Η ελληνική κληρονομιά της πόλης Szentendre

Του Dr Gyorgy Antal Dioszegi

Η ελληνική κληρονομιά της πόλης του Αγίου Ανδρέα (Szentendre) καθώς και η τοπική ελληνική κοινότητα αποτελούν έως σήμερα εξαιρετικής σημασίας ορόσημα του πολιτισμού και της ιστορίας των Ελλήνων της Ουγγαρίας. Οι ελληνικές εμπορικές οικογένειες της εποχής εκείνης -παρούσες σε όλες τις παραδουνάβιες ουγγρικές πόλεις από το Ζέμουν της σημερινής Σερβίας έως και τη Βιέννη (που μαρτυρούν και τα ελληνόγλωσσα ταφικά τους μνημεία)- αξίζει να ερευνούνται ως ενιαίο σύνολο. Τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία της ευρύτερης περιοχής του Αγίου Ανδρέα απαντώνται στις πόλεις Esztergom, Komarom, Pomaz, Πέστη και Vac. 

Το έτος 1698 ''η συντεχνία των Ελλήνων εμπόρων του Αγίου Ανδρέα απέκτησε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας'' : ανάμεσα στους νέους -μόνιμους- κατοίκους της πόλης υπήρχαν και πολλοί Έλληνες, οι οποίοι δεν ήταν πλέον Τούρκοι υπήκοοι. ''Το 1715 ιδρύθηκε η συντεχνία των Ελλήνων κατασκευαστών σαπουνιού με έδρα στην οδό ''Görög'' (Ελλήνων)'', αποδεικνύεται δηλαδή ότι το ελληνικό στοιχείο πέρα από το εμπόριο ασχολούνταν και με τη βιομηχανία. Φυσικά την ηγετική θέση και την πλειοψηφία στον Άγιο Ανδρέα την κατείχε η σερβική εθνικότητα, στην οποία προσαρμόστηκε γρήγορα και η ελληνική μειονότητα. (1) Από τους 22 μόνιμους Έλληνες κατοίκους του Αγίου Ανδρέα (στοιχεία του 1774) πολλοί προέρχονταν από την Μοσχόπολη, η οποία καταστράφηκε και εκκενώθηκε λόγω της αλβανοτούρκικης εισβολής του 1769. (2) Σε επίσημα έγγραφα του δήμου από το 1772 αναφέρονται ονόματα Ελλήνων όπως ''Lazarus Monasterli, Duka Kalo και Ignatius Geregh''. (3) Η Ilona Csillon, σύζυγος του Miklos Tyro -γιός του Έλληνα εμπόρου Lazar Tyro από τον Άγιο Ανδρέα- καταγόταν επίσης από ελληνική εμπορική οικογένεια από την πόλη Vac. (4) ''Οι σκληρά εργαζόμενοι κάτοικοι του Αγίου Ανδρέα συγκέντρωσαν τεράστια περιουσία, σχετικά με την οποία εξαπλώθηκαν και πολλοί μύθοι. Αποδείξεις του πλούτου των Σέρβων και των Ελλήνων αποτελούν οι επτά ορθόδοξοι ναοί σε ρυθμό μπαρόκ, τα διάφορα διατηρητέα κτήρια καθώς και οι εμπορικοί οίκοι που σώζονται στην πόλη έως σήμερα. Οι Έλληνες -παρόμοια με τους Σέρβους- επεδίωκαν να επενδύσουν σε ακίνητα. Αξιόλογο μέρος των αμπελώνων του δήμου ανήκε στους Έλληνες''. (5) 

Αλύπιος Γ. Φούντος

Λεπτομέρεια μνήματος του ήρωος Αλυπίου Γ. Φούντου
από τα Κοιμητήρια Κορυτσάς

Ο Τίμιος Σταυρός γράφει: 

''ΑΛΥΠΙΟΣ ΦΟΥΝΤΟΣ / 1882 - 1914''

η πλάκα του μνήματος γράφει:

''ΑΜΥΝΕΣΘΑΙ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΗΣ

ΑΛΥΠΙΟΣ Γ. ΦΟΥΝΤΟΣ /

ΕΚ ΜΟΣΧΟΠΟΛΕΩΣ ΕΤΩΝ 32 /

.....ΥΠΟ ΤΩΝ /

..... ΕΝ ΤΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙ

ΚΟΡΥΤΣΑΣ ΤΗ 22 ΜΑΡΤΙΟΥ 1914''[32]

Στο άκρο της πλάκας είναι χαραγμένο το όνομα του θεσσαλονικιού καλλιτέχνη μαρμαρά ''Κ. ΠΑΒΕΖΟΠΟΥΛΟΣ και Δ. ΛΕΜΟΝΙΔΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ''.

Όπου υπάρχουν τελείες στην επιγραφή του τάφου είναι κατεστραμμένα - λαξευμένα με σκαρπέλο τα γράμματα που χωρούν στα διαστήματα τα εξής:

''ΦΟΝΕΥΘΕΙΣ ..... ΤΟΥΡΚΑΛΒΑΝΩΝ ....''

Ο Αλύπιος έπεσε στην επανάστασι της Κορυτσάς (19 - 23 Μαρτίου 1914). Σήμερα το μνήμα είναι κατεστραμμένο, ένδειξι της μανίας των Αλβανών της εποχής Χότζα.

[32] Βλ. Βορειοηπειρωτικός Αγώνας, ενθ. αν., σελ. 555: ''... α/α 108 Φούντος Αλύπιος...'' στον πίνακα πεσόντων Κορυτσαίων.

Βλάχικη τσουκνιδόπιτα της θείας Λόπης

Γράφει η Ελευθερία Μπούτζα

Η τσουκνιδόπιτα της θείας Λόπης

Υγιεινή, πεντανόστιμη και... βλάχικη! 

~ Υλικά: 

6 χωριάτικα φύλλα 

1/2 κιλό τσουκνίδα 

1/2 κιλό σπανάκι 

1/2 φλ.τσ. καλαμποκάλευρο 

1 ματσάκι λάπαθα 

1 ματσάκι φρέσκα κρεμμυδάκια 

1 ματσάκι άνηθος 

1 πράσσο 

1 φλ.τσ. ελαιόλαδο 

αλάτι, πιπέρι

Καθαρίζουμε τις τσουκνίδες προσεκτικά (καλύτερα με γάντια για να μη μας τσουκνίσουν και ερεθιστούν τα χέρια μας). Αφαιρούμε τα σκληρά κοτσάνια και κρατάμε μόνο τα τρυφερά μέρη του φυτού. Τις βάζουμε σε μια λεκάνη και ρίχνουμε κρύο νερό και 1 κ.σ. ξύδι. Αφήνουμε για 10 λεπτά και μετά τις ανακινούμε με ένα πιρούνι και τις σουρώνουμε. Τις ξεπλένουμε δυο – τρεις φορές και τις αφήνουμε στο σουρωτήρι να στραγγίσουν.

Ψιλοκόβουμε το σπανάκι, τα λάπαθα και τα πλένουμε καλά. Σε μια μεγάλη λεκάνη ανακατεύουμε τις τσουκνίδες, το σπανάκι, το πράσσο, τα κρεμμυδάκια, τα λάπαθα, τον άνηθο, το ελαιόλαδο, το αλατοπίπερο και το καλαμποκάλευρο.

Στρώνουμε σε λαδομένο ταψί δυό φύλλα, απλώνουμε το μισό μίγμα και συνεχίζουμε με άλλα δυό φύλλα το υπόλοιπο μίγμα και τα τελευταία φύλλα. Χαράζουμε τη πίτα και ψήνουμε για 40 με 50 λεπτα στους 200 βαθμούς.

~ Παραδοσιακό φύλλο :

Ελαιόλαδο 5 κουταλιές σούπας

Ξύδι 5 κουταλιές σούπας

Αλάτι 1 1/2 κουταλάκι γλυκού

Αλεύρι σκληρό 700 γρ 

Νερό 2 1/2 φλυτζάνια τσαγιού (χλιαρό)

The Vlach Dimension of Modern Hellenism: A Critical Reappraisal

An interview with Dr. Christos D. Katsetos* regarding Vlach Hellenism, broadcasted at “The Voice of Greece” on ERA5, on the 14th of May in 2005. 

We are republishing an excerpt as a very small token of our appreciation and gratitude to this brilliant Medical Doctor, Academic Teacher and Intellectual, who left this world yesterday, breaking our hearts. 

His deep love towards Hellenism and us in particular, the Vlachs, a love that imbues all his writings on modern Greek identity will always be a shining example for all of us to follow. 

Farewell dear Professor.

....Since Monastir, Krushevo and other towns and villages were one time flourishing centers of Vlach Hellenism of Pelagonia, the part of Macedonia that fell to Serbian occupation and is now part of FYROM, what became of the Vlach descendants today?

As mentioned earlier, the Vlachs are autochthonous inhabitants of Macedonia (including the Pelagonia region) who fought for the preservation of Greek culture and education during the long Ottoman years and the Balkan wars. Despite having been subjected to unrelenting Roumanian propaganda since the last quarter of the 19th century, and also despite having suffered unprecedented slaying and ruin in the hands of Bulgarian 'komitadjis', in the early part of the 20th century, the Vlachs stood steadfastly on the Greek side. The Vlachs financed schools, churches, and infirmaries and kept the Greek spirit alive in Macedonia.

At this juncture, I should like to underscore the long tradition of Vlach merchants in the building of schools and churches in Macedonian market towns and the Diaspora. Quoting from the book of Kriste Pitoski "The churches and schools of the town of Monastir in the mid- 19th century were in Greek hands". According to the memorandum submitted to the Rumanian government in 1901 by Lecanda Lazarescu, head of propaganda: "In villages where the population consists entirely of Vlachs, the Greek schools are packed with pupils while the Romanian schools stand empty. The Vlachs contribute to the running of the Greek schools and, when they die, leave their fortunes to the cause of disseminating Greek education". This is how the multilingual Greeks-Romioi of Monastir (Bitola) defined themselves in the dawn of the 20th century: ''Λαλουμεν ελληνιστί, βουλγαριστί, βλαχιστί, αλβανιστί, ομως απαντες ειμαστε Ελληνες και δεν επιτρεπουμε σε κανεναν να μας αμφισβητει τουτο'' ("We speak Greek, Slavonic, Vlach, Albanian but we are all Hellenes and we do not allow anyone to dispute this fact").

It is noteworthy that today, FYROM does not recognize the existence of a Greek minority in the region of Pelagonia, claiming only the existence of a vestigial Vlach-speaking minority. The Greek State has closed the chapter of Pelagonia since the signing of the Bucharest Treaty in 1913 by Eleftherios Venizelos. In the face of Greek indifference AND inertia, Skopje has played an old (19th century) card of political manipulation, exploiting historical communal divisions between the pro-Roumanian and pro-Greek Vlachs.

The interest on the part of FYROM nationalists to assimilate the Vlachs is twofold: firstly, to extinguish any claims for a Greek minority in FYROM, and secondly, to ensure that the 'Macedonian Slavs' constitute a majority in that country.

Βλαχόφωνοι Έλληνες: Αυτονόητα και μη, που πρέπει να υπενθυμίζονται

Γραμμουστιάνοι Βλάχοι του Ροδολίβους

Θεωρώ ότι κατά καιρούς πρέπει να τονίζονται τα αυτονόητα, που έχουν να κάνουν με τις ελληνικές πληθυσμιακές ομάδες. Και ο λόγος για τους βλαχόφωνους της χώρας μας. Είναι, βέβαια, προφανές ότι, κανένας - συμπεριλαμβανομένης και της ‘αφεντιάς μου’- δεν έχει το μονοπώλιο να ομιλεί δημόσια για αυτούς.

Θα πρέπει, λοιπόν, να υπενθυμίζονται επιστημονικές απόψεις σημαντικών ερευνητών, ιστορικών κ.λπ. όπως, των παρακάτω ενδεικτικά: Κ. Κούμα, Κ. Νικολαΐδη, Ν. Κατσάνη, Κ. Ντίνα, Α. Κατσανεβάκη, Α. Λαζάρου, A. Μπουσμπούκη, Α. Κουκούδη, Α. Κεραμόπουλλου κ.ά.).

Έτσι, οφείλουμε να επαναλαμβάνουμε τα παρακάτω αυτονόητα και μη:

• Να υπενθυμίζει κανείς την ελληνικότητά τους. 

• Να αντιδρά κανείς σε ορισμένα δημοσιεύματα (άρθρα, βιβλία κλπ), που δίνουν την εικόνα τους ως μία αυτόνομη οντότητα, τόσο εντός, όσο και εκτός του ελλαδικού χώρου. 

• Να επανεκθέτει κανείς τις απόψεις επιστημόνων, όπως του πρώτου νεοέλληνα ιστορικού, του Κωνσταντίνου Κούμα (1777-1836). Ο συγκεκριμένος Λαρισαίος δάσκαλος του Γένους, διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Βιέννης και αντεπιστέλλον μέλος των Ακαδημιών Βερολίνου και Μονάχου, στο έργο του ‘Ιστορίαι των ανθρωπίνων πράξεων’ (Βιέννη, τόμος 12, 1832, σ. 521-522) γράφει ότι οι Βλάχοι είναι ‘Έλληνες το γένος’ (επίσης, ‘Ιστορία του Νέου Ελληνισμού’,Τ.1, Θεσ/νίκη 1974, β΄ έκδοση, σ.35 και ‘Γλωσσικός εκλατινισμός των κατοίκων της Ηπειρωτικής Ελλάδος’, ΕΜΣ, Θεσ/νίκη, 1983, 49-50). Το ίδιο υποστηρίζει και ο Μετσοβίτης λόγιος Ν. Τζαρτζούλης (1708-1772), επικεφαλής της Ηγεμονικής Ακαδημίας του Ιασίου. 

• Να επαναλαμβάνει κανείς τη μαρτυρία του χρονογράφου Ιωάννη Λυδού (σχετικά με τον γλωσσικό εκλατινισμό των Βαλκανίων), την οποία η πλειονότητα των σύγχρονων Ελλήνων και ξένων επιστημόνων θεωρεί πολύ σημαντική. Η μαρτυρία του εν λόγω χρονογράφου, που έζησε τον 6ο μ.Χ. αιώνα και που ήταν καθηγητής του Πανεπιστημίου Κων/πολης και διοικητής των Βαλκανίων, έχει ως εξής: 

«…τα δε περί την Ευρώπην [όπως ονομαζόταν τότε η Βαλκανική] πραττόμενα πάντα διεφύλαξεν εξ ανάγκης δια το της αυτής οικήτορας, καίπερ Έλληνας εκ του πλείονος όντας τη των Ιταλών φθέγγεσθαι φωνή…», δηλαδή «Αν και οι περισσότεροι είναι Έλληνες, μιλούν λατινικά…». 

Επίσης, ο Α.Ε. Βακαλόπουλος, κορυφαίος νεοέλληνας ιστορικός του 20ου αιώνα, στην ‘Ιστορία του Νέου ελληνισμού’, τ.1, Θεσ/νίκη 1961 α΄ έκδοση σελ. 36, σχολιάζοντας το παραπάνω απόσπασμα του Ι. Λυδού, γράφει χαρακτηριστικά: 

«…Τι απέγιναν αυτοί οι λατινόφωνοι ή οι δίγλωσσοι; Εξαφανίστηκαν χωρίς να αφήσουν κανένα ίχνος; Η πρόδηλη μου, φαίνεται, απάντηση στο ερώτημα συμβάλλει στη λύση του προβλήματος των Βλάχων...». 

What language was mostly spoken in ancient Rome?

It was Greek, not Latin

A lingua franca is a language used between two people when neither is using their mother tongue. Rome was the capital city of a fast and expanding empire, a commercial hub of over a million people. 

Although the native Language of Rome (capital of Latium) was Latin, the lingua franca -the language you would use if you were buying or selling or generally trying to make yourself understood was koine or 'common' Greek. 

Greek was also the language of choice for Rome's educated urban elit. Sophisticated Romans saw themselves as the inheritors of Greek culture. Virgil's Aeneid -the epic poem that tells the story of Rome's foundation- makes it explicit that contemporary Rome grew directly out of the mythical Greece that Homer had written about. Speaking Greek at home was essential. Most of the literature that upper-class Romans read was in Greek; the art, architecture, horticulture, cookery and fashion they admired was Greek; and most of their teachers and domestic staff were Greeks. 

Even when they did speak Latin it wasn't the classical Latin that we recognise. For speaking native Romans used a form of the language called 'Vulgar Latin'. The word vurgar simply meant 'common' or 'of the people'. Classical Latin was the written language -used for law, oratory and administration but not for conversation. It was the everyday version that the Roman army carried across Europe and it was Vulgar, not classical Latin that spawned the Romance languages: Italian, French and Spanish.

Γιατί οι Ρωμαίοι μιλούσαν ελληνικά, είχαν παιδαγωγούς Έλληνες και θεωρούσαν ότι είναι κληρονόμοι του αρχαιοελληνικού πολιτισμού

Tων John Lloyd & John Mitchinson

Lingua franca ονομάζεται η γλώσσα που μιλούν μεταξύ τους δύο άτομα, χωρίς να είναι η μητρική τους. Η Ρώμη ήταν πρωτεύουσα μιας αυτοκρατορίας που επεκτεινόταν με ταχύτατο ρυθμό, ένα εμπορικό κέντρο με περισσότερους από ένα εκατομμύριο κατοίκους. 

Αν και η τοπική γλώσσα της Ρώμης ήταν τα λατινικά, η Lingua franca – η γλώσσα που χρησιμοποιούσες για να αγοράσεις ή να πουλήσεις και γενικότερα για να γίνεις κατανοητός – ήταν τα «κοινά» αρχαία ελληνικά. Τα αρχαία ελληνικά ήταν επίσης η γλώσσα επιλογής της μορφωμένης αστικής ελίτ της Ρώμης. Οι εκλεπτυσμένοι Ρωμαίοι θεωρούσαν εαυτούς κληρονόμους του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Η Αινειάδα του Βιργίλιου – το επικό ποίημα που αφηγείται την ίδρυση της Ρώμης – αναφέρει κατηγορηματικά ότι η Ρώμη αποτελεί συνέχεια της μυθικής Ελλάδας για την οποία είχε γράψει ο Όμηρος. Η χρήση των αρχαίων ελληνικών ήταν απαραίτητη. Τα περισσότερα κείμενα που διάβαζε η ανώτερη ρωμαϊκή τάξη ήταν στα αρχαία ελληνικά. Η τέχνη, η αρχιτεκτονική, η φυτοκομία, η μαγειρική και η μόδα που θαύμαζαν ήταν της αρχαίας Ελλάδας και οι περισσότεροι από τους παιδαγωγούς τους ήταν Έλληνες.... 

Ακόμη και τα λατινικά που μιλούσαν δεν ήταν η κλασική γλώσσα που γνωρίζουμε. Στην καθημερινότητά τους οι γηγενείς Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν τα επονομαζόμενα «λαϊκά λατινικά». Τα κλασικά λατινικά ήταν η γλώσσα του γραπτού λόγου- και τη χρησιμοποιούσαν επίσης στα δικαστήρια, στις αγορεύσεις και διοίκηση, αλλά όχι ως καθομιλουμένη. Η εκδοχή της καθομιλουμένης ήταν εκείνη που ο ρωμαϊκός στρατός μετέφερε σε όλη την Ευρώπη. Έτσι, τα λαϊκά λατινικά γέννησαν τις ρομανικές γλώσσες: τα ιταλικά, τα γαλλικά και τα ισπανικά. (Σημ.: οι γλώσσες αυτές, μαζί με τα πορτογαλικά κ.α., καλύπτουν τον δυτικό ευρωπαϊκό χώρο της αρχαίας ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ενώ στο ανατολικό τμήμα της, το Latinum Balcanicum, δηλ. η Λαϊκή Λατινική της Βαλκανικής, έδωσε τέσσερις νεολατινικές-ρομανικές γλώσσες, τη Δακορουμανική, την Κουτσοβλαχική, τη Μεγλενιτική και την Ιστρορουμανική, βλ. vlahoi.net)

Η Ιταλική Κατοχή στην Ελλάδα

Ανδρέας Καστάνης

Αν. Καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας

Γαλάτεια Καρακωσταντή

Πτυχιούχος Ιταλικής φιλολογίας

«Συναντήσαμε εις Κοπάνους το εσπέρας της 19/2/43 τον Πυρομάγλου, μιλήσαμε γενικά, μας εξιστόρησε τα κατορθώματα των ομάδων των Ανταρτών ΕΔΕΣ της περιοχής Τζουμέρκων (και ιδιαιτέρως αν θυμούμαι την επιτυχίαν της ομάδος του Οπλαρχηγού Καραμπίνα, εις το κλειδί που ηνάγκασε με εικοσάδα περίπου ανδρών να συνθηκολογήση ολόκληρο Ιταλικόν Τάγμαν και να υποχρεωθη να επιστρέψη εις Άρταν και να μη εκτελέσει την ανατεθείσαν αποστολήν του)».

(Έκθεση του λοχαγού Πυροβολικού Μπαλτογιάννης Βασίλειος ΕΟΕΑ (ΕΔΕΣ) για την περίοδο Δεκέμβριος 1942 μέχρι και Φεβρουάριος 1943)

Σκοπός της παρούσης εργασίας είναι να αναδειχθούν οι συνθήκες της ιταλικής κατοχής στην Ελλάδα την περίοδο 1941-1943. Ερωτήματα που θα επιχειρηθεί να απαντηθούν είναι: οι πολιτικές επιδιώξεις των ιταλικών δυνάμεων κατοχής και αν η ιταλική κατοχή υπήρξε λιγότερο επαχθής από τη γερμανική.

Μπροστά στην ταχεία προέλαση των γερμανικών στρατευμάτων, η στρατιωτική ηγεσία των ελληνικών δυνάμεων της Ηπείρου (Γεώργιος Τσολάκογλου) συνθηκολόγησε. Αρχικά στις 20 Απριλίου 1941 υπογράφηκε πρωτόκολλο ανακωχής, σύμφωνα με το οποίο θα τερματιζόταν οι εχθροπραξίες μεταξύ της Ελλάδας και της Γερμανίας. 

Στο διάστημα αυτό, οι Ιταλοί απείλησαν ότι δεν θα σταματούσαν τις εχθροπραξίες, με αποτέλεσμα οι Γερμανοί να πιέσουν τον Τσολάκογλου να δεχθεί την τροποποίηση των όρων του πρωτοκόλλου. 

Η ελληνική πλευρά απέστειλε κήρυκες και η ιταλική διοίκηση δέχθηκε την «άνευ όρων παράδοσιν των Ελληνικών εν Ηπείρω Δυνάμεων ως αύτη προσεφέρθη εις την Γερμανικήν Διοίκησιν και υπο τας ιδίας συνθήκας, υφ άς η Ελληνική Διοίκησις προσέφερε ταύτας εις την Γερμανικήν Διοίκησιν».[1] Το τελικό κείμενο συνθηκολόγησης (Σύμβαση Συνθηκολόγησης) υπεγράφη στις 23 Απριλίου 1941. Το άρθρο ένα της προαναφερεθείσας συνθηκολόγησης ανέφερε : «Η Ανωτάτη Γερμανική και Ιταλική Διοίκησις αποδέχονται την τοιαύτην άνευ όρων παράδοσιν της Ελληνικής Στρατιάς Ηπείρου-Μακεδονίας».[2] Μετά από την υπογραφή αυτής της Σύμβασης, οι Ιταλοί αναδείχθηκαν, ελέω Γερμανίας, νικητές[3]. Ανάμεσα των ελληνικών και ιταλικών δυνάμεων όφειλαν να παρεμβληθούν οι γερμανικές.[4]

Στα χωριά του Ασπροποτάμου, εκεί ψηλά…

Την πρώτη φορά που έκανα τη μεγάλη γύρα των 300 χιλιομέτρων με αυτοκίνητο εκεί στη Νότια Πίνδο στην περιοχή του Αχελώου, θυμάμαι ακόμα την αστεία μου έκπληξη όταν γύρισα στον αδερφό της γυναίκας μου και του είπα εντυπωσιασμένος “ρε συ κοίτα πόσο άσπρο είναι το νερό έτσι πως αφρίζει στο ποτάμι!!!”.

Ο άσχετος δε γνώριζα ότι ο Αχελώος έτσι αποκαλείται: «Ασπροπόταμος»! Τι να κάνεις; Όταν έχεις μεγαλώσει σε αστικό κέντρο η απώλεια επαφής με τα μυστήρια της Φύσης συχνά πυκνά σε γελοιοποιεί.

Στα μεγάλα υψόμετρα της περιοχής συναντάς τις ρίζες του Ελληνισμού, κάτι που συχνά ούτε οι ντόπιοι βλαχόφωνοι Έλληνες το γνωρίζουν, καθώς έχουμε την αδιάσειστη μαρτυρία του Αριστοτέλη που μας υπενθυμίζει πως από εκεί κατάγονται τα Ελληνικά φύλα: «περί την Ελλάδα την αρχαίαν. Αύτη δ' εστίν η περί την Δωδώνην και τον Αχελώον ... Ώκουν γαρ οι Σελλοί ενταύθα και οι καλούμενοι τότε μεν Γραικοί, νυν δ' Έλληνες.»

(«Ἀριστοτέλους Μετεωρολογικά», 1 352 α:)

Φυσικά αυτή η μαρτυρία του Αριστοτέλη μας λύνει και ένα άλλο παρεξηγημένο ζητηματάκι, το σχετιζόμενο με τη λέξη Γραικός, την οποία σαφώς αποδίδει τιμητικά στο παλαιότερο Ελληνικό φύλο της περιοχής, λέγοντάς μας ότι εκεί κατοικούσαν οι Γραικοί, μετέπειτα Σελλοί και τώρα αποκαλούμενοι Έλληνες!!!

Η περιοχή έχει τόσο μακρά Ιστορία και σε συγκλονίζει το γεγονός ότι κατοικείται εδώ και χιλιάδες χρόνια όταν βλέπεις κάποια από τα διάσημα χωριά της να κρέμονται στις άκρες των κορυφών σαν αετοφωλιές. Απορείς πώς οι άνθρωποι εκεί έβγαζαν τη βιωτή τους, πόσο σκληρά και πόσο λεβέντικα.

Το γεωφυσικό της τοπίο θυμίζει λακκούβα με υπερυψωμένες άκρες, στο κέντρο της οποίας περνάει ο Αχελώος. Σε κάθε κορυφή και σε κάθε γύρισμα του δρόμου σε περιμένουν εξάρσεις του φυσικού κάλλους και ψυχονοητικά ταξιδέματα αν είσαι λίγο παρατηρητικός.

Η καλύτερη εκκίνηση είναι από τα Μετέωρα και στρίβοντας στην περιοχή Μουργκάνι αρχίζεις να ανεβαίνεις τον ορεινό όγκο της Πίνδου. Στο έρημο αλλά σαγηνευτικό Χαλίκι, στην Ανθούσα, στην Αγιά Παρασκευή και στο Γαρδίκι, μέχρι το Στεφάνι και το Συρράκο που κήρυξε την επανάσταση ενώ ευημερούσε διάσημο σε όλη την Ευρώπη, και τους ιστορικούς Καλαρρύτες όπου παντρεύτηκε ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, αλλά και στο γύρισμα της διαδρομής προς το Περτούλι και τη γνωστότατη Ελάτη, η μαγεία του τοπίου σε αφήνει απλά να κοιτάς….

Ο Λαογραφικός Σύλλογος Μεγαλολιβαδιωτών Πάικου τιμά την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΕΓΑΛΟΛΙΒΑΔΙΩΤΩΝ ΠΑΙΚΟΥ 

Λαγκαδά 8 & Ειρήνης 5, 54623 Θεσσαλονίκη, 

2310514407, 6945587437 

Μεγάλη Πανηγυρική Ομιλία για την επέτειο του ‘21 Θέμα: 

Οι Αρμάνοι στο Βασιλικόν Γένος μας και στον Ιερό Αγώνα του 1821

Ομιλητής: Νίκος Μέρτζος

Σάββατο 18 Μαρτίου 2017, ώρα 18.30, αίθουσα Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, Εθνικής Αμύνης 4, Θεσσαλονίκη. 

Είσοδος Ελεύθερη 

Ο ομιλητής θα αναφερθεί στη λατινοφωνία στην Ελλάδα, στους Φύλακες της Αυτοκρατορίας, τα Αρματολίκια και τους Αρματολούς, τους Διδάσκαλους του Γένους, το Ρήγα Βελεστινλή και τους Φιλικούς, τους Κουρσάρους στο Αιγαίο, και τους Ελεύθερους Πολιορκημένους στο Μεσολόγγι.

Τα σχολεία της ρουμανικής προπαγάνδας στον καζά Κορυτσάς, στην Πρεμετή και το Μπεράτι

Σχολείο της ρουμανικής προπαγάνδας, Κορυτσά.

Ρουμανικά Σχολεία στον καζά Κορυτσάς

Στα 1884 ιδρύθηκε στην Κορυτσά ένα ρουμανικό σχολείο, το οποίο ουσιαστικά ήταν ανύπαρκτο, αφού ελάχιστοι ήταν οι μαθητές του και δεν λειτουργούσε.

Στα 1890 ιδρύθηκε και στη βλαχόφωνη Μοσχόπολη ένα ρουμανικό σχολείο, το οποίο είχε την ίδια τύχη, να μη λειτουργεί ουσιαστικά, αλλά να διατηρείται μόνο για προπαγανδισμό, αφού είχε ελάχιστους μαθητές και τη χρονιά που έκλεισε, έστω και τυπικά, το 1911, είχε στα χαρτιά μόλις 8 μαθητές.

Το ίδιο συνέβαινε και στην ευρύτερη περιοχή, αφού στον καζά Κορυτσάς εμφανίζονταν στην πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα συνολικά 6 ρουμανικά σχολεία με 203 μαθητές, ελάχιστη παρουσία μπροστά στην ανθηρή ελληνική εκπαίδευση, η οποία στα χρόνια εκείνα λειτουργούσε στον καζά Κορυτσάς 41 ελληνικά σχολεία με 77 διδασκάλους και 3.452 μαθητές.

Συμπληρωματικά σημειώνουμε ότι ''ο Πίναξ των εν τω νομώ Βιτωλίων Ρωμουνικών Σχολείων'' του Προξένου Μοναστηρίου Ν. Μπέτσου που στάλθηκε στον Υπουργό των Εξωτερικών Α. Ρωμανό στις 11 Απριλίου του 1899, σημείωνε μόνο δυο ρουμανικά σχολεία, ένα στην Κορυτσά κι ένα στη Μοσχόπολη, και στο προξενικό έγγραφο τονιζόταν η ασημαντότητα της ''ρωμουνικής προπαγάνδας''. ''Καταλήγων επαναλαμβάνω, ότι εκ του έργου της Ρωμουνικής προπαγάνδας δεν υφιστάμεθα μεν μεγάλας βλάβας, διότι τα σχολεία ταύτα ονομαστικά και χάριν του χρήματος υφιστάμεθα, αδυνατούσι να αποσπάσωσι τους Ελληνοβλάχους από του Ελληνικού έθνους, εις ό από αιώνων τάσσονται, και διότι οι απανταχού μετά της ρωμουνικής προπαγάνδας τασσόμενοι είναι ολίγιστοι και εκ των πενεστάτων, αλλ' ουχ ήττον εκ του καθαρώς μισελληνικού τούτου έργου της ρωμουνικής κυβερνήσεως και των ραδιουργιών του Μαργαρίτου ουδέποτε επαύσαμεν ενοχλούμενοι''.

Προσπάθεια για ίδρυση ρουμανικού σχολείου στην Πρεμετή

Στις αρχές του 20ου αι. η ρουμανική εκπαιδευτική κίνηση προσπάθησε να διεισδύσει στον ακμαίο ελληνισμό της περιοχής του Αργυροκάστρου και να αντιπαρατεθεί με δικό της σχολείο στα πολυδύναμα και άρτια σε οργάνωση και λειτουργία ελληνικά σχολεία.

Ίδρυσε κάποιο ρουμανικό σχολείο στην Πρεμετή, το οποίο καταγράφεται σε στατιστικές του 1906 και του 1908 να εμφανίζει ένα διδάσκαλο και 18 μαθητές. Περισσότερα όμως στοιχεία για την οργάνωση και τη λειτουργία του δεν μας είναι γνωστά και φαίνεται να ακολούθησε την ανύπαρκτη παρουσία των άλλων ρουμανικών σχολείων του ευρύτερου βορείου ελλαδικού χώρου, όπου ''άνοιγαν μόνο στα χαρτιά'' και καταδικάζονταν στον αφανισμό τους από την απροθυμία των γονέων και τη μη προσέλευση μαθητών.

Σύλλογοι της Δάρδας Κορυτσάς

Πηγή φωτο:
filipjovanis.blogspot.gr

Σύλλογος Εὐεργετική Ἀδελφότης ∆άρδας ἐν Βοστώνῃ

Ὁ Σύλλογος Εὐεργετική Ἀδελφότης ∆άρδας ἱδρύθη τό 1905 στήν Βοστώνη τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν Ἀμερικῆς ἀπό ἀπόδημους ∆αρδαίους γιά τήν ἐνίσχυσιν τῶν σχολείων καί ἄλλων ἀγαθοεργιῶν στήν γενέτειρά τους. Ἡ ἐφημερίδα Ἀθηνῶν Ο ΠΥΡΡΟΣ ἔγραψε ἐπαινετικόν ἄρθρον: «Ὁ πατριωτισμός τῶν ∆αρδαίων καί ὁ ἐν Βοστώνῃ Σύλλογός των». Ὁ σύλλογος ἐτύπωσε τόν κανονισμό του, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖται ἀπό 19 ἄρθρα. Τά πρῶτα δύο ἄρθρα ζωγραφίζουν τόν σκοπό τῆς ἱδρύσεως τοῦ Συλλόγου.

«Ἄρθρον 1ον. Ἐξ ἀγάπης πρός τήν κωμόπολίν μας ∆άρδαν καί ἐξ ἀγαθῆς προαιρέσεως ὁρμώμενοι, συναθροισθέντες σήμερον οἱ ἐν Βοστώνῃ διαμένοντες ∆αρδιῶται, ὧν τά ὀνόματα ἀναφέρονται ἐν τῷ παρόντι κανονισμῷ, ἀπεφασίσαμεν ὁμοφώνως τήν σύστασιν σωματείου ὑπό τήν ἐπωνυμίαν “Εὐεργετική Ἀδελφότης ∆άρδας” τήν ὁποίαν θά φέρῃ καί ἡ σφραγίς αὐτή κυκλοτερῶς, μέ δένδρον ἐν τῷ μέσῳ ἀρδευόμενον ἑκατέρωθεν ὑπό δύο ἐργατῶν.

Ἄρθρον 2ον. Σκοπός τῆς Ἀδελφότητος εἶναι κυρίως: ἡ ἐπιδιόρθωσις καί συνδρομή τῆς ἐκκλησίας, τῶν σχολείων καί τοῦ νεκροταφείου τῆς ἐν ∆άρδᾳ Ὀρθοδόξου Κοινότητος καί ἡ προστασία τῶν ἐνταῦθα πασχόντων ἀδελφῶν μας, οἵτινες ὅμως μετά τήν τελείαν αὐτῶν ἀνάρρωσιν καί ἀποκατάστασιν ἔν τινι ἐργασίᾳ, δέον νά ἀποδίδωσι, τά δι’ αὐτούς δαπανώμενα χρήματα εἰς τήν ἀδελφότητα». 

Σύλλογος ∆αρδαίων Ὁ Πολύκαρπος ἐν Millinocket Main Ἡνωμένων Πολιτειῶν Ἀμερικῆς

Ὁ Σύλλογος τῶν ἀποδήμων ∆αρδαίων Ὁ Πολύκαρπος ἱδρύθη περίπου τό 1905 στίς Ἡνωμένες Πολιτεῖες Ἀμερικῆς μέ τούς ἴδιους σκοπούς, ὅπως ἀναφέραμε ἀνωτέρω ἀπεικονίζουν «(...) τήν λατρείαν πρός τήν Πατρίδα καί τήν ἀφοσίωσιν, ἐν ὅλῳ τῷ μεγαλείῳ (...)». ∆υστυχῶς ἄλλα στοιχεῖα δέν εὑρέθησαν γιά τόν σύλλογο αὐτόν.

Σύλλογος Εὐεργετική Ἀδελφότης ∆άρδας ἐν Βουκουρεστίῳ

Οἱ διαμένοντες στό Βουκουρέστιον τῆς Ρουμανίας ∆αρδαῖοι συνέστησαν τήν ἰδίαν περίπου χρονολογίαν 1905 τήν Εὐεργετικήν Ἀδελφότητα ∆άρδας διά τόν αὐτόν σκοπόν, ὅπως ἀναφέραμεν ἄνωθεν. Ἐλλείπουν περισσότερα στοιχεῖα. 

Μέτσοβο: με δύναμη από τα ψηλά

~ Φωτο: Το Μέτσοβο, χτισμένο στις βόρειες πλαγιές της Πίνδου, είναι συχνά χιονισμένο. (Φωτογραφία: Τζούλια Κλήμη)

Ζεστοί, φιλόξενοι άνθρωποι οι Μετσοβίτες. Λεβέντες, υπερήφανοι. Με την αγάπη για τον τόπο τους ξεπερνούσαν πάντα τις δυσκολίες και με τη γενναιοδωρία των ευεργετών τους διατήρησαν τον πολιτισμό και τον φυσικό πλούτο τους. Σήμερα, δημιουργούν ένα πρότυπο μοντέλο ανάπτυξης για τον οινοτουρισμό και τις διακοπές πολιτιστικών εμπειριών.

Είχα πολλά χρόνια να επισκεφτώ το Μέτσοβο των παιδικών και εφηβικών μου χρόνων και για άλλη μία φορά δεν διέψευσε τις προσδοκίες μου. Ξετρελάθηκα με τη ζεστασιά των ανθρώπων, που κάθονται ακόμα στα μπάσια γύρω από την ξυλόσομπα, από το χιονισμένο τοπίο, τα εκπληκτικά κρασιά που δοκιμάσαμε στο οινοποιείο Κατώγι Αβέρωφ, τη λεβεντιά των γηραιότερων που φορούν τη φουστανέλα στην κυριακάτικη λειτουργία, την κατάνυξη που ένιωσα στο φωτισμένο με κεριά Μοναστήρι της Παναγίας, τις πεντανόστιμες πίτες, τις μετσοβίτικες φορεσιές που φτιάχνονται ακόμα, τη φιλοξενία, τους θησαυρούς του Λαογραφικού Μουσείου που διηγούνται την ιστορία του τόπου, τα μετσοβίτικα υφαντά, τη γεμάτη γεύση του «Rossiu di munte Γινιέτς» αλλά και του μετσοβόνε.

Η αγάπη και η προσφορά στον τόπο

Πώς να μην αγαπήσεις αυτό το χωριό, που βρίσκεται χτισμένο στις πλαγιές της Πίνδου, από το βουνό της Περιστέρας έως τη Φλέγγα και το πέρασμα της Κατάρας. Μέσα στο χιονισμένο τοπίο, που εδώ δεν είναι «γεγονός» αλλά καθημερινότητα, κατηφορίζω προσεκτικά τον κεντρικό δρόμο και μπαίνω στο μαγαζί του Ευάγγελου Μπαλαμπέκου, ο οποίος φτιάχνει παραδοσιακές φορεσιές. Στον τοίχο του μαγαζιού βρίσκονται μερικά μοναδικά χειροποίητα κομμάτια, μια φέρμελη (το γιλέκο του φουστανελά που τώρα φορούν οι τσολιάδες της προεδρικής φρουράς), δίπλα της ένα μαύρο γιλέκο με γαϊτάνια, ένα γυναικείο σιγκούνι (εντυπωσιακό πανωφόρι χωρίς μανίκια) από το Ζαγόρι και ένα άλλο από τους Καλαρρύτες. Το πιο όμορφο όμως είναι ένα γιλέκο με ολόχρυσο κέντημα, μουσειακό κομμάτι, όπως μου λέει ο παλιός ράφτης. Απολαμβάνοντας τον καφέ που μου πρόσφερε, τον ρώτησα γιατί είναι δύσκολη σήμερα η συνέχεια αυτής της τέχνης στο Μέτσοβο. «Κατ’ αρχάς, η τέχνη μαθαίνεται από 12 μέχρι 16 χρόνων. Μετά, είναι αργά. Εγώ 12 χρόνων μαθήτευα 10 και 12 ώρες την ημέρα. Οταν πάει κάποιος να μαθητεύσει, δεν υπάρχει δυνατότητα να πληρώνεται. Σήμερα όλοι θέλουν να πληρώνονται».

Πιο κάτω συναντώ τον φούρνο του Τσίμπα, στον μεγάλο μαρμάρινο πάγκο είναι αραδιασμένα όλα τα τοπικά καλούδια και δεν ξέρω τι να πρωτοδιαλέξω: λαδόψωμο, μπατζίνα (ή ζυμαρόπιτα), τυρόπιτα, μανιταρόπιτα. Ο νεαρός Δημήτρης παλεύει από το ξημέρωμα να προσφέρει το καλύτερο. 

Η Κοριτσά του Ιωάννη Μπάγκα

Ιωάννης Μπάγκας

Της Ελβίρας Θάνου, Ιστορικού

Η πόλη της Κοριτσάς βρίσκεται στο μέσο μιας μεγάλης εύφορης κοιλάδας, η οποία αρδεύεται από πηγές, χειμάρρους, ποτάμια και την περιβάλλουν επιβλητικά βουνά. Από τα τέλη του 18ου αιώνα η Κοριτσά ήταν μια ακμάζουσα εμπορική πόλη η οποία αναδείχτηκε σε εμπορικό, πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής. Διοικητικά υπαγόταν στο βιλαέτι του Μοναστηρίου, ήταν έδρα ενός από τα πέντε σαντζάκια του βιλαετιού και το 1859 αριθμούσε 10.000 κατοίκους. Αναδείχτηκε σε κέντρο του εμπορίου καθώς ήταν σταυροδρόμι για τα εμπορικά καραβάνια μεταξύ Κωνσταντινούπολης, Θεσσαλονίκης, Μοναστηρίου, Ιωαννίνων και άλλων πόλεων των Βαλκανίων. Στην Κοριτσά ή Κορυτσά των φιλόπονων απόδημων Κοριτσαίων του 19ου αιώνα και την προσφορά τους στην πόλη και την ευρύτερη περιοχή για χάρη των πνευματικών ιδρυμάτων αξίζει να σταθεί κανείς, καθώς είναι μακρύς ο κατάλογος. Το 1850 ο δραστήριος μητροπολίτης Νεόφυτος ίδρυσε το κοινοτικό εκπαιδευτικό ταμείο της Κοριτσάς «Λάσσον». Σκοπός του «Λάσσου» ήταν η διαφύλαξη των δωρεών των Κοριτσαίων της διασποράς, η έντιμη διαχείρισή τους και η παρακίνηση του φιλεκπαιδευτικού ζήλου περισσότερων Κοριτσαίων. Αυτές οι ευνοϊκές συνθήκες οδηγούν την πόλη σε περίοδο πνευματικής αναγέννησης με το κτίσιμο σχολείων, εκκλησιών, οικοτροφείων και άλλων κοινοτικών κτηρίων. Στο κοινοτικό ταμείο συνεισέφεραν όλοι οι πολίτες, τα μεγάλα κεφάλαια του «Λάσσου» όμως προερχόταν από απόδημους Κοριτσαίους της Ρουμανίας και της Αιγύπτου. Ο Ιωάννης Μπάγκας έγινε κύριος συντελεστής του «Λάσσου», από το 1850 κατέβαλε μαζί με άλλους Κοριτσαίους, γενναίες συνεισφορές για την ανέγερση σχολείων και για την εξυπηρέτηση των κοινωφελών σκοπών του κοινοτικού ταμείου της πόλης.

Ο Ιωάννης Μπάγκας (ή Πάγκας) γεννήθηκε στην Κοριτσά το 1814 και σε ηλικία 19 χρονών έφυγε από τη γενέτειρά του με προορισμό τη Χαλκίδα. Στη συνέχεια ξενιτεύτηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου αναζητώντας μια καλύτερη τύχη και έχοντας ως μοναδικό εφόδιο ένα τάλιρο. Εγκαταστάθηκε στην ελληνική κοινότητα του Καΐρου όπου εργάστηκε ως ράφτης ελληνοαλβανικών ενδυμάτων, δουλειά που έκανε άλλωστε από ηλικία 14 χρονών. Ύστερα καταπιάστηκε με τη γεωργία και εργάστηκε ως επιστάτης και ενοικιαστής αγροτικών κτημάτων. Αναζητώντας ευνοϊκότερες συνθήκες, εγκατέλειψε την Αίγυπτο και πήγε στη Ρουμανία, όπου κατά συμβουλή και μίμηση του Ευάγγελου Ζάππα μίσθωσε μεγάλες εκτάσεις και τις καλλιέργησε. Ζούσε πολύ λιτή ζωή, καθώς ήταν ολιγαρκής και φιλόπονος, μάζευε χρήματα και συντηρούσε τους γονείς του. Παρόλο που ο Ιωάννης Μπάγκας γράμματα πολλά δεν έμαθε, γνώριζε μόνο γραφή και ανάγνωση, χάρη στις ικανότητες και την εργατικότητά του γύρισε πλούσιος στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα.

“Αθέατες πλευρές του μακεδονικού αγώνα – Το παράδειγμα της Καστοριάς” της Σόνιας Ευθυμιάδου – Παπασταύρου

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ζούμε σε μία συγκεχυμένη εποχή· στην εποχή της πληροφόρησης κι όχι της ενημέρωσης· στην εποχή της αμφισβήτησης που δε στηρίζεται στη γνώση, αλλά στην ημιμάθεια ή και την αμάθεια· στην εποχή όπου ίσως και να φυσάει ακόμα ο άνεμος του “προοδευτισμού”, που βασικό χαρακτηριστικό του υπήρξε η παραγνώριση και η αποσιώπηση ολόκληρων περιόδων της Ιστορίας μας, γιατί κάποιοι πίστευαν πώς πρέπει ως λαός να διαθέτουμε μνήμη επιλεκτική, να θυμόμαστε μόνον όσα ήθελαν αυτοί οι κάποιοι, τίποτε πέρα από αυτά.

Έτσι, επί πολλά χρόνια αποφεύγαμε να μιλήσουμε για τον Μακεδονικό Αγώνα, αυτόν, που κατά τον Ελευθέριο Βενιζέλο, θα ‘πρεπε να είναι το Ευαγγέλιο της φυλής μας. Κι έτσι σκεπάστηκαν -αθέλητα ή επίτηδες, ποιος να το ξέρει- πτυχές της Ιστορίας μας που λένε πολλά, που τα λένε όλα: ο ρόλος των γυναικών, των παιδιών, των δασκάλων, των ξενόφωνων, των Ποντίων που πολέμησαν στη Μακεδονία πριν από το 1922, το πόσο υμνήθηκαν από τον λαό μας οι καπετάνιοι του Αγώνα, το τι ακριβώς ήταν η Πελαγονία, πόσο αγωνίστηκε αλλά και πόσο αδικήθηκε από τις συγκυρίες…

Το βιβλίο αυτό έρχεται να ρίξει λίγο φως στο σκοτάδι όπου είμαστε βυθισμένοι οι σημερινοί Έλληνες που τόσο εύκολα ξεχνάμε. Ή που έχουμε πεισθεί από κάποιους πως δεν πρέπει να θυμόμαστε από ποιους ακριβώς προερχόμαστε κι από πού ερχόμαστε…

Περιεχόμενα:

– Η γυναίκα στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα

– Κριτήριο εθνότητας η συνείδηση, όχι η γλώσσα

– Τα παιδιά στο Μακεδονικό Αγώνα

– Μακεδονικός Αγώνας – Εύξεινος Πόντος: Δυο τόποι σε μίαν εκπληκτική συνάντηση

– Μακεδονομάχοι καπετάνιοι της περιοχής Καστοριάς: Μία άλλη γνωριμία μαζί τους

– Φόρος τιμής και ταπεινό προσκύνημα στο ηρωικό και ένδοξο και “πολύκλαυστο” Μοναστήρι (Βιτώλια)

– Δάσκαλοι του νομού Καστοριάς στην περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα – Αφιέρωμα στον Βασίλειο Μαλεγκάνο, 110 χρόνια μετά τον μαρτυρικό θάνατό του

Αχ. Γ. Λαζάρου, Ελληνισμός & Λαοί Νοτιοανατολικής (ΝΑ) Ευρώπης, 4τομο έργο

Η σελίδα του facebook: Ελληνισμός & Λαοί ΝΑ Ευρώπης αφορά το τετράτομο σύγγραμμα του Ρωμανιστή-Βαλκανολόγου Αχιλλέως Γ. Λαζάρου, ενός ανθρώπου που αφιέρωσε τη ζωή του στην επιστημονική απόδειξη της Ελληνικότητας των Βλάχων. Δεν δημιουργήθηκε με σκοπό την αύξηση των πωλήσεων ενός συγγράμματος που εκδόθηκε το 2009-2010, αλλά με σκοπό την προβολή και τη διάδοση της επιστημονικής αλήθειας. 

Για ελεύθερη πρόσβαση στο περιεχόμενο του 4τομου έργου σε μορφή pdf:

~ Αχ. Γ. Λαζάρου, Ελληνισμός & Λαοί Νοτιοανατολικής (ΝΑ) Ευρώπης, Τόμος Α'