Ιπποκράτης Τσολέκας ή Vladan Djordjevic

Ο Ιπποκράτης Τσολέκας ή, όπως είναι γνωστός, Βλάνταν Τζόρτζεβιτς (σερβ. Владан Ђорђевић) ήταν Σέρβος, ελληνικής καταγωγής[1], ιατρός, ακαδημαϊκός, πολιτικός, διπλωμάτης και λόγιος που έγραψε τα έργα του στα σερβικά, ελληνικά και γερμανικά. Είχε διετελέσει πρωθυπουργός, υπουργός, πρέσβης του Σερβικού πριγκιπάτου και δήμαρχος.

Γεννήθηκε το 1844 στο Βελιγράδι από οικογένεια βλαχόφωνων Ελλήνων (Grčko-cincari) της διασποράς[2],[3]. Ο πατέρας του, Γεώργιος (αναφέρεται κι ως Τζόρτζε Τζόρτζεβιτς[4]), ήταν στρατιωτικός φαρμακοποιός και η οικογένειά του προέρχονταν από την Φούρκα της Ηπείρου[5]. Ο παππούς του Ιπποκράτη, Δημήτριος Τσολέκας, γύρω στα 1820-22, για να γλιτώσει από τους διωγμούς του Αλή πασά κατέφυγε στο Μοναστήρι κι από εκεί στο Βελιγράδι. Η μητέρα του Μαρία Λέκκου, ήταν αδερφή ενός πλούσιου εμπόρου από την Κλεισούρα της Καστοριάς, του Θωμά Μ. Λέκκου (Toma M. Lekο), που είχε μετοικήσει στη Σερβία τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αι[6].  

Οι γονείς του, μετά από κάποιες αποτυχίες, κατάφεραν να αποκτήσουν δυο παιδιά. Στον γιο τους, που έδωσαν το αρχαίο ελληνικό όνομα Ιπποκράτης, έδειξαν μεγάλη φροντίδα. Έπειτα απέκτησαν και μια κόρη αλλά η μητέρα τους λόγω κάποιου προβλήματος υγείας πέθανε όταν ο Ιπποκράτης ήταν έξι-επτά ετών και έπειτα ανέλαβε η γιαγιά τους την ανατροφή των παιδιών. Ανατράφηκε με στοργή και αγάπη από την γιαγιά του, όπως αναφέρει γραπτώς ο ίδιος, και την αποκαλούσε, στα ελληνικά, μάνα.[7]

Το 1852 ξεκίνησε την εκπαίδευση του σε ελληνικό σχολείο στο Βελιγράδι[8]. Γνωρίζοντας από μικρός την ελληνική γλώσσα σπούδασε ιατρική στην Αθήνα κι έπειτα στην Βιέννη. Τελειώνοντας τις σπουδές του, άσκησε την ιατρική ως στρατιωτικός γιατρός κι έπειτα ως γιατρός της αυλής όπου συνδέθηκε στενά με την βασιλική οικογένεια. Το 1872 αναφέρεται από τα ιδρυτικά μέλη του Ιατρικού συλλόγου Σερβίας.

Το 1844 εκλέχτηκε δήμαρχος Βελιγραδίου και προσπάθησε να ηλεκτροδοτήσει την πόλη από τον ποταμό Σαύο χωρίς να προχωρήσουν τα σχέδια του. Το 1887 διορίσθηκε υπουργός Παιδείας και το 1888 υπουργός εθνικής οικονομίας, το 1891-1893 ήταν πρέσβης στην Αθήνα όπου μετέφρασε και δύο έργα του Λ. Λαζάρεβιτς στα ελληνικά. Το 1894 διορίσθηκε πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη και παρέμεινε εκεί έως το 1897. Στη συνέχεια, επέστρεψε στο Βελιγράδι επειδή είχε λάβει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Ανέλαβε πρωθυπουργός και υπουργός εξωτερικών από τις 11 Οκτωβρίου 1897 έως τις 12 Ιουλίου 1900 όπου παραιτήθηκε.
Μετά την παραίτηση του αποσύρθηκε από την πολιτική και την Σερβία και έμεινε στο Μπάντεν λίγο έξω από την Βιέννη για ν' αχοληθεί με την συγγραφή. Στην Αυστρία έγραφε στο Σερβικό περιοδικό "Πατρίς". Στο Μπάντεν έμεινε μέχρι τον θάνατο του το 1930 σε ηλικία 86 ετών.[9]

Ο Βλάνταν Τζόρτζεβιτς, κατά την περίοδο που διετέλεσε πρέσβης στην Αθήνα, μαγεύτηκε με τις προκλήσεις της ελληνικής πρωτεύουσας, με τα Πανεπιστήμια και τις Βιβλιοθήκες της, τις μεγάλες πλατείες, τους δρόμους, τα παλάτια και τα ξενοδοχεία, τα θερινά θέατρα, την Ακρόπολη κτλ. Κατά τη διάρκεια της διαμονής του δημιούργησε επαφές με ελληνικές προσωπικότητες και κατόρθωσε να εισέλθει στους ανώτερους πολιτιστικούς και πολιτικούς κύκλους της Ελλάδας. Οι αναφορές του προς τη Σερβική κυβέρνηση περιέχουν σύντομες κριτικές για τα ελληνικά εσωτερικά, οικονομικά, πολιτικά και πολιτιστικά ζητήματα, τα οποία καταγράφει μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια και διάλογο.

Στη πραγματεία του ''Η Ελληνική και Σερβική Εκπαίδευση'', εκδοθείσα το 1896 στο Βελιγράδι, έγραψε:

«Προσπαθώντας, από την επίσημη αυτή θέση, να ενισχύσω τις φιλικές σχέσεις ανάμεσα στα κράτη μας, αγαπώντας πραγματικά και τη Σερβία και την Ελλάδα, μελέτησα την ιστορία των σχέσεων μεταξύ του Σερβικού και του Ελληνικού λαού, σχέσεις που διαρκούν από τότε που ο λαός μας κατοίκησε στις περιοχές στις οποίες ζει σήμερα, από την εποχή του Βυζαντινού Αυτοκράτωρος Ηράκλειου μέχρι σήμερα. Κατά τη διάρκεια αυτών των μακραίωνων σχέσεων, βρήκα πολλή φιλία όπως και έριδες, βρήκα πολλές ευεργετικές πολιτιστικές επιδράσεις του ενός λαού στον άλλο, όπως και κάποιες λίγες ζημιογόνες, βρήκα πολλά λαμπερά, όπως και πολλά θλιβερά γεγονότα, βρήκα αιώνες καταστροφής, συγγενικής αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας (κάτω από δύσκολες περιστάσεις), προσπάθειες εξίσου αξιέπαινες για πολιτική και πολιτιστική ανάσταση αμφοτέρων των λαών, μέχρι και τον αγώνα τους για να αποκτήσουν τα σημερινά τους εθνικά κράτη, στα οποία τόσο οι αρετές όσο και τα ελαττώματα είναι σχεδόν πανομοιότυπα, μέχρι τον ξεσηκωμό τους με τις κατάλληλες ζυμώσεις στα σύγχρονα ιδανικά περί μέλλοντoς».[10]

Παραπομπές
[1] dic.academic.ru

[2] Στέφανος Ν. Σωτηρίου, Οι Βλαχόφωνοι του Ευρωπαϊκού και Βαλκανικού χώρου, Πελασγός 1998.
[3] academica.rs, σελ.30-παρ. 47.
[4] wikipedia, Leko
[5] Радоје Чоловић Академик др Владан Ђорђевић (1844–1930), rastko.rs
[6] srpskaenciklopedija.org, Владан Ђорђевић

[7] novosti.rs
[8] Ν. Ι. Μέρτζος, Η Βλαχόφωνη Ρωμιοσύνη, σελ. 20, βλ. εδώ.

[9] Βλάνταν Τζόρτζεβιτς
[10] academica.rs, σελ. 30.

Παπαστεργίου Δέσποινα
Vlahofonoi@gmail.com