~ Φωτο: Δωδεκάφτερος Αχελώος. Τέχνη μετσοβίτικη. Οικογ. Αναστασίου και Ιφιγένειας Γκαγκανιάρα (Ξηρολίβαδο).
Πέρα από τα υφαντά του χωριού μας και των Βλάχων της περιοχής μας, θα πάμε επιλεκτικά και στο κέντρο της βλάχικης κουλτούρας, όπως χαρακτήρισε ο Nicolas Hammond, το Μέτσοβο (la Aminciu). Εδώ η βλάχικη υφαντική τέχνη συνεχίζει να επιβιώνει στον παραδοσιακό στολισμό του σπιτιού, καθώς αναπαράγεται και για να καλύψει επιπλέον τη ζήτηση υφαντών από τους εκεί επισκέπτες.
Και πώς, αλήθεια, ν' αφήσεις απ' έξω τον δρακοντόμορφο Αχελώο του Μετσόβου, όταν στον μακρινό Ακράγαντα (Agrigento) της Ν. Σικελίας τον αντίκρισα με τη μορφή Σειλινού, όπου η πινακίδα έγραφε: il dio-fiume Acheloos (ο Θεός - ποταμός Αχελώος). Ο προβατοτρόφος δωρικός Ακράγας, που με τα πορφυρά μάλλινα υφαντά έτρεφε 150000 κατοίκους...
Φτερωτός Αχελώος
Γεωλογική ραχοκοκαλιά της Ελλάδας η Πίνδος, που σαν μεδούλι την διατρέχει ο Αχελώος, ο αλλιώς Ασπροπόταμος και βλαχιστί Albulu. Η μυθολογία και η αρχαία τέχνη τον παριστάνει ως φιδόμορφο δράκοντα, ενώ σε υφαντά του Μετσόβου παριστάνεται ως φτερωτό φίδι σε σχήμα ρόμβου (γεωμετρική τέχνη του αργαλειού) με δώδεκα φτερά. Γι' αυτό και οι Μετσοβίτισσες το λένε Arpili alu Asprupotamu (τα φτερά του Ασπροπόταμου).
Ο Αχελώος δεν ήταν απλά ο πιο μεγάλος ποταμός της αρχαίας μητροπολιτικής Ελλάδας, αλλά ήταν συμβολικά και άλλα πολλά... Η αρχαία φυσιολατρεία τον πρόβαλε ως θεό - ποταμό, που στο βάθος του συμβολισμού κρύβεται πίσω από τον Διόνυσο, τον θεό της βλάστησης, για να προσωποποιήσει την έννοια ''ρόγος'', δηλ. την ικμάδα, την υγρασία που ευνοεί την ανάπτυξη των σπαρτών και των φυτών γενικότερα.
Ο Αχελώος είναι διιπετής, δηλ. κατεβαίνει από τον Δία- ουρανό, κατά τον Όμηρο.
Παρόμοια από τον ουρανό ''πηγάζουν'' -μεταφορικά πάντα- μεγάλοι ποταμοί, όπως ο Νείλος, ο Βραχμαπούτρα και άλλοι, σύμφωνα με τη μυθολογία της Αιγύπτου, των Ινδιών και άλλων χωρών. Και καθώς τα επάνω (=ουράνια) συνδέονται με τα κάτω (=γήινα), μέσα από την αρχή της αναλογίας, ο φτερωτός Αχελώος στο μετσοβίτικο υφαντό με τις 12 φτερούγες βρίσκεται στο ρόλο του ''ουράνιου ποταμού'', του Σείριου, με τον οποίο ταυτιζόταν ο Νείλος, ενώ με το Νείλο αντιπαραβαλλόταν συχνά ο Αχελώος.
Γι' αυτό κατά την άποψη μου, οι 12 ''φτερούγες'' του αντιπροσώπευαν αρχικά τους 12 αστερισμούς του ζωδιακού κύκλου, όπου τον ρόλο του επικεφαλής, ως 13ος, είχε αναλάβει πιθανόν ο Αχελώος - Σείριος.
Θυμίζω σχετικά τον χαρακτηρισμό του ως Κρείων Αχελώος από τον Όμηρο και την παράφρασή του ως ''ποταμός πάντων άρχων'' από τον Παυσανία. Έτσι, ο Αχελώος, ως ''ουράνιος ποταμός'', στο μοτίβο από το Μέτσοβο βρίσκεται στο ρόλο του κοσμικού φιδιού, όπου ο J. Chevalier αποκαλεί mere du Zodiaque (''μητέρα του Ζωδιακού'').
*Σημ. Τον λεπτομερή αποσυμβολισμό του Αχελώου μπορεί κανείς να βρει στο έργο μου Εθνογλωσσολογικά Ανάλεκτα (εκδόσεις Ερωδιός, σελ. 119-231).
Πηγή: Πολιτιστικός Όμιλος Ξηρολιβάδου, Συλλεκτικό Ημερολόγιο 2016. Κείμενο του ομότιμου καθηγητή Γλωσσολογίας του ΑΠΘ κ. Αντ. Μπουσμπούκη.
Ο Ξηρολιβαδιώτης καθηγητής κ. Αντώνης Μπουσμπούκης είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος στο θέμα των υφαντών των Βλάχων και αυτά που θα διαβάσει ο αναγνώστης στο συγκεκριμένο ημερολόγιο είναι πολύ σημαντικά γιατί ξετυλίγεται μπροστά του ένας συνοπτικός, περιεκτικός και ενδιαφέρων -με εμπεριστατωμένα και πειστικά στοιχεία- συσχετισμός των μοτίβων των υφαντών των Βλάχων (κηρύκειο, φτερωτός Αχελώος, διπλούς πέλεκυς) με την ελληνική αρχαιότητα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.