Η Επικαιρότητα του Κουτσοβλαχικού Ζητήματος (1)

Ευχαριστήρια Επιστολή του
Καποδίστρια προς τον Σ. Γ Σίνα (1)

Διαπλεκόμενα Συνθήκης

Βουκουρεστίου

Στην Διάσκεψη του Βουκουρεστίου 1913 οι βλαχόφωνοι (λατινόφωνοι) Έλληνες παραχωρούνται εκπαιδευτικά και εκκλησιαστικά στην Ρουμανία. Στεντόρεια φωνή διαμαρτυρίας υψώνει ο κυπριακής καταγωγής νομικός και καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ν. Σαρίπολος (1876-1944), όπως έντονα και έμπρακτα διαφωνεί και ο Γενικός Διοικητής Μακεδονίας Στ. Δραγούμης φθάνοντας στη παραίτησή του.

Πάντως η ‘παραχώρηση’ αυτή  αποδεικνύει ότι έγινε  από ανθρώπους που δεν γνώριζαν την ιστορική πραγματικότητα και παραχώρησαν ελληνικούς πληθυσμούς σε ξένους. Παραχώρησαν αυτούς που πρωταγωνίσθησαν στην επανάσταση του 1821, με λίγα λόγια παραχώρησαν αυτό ‘τούτο το Ελληνικό Έθνος’.

Έλληνες οι βλαχόφωνοι

Oι λαοί, Γάλλοι, Γερμανοί, Ούγγροι, Ρώσοι κ.α., μεταξύ των οποίων ζουν οι βλαχόφωνοι κατά την μακραίωνη ελληνική διασπορά εξ αιτίας της τουρκοκρατίας, θεωρούν Έλληνες τους Κουτσόβλαχους. Σύμφωνα δε με τους Ρουμάνους Giurescu και Nasturel  η λέξη  ‘Κουτσόβλαχος’ κατά τον ρουμανικό λαό σημαίνει τον Έλληνα.

Αυτοπροαίρετη  μαρτυρία ελληνικότητας των βλαχοφώνων στη ξενιτιά

Οι ίδιοι μάλιστα διακηρύσσουν την ελληνικότητά τους και επίσημα στις χώρες που καταφεύγουν. Ο ακαδημαϊκός και καθηγητής του πανεπιστημίου Βουκουρεστίου N. Ιοrga σε άρθρο του γράφει πως δηλώνονται οι   βλαχόφωνοι βορειοηπειρώτες Μοσχοπολίτες στις επίσημες αρχές της Πολωνίας: «Honoratus Constantinus Tuszynski, Graecus, vinipola, de civitates Moscopolis…1780» κ.α.

Γραικόβλαχοι του Σίνα και αναχαίτιση προπαγάνδας προσεταιρισμού τους

Τα σωματεία αποδήμων ελλαδιτών έχουν την επωνυμία ‘Γραικόβλαχοι’. Με αυτό το σύνθετο όρο δηλώνουν δίγλωσσοι  Έλληνες (πρώτο συνθετικό) και λατινόφωνοι (δεύτερο συνθετικό) για να διακρίνονται από άλλους χρήστες λατινογενούς ιδιώματος, ιδιαίτερα της Δυαδικής Μοναρχίας, τους Αρντελεάνους, οι οποίοι επιχειρούν προσεταιρισμό και αφομοίωση των απόδημων Ελλήνων βλαχοφώνων. Άλλωστε, ο Σίνας  στην  αλληλογραφία του με τον Κυβερνήτη  της Ελλάδας Καποδίστρια   υπογράφει ως Πρόεδρος  της Αδελφότητας των Γραικοβλάχων Βιέννης.

Βλάχοι βοσκοί στο διαδίκτυο

Της Χριστίνας Ταχιάου

Η περιοχή είναι μαγική. Λάθος: είναι θεϊκή. Αυτό είναι έργο του Ολύμπου και των θεών που το φιλοξενούν στα πόδια τους. Ή, μήπως, των μουσών, που σεργιανούσαν στα Πιέρια;

Βλέπετε το Λιβάδι βρίσκεται στην οροσειρά του Ολύμπου ενώ πίσω στέκουν περήφανα τα Πιέρια.

Στην ουσία πρόκειται για ένα ορεινό ακρωτήρι του Τιτάριου Όρους και δεσπόζει της κοιλάδας της αρχαίας Τριπολίτιδας. 

Απίθανοι άνθρωποι οι Λιβαδιώτες. Βλάχοι, παιδί μου, περίμενες τίποτα λιγότερο; Με πολύ χιούμορ, ιδέες και δραστηριοποίηση. Κι αλληλοϋποστήριξη και συνεργασία. Και κέφι. Πως είπατε; Δεν σας ταιριάζει με το προφίλ του βουνίσιου κτηνοτρόφου, του αποκομμένου από τον πολύ τον κόσμο;

Αν γνωρίσετε Λιβαδιώτες, θα αλλάξετε γνώμη για το στερεότυπο του Βλάχου.

Γεώργιος Χρ. Μόδης

Ο Γεώργιος Μόδης (14 Μαΐου 1887 – 18 Ιουνίου 1975) ήταν πολιτικός και ένας από τους κυριότερους συγγραφείς του Μακεδονικού αγώνα, στον οποίο έλαβε μέρος μόλις αποφοίτησε το 1906 από το Γυμνάσιο του Μοναστηριού Πελαγονίας, ως μέλος του ανταρτικού σώματος του Γ.Βολάνη.

~ {Φωτο αριστερά: 14 Μακεδονομάχοι σε προχωρημένη ηλικία, όπου διακρίνεται και ο Γεώργιος Μόδης (πρώτος από δεξιά στην επάνω σειρά)}

Ο Γεώργιος Μόδης προερχόταν από βλαχόφωνη οικογένεια και γεννήθηκε το 1887 στο Μοναστήρι Πελαγονίας. Τελείωσε το γυμνάσιο Μοναστηρίου και στη συνέχεια κατατάχθηκε στο αντάρτικο σώμα του Κρητικού Γ. Βολάνη που δρούσε στο Μορίχοβο. Συμμετείχε σε πολλές συμπλοκές με Βούλγαρους κομητατζήδες και Οθωμανικά στρατεύματα και τραυματίστηκε σε μάχη με Οθωμανικό στρατό στη Μπέσιστα του Μοριχόβου. Μετά τον τραυματισμό του εγκατέλειψε την ένοπλο δράση και η Εσωτερική Οργάνωση Μοναστηρίου τον διόρισε γραμματέα στη Μητρόπολη Μογλενών και Φλωρίνης, στη Φλώρινα, το 1909, όπου υπηρέτησε για μικρό διάστημα. Στη συνέχεια επέστρεψε στο Μοναστήρι και δημοσιογράφησε στην εφημερίδα Φως που εξέδιδε η Πολιτική Λέσχη Μοναστηρίου.

Σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εμπορικές επιστήμες στην Ακαδημία Όθωνος Ρουσόπουλου. Εκλέχτηκε επί σειρά ετών, βουλευτής Φλώρινας και διατέλεσε Νομάρχης Φλώρινας. Την περίοδο 1932 – 1933 ανέλαβε Γενικός Διοικητής Ηπείρου. Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής, συνελήφθη από τους Γερμανούς και φυλακίστηκε στο στρατόπεδο "Παύλου Μελά" στη Θεσσαλονίκη. Μετά την απόλυσή του από τις φυλακές, φυγαδεύτηκε στη Μέση Ανατολή. Τον Οκτώβριο του 1944 επέστρεψε στην Ελλάδα και διορίστηκε από τον Γεώργιο Παπανδρέου, Γενικός Διοικητής Μακεδονίας. Το 1950 ανέλαβε Υπουργός Εσωτερικών και το 1951 υπουργός Παιδείας. Ανέπτυξε πλούσιο συγγραφικό έργο με κυριότερα έργα τα: "Μακεδονικές Ιστορίες" και "Αγώνες στη Μακεδονία" του οποίου τη συγγραφή δεν πρόλαβε να τελειώσει, καθώς πέθανε στις 18 Ιουνίου του 1975. Υπήρξε μέλος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, και οργάνωσε πολλές επιτροπές Μακεδονομάχων με σκοπό την ανέγερση ανδριάντων των Μακεδονομάχων. Διατέλεσε πρόεδρος της επιτροπής για την ανέγερση αγαλμάτων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του Φιλίππου και του Αριστοτέλη. Κατά τη διάρκεια της επταετίας εξαναγκάστηκε από το καθεστώς, να παραιτηθεί από την προεδρία της επιτροπής.[1]

Το 2011 ανεγέρθηκε προτομή του στην κεντρική πλατεία της Φλώρινας, που φέρει το όνομά του (πλατεία Γεωργίου Μόδη).[2] 

Μοναστήρι ή Βιτώλια - Πνευματική ζωή

Του Κ. Ν. Πλαστήρα

Δρ. Φιλολογίας

Το Μοναστήρι, πρωτεύουσα του ομώνυμου Βιλαετίου στα χρόνια της Οθωμανικής κατάκτησης και δεύτερο μεγαλύτερο αστικό κέντρο της Μακεδονίας μετά τη Θεσσαλονίκη, έχει να επιδείξει σημαντική πολιτισμική δράση κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών του 19ου αιώνα και κυρίως στα πρώτα χρόνια του 20ού αι. μέχρι το 1913, όταν οριστικά επιδικάστηκε στη Σερβία, μένοντας έξω από τα ελληνικά σύνορα.

Η οικονομική ευρωστία των Ελλήνων κατοίκων του και το φιλοπρόοδο πνεύμα τους συνετέλεσαν στην ίδρυση σχολείων, σωματείων, ευαγών ιδρυμάτων, στην ανέγερση οικοδομημάτων που στέγαζαν τις δραστηριότητες αυτές, εκκλησιών, σχολείων, νοσοκομείου, όπως και στη στήριξη οικονομική και ηθική του Μακεδονικού Αγώνα. Επιστέγασμα όλων αυτών έρχεται η πνευματική άνθηση που εκφράζεται κυρίως με την ανάπτυξη της τυπογραφίας, του Τύπου και των εκδόσεων.

(~ Φωτο επάνω αριστερά: Πρώτη σελίδα (φ 60, 4 Σεπτεμβρίου 1911) της εφημερίδας ''Το Φως'', με άρθρο - νεκρολογία για τον διαπρεπή Θεσσαλονικιό Δημήτριο Στ. Λάλλα, γραμμένο από τον μοναστηριώτη ποιητή και λόγιο Γ. Θ. Σαγιαξή. Το πρώτο φύλλο της εφημερίδας κυκλοφόρησε Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 1910, ενώ τελευταίο γνωστό είναι το φύλλο 94: Σάββατο 5 Μαϊου 1912. Ανάμεσα στους συντάκτες και συνεργάτες συναντάμε τους λόγιους Γ. Μόδη, Γ. Σαγιαξή, Π. Κυριαζή κ.α.) 

Τυπογραφεία - Τύπος

Μετά τις φιλελευθεροποιήσεις των Νεοτούρκων (1908) και την άρση της προληπτικής λογοκρισίας διαπιστώνεται η ύπαρξη δυο ελληνικών τυπογραφείων: του τυπογραφείου των Αδελφών Α. Πίλλη και του Διεθνούς Εμπορικού Τυπογραφείου. 
Από το τυπογραφείο των Αδερφών Α. Πίλλη γνωρίζουμε, σήμερα, τρεις εκδόσεις βιβλίων, ενώ στο τυπογραφείο αυτό το 1910, άρχισε να τυπώνεται η μοναδική ελληνική εφημερίδα του Μοναστηρίου, Το Φως. Η εφημερίδα αυτή έφερε τον υπότιτλο: Ελληνική εφημερίς πολιτική, φιλολογική και εμπορική εκδιδομένη κατά Κυριακήν, ενώ αργότερα εκδιδόταν κάθε Σάββατο. Ήταν τετρασέλιδη και το πρώτο της φύλλο κυκλοφόρησε την Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 1910. Τελευταίο γνωστό είναι το φ. 94 (Σάββατο 5 Μαϊου του 1912). Εκδότης της αρχικά ήταν ο Σπυρ. Γ. Δούμας  ενώ από το φ. 48  (1911) ο Βασίλειος Χρ. Νώτης.

Εκδήλωση της ΠΟΠΣΒ προς τιμήν του κ. Αχιλλέα Λαζάρου

Δεόντως προς την περίσταση πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τετάρτη 23 Ιανουαρίου 2013 στην Παλαιά Βουλή η εκδήλωση προς τιμήν του Δρος κ. Αχιλλέα Λαζάρου, που διοργάνωσε η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων ως ιδρυτικό μέλος της Παγκόσμιας Βλαχικής Αμφικτιονίας. 

Η εκδήλωση εντάσσονταν στο πλαίσιο υλοποίησης της από 30 Ιουνίου 2012 απόφασης της 2ης Συνδιάσκεψης της Παγκόσμιας Βλαχικής Αμφικτιονίας στην Καλαμπάκα, η οποία αποφάσισε την αναγόρευση του κ. Αχιλλέα Λαζάρου σε Επίτιμο Πρόεδρο αυτής, για την προσφορά του, με την πένα και το λόγο, στη δια βίου έρευνα και μελέτη του βλαχόφωνου κόσμου, δυναμικού και συστατικού στοιχείου του διαχρονικού Ελληνισμού, και τη σύνολη συμβολή του στα νεοελληνικά γράμματα. Την εκδήλωση υποστήριξε η Ιστορική κι Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος.

Τον τιμώμενο συγγραφέα και το έργο του παρουσίασαν ο κοσμήτορας της Θεολογικής σχολής του ΑΠΘ καθηγητής Μιχ. Τρίτος κι ο καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Θεόδωρος Τζώνος, ενώ προλόγισε ο Πρόεδρος της ΠΟΠΣΒ και της Παγκόσμιας Βλαχικής Αμφικτιονίας κ. Μιχάλης Μαγειρίας. 

Η μεγάλη και δυναμική παρουσία στην εκδήλωση των εκροσώπων των απανταχού Ελλήνων Βλάχων καθώς και των βλάχικων Συλλόγων του Λεκανοπεδίου Αττικής, ιδιαίτερα των μη μελών της ΠΟΠΣΒ, που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά της, κατέδειξε τη γενικευμένη αναγνώριση προς την Ομοσπονδία επιβεβαιώνοντας έτσι και το δυναμισμό της. Η παρουσία μελών της κυβέρνησης και πλειάδας βουλευτών καθώς κι εκπροσώπων κομμάτων από ένα ευρύ πολιτικό φάσμα είναι περίτρανη απόδειξη της αναγνώρισης της Πολιτείας προς τη λατινόφωνη Ρωμιοσύνη και την προσφορά της στο Έθνος.

Грчки заедници во поранешна Југославија (17 - 20 век)

Για ελληνικά: Οι Ελληνικές Παροικίες στην Πρώην Γιουγκοσλαβία (17 - 20ος αι.)

Од Јоанис Папандријанос

Заменик професор на Демокрит Универзитетот во Тракија.

За време на Отоманското владеење во областа на поранешна Југославија се создаваа и ``цветаа`` вредни грчки колонии, кои што се должат на миграциите на Епирците, Тесалијците, Тракијците и главно Македонците кои веќе беа почнати од крајот на 16 век.

Грчките колонии во југословенските земји можеме да ги поделеме на две поголеми групи:  од една страна оние кои беа основани и се развиваа во различни области на бивша Југославија што се наоѓаат северно од Белград, а од друга страна оние кои што се креираа јужно од Белград, во чиста српска област. 

Но причините кои придонесоа за формирањето на овие две категории на грчки колонии, беа различни. Како главни причини за миграцијата, која започнува бавно по освојувањето на Константинопол и се засилува во текот на 18 век, од страна на историчарите се смета што следува:

Слабоста во планинските и изолирани области да се хранат многубројните жители, кои што за да ги избегнат различните угнетувања од Турците, ги напуштија рамнините и побарале засолниште во овие области, недостатокот на  безбедност во северна Грција, кој почна да се чувствува уште од почетокот на 17 век, развојот на Европските социо - економски односи меѓу Истокот и Западот, кој што се забележува по падот на византискиот град и особено по потпишувањето на историските договори на Passarowitz во 1718 и во Белград во 1739, падот на популацијата во унгарските провинции од Хабсбуршката империја и конечно уништувањето на Москополе (Moshopolis) во 1769.

Втората пак емиграција, која што започна околу 1804 и го достигна својот врв во 1830 година, се должи на следниве две причини: жеддта за збогатување во полу - независна тогашна Србија и неуспехот на револуционерни движења во Северна Грција во 1821-1822 година. Репресијата на движењата во северниот дел на Грција, која што беше придружена од брутален тероризам, придонесе голем број жители на оваа област да ги напуштат своите татковини и да пребегаат во Србија.

Како што е случај и денес со иселениците Грци во Канада, во Америка, во Австралија и во други места, така и тогаш нашите сонародници мигрирале само каде што имало соодветни услови за развој на трговија и други работи. Главно се населиле долж главните копнени  и водни патишта. Така, ретко се среќаваат да мигрираат во Босна, Херцеговина и во Западна Србија, додека нивните колонии и заедници кои што се наоѓаа во градовите на бреговите на реките Морава и Дунав, се доволни.

Dnevnik: «Атина се обидува да создаде грчко малцинство кај нас»

Για ελληνικά, διαβάστε: εδώ

Наводната ``Демократија`` на Скопје (ФИРОМ), се обидува со различни пристапи да ги донесе Влахофоно-Грците во националност Власи (односно, се обидува на секој можен начин да им всади идеја дека Власите се посебна, одделена националниост од Грците), која што ќе може некои други да ја искористат (на пр. Романија), така што ќе ги оддели од своите корени, од грчкиот јазик и култура... истовремено одгледувајќи и анти-грцизам. Дури и останатите Грци, но не Власи, во ФИРОМ, немаат основни права на комуникација, едукација, јазично и културно изразување.
Читајте го ова издание на ``Дневник``:

Датум: 23.01.2013, 17:58

ШТО СЕ KРИЕ ЗАД ФИНАНСИРАЊЕТО ЈАЗИЧНИ KУРСЕВИ

Во финансирањето за изучување грчки јазик во Битола преку фантомски грчки организации историчарите гледаат смислен обид за вештачко создавање грчко малцинство

Со финансирање курсеви по грчки јазик во пограничните региони јужниот сосед се обидува вештачки да создаде грчко малцинство во Македонија. Вакви се коментарите на некои од историчарите на прашањето каков интерес имаат грчки невладини организации да плаќаат изучување грчки јазик во Битола. Kако што објави „Дневник“, битолчани велат дека ги носеле на бесплатно летување во Грција оти учеле грчки јазик, но никој не ги открива имињата на грчките невладини организации што финансираат. Од грчкиот конзулат потврдуваат дека ваквата соработка е преку грчки организации, но додаваат дека не се мешаат во работата на школите за изучување јазик. 

Историчарот Димитар Вамваковски-Љоровски со ваквите курсеви гледа смислен обид за грцизирање на дел од македонското население, пред с`, на влашкиот етникум во земјава. Тој вели дека со изучувањето на јазикот се прават обиди да се наметне грчката култура. 

Στέργιος Δαρδακούλης - Το καμάρι της ελληνικής παράδοσης

Γιος του Γιώργου και της Κωσταντίας Δαρδακούλη από το Μακρυχώρι Λάρισας. Είναι βλαχόφωνος με καταγωγή από το Περιβόλι της Πίνδου. Γεννήθηκε στο Παλαιό Σκυλίτσι της Ημαθίας. Τραγουδάει από πολύ νεαρή ηλικία δίπλα στον αείμνηστο κλαρινίστα Ηλία Ανδρέου με τον οποίο έγραψε σε βινύλιο 12 τραγούδια ελληνόφωνα και βλαχόφωνα. 

Έχει τραγουδήσει σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου όπως ο Καναδάς, η Γερμανία, η Ελβετία, η Σερβία, η Αλβανία, η FYROM, η Ρουμανία, η Αυστραλία, το Βέλγιο κλπ. αφήνοντας με το τραγούδι του πίσω του χαρές και νοσταλγία στους ξενιτεμένους μας. Συνεργάστηκε με μεγάλους μουσικούς του παραδοσιακού μας τραγουδιού όπως ο Κωστάκης Ζέρβας, ο Βασίλης Έξαρχος, ο Σταύρος Καψάλης, ο Νίκος Ράρρας, ο Γιώργος Μπραχόπουλος, ο Λάμπρος Μόσιος, ο Νίκος Χαλιγιάννης κλπ. Τραγούδησε δίπλα σε εξαίρετους συναδέλφους του όπως ο Κ. Τζήμας, ο Αντώνης Κυρίτσης , ο Σάββας Σιάτρας και πολλούς άλλους. 
Φιλοδοξεί να ερμηνεύσει πολλά τραγούδια ακόμη και να βάλει και αυτός έναν κρίκο στην αλυσίδα αυτών που κράτησαν ψηλά το δημοτικό μας τραγούδι και ιδιαίτερα αυτό του βλαχόφωνου.

Dnevnik: «Η Αθήνα προσπαθεί να δημιουργήσει ελληνική μειονότητα στο Μοναστήρι»

Η υποτιθέμενη "Δημοκρατία" των Σκοπίων (FYROM) προσπαθεί με διάφορες μεθοδεύσεις να περάσει στους βλαχόφωνους Έλληνες την ταυτότητα του Βλάχου ως εθνότητος, την οποία μπορεί και κάποιοι άλλοι να εκμεταλλευτούν (π.χ Ρουμανία), έτσι ώστε να τους αποκόψει από τις ρίζες τους, την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό... καλλιεργώντας παράλληλα και ανθελληνισμό. Φυσικά και οι υπόλοιποι Έλληνες -μη βλαχόφωνοι- της Fyrom δεν έχουν στοιχειώδη δικαιώματα επικοινωνίας, εκπαιδεύσεως, γλωσσικής και πολιτικής εκφράσεως...

Διαβάστε το σκοπιανό δημοσίευμα του «Dnevnik» :

Ιανουάριος 24, 2013.

Με τη χρηματοδότηση για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας στο Μοναστήρι-Μπίτολα, μέσω φανταστικών ελληνικών ιστορικών οργανώσεων γίνεται μια σκόπιμη προσπάθεια για τεχνητή δημιουργία ελληνικής μειονότητας, γράφει το σλαβικό δημοσίευμα των Σκοπίων.

Η χρηματοδότηση αυτή για μαθήματα στην ελληνική γλώσσα σε παραμεθόριες περιοχές με τη γειτονική χώρα, αποσκοπεί σε μια προσπάθεια δημιουργίας τεχνητής ελληνικής μειονότητας στο κράτος των Σκοπίων.

Αυτό είναι το σχόλιο από ιστορικούς στην ερώτηση ποιο είναι το ενδιαφέρον των ελληνικών ΜΚΟ, που πληρώνουν  για τη μελέτη των ελληνικών στο Μοναστήρι.

Όπως αναφέρθηκε στο «Dnevnik», κάτοικοι του Μοναστηριού πήγανε δωρεάν διακοπές στην Ελλάδα, διδάχθηκαν την ελληνική γλώσσα, αλλά κανείς δεν αποκαλύπτει το ονόματα των ελληνικών μη κυβερνητικών οργανώσεων που τους χρηματοδότησε.

Η ΠΟΠΣΒ τίμησε τον κ. Ν. Μέρτζο, πρόεδρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών και τον κ. Αντ. Μπουσμπούκη, ομότιμο καθηγητή γλωσσολογίας του Α.Π.Θ

Την Κυριακή 20 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε στο Μεγάλο Αμφιθέατρο της Αίθουσας Τελετών του ΑΠΘ 

η εκδήλωση της 

"ΚΟΠΗΣ ΤΗΣ ΠΙΤΑΣ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ 2013".

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης τιμήθηκαν, ο κ. Νικόλαος Μέρτζος πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών για τη σύνολη προσφορά του στη Βλαχουριά και τον Ελληνισμό κι ο ομότιμος γλωσσολόγος καθηγητής του ΑΠΘ κ. Αντώνης Μπουσμπούκης για τη συμβολή του στην έρευνα και μελέτη της βλάχικης γλώσσας και των νεοελληνικών διαλέκτων. 
Οι βραβευθέντες απήυθυναν χαιρετισμό, συνεχάρησαν κι ενθάρρυναν την ηγεσία της ΠΟΠΣΒ στο έργο της.

Για περισσότερες πληροφορίες, διαβάστε: εδώ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20-01-2013

Με ξεχωριστή επιτυχία πραγματοποιήθηκαν στη Θεσσαλονίκη οι διήμερες εκδηλώσεις στα πλαίσια της ''Κοπής της Πίτας των Βλάχων 2013''

Με ξεχωριστή επιτυχία πραγματοποιήθηκαν στη Θεσσαλονίκη 

οι διήμερες εκδηλώσεις -19 και 20 Ιανουαρίου- στα πλαίσια της 

"ΚΟΠΗΣ ΤΗΣ ΠΙΤΑΣ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ 2013".

Πανελλήνια Ομοσπονδία 

Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων

Δελτίο Τύπου

Το Σάββατο 19 Ιανουαρίου στην κατάμεστη αίθουσα του αμφιθεάτρου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών διεξήχθησαν οι εργασίες της Ημερίδας "Οι Βλάχοι στο χωροχρόνο". 

Ο καθηγητής ΑΠΘ κ. Μιχάλης Τρίτος αναφέρθηκε στη σχέση των Βλάχων με την Ορθοδοξία και τη συμβολή της στη συγκρότηση της νεοελληνικής ταυτότητας. Ο ιστορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης Στέργιος Λαΐτσος στην ανακοίνωσή του αναφέρθηκε διεξοδικά στις ταυτότητα των Βλάχων της Ρωμανίας (Βυζάντιο) στην ιστοριογραφία. Ο κ. Λαΐτσος παρουσίασε μέσα από αναφορές στις πρωτογενείς ιστορικές πηγές τη χωροχρονική έκταση της λατινοφωνίας στη Ρωμανία, και τις ονομασίες με τις οποίες οι πηγές περιγράφουν τους λατινοφώνους Ρωμαίους έως τον 10ο αιώνα, όταν εμφανίζεται κι έκτοτε επικρατεί ο γενικός εθνογραφικός όρος Βλάχοι.

Την εκδήλωση χαιρέτησε ο βουλευτής Τρικάλων της ΝΔ κ. Κ. Σκρέκας ως εκπρόσωπος του Πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά. Παρεβρέθησαν οι βουλευτές Α΄Θεσσαλονίκης, υφυπουργός κ. Ι. Ιωαννίδης και Κ. Γκιουλέκας (ΝΔ), ο Περιφειριάρχης Ηπείρου κ. Αλ. Καχριμάνης, εκπρόσωπος του Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας, μέλη του ΔΣ της Παγκόσμιας Βλαχικής Αμφικτιονίας από την Αλβανία και την ΠΓΔΜ, βλαχικής καταγωγής αυτοδιοικητικοί παράγοντες από όλη την Ελλάδα, οι καθηγητές του ΑΠΘ Κ. Χρήστου, Α. Γκουτζιοκώστας, ο ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ Α.Μπουσμπούκης, οι τ. πρόεδροι της ΠΟΠΣΒ Φώτης Κιλιπίρης και Κώστας Αδάμ, εκπρόσωποι Συλλόγων μελών της Ομοσπονδίας, το ΔΣ της ΠΟΠΣΒ. Την Κυριακή 20 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκε στο Μεγάλο Αμφιθέατρο της Αίθουσας Τελετών του ΑΠΘ η εκδήλωση της "ΚΟΠΗΣ ΤΗΣ ΠΙΤΑΣ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ 2013".

Γρίβα μ’ σε θέλει ο βασιλιάς - Ένα παρεξηγημένο τραγούδι

Ο Θεόδωρος Γρίβας (1797-1862), από τη γνωστή Ακαρνανική οικογένεια, που κυριαρχούσε στο αρματολίκι στην περιοχή της Βόνιτσας, πολέμησε κατά την Επανάσταση το 1821 ως Χιλίαρχος στην αρχή, στη Δυτική Ελλάδα, φθάνοντας -λόγω ανδρείας- να ονομαστεί Στρατηγός, τίτλο που έφερε μέχρι το θάνατό του.

Αποκορύφωση των αγώνων του αποτελεί η εξέγερση της Βόνιτσας, 4 Οκτωβρίου 1862, που έφερε τελικά την εκθρόνιση του βασιλιά Όθωνα.

Με την εκδήλωση της εξέγερσης, σχηματίστηκε Επαναστατική Επιτροπή, έγινε αρχηγός της και προχώρησε στο Αγρίνιο, όπου έμαθε ότι η Εξέγερση γενικεύτηκε σε όλη την Ελλάδα και ότι ο Όθων κηρύχτηκε έκπτωτος. 

Ο Γρίβας έφθασε στο Μεσολόγγι, έτοιμος να βαδίσει κατά της Αθήνας. 

Η προσωρινή Κυβέρνηση όμως, αγνόησε τον κυριότερο και πραγματικόν αρχηγό της Επανάστασης και έστειλε, μόνο μια αντιπροσωπεία στο Μεσολόγγι, στις 23 Οκτωβρίου 1862, για να του επιδώσει επίσημα το βαθμό του Στρατάρχη, αλλά όταν έφθασε στο Μεσολόγγι, η αντιπροσωπεία, τον βρήκαν ετοιμοθάνατο (είχαν φροντίσει να τον δηλητηριάσουν). 

Ευρισκόμενος λοιπόν, στο Μεσολόγγι το 1862, με δυο Συντάγματα Στρατιώτες κυρίως απ’ την Ακαρνανία αλλά και την Αιτωλία, τον φαρμάκωσαν, πριν έλθει στην Αθήνα να πολεμήσει και διώξει τους Βαυαρούς και τους εναπομείναντες αυλικούς και εγκαταστήσει δική του Κυβέρνηση. 

Η χρονιά αυτή, θεωρείται, η χρονική αφετηρία, που ο ανώνυμος λαϊκός Ξηρομερίτης Ακαρνάν, ποιητής-τραγουδιστής, έπλασε το τόσο παρεξηγημένο τραγούδι, το οποίο όχι μόνο δεν υμνεί την βασιλεία, αλλά αντιθέτως έχει έντονο αντιμοναρχικό χαρακτήρα μιας και ο κεντρικός του ήρωας είναι ο Θεόδωρος Γρίβας ο οποίος αγωνίστηκε με πάθος ενάντια στον Όθωνα και για την εκθρόνιση του.

Φύση ανυπότακτη και ασυγκράτητη ο Γρίβας, έμπλεξε σε πολιτικές διαμάχες και η δράση του, που χαρακτηρίζεται από την υπερβολή και το φανατισμό, συνδέεται και με κάποιες ωμότητες, όχι και λίγες. 

Το 1836 πολέμησε και συνέτριψε ένα Στρατιωτικό κίνημα στη Δυτ. Ελλάδα, που είχαν κάνει οι αδικημένοι απ’ το Βαυαρικό καθεστώς, Οπλαρχηγοί της Ακαρνανίας κυρίως, αλλά και της Αιτωλίας, όπως οι: Δήμο Τσέλιος, Γ. Μαλάμος, Ν. Ζέρβας, Ν. Στράτος, Ν. Δραγαμεστινός, Γ. Μπαϊρακτάρης, Γ. Γιολτάσης, Ν. Βασιλάκης, Φ. Κουσουρής, Δ. Παλιογιάννης, Γ. Φραγκογιάννης, Κ. Στουρνάρης, Γ. Κραβαρίτης κ.λ.π. οπλαρχηγοί. 

Από τότε και στο εξής, επειδή κατηγορήθηκε σφόδρα, έπνεε μένεα κατά του Όθωνος. 

Στο κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, υπέρ του Συνταγματικού Πολιτεύματος, ο Γρίβας έλαβε μέρος εναντίον του Όθωνος.

Η Αετομηλίτσα και ο Γράμμος - Ημερολόγιο 2013 Συλλόγου Αετομηλιτσιωτών Γράμμου ''Η Αετομηλίτσα''

Ένθετο Ημερολογίου 2013

Σύλλογος Αετομηλιτσιωτών Γράμμου 

''Η Αετομηλίτσα''

(Σεμέλης 54 - Θεσσαλονίκη - 

Τηλ. 2310 908259)

Η Αετομηλίτσα και ο Γράμμος

Μονοπάτια - διαδρομές - φύση του Γράμμου

Το φετινό ημερολόγιο των φορέων της Αετομηλίτσας καταγράφει τα μονοπάτια και τις διαδρομές του Γράμμου, ώστε οι νέοι του χωριού, οι ορειβάτες αλλά και όλοι οι επισκέπτες, εκτός από το χωριό, να έρθουν πιο κοντά στη φύση του Γράμμου, ο οποίος είναι ένα βουνό απείρου κάλλους και ομορφιάς.

Αετομηλίτσα - χωριό Γράμμος

Στο γειτονικό μας βλαχοχώρι Γράμμος (Γράμμουστα) φτάνει κάποιος περπατώντας μέσα από πανέμορφες και γυμνές από δέντρα τοποθεσίες (το παλιό μονοπάτι που συνέδεε τα δυο χωριά).

Αετομηλίτσα (βόρεια) - Σίτα - Κόχια - Κιάφα - χωριό Γράμμος

Διάρκεια περίπου 3,5 ώρες.

Αετομηλίτσα (βόρεια) - Σίτα - Χατζής - Πάτωμα - Στάνη Λάμπρου

αριστερά προς Γράμμο, δεξιά προς Λιανοτόπι, (διάρκεια 4 ώρες).

Από το Λιανοτόπι μπορείτε να κατευθυνθείτε αριστερά προς το χωριό Γράμμος και από εκεί πάλι στην Αετομηλίτσα (άλλες 4 ώρες).

Είναι ένα μονοπάτι με τις πιο πλούσιες εναλλαγές τοπίων. Από ομαλές διαβάσεις και πανέμορφα λιβάδια, πηγές και ρυάκια με γάργαρα νερά, μέχρι απόκρημνα και δύσβατα φαράγγια και παρθένα δάση με κάθε είδους δέντρα και άγρια ζώα.

Σεργιάνι στα μονοπάτια της φύσης με συνοδοιπόρο το δημοτικό τραγούδι

Του Κώστα Β Αναγνώστου

Φοιτητή Πολυτεχνικού Τμήματος Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών

Στο λυκαυγές της 2ης δεκαετίας του 21ου αιώνα, μιας εποχής που δίκαια έχει χαρακτηριστεί ως «η εποχή των τέλειων μέσων και των συγκεχυμένων σκοπών», παρατηρούμε πως καίριοι θεσμοί της κοινωνίας μας κλονίζονται συθέμελα. Καθημερινά, ερχόμαστε αντιμέτωποι με άσχημα φαινόμενα κοινωνικής αναλγησίας. Κομφορμισμός, Υλισμός, Εγωπαθής βίος, Ξενομανία, Παγκοσμιοποίηση, Ωχαδερφισμός, απομάκρυνση από την Φύση, τα Πατροπαράδοτα, τις Τέχνες, την Εκκλησία, το Δημοτικό Τραγούδι, συνθέτουν λίγο πολύ το πάζλ του σημερινού γίγνεσθαι. Σε αυτά τα πλαίσια, αν κάνουμε μια αναδρομή στο παρελθόν, θα διαπιστώσουμε πως δυο από τους παραπάνω τομείς σεργιανούν μαζί στο μονοπάτι του χρόνου. Αυτοί δεν είναι άλλοι από τη Φύση και το Δημοτικό Τραγούδι. Δύο οντότητες άρρηκτα συνδεδεμένες διαχρονικά, με την μία να προσδιορίζει την άλλη και τις δυο μαζί να ομορφαίνουν τον πολιτισμό και την καθημερινότητά μας. Όμως, ποιά η σημασία της κάθε μίας οντότητας για τον άνθρωπο και πως το «πάντρεμά» τους επηρεάζει τη ζωή μας;

Η Φύση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης υπόστασης, άρα και των στοιχείων που συνδέονται με αυτή. Κατ’ ουσίαν, πρόκειται για το υπερσύνολο δύο βασικών οντοτήτων. Της χλωρίδας και της πανίδας, που συνθέτουν το φυσικό περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιούμαστε, αποτελώντας έναν μικρό κρίκο αν θεωρήσουμε πως αυτό αποτελεί μια αέναη αλυσίδα.

Ιερόσυλοι καταστρέφουν την ελληνορθόδοξη κληρονομιά της Βορείου Ηπείρου

Η βίαιη αφαίρεση με πρωτόγονα μέσα τοιχογραφιών του 1554, του γνωστού εικονογράφου Ονούφριου, 

από τον ορθόδοξο ναό της Αγίας Παρασκευής στην περιοχή Γκίναρι του Ελμπασάν, προκάλεσε 

στην Αλβανία έναν νέο κύκλο 

ποικίλων αντιδράσεων.

Καθηγητές πανεπιστημίων, ερευνητές, αρχαιολόγοι, άνθρωποι των γραμμάτων και της τέχνης, υψώνουν τη φωνή τους για το συγκεκριμένο βανδαλισμό, ο οποίος έβαλε τέλος σε ένα ακόμα σπάνιο και ενιαίο πολιτιστικό μνημείο της ορθόδοξης κληρονομιάς στην Αλβανία.

Σήμερα το «Φόρουμ για την Προστασία της Ιστορικής Κληρονομιάς» στην Αλβανία οργανώνει συγκέντρωση διαμαρτυρίας μπροστά στο Υπουργείο Πολιτισμού της χώρας.

Ωστόσο, οι αντιδράσεις δεν αφορούν την θρησκευτική πτυχή του γεγονότος, αλλά απλώς την πολιτιστική πλευρά.

Το συμβάν έλαβε χώρα στις 30 Δεκεμβρίου 2012 και στις 4 Ιανουαρίου 2013. Παρά το γεγονός ότι η αστυνομία ενημερώθηκε εγκαίρως για την πρώτη κλοπή, οπότε οι κακοποιοί αφαίρεσαν πέντε κεφαλές αγίων, δεν έλαβε κανένα μέτρο. Οι δράστες επανήλθαν στις 4 Ιανουαρίου και αφαίρεσαν και άλλα τμήματα αγιογραφιών.

Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο διευθυντής της Θρησκευτικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, Γκεντιάν Στρατομπέρδα, είπε ότι οι κλοπές, οι βανδαλισμοί και οι βεβηλώσεις των ορθόδοξων ναών ποτέ δε σταμάτησαν. Τα δύο τελευταία χρόνια έγιναν κλοπές σε 20 ναούς και μοναστήρια, τα οποία αποτελούν ταυτόχρονα πρώτης τάξεως πολιτιστικά μνημεία. Έδωσε ταυτόχρονα και τις περιοχές των κλοπών που αφορούν τις Μητροπόλεις Βερατίου, Αργυροκάστρου και Κορυτσάς, δηλαδή το Νότο της σημερινής Αλβανίας.

Ο κ. Στραμπέρδα ανέφερε ακόμα ότι αφού οι κλεφτοσυμμορίες τελείωσαν τις... δουλειές με τις εικόνες, τα εικονοστάσια και τα υπόλοιπα φορητά αντικείμενα αξίας των ορθόδοξων ναών, τώρα καταπιάστηκαν με τις αγιογραφίες.

Οι κλοπές και οι παραβιάσεις των ιερών χώρων αποτελούν από μόνες τους βεβηλώσεις αυτών, αλλά σε πολλές περιπτώσεις, ή οι κλοπές συνοδεύτηκαν από επιπλέον πράξεις βεβήλωσης, ή πραγματοποιήθηκαν εσκεμμένα πράξεις βεβήλωσης, όπως στη Μοσχόπολη, την Απολλωνία, το Βεράτι και αλλού.

Κοπή Πίτας του Συλλόγου Βλάχων Προσοτσάνης

Την Κυριακή 6 Ιανουαρίου 2013 πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη κοπή πίτας από 

τον Σύλλογο Βλάχων Προσοτσάνης "Οι Γραμμουστιάνοι". 

Στις 12 το μεσημέρι αμέσως μετά των αγιασμό των υδάτων όλα τα μέλη καθώς και οι φίλοι του Συλλόγου συμμετείχαν στην όμορφη εκδήλωση που έγινε στην αίθουσα του συλλόγου με τον πρόεδρο του Συλλόγου κ. Πούλιο Θεόδωρο να κάνει ένα σύντομο απολογισμό της χρονιάς που έφυγε καθώς επίσης για τους στόχους της νέας χρονιάς. Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν ο βουλετής Δράμας της Ν.Δ. κ. Δημήτρης Κυριαζίδης, ο τέως βουλευτής Ανεξάρτητων Ελλήνων κ. Νικόλαος Σμολοκτός, ο Δήμαρχος Προσοτσάνης κ. Άγγελος Λύσσελης, οι τέως Δήμαρχοι κ. Φατράλης Βασίλης και Αθανασιάδης Θεόδωρος, ο περιφερειακός σύμβουλος κ. Μωϋσίδης Παναγιώτης, εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκπρόσωποι πολιτιστικών φορέων και αθλητικών σωματείων. Οι "τυχεροί" της χρονιάς παρέλαβαν από τον Σύλλογο αναμνηστικά δώρα.

Ευχές για το νέο έτος από τον Σύλλογο Μεγαλολιβαδιωτών Πάικου

Ο Σύλλογος Μεγαλολιβαδιωτών Πάικου εύχεται σε όλους τους Βλαχόφωνους Έλληνες και σε όλο τον κόσμο Καλή Χρονιά με υγεία πάνω από όλα. Παράλληλα, το νέο έτος να φέρει κάθε είδους ευτυχία και χαρά και να διώξει τις λύπες !!

Ο Σύλλογος μας πιστός στις παραδόσεις, στα ήθη και στα έθιμα των Βλάχων θα συνεχίσει το έργο του για την ανάδειξη του βλάχικου στοιχείου και θα ευχηθεί να τον ακολουθήσουν όλοι οι Σύλλογοι-Μέλη της ΠΟΠΣΒ με σκοπό την αποφυγή κάθε είδους προπαγάνδας και ανθελληνισμού...

Τι μούλτσι άνιι - Χρόνια πολλά !!!

Η Μουσική γεωγραφία της Βλαχόφωνης Ρωμιοσύνης - Λ.Σ.Βλάχων Βόλου, Ημερολόγιο 2013

Εκδόθηκε το συλλεκτικό ημερολόγιο 2013 του Λαογραφικού Συλλόγου Βλάχων Βόλου που περιλαμβάνει 12 μοναδικές σελίδες αφιερωμένες στη μουσική παράδοση της Βλαχόφωνης Ρωμιοσύνης και σε παραδοσιακούς μουσικούς 

και τραγουδιστές, ως φόρο τιμής 

για την πολύτιμη συνεισφορά τους, 

καθώς και cd με σπάνιες 

αυθεντικές ηχογραφήσεις με τίτλο 

''Αρμάνοι, Παραδοσιακοί 

Οργανοπαίχτες και Τραγουδιστές''.

Για να προμηθευτείτε το Ημερολόγιο 2013  επικοινωνήστε με τον  

Λαογραφικό Σύλλογο Βλάχων Βόλου

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΛΑΧΩΝ ΒΟΛΟΥ - Ένθετο Ημερολογίου 2013

Η Μουσική γεωγραφία της Βλαχόφωνης Ρωμιοσύνης

Η περιοχή του Μετσόβου είναι, όπως φαίνεται, «το σημαντικότερο κέντρο της βλαχοφωνίας στα Βαλκάνια», κυρίως για το λόγο ότι εκεί τα πολιτικά προβλήματα δεν έλαβαν μεγάλη έκταση. Μετσοβίτης ήταν ο τραγουδιστής Δημοσθένης Τσιτσιμήτσος ή Μπλάνας, ο οποίος μάλλον είναι ο πρώτος που δισκογραφεί βλαχόφωνα τραγούδια σε δίσκους γραμμοφώνου τη δεκαετία του '30. Η μουσική παράδοση του Μετσόβου εκπροσωπήθηκε και εκπροσωπείται κυρίως από την οικογένεια των Μπααίων, με κυριότερους τον αείμνηστο Αυγερινό (κλαρίνο), τον Στέργιο (φωνή) και τον Τάκη ή Γιασιά (τραγούδι, βιολί). Σπουδαίος μουσικός, και ίσως ακόμη κοντύτερα στην παλαιά παράδοση, είναι ο Στέργιος Μάσιος (κλαρίνο). Τέσσερις δίσκοι ακτίνας εκδόθηκαν πριν από περίπου μια δεκαετία από το δήμο Μετσόβου. και την τρικαλινή φωνογραφική εταιρεία Ηχογέννηση. Πριν από αυτούς υπάρχει μια αλυσίδα από κασέτες της Ηχογέννησης, κυρίως ανώνυμες συλλογές με «βλάχικα τραγούδια του Μετσόβου». Πολλές παρουσιάζουν τεράστιο ενδιαφέρον, καθώς καλύπτουν μια χρονική περίοδο για την οποία η γνώση μας είναι ελλιπέστατη. Στη γειτονική Μηλιά, ο Μιχάλης Μαγειρίας, σήμερα Πρόεδρος της Π.Ο.Π.Σ.Β. και επικεφαλής του τοπικού πολιτιστικού συλλόγου, εξέδωσε ένα ωραιότατο τετραπλό δίσκο με καταγραφές βλαχόφωνων τραγουδιών.

Νοτιότερα του Μετσόβου συναντά κανείς άλλες δύο εστίες βλάχικης μουσικής παράδοσης. Η μια είναι τα χωριά στα Τζουμέρκα, όπως το Συρράκο, οι Καλαρρύτες, το Βαθύπεδο, το Παλαιοχώρι. Εδώ ιδιαίτερη αναφορά χρειάζεται η οικογένεια των Γεροδημαίων, με κυριότερους τον Γιάννη (τραγούδι), τον Γιώργο (κλαρίνο) και τον Νίκο (βιολί), για τους οποίους κυκλοφόρησε πρόσφατα ο τριπλός δίσκος Στον Πλάτανο Στη Γκούρα (Πνευματικό Κέντρο Κοινότητας Συρράκου, 2004). Σ' αυτούς πρέπει να προστεθεί ο πολύ νεότερος Πέτρος Μόκκας (τραγούδι, κλαρίνο). Άλλος ένας δίσκος από το Συρράκο είχε κυκλοφορήσει το 2001 από τη Διεθνή Οργάνωση Λαϊκής Τέχνης. 

Το Ημερολόγιο 2013 του ΠΟΞ είναι αφιερωμένο στα Τοπωνύμια του Ξηρολιβάδου

Γραμμένο Ξηρολίβαδο, ζωγραφισμένο, γραφικό τοπίο με μοναδικό ανάγλυφο, 

τόσο του ίδιου του χωριού όσο και 

του φυσικού του περιβάλλοντος.

Χτισμένο στη νότια πλαγιά του υψώματος, και κάτω από τη σκέπη του προστάτη του Προφήτη Ηλία, μοιάζει με μονοκοντυλιά. Κορνίζα έχει τα γύρω βουνά, που, άλλα καταπράσινα κι άλλα πετρωτά, περιζώνουν την πάντεα/ πεδιάδα, μοναδικό οροπέδιο στα 1.100 μ. υψόμετρο, όπου η Μπάρα φαντάζει με την πανσέληνο μαγικός καθρέφτης.

‘Τα τοπωνύμια έχουν χαρακτηριστεί ως επιγραφές σκαλισμένες πάνω στο έδαφος’

Τα τοπωνύμια  γενικά δεν είναι τυχαίες, συμβατικές ονομασίες. Πολλά από αυτά περιγράφουν τον τόπο, όπου αναφέρονται. Σε μερικές περιπτώσεις η τοποθεσία χαρακτηρίζεται από φυτά που ευδοκιμούν εκεί (βότανα, θάμνοι, δέντρα). Σε άλλες, πάλι, περιπτώσεις τα τοπωνύμια είναι σχετικά με ανθρώπινες δραστηριότητες: εκκλησίες, μαντριά, ασβεσταριά κ.τ.λ.. Ιστορικά, επίσης, γεγονότα  που συνδέονται με πρόσωπα και συμβάντα, κυρίως σκοτωμοί, λημέρια κλεφτών κ.τ.ό. όλα αποτυπώνονται στα τοπωνύμια και τα καθιστούν δελτία ιστορικού αρχείου. Έτσι, για παράδειγμα, το ιστορικό καλντερίμι (λιθόστρωτο υπόλειμμα της Βασιλικής Οδού του Φιλίππου, λίγο πριν από την είσοδο του χωριού-μας) ανακαλεί στη μνήμη Μακεδόνες σαρισσοφόρους, Ρωμαίους λεγεωνάριους, Βυζαντινούς, Οθωμανούς, Ρωμιούς εμπόρους και κιρατζήδες, δένοντας διαχρονικά το σημερινό Ξηρολίβαδο με το παρελθόν του.

Εκτός από τις παραπάνω κατηγορίες τοπωνυμίων, καθώς και άλλες που παραλείψαμε, έχουμε και τοπωνύμια με ανθρωπομορφικό χαρακτήρα.

Η τάση από όρους του ανθρωπίνου σώματος να σηματοδοτούνται γεωφραφικά  σημεία είναι μεταφορική, καθώς η σημασιολογική τούτη μεταβολή βασίζεται στην ομοιότητα των δυο εννοιών, του ανθρωπίνου σώματος και του γεωγραφικού στοιχείου. Έτσι, ακούμε τις μεταφορικές χρήσεις: η ράχη του βουνού, οι πρόποδες του βουνού, το φρύδι του βουνού, ο αυχένας (σβέρκος) του βουνού, το μάτι (για πηγή), το κεφαλόβρυσο κ.τ.λ. 

Στον χώρο της βλάχικης-αρμάνικης θα αναφέρω λίγα μόνο παραδείγματα, και μάλιστα συγκεκριμένα: 

Τα πρωτοχρονιάτικα «Μπαμπαλιούρια» στο Λιβάδι Ελασσόνας

Στο Λιβάδι Ελασσόνας, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς τα παιδιά βγαίνουν στους δρόμους τραγουδώντας τα Αγιοβασιλιάτικα κάλαντα και φωνάζοντας "Σουρβάσο". Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς ο επισκέπτης μπορεί να δει στο δρόμο τα "Μπαμπαλιούρια".

Τα "Μπαμπαλιούρια" είναι ένα Πρωτοχρονιάτικο έθιμο, που έχει τις ρίζες του στη Διονυσιακή λατρεία και αναβιώνει και στις μέρες μας. Η στολή τους αποτελείται από το "σαλβάρι", ένα μάλλινο άσπρο παντελόνι, το οποίο στερεώνουν στη μέση με μια μάλλινη άσπρη ζώνη. Το πουκάμισο που φορούν από πάνω είναι συνήθως άσπρο με φαρδιά μανίκια σαν εκείνο των τσολιάδων. Στα πόδια φορούν άσπρες καλτσοδέτες και τσαρούχια.

Στη μέση φορούν ένα χοντρό μάλλινο ύφασμα, διπλωμένο πολλές φορές, όπου επάνω δένουν τα μεγάλα και βαριά κουδούνια. Στο κεφάλι φορούν ειδική μάσκα, από προβιά ζώου, τη λεγόμενη "φουλίνα". Η μάσκα αυτή είναι άσπρη ή μαύρη και έχει τρία ανοίγματα, δύο στα μάτια και ένα στο στόμα. Στα χέρια κρατούν ένα ξύλινο κυρτό σπαθί που συμπληρώνει τη φορεσιά του κάθε "Μπαμπαλιούρη".

Έτοιμα πλέον τα "Μπαμπαλιούρια" περιμένουν να τελειώσει η Θεία Λειτουργία για να ξεχυθούν στους δρόμους. Μαζί τους είναι πάντα ο "αδελφογύρτης" ο οποίος κρατάει έναν κουμπαρά και μαζεύει τα χρήματα που προσφέρει ο κόσμος. Πριν ακόμη τελειώσει η Πρωτοχρονιάτικη Θεία Λειτουργία οι "Μπαμπαλιούρηδες" έχουν πάρει θέση έξω από τις τρεις ενορίες του χωριού. Βγαίνοντας ο κόσμος από την εκκλησία τους συναντά και αιφνιδιάζεται αφού περνούν το σπαθί στη μέση τους και δεν αφήνουν κανέναν να περάσει αν δεν βάλει χρήματα επάνω σ' αυτό.