τους φυγάδες και έτσι να πετύχουν την μεγαλύτερη διασπορά τους. Γραμμουστιάνικα φαλκάρια κατέφυγαν στις Ανατολικές και Βόρειες περιοχές της Μακεδονίας. Αργότερα κατά την περίοδο της παρακμής του Αλή και πιθανότατα μετά την πτώση του υπήρξαν και άλλες επιδρομές και τότε αρκετές οικογένειες κατά το 1800-1822 έφυγαν για το Μεγάροβο όπου συναντήθηκαν με άλλους φυγάδες που είχαν καταφύγει εκεί νωρίτερα[2].

Μια ομάδα Γραμμουστιάνων έφτασε και στη Μηλόβιστα της Πελαγονίας (σημ. FYROM), η οποία βρίσκεται στη διάβαση που συνδέει το Μοναστήρι με το βόρειο τμήμα της λεκάνης της Πρέσπας. Η τρίκλιτη Βασιλική της Αγίας Παρασκευής, προστάτιδας των βλαχόφωνων, ανεγέρθηκε με δαπάνες των κατοίκων το 1856. Οι αγιογραφίες στο Ναό Αγίας Παρασκευής Μηλόβιστας είναι έργα των Χιονιαδιτών αγιογράφων Σωκράτη Ματθαίου, Χριστοδούλου και Θωμά Αναστασίου. 

Η Αρπαγή της Βασιλαρχόντισσας - Έργο του λαϊκού ζωγράφου Στέργιου Τσίμπα

Η Αρπαγή της Βασιλαρχόντισσας. 

Φανταστική απεικόνιση της απαγωγής από ληστές το 1884, της Ευδοκίας ή 

Δούκως, κόρης του Κολάκη Αβέρωφ, της επονομαζόμενης Βασιλαρχόντισσας, 

σε τσίγκο με τέμπερα από τον Στέργιο Τσίμπα (1870-1955). 

Ο Τσίμπας φιλοτέχνησε τη θρυλική απαγωγή εμπνεόμενος 

από το ομώνυμο ηπειρώτικο τραγούδι. 

Το έργο βρίσκεται στην οικία Κολάκη Αβέρωφ στο Μέτσοβο. 

(φωτογραφία Σπύρος Παναγιωτόπουλος, Ίδρυμα Ε. Αβέρωφ – Τοσίτσα).

Πηγή: Εδώ

Τραϊανός Γάγος (1960-2010)

Τραϊανός Γάγος - Ένας από 

τους κορυφαίους Παπυρολόγους επιστήμονες, διεθνώς 

Γεννήθηκε το 1960 στην Κάρπη Κιλκίς και μεγάλωσε στην Τούμπα της Θεσσαλονίκης. Σπούδασε κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων απ' όπου αποφοίτησε το 1983. Αναγορεύτηκε διδάκτορας Παπυρολογίας από το Πανεπιστήμιο του Durham της Αγγλίας, το 1987. Διατέλεσε καθηγητής του Πανεπιστημίου του Ann Arbor Michigan από το 2008. Έχασε τη ζωή του σε ατύχημα στο σπίτι του, στο Ann Arbor, στις 24 Απριλίου 2010 και κηδεύτηκε στη γενέτειρα του, την Κάρπη.

Ο Τραϊανός Γάγος ήταν καθηγητής της Παπυρολογίας και της Ελληνικής στο Παν/μιο Ann Arbor Michigan, Αρχειοφύλακας της Παπυρολογικής Συλλογής του Michigan, ερευνητής συνεργάτης του Αρχαιολογικού Μουσείου Kelsey. Είναι ένας από τους ερευνητές που ενεργά συμμετείχε στη δημιουργία της ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων Duke Data Bank of Documentary Papyri (DDBDP) καθώς επίσης του προγράμματος Advanced Papyrological Information System (APIS). Δημοσίευσε πολλούς από τους παπύρους της συλλογής του Michigan αλλά και της Πέτρας της Ιορδανίας. 

Κατά τα τελευταία χρόνια ασχολήθηκε με την αξιοποίηση νέων καινοτόμων τεχνολογιών στη μελέτη των παπύρων (Multispectral Imaging, CAT-scanning & ακτίνες Χ, φωτογραφία ΙR). Στο ενεργητικό του βιβλία, δεκάδες δημοσιεύσεις, άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και συνεντεύξεις. Για το ερευνητικό, ακαδημαϊκό και συγγραφικό του έργο έλαβε πάνω από 30 τιμητικές διακρίσεις και επαίνους. 

Το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν διοργάνωσε διήμερο συμπόσιο, τον Οκτώβριο του 2010, για να τιμήσει τη μνήμη του.

Ο Τραϊανός Γάγος ήταν ένας από εκείνους του ερευνητές στους οποίους όλοι όσοι ασχολούνται με παπύρους και επιγραφές χρωστούν μεγάλη ευγνωμοσύνη, γιατί τους ανοίγουν σιωπηλά και με επιμέλεια το δρόμο και τους παρέχουν το πρώτο υλικό για την έρευνα.

Εκδήλωση αφιερωμένη στους Βλάχους της Ελλάδας από το Κέντρο Λαογραφίας Εκπαιδευτικών Μαγνησίας

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Το Κέντρο Λαογραφίας Εκπαιδευτικών Μαγνησίας (ΚΛΕΜ) διοργανώνει εκδήλωση- αφιέρωμα στους Βλάχους της Ελλάδας την Κυριακή 14 Ιουνίου 2015 και ώρα 20:30 στο κλειστό θέατρο του Πολιτιστικού Κέντρου Ν. Ιωνίας.

Η εκδήλωση θα περιλαμβάνει τα εξής:

Α΄Μέρος: Εισήγηση του καθηγητή ΑΠΘ κ. Τρίτου Μ. με θέμα «Βλάχοι, Μαρτυρία Ορθοδοξίας, Ελληνισμού και Πολιτισμού».

Νίκος Ζιώγαλας - Ο δημοφιλής ερμηνευτής και τραγουδοποιός εφ' όλης της ύλης

Ο διακεκριμένος καλλιτέχνης σε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη εφ' όλης της ύλης που παραχώρησε στην Εβίτα Αντωνέλλου. Αναφέρεται, μεταξύ των άλλων, στη βλάχικη γειτονιά της Βέροιας στην οποία μεγάλωσε και στο παραδοσιακό τραγούδι, που συμπεριέλαβε στο cd του, με τον τίτλο ''Τάνα''. 

~ Για να διαβάσετε την συνέντευξη, 

ακολουθείστε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Η επιδίωξη της Ρουμανίας να ενταχθούν στο Αλβανικό κράτος τα Βλάχικα χωριά της Πίνδου

Μετά το πέρας του Α΄ Βαλκανικού πολέμου έπρεπε να καθοριστούν τα σύνορα των βαλκανικών κρατών με την Τουρκία. Στον καθορισμό των συνόρων είχε εμπλοκή και η Αυστρία, το κυριότερο μέλος της Αυστρο-Ουγγαρίας. Η πολιτική της Αυστρίας αποσκοπούσε στον αποκλεισμό της Σερβίας από την Αδριατική, καθώς και τον αποκλεισμό της Ιταλίας από τα ανατολικά παράλια της Αδριατικής. Για το λόγο αυτό...

επιδίωκε να δημιουργήσει ένα αυτόνομο αλβανικό κράτος υπό την προστασία της.

Από την άλλη μεριά η Ιταλία ήθελε να δημιουργηθεί ένα αλβανικό κράτος, το οποίο θα το χρησιμοποιούσε μελλοντικά ως προτεκτοράτο, αφενός μεν για να ελέγχει και από τις δύο πλευρές την Αδριατική και αφετέρου για να το έχει ως βάση οικονομικής διείσδυσης στα Βαλκάνια. Τα άλλα μεγάλα κράτη που εμπλέκονταν στις συζητήσεις των βαλκανικών κρατών ήταν η Αγγλία, η Γαλλία, η Ρωσία και η Γερμανία.

Για να επιλυθεί το βαλκανικό πρόβλημα των συνόρων, πραγματοποιήθηκε το Δεκέμβριο του 1912 στο Λονδίνο Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη. Συγκεντρώθηκαν εκεί οι πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων και οι αντιπροσωπείες των ενδιαφερομένων κρατών για να ληφθούν διάφορες αποφάσεις. Η Συνδιάσκεψη αυτή, υπό την προεδρία του Άγγλου υπουργού των Εξωτερικών σερ Έντουαρντ Γκρέυ, από την πρώτη συνεδρία της στις 3/16 Δεκεμβρίου 1912 αποφάσισε την ίδρυση αλβανικού κράτους, το οποίο ουδέποτε υπήρχε στο παρελθόν. Στη συνέχεια, το πρόβλημα που ανέκυψε ήταν ο καθορισμός των συνόρων του νέου κράτους.

Οι συζητήσεις και οι ζυμώσεις σχετικά με τα όρια των νέων βαλκανικών κρατών μετά τον πόλεμο κράτησαν αρκετό καιρό, διότι δεν υπήρχε συμφωνία με τα ενδιαφερόμενα μέρη και την Τουρκία. Η πρώτη επίσημη συνεδρίαση της Συνδιάσκεψης για τον καθορισμό των νοτίων συνόρων της Αλβανίας έγινε στις 29 Μαΐου/11 Ιουνίου 1913. Πριν όμως από αυτήν και συγκεκριμένα το μήνα Μάρτιο του ίδιου έτους η Ρουμανία με τον πρεσβευτή της στο Λονδίνο, ονόματι Μισίου, επιδίωξε να επηρεάσει τους πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων, προκειμένου να ενσωματωθούν στο νεοσύστατο κράτος της Αλβανίας τα βλαχόφωνα χωριά της Πίνδου, συμπεριλαμβανομένων και αυτών του Γράμμου. Καλύτερος φίλος και συμπαραστάτης στις απαιτήσεις της Ρουμανίας αναδείχτηκε ο πρόεδρος της Συνδιάσκεψης Έντουαρντ Γκρέυ, συνεπικουρούμενος και από την Ιταλία. Ευτυχώς που η Γαλλία και η Ρωσία υποστήριζαν τις θέσεις της Ελλάδας και έτσι παρέμειναν τα βλαχόφωνα χωριά στην ελληνική επικράτεια.

"Οι Ρουμάνοι για τον Ζάππα" - Εκδόσεις Ομόνοια, Βουκουρέστι

EDITURA OMONIA SRL     OMONIA PUBLISHING HOUSE

POB 16, Postal Office 34, Bucharest, ROMANIA

Phone: (004021)313.99.34; 0730.60.37.93 Fax: (004021)313.99.34

E-mail: edituraomonia@clicknet.ro web: www.omonia.ro

~ ”Românii despre Zappas (=Oi Roumanoi ghia ton Zappa)”, ediţie în limba greacă

Ελληνική έκδοση

Εκδόσεις Ομόνοια, Βουκουρέστι, 2015, 128 σελ.+16 σελ. με έγχρωμες εικόνες

Πρόλογος Γεώργιος Ι. Δολιανίτης

Μετάφραση στα ελληνικά : Αλεξάνδρα Λουίζου, Ştefan Petrescu

Στις Εκδόσεις Ομόνοια κυκλοφόρησε πρόσφατα ένας τόμος αφιερωμένος στη μνήμη του ευεργέτη Ευαγγέλη Ζάππα (1800-1865), από το θάνατο του οποίου συμπληρώνονται τις 19 Ιουνίου 150 χρόνια. Γεννήθηκε στην ´Ηπειρο και μετά το ξέσπασμα της Επανάστασης, συμμετείχε στις μάχες που πραγματοποιήθηκαν στην Πελοπόννησο. Το 1824 του απονεμήθηκε η διάκριση του Αρχάγγελου Μιχαήλ. Γύρω στο 1831 ήρθε στη Βλαχία, όπου ασχολήθηκε με το εμπόριο δημητριακών και με την εκμίσθωση μοναστηριακών κτημάτων. Χάριν στο επιχειρηματικό πνεύμα και στην εργατικότητά του επιτυγχάνει σε σύντομο χρονικό διάστημα να συγκεντρώσει μια τεράστια για εκείνη την εποχή περιουσία. Ο Ζάππας ανήκει – μαζί με τον Απόστολο Αρσάκη και Παναγή Χαροκόπο - στη χρυσή «στοά» των Ελλήνων ευεργετών που έζησαν και διακρίθηκαν στη ρουμανική γη, η γενναιδωρία των οποίων στράφηκε τόσο προς τη θετή, όσο και προς τη μητέρα πατρίδα.

Ο Πύργος του Ωρολογίου της πόλης των Γρεβενών

Το μοναδικό διατηρημένο μνημείο της πόλης των Γρεβενών είναι το ρολόι βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, διπλά στο Δημαρχείο στην Πλατεία Ελευθερίας εκεί που πάντοτε γινόταν και σήμερα γίνεται η λαϊκή των Γρεβενών. 

Κατά τον Machiel Kiel Ολλανδό καθηγητή και ερευνητή της Οθωμανικής αρχιτεκτονικής των Βαλκανίων διατηρήθηκαν πέντε τέτοια κτίσματα στην Ελλάδα -στο Διδυμότειχο, στην Κοζάνη, στην Κομοτηνή, στα Γιαννιτσά και στα Γρεβενά. 

Ο Ιωάννης Λαμπρίδης στο βιβλίο του... «Περί των εν Ήπειρω Αγαθοεργημάτων» έκδοσης 1880 μας πληροφορεί ότι «Ό Νουρή Αγάς ανακαίνισε τον εν τη πόλη Γρεβενών πύργον τού ωρολογίου, χτισθέντα (1776) παρά των προ­γόνων αυτού και καταστραφέντα κατά το έτος 1821 παρά τού αυτοκρατορικού στρατού, πολεμούνταν τον Βελή Αγάν σύμμαχον τού Αλή Πασά..»

Την σημερινή μορφή την πήρε το 1906. Πρόκειται για ένα πύργο πεντάγωνης κάτοψης διαστάσεων 2 μέτρων η κάθε πλευρά οι πέντε πτυχές είναι το σύμβολο του οθωμανισμού και το ύψος του ξεπερνά τα 15 μέτρα. 

Ο πύργος αποτελείται από 3 μέρη: τη βάση, τον κορμό και τη στέγη. Η βάση είναι λιθόκτιστη και χωρίζεται με τρεις ζώνες πλινθόκτιστες ενώ ο κορμός είναι πλινθόκτιστος καταλήγει σε βεράντα με σιδερένιο κιγκλίδωμα, σε βεράντα καταλήγει και ο πύργος ωρολογίου στο Μοναστήρι (Μπίτολα). Από την βεράντα ξεκινάει πυργίσκος με πέντε θόλους εντός του οποίου βρίσκεται η καμπάνα και καταλήγει σε κωνική στέγη η οποία είναι επενδεδυμένη με λαμαρίνα, στην κορυφή της στέγης βρίσκεται ένα μικρό αεροπλανάκι - ανεμοδείκτης. 

Ο πύργος φωτίζεται εσωτερικά με δυο θυρίδες στην κάθε πλευρά και εντός υπάρχει ξύλινη σκάλα. 

Το Χάνι Κορυτσά - Το τελευταίο Χάνι της Θεσσαλονίκης

Πλατεία Βαρδαρίου, γύρω στα 1956-58

Λέξεις - εικόνες: Γιώργος Τσιτιρίδης

Τον 18ο και 19ο αιώνα, η πλατεία Βαρδαρίου ήταν το μεγάλο στέκι των εμπόρων. Τα χάνια που χτίστηκαν επί της οδού Μοναστηρίου και κοντά στην Πύλη του Βαρδάρη εξυπηρετούσαν κάθε λογής ταξιδιώτες που επισκέπτονταν την πόλη κυρίως εμπόρους με την πραμάτεια τους. Επειδή ο Βαρδάρης αποτελούσε την είσοδο της πόλης, είχε κοντά το λιμάνι και το σταθμό των τρένων (από το 1871), βοήθησε πολύ στο να αναπτυχθεί η περιοχή και να χτιστούν γύρω από αυτήν μαγαζιά και πανδοχεία. Σύμφωνα με τον Τούρκο περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή, τον 17° αιώνα υπήρχαν στη Θεσσαλονίκη περί τα 16 χάνια, ενώ ο Ν. Σχινάς, αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού, έγραψε στο Οδοιπορικό του, ότι το 1886 η Θεσσαλονίκη είχε 50 χάνια που μπορούσαν να στεγάσουν 10.000 στρατιώτες και 600 άλογα.

Η λέξη Χάν, είναι περσική και σημαίνει ξενώνας. Χάνια ονομάζουμε τους χώρους για την υποδοχή και τη διανυκτέρευση ταξιδιωτών και των ζώων τους κοινώς τα πανδοχεία. Τα χάνια ήταν πολυγωνικά διώροφα κτίρια με μια ανοιχτή αυλή στο κέντρο, όπου μπορούσαν να ξεκουράζονται τα άλογα και να φυλάσσονται τα κάρα, αποθήκες και πεταλωτήρια.. Στον επάνω όροφο ήταν τα δωμάτια ενώ κάτω υπήρχαν μερικά μαγαζιά για φαγητό και καφενεία.

Στα μεγάλα αστικά κέντρα όπως η Θεσσαλονίκη τα χάνια άλλαξαν χαρακτήρα και από καταλύματα ταξιδιωτών μετατράπηκαν σε εμπορικές στοές όπου στεγάζονταν οι ιδιοκτήτες με τα εμπορεύματά τους. Σ΄αυτές συνήθως εγκαθίστανται επαγγελματίες της ίδιας συντεχνίας. Με το πέρασμα του χρόνου, την εξέλιξη και την ανοικοδόμηση, τα χάνια της περιοχής γκρεμίστηκαν και αντικαταστάθηκαν από σύγχρονα ξενοδοχεία, καταστήματα και πολυκατοικίες. 

Γλυκό καρυδάκι

Ένα λαχταριστό γλυκό του κουταλιού με μεγάλη θρεπτική αξία!

Της Ελευθερίας Μπούτζα

1 κιλό φρέσκα καρυδάκια

2 1/2 φλ. τσ. νερό 

1 1/2 κιλό ζάχαρη

1 κ.γ. ξυνό 

1 φλ. τσ. ασβέστη 

γαρύφαλλα όσα και τα καρυδάκια 

Πλένουμε και τρυπάμε τα καρύδια με χοντρή βελόνα σε διάφορα σημεία. Διαλύουμε τον ασβέστη σε μια λεκάνη με νερό, βάζουμε μέσα τα καρύδια και τα αφήνουμε να "σταθούν" για 1 1/2 ώρα περίπου.

Στη συνέχεια, τα ξεπλένουμε καλά και τα βάζουμε σε κατσαρόλα με αρκετό νερό να βράσουν μέχρι να μαλακώσουν. Κατά τη διάρκεια του βρασίματος αλλάζουμε 1-2 φορές το νερό για να ξεπικρίσουν τελείως. Μόλις μαλακώσουν, τα στραγγίζουμε και βάζουμε στη κατσαρόλα τα 2 1/2 φλ.τσ. νερό μαζί με τη ζάχαρη να βράσουν για δέκα λεπτά. Σε κάθε καρυδάκι καρφώνουμε ένα γαρύφαλλο και τα ρίχνουμε στη κατσαρόλα. Βράζουμε το γλυκό ξαφρίζοντας το ανά διαστήματα μέχρι να δέσει το σιρόπι. Τέλος, προσθέτουμε το ξυνό και αφήνουμε το γλυκό να "σταθεί" μέχρι την επόμενη μέρα. Την επόμενη, το βράζουμε λίγη ώρα ακόμη μέχρι να δέσει καλά, το αφήνουμε να κρυώσει και το μεταφέρουμε σε βάζα.

Καλή επιτυχία!