Δευτέρα 10 Οκτωβρίου 2016

Άτυπη συμφωνία Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα και Κότσα Πόποβιτς για το Μακεδονικό


~ Φωτο: Οι δυο υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας και της Γιουγκοσλαβίας Κότσα Πόποβιτς

Το θέρος του 1948 επήλθε η ρήξη του Τίτο με τον Στάλιν, ο οποίος δεν αποδεχόταν έναν δεύτερο Στάλιν ανεξάρτητο στα Βαλκάνια. Χάρη, όμως, στη Συμφωνία της Γιάλτας που μοίρασε 50%-50% την επιρροή Δύσης - Ανατολής στη Γιουγκοσλαβία, ο Τίτο ήταν ελεύθερος να υποδύεται εφεξής τον «αδέσμευτο» και τούτο έπραξε. Αυτό ευνοούσε ζωτικά συμφέροντα της Ατλαντικής Συμμαχίας στην κατά τα άλλα υπό σοβιετικό έλεγχο Βαλκανική. Ταυτόχρονα η καθημαγμένη Ελλάδα, εκτεθειμένη στην πρώτη γραμμή του Συμφώνου Βαρσοβίας, μέλος της Ατλαντικής Συμμαχίας και απολύτως εξαρτημένη από τους Αμερικανούς για την επιβίωσή της, αποδέχθηκε αναγκαστικά τις δυτικές υποδείξεις να μην ενοχλεί δημόσια τη Γιουγκοσλαβία που ήταν πολύτιμη για τη Δύση. Ωστόσο, σε όλες τις συναντήσεις απέκρουε σταθερά όλες τις γιουγκοσλαβικές διεκδικήσεις.
Έτσι, σ’ αυτή τη φάση, ο Δυτικός Συνασπισμός χρησιμοποιεί τη Γιουγκοσλαβία σε βάρος της ελληνικής Μακεδονίας και της Ιστορίας ώστε να συντηρεί, μέσω Τίτο, μια ευνοϊκή λεπτή ισορροπία στον ευρύτερο αυτόν γεωπολιτικό χώρο. Εν προκειμένω είναι αποκαλυπτικά τα απόρρητα βουλγαρικά και γιουγκοσλαβικά αρχεία, που δημοσίευσε η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. 

Η Αθήνα είχε περιέλθει σε δυσχερή θέση επειδή, πέραν από τα προαναφερθέντα ισχυρά συμφέροντα της Δύσεως στη Γιουγκοσλαβία και τις δυτικές πιέσεις, οι πρόσθετες ελληνικές περιστάσεις αποδυνάμωναν την πάγια θέση της Ελλάδας. Καθ’ όλο αυτό το μεγάλο χρονικό διάστημα παρέμεναν πρώτο εθνικό ζήτημα το Κυπριακό και οι συνακόλουθες επικίνδυνες εντάσεις Ελλάδος - Τουρκίας. Η Αθήνα χρειαζόταν θανάσιμα τη φιλία της Γιουγκοσλαβίας, τις ψήφους των «Αδεσμεύτων» στον Ο.Η.Ε. και τη διαμεσολάβησή της στην Άγκυρα για την εξισορρόπηση των απειλών. Αυτοί οι πρόσθετοι, αλλά εξαιρετικά σοβαροί, λόγοι και η δύσκολη, αλλά ταχεία, διαδικασία ήταν που οδήγησαν σε στενές έως και –για ένα σύντομο διάστημα– συμμαχικές σχέσεις την Ελλάδα και τη Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, παρ’ ότι στην εξέλιξη του ελληνικού Εμφυλίου η γιουγκοσλαβική εμπλοκή υπήρξε καθοριστική εξαρχής μέχρι τέλους. Παράλληλα η Ελλάδα, μέλος του ΝΑΤΟ, ήταν ζωτικός παράγοντας για την ασφάλεια και τον ανεφοδιασμό της «αδέσμευτης» Γιουγκοσλαβίας. Έτσι, στα μέσα της δεκαετίας 1950, οι δύο χώρες υπέγραψαν συμφωνίες στρατιωτικής και πολιτικής συνεργασίας και επεχείρησαν να αναβιώσουν το τριμερές Βαλκανικό Σύμφωνο Φιλίας με την Τουρκία το οποίο, όμως, κατέστη γράμμα νεκρό μετά τους τουρκικούς βανδαλισμούς του 1955 σε βάρος της ελληνικής μειονότητος στην Κωνσταντινούπολη. Τότε ακριβώς η Γιουγκοσλαβία έγινε πολυτιμότερη για την Ελλάδα. 

Οι δύο χώρες αντήλλαξαν επισκέψεις ανωτάτου επιπέδου σε θερμότατο κλίμα: ο Τίτο στην Ελλάδα, οι Έλληνες Βασιλείς και ο Πρωθυπουργός Κων. Καραμανλής στη Γιουγκοσλαβία.
Γι’ αυτό τότε οι Βλάχοι υπουργοί Εξωτερικών Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας από το Μέτσοβο και Κότσα Πόποβιτς από το Κρούσοβο συμφώνησαν άτυπα να διατηρήσουν οι δύο χώρες τις διαμετρικά αντίθετες θέσεις τους στο Μακεδονικό αλλά να μην επιτρέψουν σ’ αυτό να διαταράξει τις ελληνο-γιουγκοσλαβικές σχέσεις. Την άτυπη αυτή συμφωνία τήρησαν Αθήνα και Βελιγράδι μέχρι τα μέσα περίπου της δεκαετίας 1980. Παρ’ όλα αυτά η Αθήνα ουδέποτε έπαυσε να θεωρεί ζήτημα εθνικής ασφαλείας της Ελλάδος το Μακεδονικό. Σε γραπτή οδηγία του προς τους Έλληνες διπλωμάτες το 1962 ο υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας υπογράμμιζε:
«Από απόψεως πρακτικής το Μακεδονικόν είναι διά τους Γιουγκοσλάβους πολιτικόν όνειρον [...]
Τούτο, όμως, δεν σημαίνει ότι δι’ ημάς το θέμα δεν είναι σοβαρόν και δεν αποτελεί μέγαν κίνδυνον. Εις την πολιτικήν ζωήν των Εθνών τα 10 ή 20 έτη δεν αποτελούν μεγάλην περίοδον»
Αποδείχθηκε συνετός και προφητικός. Το Ζήτημα επανήλθε οξύτερο το 1991.

Πηγή: Ν. Μέρτζος, ΤΑ ΣΚΟΠΙΑ και οι Άλλοι, Θεσ/νίκη 2013, σελ.26-29.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.