Δευτέρα 1 Νοεμβρίου 2010

Ελληνόφωνα Τραγούδια των Βλάχων Βέροιας



 Όπως επισημάναμε σε προηγούμενο σημείωμά μας, από την έρευνα που κάναμε, αλλά και από την ίδια μας εμπειρία, τα πλείστα των τραγουδιών των Βλάχων είναι στην ελληνική γλώσσα (με ελληνικούς ρυθμούς) και ελάχιστα είναι στο βλαχικό γλωσσικό ιδίωμα. 
  Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στην Βέροια. Και πώς να μην είναι άλλωστε, αφού το μουσικοχορευτικό ύφος των Βλάχων αποτελεί μέρος του αντιστοίχου ηπειρωτικού, με αρχαιοελληνικό υπόβαθρο και μάλιστα γνησιότατο (αργό, ραψωδιακό ύφος με ρυθμούς της αρχαίας προσωδιακής ποίησης - συνδυασμοί δακτύλων 4/4, ιάμβων 3/4, παιόνων 5/4 - με απλά λόγια οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν τα ποιήματά τους τραγουδιστά και με ρυθμούς που βλέπουμε περισσότερο τώρα στην Ήπειρο). 
  Όταν μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέμων στον μεσοπόλεμο έφυγαν αρκετοί Βλάχοι στην Ρουμανία και εγκαταστάθηκαν στην Δοβρουτσά (για πολιτικούς λόγους μετά την συνθήκη του Βουκουρεστίου) ο Ρουμάνος λαογράφος Paunesku αιφνιδιάστηκε, όταν, ζητώντας από τις γυναίκες να τραγουδήσουν βλάχικα, άκουσε γνήσιο ελληνικό τραγούδι! (οι Αρωμούνοι τόμος Β G.Weigand -προλεγόμενα Α. Λαζάρου σελ. 14)
   Παρά λοιπόν το γεγονός ότι, ιδιαίτερα η περιοχή μας, όπως είναι γνωστόν, υπέστη την ρουμάνικη προπαγάνδα από τα τέλη του 19ου αιώνα και αναγκάστηκε στην διατήρηση των ρουμάνικων σχολείων (κάποιοι τα έλεγαν βλάχικα !!Weigand) μέχρι και την έναρξη του 2ου παγκοσμίου πολέμου και στην συναφή ρουμάνικη επίδραση στη γλώσσα, στα τραγούδια , στα ποιήματα κλπ, εν τούτοις οι Βλάχοι μας στην συντριπτική τους πλειοψηφία, διατήρησαν τα πλείστα των τραγουδιών τους στα ελληνικά.
  Αυτό αποδεικνύεται από την έρευνα που κάναμε, αλλά και από την βιβλιογραφία. Η Ελένη Κουτσογιανοπούλου-Ψωμά, πριν 72 περίπου χρόνια, συγκέντρωσε πάρα πολλά τραγούδια της Βέροιας και της ευρύτερης περιοχής της Ημαθίας, μεταξύ των οποίων παρά πολλά ήταν τραγούδια υπαγορευμένα από Βλάχες γυναίκες. Παρακάτω παραθέτουμε μόνο 74 (διότι δεν έχουμε αρκετό χώρο για την αναφορά όλων). Ο Βεργιώτης αναγνώστης δεν έχει παρά να διαβάσει, τους ελληνικούς τίτλους των τραγουδιών, τα ονόματα και τις ηλικίες των γυναικών για να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα :

Η Αντώνινα : Βέροια, Δημ.Γιαννημάρη, 1939, ετών 62
Τραγούδησι κλιφτόϊπουλο : Βέροια, Δημ.Γιαννημάρη, 1939, ετών 62
Κάτου ‘ς της Λάρ’σας τα τσιαρσιά : Βέροια, Δημ.Γιαννημάρη, 1941, ετών 64
Σηκώνουμι πουλύ προυί : Βέροια, Δημ.Γιαννημάρη, 1939, ετών 62
Τρία πουλάκια κάθουνταν : Βέροια, Δημ.Γιαννημάρη, 1941, ετών 64
Μάνα κρατούσιν του κηρί : Βέροια, Δημ.Γιαννημάρη, 1941, ετών 64
Τα τέσσιρα τα πέντι : Βέροια, Μαρ.Μπαζάκα, 1939, ετών 56
Τρία σαϊνια κάθουνταν : Βέροια, Μαρ.Μπαζάκα, 1939, ετών 56
Μας ήρθε η άνοιξη πικρή : Βέροια, Μαρ.Μπαζάκα, 1939, ετών 56
Του μάθατι τι γένιτι : Βέροια, Μαρ.Μπαζάκα, 1939, ετών 56
Μι γέλασαν μαύρα-ι-πουλιά : Βέροια, Μαρ.Μπαζάκα, 1939, ετών 56
Η Βλάχα : Βέροια, Μαρ.Μπαζάκα, 1939, ετών 56
Κλάψις μι μάναμ κλάψις μι : Βέροια, Μαρ.Μπαζάκα, 1939, ετών 56
Μια μάνα κακιά μάνα : Βέροια, Μαρ.Μπαζάκα, 1939, ετών 56
Δεν μπουρώ μάναμ’ δεν μπουρώ : Βέροια, Μαρ.Μπαζάκα, 1939, ετών 56
Μας νύχτουσιν μας βράδυασιν : Βέροια, Μαρ.Μπαζάκα, 1939, ετών 56
Μπρε Μανώλη μ’ : Βέροια, Μαρ.Μπαζάκα, 1939, ετών 56
Κόρη μι τα ξανθά μαλλιά : Βέροια, Μαρ.Μπαζάκα, 1939, ετών 56
Καλά ήσαν Λούκα μες τάϊ βουνά : Βέροια, Σ.Πατσιαβούρα, 1938, ετών 75
Το μάθαταν τι έγινιν : Βέροια, Σ.Πατσιαβούρα, 1938, ετών 75
Ν’αντίκρυ απού του Γαλατά : Βέροια, Σ.Πατσιαβούρα, 1938, ετών 75
Τρεις περδικούλις κάθουνταν : Βέροια, Σ.Πατσιαβούρα, 1938, ετών 75
Νου χάρους κι η ξινιτιά : Βέροια, Σ.Πατσιαβούρα, 1938, ετών 75
Κοίτιτι η Πλιάτσ’κας : Βέροια, Σ.Πατσιαβούρα, 1938, ετών 75
Μεσ’του γυαλιένιου τουν ουντά : Βέροια, Σ.Πατσιαβούρα, 1938, ετών 75
Δε σούλιγα ιγώ Ρήγα : Βέροια, Σ.Πατσιαβούρα, 1938, ετών 75
Το καρβάν’του Μπαντραλέξη : Βέροια, Αν.Πατσιαβούρα, 1938, ετών 27
Μάνα πόχει έναν γιό : Βέροια, Σουλτ.Αδαμίχου, 1939, ετών 47
Ένα πουλάκι ξέβγινιν : Βέροια, Αν.Αδαμίχου, 1939, ετών22 
Μάνα κι γιός ιμάλωναν : Βέροια, Σουλτ.Αδαμίχου, 1938, ετών 47
Ανάμισα σι δυο-ϊ-βουνά : Βέροια, Σουλτ.Αδαμίχου, 1938, ετών 47
Ιψές προψές ιδιάβινα : Βέροια, Σουλ.Καραγιώργη, 1938, ετών75
Κίνησαν τα καράβια : Βέροια, Σουλ.Καραγιώργη, 1938, ετών 75 
Τρεις χρόνους ιπιδεύτικα : Βέροια Μαρ.Καραγιώργη, 1939, ετών35
Εκίνησαν οι έμορφις : Βέροια, Μ.Καραγεωργίου, 1939, ετών 35
Της Αρσίνας του κουρίτσι : Βέροια, Μ.Καραγεωργίου, 1939, ετών 35
Βολιούμαι μια βολιούμαι δυό : Βέροια, Σ.Καραγεωργίου1938, ετών68
Τα παλικάργια της Μουργιάς : Βέροια, Σουλτ.Αδαμίχου, 1938, ετών 47 
Τριανταφυλλιές μην ανοίξιτε : Βέροια, Σουλτ.Αδαμίχου, 1938, ετών 47 
Ιψές ν είχα καλή καρδιά : Βέροια, Σουλτ.Αδαμίχου, 1938, ετών 47
Μας χάραξ η Ανατουλή : Βέροια, Σουλτ.Αδαμίχου, 1938, ετών 47
Πανάθιμα τα Γιάννινα : Βέροια, Δεσπ.Κυρίτση, 1939, ετών 48
Μια κορ’απ’την Ανατουλή : Βέροια, Δεσπ.Κυρίτση, 1939, ετών 48
Σαράντα πέντι Κυργιακές : Βέροια, Δεσπ.Κυρίτση, 1939, ετών 48
Ανάμεσα σε δυό-ι-βουνά : Βέροια, Δεσπ.Κυρίτση, 1939, ετών 48
Η Μάρου ειν’ απ’την Μουρά : Βέροια, Δεσπ.Κυρίτση, 1939, ετών 48
Άσπρη είσι ισύ καλή μου : Βέροια, Δεσπ.Κυρίτση, 1939, ετών 48
Μπαίνου σι πιριβόλι : Βέροια, Δεσπ.Κυρίτση, 1939, ετών 48
Τ’ακούς μαυρουβιρούδα μου : Βέροια, Δεσπ.Κυρίτση, 1939, ετών 48
Η Μαργιουλή : Βέροια, Δεσπ.Κυρίτση, 1939, ετών 48
Κάτου στην Ανατολή : Βέροια, Δεσπ.Κυρίτση, 1939, ετών 39
Τρεις πιρδικούλις ξέβγιναν : Βέροια, Δεσπ.Κυρίτση, 1939, ετών 48
Μπήκαν τα γίδια στο μαντρί : Βέροια, Δεσπ.Κυρίτση, 1939, ετών 48
Τώρα Μαϊά τώρα δρουσιά : Βέροια, Χρ.Κουτόβα, 1939, ετών 59
Σήμερα έχουμι κιρόν : Βέροια, Μαρ.Κουτόβα, 1939, ετών 56
Ένας άγουρους : Βέροια, Μαρ.Κουτόβα, 1939, ετών 56
Πίνισές μι μαύρη γλώσσα : Βέροια, Αικ.Κουτόβα, 1939, ετών 39
Σ’όλουν του κόσμου : Βέροια, Αικ.Κουτόβα, 1939, ετών 39
Πουλάκι μου λιφαντινό : Βέροια, Χρ.Κουτόβα, 1939, ετών 59
Σαράντα πέντι λιμουνιές : Βέροια, Χρ.Κουτόβα, 1939, ετών 59
Πιρνώ απ’την άκρη απ’το γιαλό : Βέροια, Χρ.Κουτόβα, 1939, ετών 59
Μια ψηλή μελαχροινή : Βέροια, Χρ.Κουτόβα, 1939, ετών 59
Πάνουν οι άσπρις για νιρό : Βέροια, Αικ.Ψωμά, 1939, ετών 58
Η Ελυμπους κι Κίσσαβους : Βέροια, Αικ.Ψωμά, 1939, ετών 58
Χριστούγεννα : Βέροια, Αικ.Ψωμά, 1939, ετών 58
Αϊντις πιδιά να φύγουμι : Βέροια, Αικ.Ψωμά, 1939, ετών 58
Η Ελυμπους κ’η Κίσσαβους : Βέροια, Αικ.Ψωμά, 1939, ετών 58
Ένας μικρός μικρούτσικος : Βέροια, Μαρ.Κοντοκώστα, 1938, ετών 56
Τ’Αη Βασιλιού : Βέροια, Μαρ.Κοντοκώστα, 1938, ετών 56
Η Τρικαλινή : Βέροια, Βερ.Γκόσκινου, 1938, ετών 26
Ν’αυτά τα μάτια Δήμο μου : Βέροια, Ανρ.Καραγιάννη, 1939, ετών 34
Παίρνου του δριπανάκι μου : Βέροια, Σουρ.Καραγιάννη, 1939, ετών 34
Μπίτι κουρίτσια στου χουρό : Βέροια, Σουρ.Καραγιάννη, 1939, ετών 34
Και άλλα πολλά...


(πηγή: ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΒΕΡΟΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΧΗΣ, Ελένη Κουτσουγιαννοπούλου-Ψωμά, Έκδοση Τουριστικού Ομίλου Βέροιας, 1982)

                                                                                              Γιάννης Τσιαμήτρος
                                                                                           εκπ/κός-χοροδιδάσκαλος




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.