Δευτέρα 30 Ιουνίου 2014

Ην, εστί και έσεται


Αρχή εκπληρώσεως στη (δυνητική) υπόσχεση για χωριστά σημειώματα, σχετικά με την προσάρτηση της Θεσσαλίας το 1881 και την προσπάθεια της Ρουμανίας να οικειοποιηθεί τους βλαχόφωνους Ελληνες. Το πρώτο ας είναι αφιερωμένο στα ίδια τα θύματα της ρουμανικής... «γενεαλογικής στοργής», που είχε πάρει τότε μορφή συνδυασμένης πίεσης, στην οποία συνέπραξαν Ρουμανία, Αυστρουγγαρία, Γαλλία με τους Λαζαριστές του Μοναστηρίου, Βατικανό και Τουρκία με τους τζαντερμάδες της!
Στόχος, να πεισθούν (πιεσθούν) οι Βλάχοι της Θεσσαλίας και της Ηπείρου και να αντιταχθούν στην ένωση με την Ελλάδα. Τότε η οροθετική γραμμή χώρισε τα χειμαδιά του κάμπου από τα ποιμενικά βλαχοχώρια της Πίνδου και πέρασε ανάμεσα από τα δίδυμα βλαχοχώρια Καλαρρύτες και Συρράκο.
Η ελληνική γραφειοκρατία είχε κάνει το θαύμα της και κράτησε για τρεις μέρες στη μεθόριο τα κοπάδια που κατέβαιναν για τα χειμαδιά. Οργίασε στην Ευρώπη η ρουμανική προπαγάνδα. Αλλά οι βλαχόφωνοι Ελληνες αντιστάθηκαν. Από τη σπουδαία εργασία της Ελευθερίας Νικολαΐδου «Η ρουμανική προπαγάνδα στο βιλαέτι των Ιωαννίνων» βλέπουμε τι έγραψε τότε η «Ανεξαρτησία» της Λάρισας για το γεγονός:
«Και ποίους άνδρας, ποίας γυναίκας και ποία βρέφη (εταλαιπώρησαν); Τους Βλάχους της Ηπείρου. Τον λαόν εκείνον προς ον η τε Αυστρία και Ιταλία προσβλέπει μετά μειδιάματος, η δε Ρωμουνία εκτός της γενεαλογικής στοργής προσφέρει και υλικάς αμοιβάς και πακτωλόν χρυσού ίνα κηρυχθώσιν ομαίμονες και ομόφυλοι. Προς πάντα δε ταύτα αποστρέψας το πρόσωπον ο γενναίος ούτος λαός, συνηθροίσθη κατά χιλιάδας εν Καλαρρύταις και τω πολυκλαύστω Συρράκω και εθρήνησε γοερώς τον οδυνηρότατον από της Ελλάδος χωρισμόν (του Συρράκου) και διεκήρυξεν, ότι ην, εστί και έσεται Ελλην και ότι ουδενός φεισθήσεται ίνα επιτύχη την μετά της Ελλάδος ένωσιν».

Ην, εστί και έσεται. Τίποτα άλλο.

Τετάρτη 25 Ιουνίου 2014

Οι ''Γραμμουστιάνοι'' της Προσοτσάνης στο Παπά Τσαϊρ


Την Κυριακή 22 Ιουνίου το πρωϊ πραγματοποιήθηκε ημερήσια εκδρομή στο ιστορικό χωριό για τους βλάχους της Προσοτσάνης, Παπά Τσαϊρ, που σημαίνει το Λιβάδι του Παπά που σήμερα ανήκει στον Δήμο Gotse Delchev και ονομάζεται Popovi Livadi σε υψόμετρο περίπου 1400 μ στο όρος Pirin.

Το 1913 το χωριό Παπά Τσαϊρ λεηλατήθηκε απο τους Βούλγαρους με αποτέλεσμα οι βλάχοι της περιοχής, όσοι επέζησαν, με την βοήθεια του Ελληνικού στρατού μεταφέρθηκαν σε περιοχές τις Δράμας και των Σερρών. Από την καταστροφή βέβαια δεν γλύτωσε η εκκλησία Πέτρου και Παύλου.

Το 2002 ξεκίνησε η προσπάθεια αναστήλωσης της εκκλησίας από τον Σύλλογο Βλάχων Προσοτσάνης “Οι Γραμμουστιάνοι” με πρωτεργάτη τον αείμνηστο Δήμαρχο Προσοτσάνης Γεώργιο Μακρή ο οποίος ενίσχυσε οικονομικά τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Γκότσε Ντέλτσεφ κ.κ. Ναθαναήλ. Οι εργασίες ξεκίνησαν. Aργότερα η εκκλησία εντάχθηκε σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα interreg και σήμερα βρίσκεται σχεδόν στο τέλος.

Στην εκδήλωση πραγματοποιήθηκε αρτοκλασία στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας παρουσία του Μητροπολίτη Gotse Delcev κ.κ. Σεραφείμ και ακολούθησε παραδοσιακό βλάχικο γλέντι. 
Ο Σύλλογος δώρισε στον Μητροπολίτη το Ιερό Ευαγγέλιο για την εκκλησία, το οποίο ήταν προσφορά της οικογενείας Ευθυμίου και Ευαγγελίας Καφαδάρη, με καταγωγή από το Παπά Τσαϊρ.

Την εκδήλωση τίμησαν ο Δήμαρχος του Gotse Delchev κ. Vladimir Moskov, ο Δήμαρχος Προσοτσάνης κ. Άγγελος Λύσσελης, ο πρώην Δήμαρχος Προσοτσάνης κ. Γαϊτάνης Περικλής, δημοτικοί και περιφερειακοί σύμβουλοι, η Πρόεδρος του συλλόγου Παραπληγικών Ν. Δράμας κα Κατσιγιάννη Αγλαϊα και πλήθος κόσμου.

Το Δ.Σ. του Συλλόγου Βλάχων Προσοτσάνης θέλει να ευχαριστίσει τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Δράμας κ.κ. Παύλο για την παρέμβασή του με σκοπό την πραγματοποίηση της εκδήλωσης, τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Gotse Delchev κ.κ. Σεραφείμ για την άριστη φιλοξενία, τον Δήμαρχο Gotse Delchev και τους συνεργάτες του για την υλικοτεχνική βοήθεια που μας παρείχαν.

Τετάρτη 18 Ιουνίου 2014

Ο Φλωρινιώτης καθηγητής Περικλής Μήτκας νέος Πρύτανης στο Α.Π.Θ


Ένας εξαίρετος επιστήμων, ο καθηγητής
Περικλής Μήτκας, Βλάχος με καταγωγή 
από το Μοναστήρι Πελαγονίας, είναι ο 
νέος Πρύτανης του Αριστοτελείου 
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης! 

Ο Φλωρινιώτης, καθηγητής του τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Περικλής Μήτκας, εκλέχθηκε πρύτανης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), όπως προέκυψε από την επαναληπτική ηλεκτρονική ψηφοφορία που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, από τους 2048 εκλέκτορες, ψήφισαν 1.706 (υπήρξαν 61 λευκά). Από αυτούς ο κ. Μήτκας έλαβε 928 ψήφους και ποσοστό 56,41%, έναντι του αντιπάλου του, καθηγητή Νανοτεχνολογίας, Στέργιου Λογοθετίδη, ο οποίος έλαβε 717 ψήφους και ποσοστό 43,59%. 
Να σημειώσουμε ότι ο κ. Περικλής Μήτκας είναι απόφοιτος του Λυκείου Αρρένων Φλώρινας (1ο ΓΕΛ).
Το βιογραφικό του νέου Πρύτανη.
Πηγή: Εδώ
Ευχόμαστε καλή επιτυχία στο έργο που αναλαμβάνει!

Δευτέρα 16 Ιουνίου 2014

Αρχιτεκτονική κατασκευή σπιτιών του Πισοδερίου Φλώρινας


Το Πισοδέρι ήταν αρχοντοχώρι στα παλιά χρόνια. Γύρω στα 1830-1840 υπήρχαν 7 κουλέδες ή πυργόσπιτα σύμφωνα με παραδόσεις των γεροντότερων και πολλά αρχοντόσπιτα με τρεις και τέσσερις ορόφους. Πυργόσπιτα ή κουλέδες υπήρχαν σίγουρα γιατί σε ένα από αυτά του Σπέρκου Χρήστου Δερβεντζή, βρέθηκε μια λίθινη πλάκα του 1834 που ήταν ενσωματωμένη σ’ αυτό.

Ένας κουλές ήταν του Σπέρκου, ο άλλος προς την Τανασίτσα (τοποθεσία προς την είσοδο του χωριού που βλέπει προς τη Βίγλα κάτω από τον αμαξωτό δρόμο, του Μπόντζιε του Δερβεντζή, ο τρίτος στα πεύκα έξω απ’ το χωριό πηγαίνοντας στο Ανταρτικό όπου υπήρχε και το σπίτι του Τάση, πιθανόν ο τέταρτος ήταν ψηλά του Μάτσου δίπλα από το σπίτι της οικογένειας Χατζηχρίστου. Δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε επακριβώς τη θέση των άλλων.

Στη λίθινη πλάκα που σώζεται ως τις μέρες μας στο σπίτι του Β. Δάφα απογόνου του Χ. Σπέρκου απεικονίζεται με παραστάσεις το όνομα Χρίστος Σπέρκος (Δερβεντζής της εποχής) κάτω από μια τριώροφη κούλα με επικλινή στέγη, ένας σταυρός απόδειξη της μεγάλης πίστης των ιδιοκτητών, δεξιά παριστάνεται έφιππος άνδρας πάνω σε άλογο με παραδοσιακή στολή, φουστανέλα, τσαρούχια κ.α. Πρέπει να είναι ο Χρίστος Σπέρκος. Άνω δεξιά παριστάνεται ένας ήλιος και το κάτω μέρος της πλάκας χρονολογία 1834. Η παράσταση θυμίζει παραστάσεις παλιότερες κι απ’ τα Βυζαντινά χρόνια σε ότι αφορά την τεχνοτροπία.

Ο πύργος είχε τρεις ή τέσσερις ορόφους, στον επάνω υπήρχαν πολεμίστρες, ενώ στον κάτω τα τρόφιμα. Ο πύργος υπήρχε για προστατευτικούς λόγους.

Από τα αρχοντικά που σώζονται μπορούμε να διαπιστώσουμε πολλές ομοιότητες μεταξύ τους, που αφορούν τη μορφολογία, την τυπολογία, τους τρόπους και τα υλικά δομής, την εσωτερική και εξωτερική λειτουργία.
Υπάρχουν καθώς φαίνεται, αλλά και όπως γίνεται κατανοητό από τις προφορικές μαρτυρίες δυο τύποι κατοικιών. Τους δυο αυτούς τύπους τους χωρίζουν λίγες δεκαετίες και δεν έχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ τους. Ο ένας τύπος κτίζεται στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, ενώ ο άλλος στις αρχές του 20ου αιώνα κατά κύριο λόγο.

Τα σωζόμενα αρχοντικά όπως γίνεται αντιληπτό έχουν τις ρίζες τους στην πλατυμέτωπη κατοικία μεταλλαγμένη όμως με κάποια αστικά πρότυπα. (λόγω της συχνής επαφής των κατοίκων με το εξωτερικό και τα αστικά κέντρα). Από την οργάνωση των κατοίκων απουσιάζουν παντελώς υπαίθριοι και ημιυπαίθριοι χώροι (εσωτερικές αυλές, χαγιάτια, εξώστες) για το λόγο ότι κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια του έτους επικρατεί ψύχος πολλές φορές δριμύ.

Οι Βλάχοι της Πίνδου - Απόστολου Παπαδημητρίου


ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ, Τόμος Β'
Ἀποστόλου Ἰ. Παπαδημητρίου
ΓΡΕΒΕΝΑ 2014
Ἀποσπάσματα τοῦ κειμένου, στά ὁποῖα γίνεται 
λόγος γιά τούς Βλάχους τῆς Πίνδου.

Σύμφωνα μέ τά γραφόμενα τοῦ Κασομούλη κατά τό πρῶτο ἔτος τῆς ἐπαναστάσεως σ’ ὅλη τήν ἔκταση ἀπό τόν Ὄλυμπο ὥς τά Χάσια οἱ ὁπλαρχηγοί δέν προέβησαν σέ καμμία ἐπαναστατική κίνηση, παρά μόνο πρόσεχαν τίς κινήσεις τῶν ἄλλων και ἐπικοινωνοῦσαν μαζί τους. Ἐξεγέρθηκαν ὅμως Κλεφταρματολοί τοῦ Ἀσπροποτάμου (5.7.1821) ὑπό τόν Νικόλαο Στορνάρη στά πλαίσια τοῦ ἀντιπερισπασμοῦ πού ἐπιδίωξε ὁ πολιορκούμενος ἀπό τόν Χουρσίτ Ἀλῆ πασάς. Ὑπῆρξε τότε σκέψη για κάθοδο τῶν ἐπαναστατῶν πρός τή θεσσαλική πεδιάδα καί κατάληψη τῶν Τρικάλων, ὅμως τέτοια ἐπιχείρηση δέν ἀποτολμήθηκε. Στήν ἐξέγερση ἔλαβαν μέρος καί οἱ Νάσιος Μάνταλος, καταγωγῆς ἀπό το Περιβόλι και Ζήσης Χατζημάτης ἀπό τη Σαμαρίνα, οἱ μυημένοι στή Φιλική Ἐταιρεία. Δυτικότερα ἔδρασε ὁ Ράγκος μέ ὁρμητήριο τούς Καλαρρύτες. 

Βλάχοι στο Μεσολόγγι

Γιά νά ἐκμηδενίσουν τήν ἐπανάσταση οἱ Τοῦρκοι ἀποφάσισαν νά ὀργανώσουν μεγάλη ἐπίθεση ἀπό βορρά μέ ἀρχιστράτηγο τόν βαλῆ τῆς Ρούμελης Μεχμέτ Ρεσίτ πασά, γνωστότερο ὡς Κιουταχῆ, μέ σημεῖο σύγκλισης τό Μεσολόγγι. Στό στράτευμα ὑπό τόν Ἀμπάζ πασᾶ, πού κινήθηκε πρός Ἀλαμάνα, συμμετεῖχε καί ὁ Βελῆ ἀγάς, τοπάρχης τῶν Γρεβενῶν, μέ Λαλιῶτες καί Βαλαάδες τῆς περιοχῆς. Ἄλλο στράτευμα ὑπό τόν Σιλιχτάρ Πόδα κινήθηκε ἀπό τά Τρίκαλα πρός τά Ἄγραφα-Καρπενήσι. Στό Μεσολόγγι διέμεναν τότε κάτοικοι ἀπό ὅλα τά μέρη τῆς Ἑλλάδος βορείως τοῦ Ἰσθμοῦ. Ἡ πολιορκία ἄρχισε στίς 20 Ἀπριλίου 1825. Οἱ μαρτυρίες γιά τήν παρουσία Γρεβενιωτῶν στήν πολιορκία ἐκείνη εἶναι ἀρκετές. Ὁ Γούλας Ζιάκας γράφει σχετικά στήν ἀναφορά του: «...καί προσκληθείς ἐκ νέου (ὁ Γιαννούλας) παρά τῆς τότε ἑλληνικῆς κυβερνήσεως νά ἔλθει ἐπικουρία παρά ταῖς δειναῖς θέσεσι τοῦ Μεσολογγίου καί ἐκείναις τοῦ Τρίκκερι, ἔπεμψεν ὁ πατήρ μου τούς γραμματεῖς αὐτοῦ καί τούς τῆς ἐμπιστοσύνης του ἀνθρώπους πρός συνεννόησιν μετά τῆς ἐν Ἑλλάδι πολεμούσης κατά τῶν Τούρκων Ἑλληνικῆς ἐξουσίας πρός πρόληψιν μέτρων ἀσφαλῶν κατά τῶν Τούρκων...». Ὑπό ἐξέταση εἶναι, ἄν αὐτή τή φορά ὁ Γιαννούλας ἔστειλε πρός Νότο καί κάποιο νέο σῶμα πολεμιστῶν ἤ ἁπλῶς συνεννοήθηκε μέ τόν Κυρίμη, πού ἀποσπάστηκε ἀπό τό σῶμα τοῦ Καρατάσου, νά κινηθεῖ πρός Μεσολόγγι. Εἶναι πολύ πιθανόν νά συνέβη τό πρῶτο, ὅπως ἐμμέσως συνάγεται ἀπό τήν ἀναφορά τοῦ Γούλα Ζιάκα: «...συντρέξας (ὁ Γιαννούλας) τάς ἑλληνικάς δυνάμεις καί τούς πολεμούντας ἐν τῇ πολιορκίᾳ τοῦ Μεσολογγίου μέ ἐκλεκτούς στρατιώτας, ἐπικεφαλῆς αὐτῶν διαθέσας τόν Ἀπόστολον Κυρίμην...». Πότε ὁ Κυρίμης κατέφθασε στό Μεσολόγγι δέν εἶναι γνωστό. Στό Μεσολόγγι εἰσῆλθε σχεδόν ἀπό τήν ἀρχή τῆς πολιορκίας καί τό σῶμα τοῦ Ράγκου, στό ὁποῖο μετεῖχαν Γρεβενιῶτες, κυρίως Βλάχοι. Ἄν καί ὁ Ράγκος ἀποχώρησε σύντομα, τό σῶμα του παρέμεινε ἀγωνιζόμενο. 
Ἡ δεύτερη φάση τῆς πολιορκίας τοῦ Μεσολογγίου διήρκεσε ὥς τίς 10 Ἀπριλίου. Κατά τίς πρωινές ὧρες τῆς 11ης πραγματοποιήθηκε ἡ ἡρωική ἔξοδος, κατά τήν ὁποία σώθηκαν περί τούς 1.300 πολεμιστές, σκοτώθηκαν ὅμως περί τούς 1.700 καί ὅλα τά γυναικόπαιδα. Ἀρκετοί ἦσαν καί οἱ Γρεβενιῶτες πού θυσιάστηκαν στό Μεσολόγγι. Ὁ Γούλας Ζιάκας γράφει στήν ἀναφορά του: «...συντρέξας (ὁ Γιαννούλας) τάς ἑλληνικάς δυνάμεις καί τούς πολεμούντας ἐν τῇ πολιορκίᾳ τοῦ Μεσολογγίου μέ ἐκλεκτούς στρατιώτας, ...ἐχάθησαν τέσσερες ἐξάδελφοι τοῦ πατρός μου καί συντρίμματα τῆς ἐκλεκτῆς ἐκείνης δυνάμεως ἐπανέκαμψαν εἰς Γρεβενά». Οἱ Ζιακαῖοι εἶχαν λοιπόν κατά τήν πολιορκία αὐτή βαρύ φόρο αἵματος. Μάλιστα ὁ Θεόδωρος Ζιάκας στήν ἀναφορά του γράφει τά ἀκόλουθα: «Ἐκεῖνα δέ τοῦ Μεσολογγίου, τά ἔγγραφα τῶν χιλιαρχιῶν τοῦ τε δολοφονηθέντος αὐταδέλφου μου καί ἐμοῦ ἐνεχείρισα εἰς τήν εἰς τό Ναύπλιον διατελοῦσαν κατά τό ἔτος 1833 ἐπιτροπήν καί ἀναζητήσας αὐτά ἐστάθη ἀδύνατον νά τά ἀνεύρω καί νά μάθω ὁποία μεταβολή καί ὁποία χρῆσις ἐπ’ αὐτοῦ ἐγένετο καί ἀναμφιβόλως ἄγνωστοι οἰκειοποιηθέντες τό ὄνομα ὠφελήθησαν διά τῶν ἐγγράφων». Ὁ Κυρίμης διεσώθη μέ λίγους ἀπό τούς ἄνδρες του καί κατέφυγε στήν περιφέρεια Λαμίας. 50217. Μεταξύ τῶν ἀγωνιστῶν πού ἔλαβαν μερος στήν ἄμυνα τοῦ Μεσολογγίου ἀναφέρονται οἱ Μίχος Φλῶρος ὡς ὁμαδάρχης, Μακρῆς, Μανάκας, Ἀβραμούλης, Συράκος, Μπούσιας, Γιολδάσης καί Τζήμου  ἀπό τή Σαμαρίνα. Συνολικά ἡ παράδοση ἀναφέρει τήν παρουσία 27 Σαμαρινιωτῶν, ἀπό τούς ὁποίους ἐπέζησαν 2 μόνο. Γιά τούς Φλῶρο καί Μακρῆ ἀναφέραμε ὅτι ἀγωνίστηκαν ἀρχικά ὑπό τόν ὁπλαρχηγό τοῦ Βάλτου Ράγκο, ὁ ὁποῖος ὅμως εἶχε ἀποχωρήσει ἀπό τό Μεσολόγγι. Ἀναφέρονται ἀκόμη τά ὀνόματα τοῦ Ζιώγα ἀπό τό Περιβόλι καί τῶν Μπρέσιου καί Μπέζα ἀπό τήν Ἀβδέλλα. Τό γνωστό τραγούδι πού παρατίθεται στή συνέχεια ἀναφέρεται, κατά μία ἄποψη, στούς Σαμαρινιῶτες πού ἔπεσαν στό Μεσολόγγι:

Σάββατο 14 Ιουνίου 2014

Η Ελλάδα πρoτείνει τον Νανόπουλο για γενικό διευθυντή του CERN


Ο διακεκριμένος φυσικός Δημήτρης Νανόπουλος με καταγωγή απ' την 
Βόρειο Ήπειρο, προτάθηκε από 
την Ελλάδα για τη θέση του γενικού διευθυντή στο κέντρο CERN. 

Η υποψηφιότητα, όπως ανακοίνωσε η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ), κατατέθηκε επίσημα στο Συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικής Έρευνας (CERN) από τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδος στη Γενεύη, την Τετάρτη 28 Μαΐου. Η διαδικασία επιλογής αναμένεται να ολοκληρωθεί το Δεκέμβριο του 2014.

«Η υποψηφιότητα του καθηγητή Δημήτρη Νανόπουλου για τη θέση του Γενικού Διευθυντή του CERN είναι πολύ σημαντική, αλλά και τιμητική για την Ελλάδα», επεσήμανε ο γγ Έρευνας και Τεχνολογίας Χρήστος Βασιλάκος, προσθέτοντας ότι «με μια τόσο ισχυρή υποψηφιότητα, η χώρα μας προβάλλεται διεθνώς, δεδομένου ότι πρόκειται για τη θέση του επικεφαλής ενός ιδιαίτερα προβεβλημένου διεθνούς Οργανισμού, που έχει εσχάτως βρεθεί στο προσκήνιο της επικαιρότητας λόγω της ανακάλυψης του μποζονίου Χιγκς».

Ο Δ. Νανόπουλος είναι αντιπρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών (όπου εξελέγη μέλος το 1997) και εκλεγμένος πρόεδρός της για το 2015. Διετέλεσε ερευνητής στο CERN και επί σειρά ετών ανήκε στο ανώτερο ερευνητικό προσωπικό του Κέντρου. Το 1975 ήταν ο πρώτος που περιέγραψε, με την επιστημονική του ομάδα, τον μηχανισμό παραγωγής του μποζονίου Χιγκς, συμβολή που αναγνωρίστηκε από τον ίδιο τον Πήτερ Χιγκς, κατά την ομιλία του στην τελετή απονομής του Βραβείου Νόμπελ το Δεκέμβριο του 2013.

Ο κ. Νανόπουλος, ο οποίος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1948 και σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, είναι διακεκριμένος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας A&M και διευθυντής του Κέντρου Αστροσωματιδιακής Φυσικής του Κέντρου Προχωρημένων Ερευνών (HARC) στο Χιούστον. Από τον Ιανουάριο του 2013 έχει οριστεί εθνικός εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Συμβούλιο του CERN, θέση που κατείχε και από το 2005 έως το 2010.

Παρασκευή 13 Ιουνίου 2014

Η “Εφημερίς” των Μακεδόνων αδελφών Μαρκίδων Πούλιου στην “Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου”


Το πρώτο φύλλο της «Εφημερίδος»
(Βιέννη 31/12/1790)
Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών κυκλοφόρησε το 2008 μια εξαίρετη εγκυκλοπαίδεια με τον τίτλο “Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου 1784 – 1974, τόμοι -4-”. Τέσσερις τόμοι 2410 σελίδες, 340 συνεργάτες, 2.500 λήμματα και πολυάριθμοι χορηγοί.

Την παραπάνω εγκυκλοπαίδεια επιμελήθηκαν κατά τρόπον άψογο η κ. Λουκία Δρούλια και η κ. Γιούλα Κουτσοπανάγου.

Στην εγκυκλοπαίδεια αυτή δημοσιεύεται η πρώτη Ελληνική Εφημερίδα με τον τίτλο “ΕΦΗΜΕΡΙΣ” που εκδόθηκε στη Βιέννη στις 31 Δεκεμβρίου 1790 από τους Σιατιστινούς Αδελφούς Μαρκίδε Πούλιου, με στόχο την πνευματική και πολιτική αφύπνιση των υποδούλων Ελλήνων. Οι αφετηρίες και τα μηνύματα της “ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ” των Σιατιστινών Αδελφών Μαρκίδων Πούλιου ήταν συνυφασμένα με τον ξεσηκωμό και τον διαφωτισμό του γένους για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και ιδιαίτερα με το κίνημα του Ρήγα Φεραίου. Στο τυπογραφείο των Αδελφών Μαρκίδων Πούλιου τυπώθηκαν όλα τα επαναστατικά έντυπα του Ρήγα. Ο ρόλος των Σιατιστινών αδελφών Μαρκίδων Πούλιου, κατά την περίοδο εκείνη, ήταν σημαντικότατος. Η προσφορά τους στα Ελληνικά γράμματα, την Ελληνική δημοσιογραφία και την υπόθεση της αποτίναξης του τουρκικού ζυγού ήταν αποφασιστική και άξια θαυμασμού. Σαν πρωτεργάτες της Ελληνικής τυπογραφίας, οι Σιατιστινοί Αδελφοί Μαρκίδες Πούλιου σημάδεψαν την ιστορία της με το τολμηρό εθνικό έργο που επετέλεσαν και την ηρωική τους θυσία στους κατατρεγμούς του σκοταδισμού. Σαν πρόδρομοι του Ελληνικού τύπου γενικότερα, ήταν εκείνοι που καθόρισαν την εξέλιξή του και που εξαρχής συνένωσαν την ειδησεογραφική ενημέρωση με τον πολιτικό λόγο.

Δημοσιεύονται στην εγκυκλοπαίδεια, επίσης, εφημερίδες που εκδόθηκαν στη Σιάτιστα, όπως “Η Εφημερίς της Σιατίστης”, 1935 – 1937 με Δ/ντή και Ιδιοκτήτη τον Παναγιώτη Αθαν. Τσαούση, στην Κοζάνη “Βόρειος Ελλάς”, 1928, βλ. και Θεσ/νίκη, “Δυτική Μακεδονία”, 1950, “Ένωσις”, 1950, “Ημερολόγιον Δυτικής Μακεδονίας”, 1932, “Ηχώ της Μακεδονίας”, 1914, “Θάρρος”, 1960, “Μακεδονικόν Βήμα”, 1930 και “Νίκη”, 1942, στην Πτολεμαΐδα “Εορδαϊκή”, 1964 και “Επαρχιακή Φωνή”, 1929 και σε άλλες πόλεις.

Πέμπτη 12 Ιουνίου 2014

Δοκίμια για τα Ηπειρώτικα Γλέντια - Επαμεινώνδας Α. Σκανδάλης


Δοκίμια για τα Ηπειρώτικα Γλέντια, Τόμος I & II
Επαμεινώνδας Α. Σκανδάλης
Εκδόσεις Βάρφη - Parierland



Η Ελλάδα πρέπει να θέσει όρους στην αλβανική προσέγγιση με την Ε.Ε.


Του Κωνσταντίνου Χολέβα

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι ήρθε η ώρα να αρχίσουν οι συζητήσεις για πιθανή ένταξη της Αλβανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν γνωρίζω πού βασίζεται αυτή η αισιοδοξία των επιτρόπων, πιστεύω όμως ότι η Ελλάς δικαιούται και υποχρεούται να θέσει συγκεκριμένους και αυστηρούς όρους για να ανοίξει η συζήτηση. Η Αλβανία δεν φέρεται σωστά σε πολλά θέματα που συγκινούν τον Ελληνισμό και γενικά επιδεικνύει κακοπιστία απέναντι στην Αθήνα και την ελληνική εθνική κοινότητα η οποία ζει εκεί.

1) Πρώτος ελληνικός όρος πρέπει να είναι η άμεση συνεργασία και παροχή αδειών εκ μέρους των Αλβανών για τη περισυλλογή των οστών των Ελλήνων στρατιωτών του 1940-41. Ορθώς επισημαίνει η Επιτροπή Συγγενών Πεσόντων ότι οι περισσότεροι από τους 8.000 αξιωματικούς και οπλίτες του Έπους των βορειοηπειρώτικων βουνών ή δεν έχουν εντοπισθεί ακόμη ή βρίσκονται θαμμένοι σε ομαδικούς τάφους. Από την εποχή που οι αρχαίοι πρόγονοί μας έπαιζαν στο θέατρο την «Αντιγόνη» του Σοφοκλέους, η τιμή προς τους νεκρούς αποτελεί στοιχειώδη προϋπόθεση για να θεωρείται πολιτισμένη μία κοινωνία. Η Αλβανία καλείται να αποδείξει εμπράκτως αν είναι πράγματι έτοιμη να ενταχθεί στους ευρωπαϊκούς δημοκρατικούς θεσμούς.

2) Οφείλουμε να ζητήσουμε τον μεγαλύτερο σεβασμό προς τα δικαιώματα των Ελλήνων, είτε αυτοί ζουν στη Β. Ηπειρο είτε σε άλλα σημεία της χώρας. Να ξαναγίνει η απογραφή των μειονοτήτων με σαφή καταγραφή εθνικής καταγωγής και θρησκεύματος. Για την προηγούμενη απογραφή έχουμε παράπονα ότι διεξήχθη με σοβαρές παρατυπίες, γι’ αυτό το αποτέλεσμα δεν αναγνωρίσθηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας και από την οργάνωση Ομόνοια της ελληνικής μειονότητος. Θυμίζω ότι η απογραφή αυτή πραγματοποιήθηκε με μερική χρηματοδότηση από την Ευρ. Ενωση, η οποία είχε θεωρήσει νόμιμη και χρήσιμη την καταγραφή θρησκεύματος και εθνικότητος (π.χ. μέλος της ελληνικής ή μαυροβουνιακής μειονότητος), αρκεί αυτή να είναι προαιρετική και με τη σύμφωνη γνώμη του απογραφομένου.

Τετάρτη 11 Ιουνίου 2014

Εκδρομή του Συλλόγου Βλάχων Προσοτσάνης ''Οι Γραμμουστιάνοι'' στο Παπά-Τσαϊρ



Την Κυριακή 22 Ιουνίου, στις 08.30 π.μ., θα πραγματοποιηθεί ημερήσια εκδρομή 
 στην εκκλησία Πέτρου και Παύλου στο ιστορικό χωριό για τους Βλάχους της Προσοτσάνης
Παπά Τσαϊρ, σημερινή ονομασία Popovi Livadi (Το λιβάδι του Παπά) που βρίσκεται στο 
όρος Pirin στο Gotse Delcev - Άνω Νευροκόπι. Στις 11.00 π.μ. θα πραγματοποιηθεί
Αρτοκλασία και αμέσως μετά βλάχικο γλέντι στον προαύλιο της εκκλησίας. 
Για πληροφορίες: Πούλιος Θεόδωρος - 6947182393, Σαμαρά Ζωή - 6974104572.

«Σήκω, ρε λεβέντη, απάνω να χορέψεις το Σαμαντάκα»


Δεύτερη μέρα πανηγυριού, καλοκαίρι του ’87, στην ορεινή πατρίδα. Η παρέα μας είχε χορέψει και μετά καθόταν στο τραπέζι και άκουγε τα Τζουμερκιώτικα τραγούδια, απολαμβάνοντας τη γεύση του κρασιού. Τσουγκρίζαμε τα ποτήρια μας πότε – πότε και σιγοτραγουδούσαμε όλοι μαζί. Ήρθε μετά κι έκατσε μαζί μας ο Δημήτρης, στενός φίλος του γραμματέα Γιώργου Στάθη, από ένα διπλανό χωριό. Σκληροτράχηλος άντρας, αξύριστος με ψυχρό βλέμμα και μια αγριάδα στο πρόσωπό του. Είχε χάσει, πριν δυο χρόνια, τον αδερφό του σε ατύχημα. Λίγο πριν το γάμο του Δημήτρη, ο αδερφός του ο Λεωνίδας, ένα λεβεντόπαιδο με καρδιά μάλαμα, του είχε πει πως θα του έκανε ένα μεγάλο δώρο για το γάμο του, που θα το θυμόταν σε όλη του τη ζωή. Και η τραγική ειρωνεία της τύχης ήταν, μια βδομάδα πριν το γάμο του αδερφού του, να σκοτωθεί. Ήταν ένα δυνατό χτύπημα της σκληρής και αδυσώπητης μοίρας για το Δημήτρη και τους δικούς του.

Για αρκετή ώρα καθόμασταν λιγομίλητοι, σχεδόν βουβοί, γυρίζοντας αργά και αμήχανα το κεφάλι πότε δεξιά και πότε αριστερά, όταν γυρίζει ο Δημήτρης και μου λέει με στεγνή φωνή γεμάτη πόνο:

- Σήκω, ρε λεβέντη, απάνω να χορέψεις το Σαμαντάκα. Θέλω να το αφιερώσω στο Λεωνίδα.

Είπε και κατευθύνθηκε προς τα όργανα να τα κεράσει και να δώσει την παραγγελία. Αμέσως άρχισαν τα όργανα να παίζουν το τραγούδι του Σαμαντάκα. Ένα τραγούδι σε βαρύ Ηπειρώτικο ρυθμό, που ξυπνάει μνήμες και συναισθήματα. Στο χορό με κρατούσε ο Κώτσιο-Χαρίλαος, σκυθρωπός και ανέκφραστος.

Χορεύοντας είχα την αίσθηση ότι δεν ήταν σαν άλλες φορές. Δε χόρευα από χαρά ή από μεράκι. Ούτε επειδή ήμουνα ερωτευμένος με την όμορφη γειτονοπούλα μου, το κορίτσι της καρδιάς μου με τα μαύρα μάτια, που αγαπούσα από τα παιδικά μου χρόνια και που χόρευα κάθε φορά για να της εκφράσω τον έρωτά μου. Ούτε από πατριωτικό ένστικτο στο άκουσμα του Κατσαντώνη, που πέρασε και πολέμησε στα μέρη μας. Τα πόδια μου, αν και ανάλαφρος, τα ένιωθα σαν να ήταν εκατό οκάδες, το κεφάλι μου βαρύ και την καρδιά μου έτοιμη να πάει να σπάσει και να γίνει χίλια κομμάτια.

Αφιέρωμα στα βλαχοχώρια της Ηπείρου - Ένωση Ηπειρωτών Χαλανδρίου



Ένωση Ηπειρωτών Χαλανδρίου
''Ντιτ ίνεμε'' - Από καρδιάς
Αφιέρωμα στα βλαχοχώρια της Ηπείρου

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος το Θέατρο της Ρεματιάς Χαλανδρίου, την Δευτέρα 23 Ιουνίου στις 8.30 μ.μ, θα γεμίσει με κόσμο και ήχους από την αγαπημένη μας Ήπειρο, με την Ηπειρώτικη Ζυγιά του Ηλία Πλαστήρα... σας περιμένουμε όλους σε ένα γλέντι Διαφορετικό... !!!

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκαν οι εκδηλώσεις στην Αγία Τριάδα Πισοδερίου


Στις 9 Ιουνίου 2014, ανήμερα του Αγίου Πνεύματος, στην Ιερά Μονή της Αγίας Τριάδας Πισοδερίου πραγματοποιήθηκαν με επιτυχία οι εκδηλώσεις που διοργάνωσε ο «Αθλητικός και Μορφωτικός Σύλλογος ΒΙΓΛΑ ΠΙΣΟΔΕΡΙΟΥ» σε συνεργασία με τον Δασικό Συνεταιρισμό Πισοδερίου

Αρχικά έγινε Θεία λειτουργία με τη συμμετοχή βυζαντινής χορωδίας. Στη συνέχεια το χορευτικό συγκρότημα του «Αθλητικού και Μορφωτικού συλλόγου ΒΙΓΛΑ ΠΙΣΟΔΕΡΙΟΥ» χόρεψε βλάχικους χορούς στο προαύλιο της εκκλησίας. 
Έπειτα ακολούθησε ένα αυθεντικό γλέντι με την ορχήστρα του Κώστα Σμόλικα από την Ιεροπηγή Καστοριάς. Ο Φώτης Τράσιας, με την μοναδική φωνή του τραγούδησε βλάχικα τραγούδια και όχι μόνο και όλος ο κόσμος διασκέδασε μέχρι αργά το απόγευμα, μέσα στο πανέμορφο φυσικό τοπίο της Αγίας Τριάδας.

Τις εκδηλώσεις πλαισίωσε έκθεση φωτογραφίας με θέμα: «Μνήμες από την Αγία Τριάδα», η οποία περιλάμβανε παλιές φωτογραφίες που απεικόνιζαν στιγμές γιορτής, γλεντιού και χαράς σε περασμένες εποχές στον τόπο αυτό. 
Επίσης κυκλοφόρησε και φωτογραφικό λεύκωμα αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα με φωτογραφίες και κείμενα για την πλούσια ιστορία του Μοναστηριού, το οποίο χτίστηκε το 1050. Το πανηγύρι της Αγίας Τριάδας φάνηκε έτσι να αναβιώνει την παλιά του αίγλη και να κινείται σε ρυθμούς αληθινής γιορτής.

Τρίτη 10 Ιουνίου 2014

Κατσικάκι λαδορίγανη στη γάστρα


Της Ελευθερίας Μπούτζα


~ Υλικά
2 -3 κιλά κατσικάκι
2 κιλά πατάτες
2 λεμόνια
4 σκελίδες σκόρδο
1/2 φλ. ελαιόλαδο
αλάτι, πιπέρι, ρίγανη

~ Εκτέλεση
Πλένουμε το κατσικάκι. Καθαρίζουμε τις πατάτες και αφού τις πλύνουμε τις κόβουμε σε χοντρά κομμάτια και τις βάζουμε στη γάστρα με το κατσικάκι. Ανακατεύουμε το ελαιόλαδο με το λεμόνι, τη ρίγανη και το αλατοπίπερο και περιχύνουμε στις πατάτες και το κατσικάκι. Καθαρίζουμε τα σκόρδα και με ένα μαχαίρι ανοίγουμε σε διάφορα σημεία το κρέας και βάζουμε εκεί τα κομμάτια του σκόρδου. Ρίχνουμε στη γάστρα ένα φλυτζάνι νερό και αφού σκεπάσουμε με το καπάκι ψήνουμε στους 230 βαθμούς, στο αερόθερμο, για 2 με 2 1/2 ώρες.
Καλή επιτυχία!


Για περισσότερες λαχταριστές συνταγές ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Κυριακή 8 Ιουνίου 2014

Μεγάλη Γιορτή Πολυφωνικού Τραγουδιού 2014


Οι "Φωνές της Πέτρας" σμίγουν στην Πέτρα. 
Με τη στήριξη της ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗΣ
ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ.

Η πιο όμορφη, η πιο γενναιόδωρη γιορτή πολυφωνίας. Σάββατο 14 Ιουνίου, 9:15 μμ, Θέατρο Πέτρας, Πετρούπολη.

Συμμετέχουν 14 πολυφωνικοί όμιλοι:
Άνω Δερόπολη, Άνω Πωγώνι, Μουργκάνα, "Πολυφωνικό της Ηπείρου" (Β. Κώτσου), "Χαονία", Αετόπετρα, Πολυφωνικό Ένωσης Ηπειρωτών Ιλίου, "Πολύφωνο" (Εργαστήρι Πολυφωνίας ΜΕΛΜΟΚΕ), Εργαστήρι Ηπειρώτικου Πολυφωνικού Τραγουδιού Πανηπειρωτικής, Πολυφωνικό Συλλόγου Δερόπολης, LOT KURBETI, FLLAT LABERIE (Αλβανία), RHODINA (Βουλγαρία), Ιώ (Ελληνόφωνα Κάτω Ιταλίας).

Πολυφωνικά τραγούδια από Ελλάδα, Αλβανία, Βουλγαρία, Ιταλία και για πρώτη φορά πολυφωνίες από όλα τα είδη Ελλαδικής πολυφωνίας (Ήπειρος, Κέρκυρα, Βώλακας Δράμας, Κάρπαθος) και μαζί η Ηπειρώτικη κομπανία του ΘΟΔΩΡΗ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ σε Ηπειρώτικους σκοπούς και χορούς κυκλωτικούς. Αλλά και γκάιντα, νταούλι, νταχαρές, κιθάρα, ταμπουρέλα.. και μαζί, συμμετοχές - έκπληξη!

Ας προμηθευτούμε έγκαιρα εισιτήρια!
Προπώληση: βιβλιοπωλείο "ΠΟΛΙΤΕΙΑ" (Ασκληπιού 3), τιμή προπώλησης 10 ευρώ. Ας τα προμηθευτούμε πριν εξαντληθούν...

Σε μια εβδομάδα - το ερχόμενο Σάββατο - όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο Θέατρο Πέτρας!
Στο πιο όμορφο, το πιο εγερτήριο καλωσόρισμα του καλοκαιριού.

Μολοσσός Ηπείρου


Μολοσσός Ηπείρου - Molossus of Epirus

Οι σκύλοι ουρούν και αφοδεύουν στην εξωτερική περίμετρο της περιοχής τους ώστε η μυρωδιά τους να αποθαρρύνει τα αρπακτικά από μεγάλη απόσταση, καθώς οι επιθέσεις γίνονται πιο συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ο ελληνικός μολοσσικός σκύλος ξεκουράζεται την ημέρα και το βράδυ μένει άγρυπνος. Περιπολώντας στην περίμετρο της περιοχής τους, οι σκύλοι θα γαβγίζουν μέσα στη νύχτα για να κάνουν κατανοητό στα αρπακτικά ότι υπάρχει φρουρός. Όταν αντιληφθούν αρπακτικό ο ελληνικός μολοσσός κάνει μία κλιμακωτή επίδειξη των προστατευτικών συμπεριφορών του. Το γάβγισμα δυναμώνει για να ακουστεί σαν συναγερμός που θα ξυπνήσει το βοσκό σε πιθανό κίνδυνο και θα κάνει το κοπάδια να συγκεντρωθεί. Οι σκύλοι μπαίνουν ανάμεσα στο κοπάδι και στην απειλή που πλησιάζει και γρυλίζουν ή γαβγίζουν με ιδιαίτερη αγριότητα, σαν να λένε «σταμάτα για να μη σε σταματήσω εγώ!». Εάν η απειλή επιμένει η ομάδα των ελληνικών μολοσσών θα χωρίσει τα καθήκοντα της προστασίας.

Ο πρώτος σκύλος μπορεί να τριγυρίζει για να αναγνωρίσει με μεγαλύτερη ακρίβεια τον κίνδυνο, αφήνοντας πίσω την ομάδα των άλλων απασχολημένη με το πώς θα εμποδίσει τις απόπειρες διάσπασης του κοπαδιού και της απομόνωσης κάποιου προβάτου. Σε αυτές τις ακραίες περιπτώσεις, όταν οι σκύλοι είναι σίγουροι ότι οι εισβολείς δεν θα εμποδιστούν και ότι υπάρχει πραγματική απειλή για την ζωή του κοπαδιού, ο πρώτος σκύλος θα επιτεθεί στον πρώτο λύκο πολεμώντας μέχρι θανάτου. Εάν χρειαστεί ο ελληνικός μολοσσός μπορεί να σκοτώσει έναν ενήλικο λύκο.

Σκεπτόμενοι ανεξάρτητα Σε αντίθεση με το ροτβάιλερ και τον γερμανικό ποιμενικό, ο ελληνικός μολοσσός δεν εκτρέφεται ειδικά για να είναι υπάκουος στον άνθρωπο, όπως οι παρόμοιες ράτσες φύλακες. Παρόλο που το ροτβάιλερ οδηγούσε το κοπάδι των βοοειδών ή έσπρωχνε το κάρο του αμαξά και ο γερμανικός ποιμενικός οδηγούσε τα πρόβατα ή φύλαγε τη στρατιωτική βάση, οι ράτσες αυτές κοίταζαν τον άνθρωπο για να τους δώσει οδηγίες και ενεργούσαν σύμφωνα με την εντολή του αφεντικού τους. Αντιθέτως οι βοσκοί στα βουνά τις Ελλάδας εκτρέφουν σκύλους που δουλεύουν κοντά τους και τους αντιλαμβάνονται και έχουν ανεξάρτητη σκέψη σε βαθμό ώστε να εκτελούν την εργασία τους χωρίς να παίρνουν οδηγίες.

Σάββατο 7 Ιουνίου 2014

Κειμήλια Βλάστης στο Παλαιοντολογικό Ιστορικό Μουσείο Πτολεμαϊδας


Κειμήλια Βλάστης 
Παλαιοντολογικό Ιστορικό Μουσείο Πτολεμαϊδας
- Εγκαίνια Έκθεσης -

Παράδοση και Φολκλόρ στον ελληνικό χορό


Ελληνικός παραδοσιακός χορός: Τσάμικος
Μέσα στην μελέτη των πολιτιστικών φαινομένων στις διάφορες κοινωνίες, σύγχρονες ή παλιές, ο χορός είναι από τα πιο παραμελημένα θέματα. Αυτό είναι παρατηρημένο διεθνώς και θα ήταν άδικο να βιαστούμε να κατηγορή­σουμε τους Έλληνες ερευνητές γι' αυτήν την παράλειψη. Βέβαια, οι Επιστήμες του Ανθρώπου στην Ελλάδα είτε ήταν ανύπαρκτες, όπως η Ψυχολογία και η Κοινωνιολογία, είτε ήταν σαφώς προσκολλημένες στην φιλολογική αντίληψη, όπως η Ιστορία και η Λαογραφία. Δεν είναι λοιπόν παράξενο που, όχι μόνο οι κοινωνικές διαστάσεις του ελληνικού χορού δεν έχουν μελετηθεί, αλλά και περιγραφικά το θέμα αυτό βρίσκεται στο σκοτάδι.

Η επιστημονική μελέτη του χορού παρουσιάζει ιδιαίτερα εμπόδια. Μια πρώτη δυσκολία δημιουργήθηκε από την αστική αντίληψη, που θεωρεί τον χορό σαν θέμα όχι σοβαρό, ώστε κάθε ενασχόληση μ' αυτόν να προδίδει ελαφρότητα. Η εκκλησία πολέμησε τον χορό, ενώ οι κυβερνήσεις έβλεπαν με κακό μάτι τις λαϊκές διασκεδάσεις - πιθανές εστίες αναταραχών. Ο χορός έφτασε να θεωρείται υπόθεση των μεθυσμένων και των σαλτιμπάγκων, μέχρι που το μπαλέτο τον γλύτωσε από την επίσημη περιφρόνηση, δίνοντάς του πιστοποιητικά τέχνης. Υπόλοιπα της αντιμετώπισης αυτής είναι ζωντανά μέχρι σήμερα: μόνο όταν πάρει την ετικέτα της «τέχνης» γίνεται αποδεκτός ο χορός, και όχι σαν απλή λαϊκή έκφραση.
Μια άλλη δυσκολία έρχεται από την πλευρά του ίδιου του μελετητή. Ο χορός δύσκολα περιγράφεται με λόγια ενώ οι διάφορες μέθοδοι σημειογρα­φίας του - είδη «στενογραφίας των κινήσεων» - ούτε τους χορογράφους δεν μπόρεσαν να ικανοποιήσουν. Επί πλέον, σαν έκφραση του σώματος, πρέπει να περάσει από το σώμα για να γίνει πλήρως κατανοητός. Η οπτική εντύπωση δεν αρκεί. Εδώ οι εθνογράφοι βρίσκονται σε δυσάρεστη θέση. Θα πρέπει να αφήσουν το σημειωματάριο και να μπούνε - κυριολεκτικά και μεταφορικά -στον χορό, υπερνικώντας τον φόβο να γελοιοποιηθούν και καταβάλλοντος ιδιαίτερη προσπάθεια για να τον μάθουν.
Έτσι λοιπόν προτιμούν να αφήνουν το θέμα κατά μέρος, κλείνοντας με την παροιμιώδη φράση «και μετά χορεύουν» μια κατά τα άλλα λεπτομερέστα­τη περιγραφή του εθίμου. Χαρακτηριστικά αναφέρω πως μια καταγραφική έρευνα σε 500 βιβλία της ελληνικής λαογραφικής βιβλιογραφίας απέδωσε κατά μέσο όρο μια παράγραφο ανά βιβλίο σχετική με τον χορό. Παράλληλα υπάρχουν αμέτρητες συλλογές με «τραγούδια του ελληνικού λαού» όπου ο καταγραφέας δεν σκέφτηκε να αναφέρει ούτε πώς τραγουδιώνται ούτε πώς χορεύονται, λες και είναι ποιήματα για σχολική απαγγελία.
Το παρήγορο είναι πως στις χώρες του εξωτερικού παρατηρείται από χρόνια μια τάση για την ολοκληρωμένη μελέτη του χορού. Έγινε δηλαδή αποδεκτό πως ο χορός δεν μπορεί να είναι μόνο μια δημιουργική έκφραση, μια τέχνη, αλλά ένα αντικείμενο μελέτης από την σκοπιά των διαφόρων επιστημών. Δημιουργήθηκε λοιπόν η «χορολογία» (ή χορεολογία, δεν είμαι σίγουρος για τη σωστή απόδοση του όρου choreology, choréologie), που είναι για τον χορό ό,τι είναι η μουσικολογία για τη μουσική.
Όπως λοιπόν οι εθνομουσικολόγοι έχουν ξεκινήσει να χαράξουν γνωστικούς δρόμους μέσα στον τεράστιο χώρο της ελληνικής μουσικής, άλλη τόση δουλειά χρειάζεται στον χώρο της εθνοχορολογίας. Η μελέτη του ελληνικού παραδοσιακού χορού από ιστορικούς, εθνολόγους, κοινωνιολό­γους, ψυχολόγους και εκπαιδευτικούς θα βοηθήσει τον χορευτή και τον χορογράφο, συμβάλλοντας συγχρόνως στην βαθύτερη κατανόηση της ελλη­νικής κοινωνίας.

Δευτέρα 2 Ιουνίου 2014

Η Θράκη διαχρονικά


ΑΧ. Γ. ΛΑΖΑΡΟΥ
Ρω­μα­νι­στῆ – Βαλ­κα­νο­λό­γου
Δρ Πα­νε­πι­στη­μί­ου Ἀ­θη­νῶν
τ. Chargé de cours á lasorbonne (Paris IY) 

Προ­έ­χει πρω­τί­στως ἡ ἀ­πό­τι­ση τι­μῆς στο­ύς ἀ­κραιφ­νεῖς Θρα­κι­ῶ­τες, οἱ ὁ­ποῖ­οι μέ πε­ρισ­σή ἐ­πι­στη­μο­σύ­νη ἐ­πι­δό­θη­καν στή δι­α­χρο­νι­κή καί δι­ε­πι­στη­μο­νι­κή δι­ε­ρε­ύ­νη­ση τῆς γε­νέ­τει­ράς τους[1].
Ἤ­δη κα­τά τό δι­ά­στη­μα τοῦ με­σο­πο­λέ­μου κυ­κλο­φο­ρεῖ­ται τρι­μη­νι­αῖ­ο ἐ­πι­στη­μο­νι­κό σύγ­γραμ­μα, ἐ­πι­γρα­φό­με­νο Θρα­κι­κά, στό δέ ἐ­ξώ­φυλ­λο δέν ἀ­να­γρά­φε­ται μό­νο ὁ δι­ευ­θυν­τής τῆς συν­τά­ξε­ως τοῦ πε­ρι­ο­δι­κοῦ Πο­λύ­δω­ρος Πα­πα­χρι­στο­δο­ύ­λου, ἀλ­λά ὅ­λα τά μέ­λη τῆς Ἐ­πι­τρο­πῆς ἐ­πί τῆς ἐκ­δό­σε­ως: Χρῆ­στος Τσο­ύν­τας, Ἀ­ρι­στο­τέ­λης Κουρ­τί­δης, Στίλ­πων Κυ­ρι­α­κί­δης[2]. Στι­βα­ρό ἐ­πί­σης ἐ­πι­στη­μο­νι­κά εἶ­ναι καί τό Ἀρ­χεῖ­ον τοῦ Θρα­κι­κοῦ Λα­ο­γρα­φι­κοῦ καί Γλωσ­σι­κοῦ Θη­σαυ­ροῦ μέ τόν ἴ­δι­ο δι­ευ­θυντή. Ἐ­πι­πρό­σθε­τα ὁ Πο­λύ­δω­ρος Πα­πα­χρι­στο­δο­ύ­λου ἐ­πι­με­λεῖ­ται καί τό Λε­ξι­κόν Ἱ­στο­ρι­κόν καί Γε­ω­γρα­φι­κόν τῆς Θρά­κης ἀ­πό τῶν ἀρ­χαι­ο­τά­των χρό­νων μέ­χρι τῆς ἁ­λώ­σε­ως τῆς Κων­σταν­τι­νου­πό­λε­ως 1453 (Ἔκ­δο­σις Β΄, Ἀ­θῆ­ναι 1963)[3]. Ἕ­πε­ται ἡ Θρα­κι­κή Ἐ­πε­τη­ρί­δα, ἐ­τή­σι­α ἔκ­δο­ση (1959 κ.ἑ.) τοῦ Μορ­φω­τι­κοῦ Ὁ­μί­λου Κο­μο­τη­νῆς μέ δι­ευ­θυντή τόν Δη­μή­τρι­ο Βα­σι­λει­ά­δη, πρό­ε­δρο τοῦ Κέντρου Θρα­κι­κῶν Με­λε­τῶν (1982). Σάν δι­άτ­των ἀ­στήρ δι­έ­σχι­σε τόν πλα­τύ­τε­ρο ὁ­ρί­ζον­τα ἡ Θρα­κο­λο­γί­α (1981) τῆς Ἑ­ται­ρε­ί­ας Θρα­κο­λο­γι­κῶν Με­λε­τῶν (Θεσ­σα­λο­νί­κη) τοῦ Ἀν­τω­νί­ου Β. Κα­ψῆ. Τῆς Γε­νι­κῆς Γραμ­μα­τε­ί­ας Πε­ρι­φέ­ρει­ας Ἀ­νατ. Μα­κε­δο­νί­ας-Θρά­κης, τό­μος με­γά­λου σχή­μα­τος, λι­τό­τα­τα ἐ­πι­γρα­φό­με­νος Θρά­κη, συ­νι­στᾶ συ­ναν­τί­λη­ψη καί ἔκ­φαν­ση τῆς ἐρ­γώ­δους πε­ρι­σκέ­ψε­ως τῶν Θρα­κι­ω­τῶν καί ἐ­ξει­δι­κευ­μέ­νων ἐ­πι­στη­μό­νων τοῦ λοι­ποῦ Ἑλ­λη­νι­σμοῦ. 

Θρά­κη ὡς ἀν­τι­κε­ί­με­νο ἐ­πι­στη­μο­νι­κῆς ἐ­να­σχο­λή­σε­ως δέν ἀ­που­σι­ά­ζει ἀ­πό τήν πε­ρι­ο­δι­κή ἔκ­δο­ση τοῦ Ἱ­δρύ­μα­τος Με­λε­τῶν Χερ­σο­νή­σου τοῦ Αἵ­μου (ΙΜΧΑ) Βαλ­κα­νι­κά Σύμμεικτα, πού ἐ­πι­με­λεῖ­ται ὁ Κων­σταν­τῖ­νος Κ. Πα­που­λί­δης. Τό ἴ­δι­ο δέ Ἵ­δρυ­μα σέ συ­νερ­γα­σί­α μέ τήν Πα­νελ­λή­νι­α Ὁ­μο­σπον­δί­α Συλ­λό­γων Ἀ­να­το­λι­κῆς Ρω­μυ­λί­ας ἔ­θε­σε στή δι­ά­θε­ση τῶν ἐν­δι­α­φε­ρο­μέ­νων κα­λα­ί­σθη­το τό­μο, ἐ­πι­γρα­φό­με­νο Οἱ Ἕλ­λη­νες τῆς Βουλ­γα­ρί­ας. Ἕ­να ἱ­στο­ρι­κό τμῆ­μα τοῦ πε­ρι­φε­ρει­α­κοῦ ἐλ­λη­νι­σμοῦ, μέ τήν ἐ­πι­μέ­λει­α τῆς Ξαν­θίπ­πης Κοτ­ζα­γε­ώρ­γη καί συ­νερ­γα­σί­ες Γ. Α. Κα­ζα­μί­α, Ἀ. Πα­να­γι­ω­το­πο­ύ­λου, Ε. Θε­ο­κλί­βα-Στο­ΐτ­σε­βα, Τ. Χατ­ζη­α­να­στα­σί­ου, Θεσ­σα­λο­νί­κη 1999. Προ­η­γεῖ­ται μι­σό αἰ­ῶ­να τό ὀγ­κω­δέ­στε­ρο τοῦ Ἐμ­μα­νου­ήλ Θ. Γρη­γο­ρί­ου, Ἕλ­λη­νες καί Βο­ύλ­γα­ροι, Θεσ­σα­λο­νί­κη 1953. Προ­στί­θε­ται καί ὁ πλέ­ον πρό­σφα­τος τό­μος τοῦ Ἀ­πο­στό­λου Π. Εὐ­θυ­μι­ά­δη, Ἡ συμ­βο­λή τῆς Θρά­κης εἰς το­ύς ἀ­πε­λευ­θε­ρω­τι­κο­ύς ἀ­γῶ­νας τοῦ Ἔ­θνους (ἀ­πό τοῦ 1361 μέ­χρι τοῦ 1920). Ἀ­λε­ξαν­δρο­ύ­πο­λις 2002.
Ὁ­μο­λο­γου­μέ­νως με­γά­λη ὤ­θη­ση στήν ἀ­κρι­βέ­στε­ρη γνώ­ση τῆς Θρά­κης ἔ­δω­σαν τά δι­ε­θνῆ θρα­κο­λο­γι­κά συ­νέ­δρι­α[4], πού ἐγ­και­νι­ά­σθη­καν τό 1972 στή Σόφια. Τό 1976 ἀ­κο­λο­ύ­θη­σε τό 2ο Δι­ε­θνές Συ­νέ­δρι­ο στό Βου­κου­ρέ­στι. Συγ­χρό­νως δρα­στη­ρι­ο­ποι­ή­θη­κε στόν το­μέ­α τῆς Θρα­κο­λο­γί­ας τό «Εὐ­ρω­πα­ϊ­κό Ἵ­δρυ­μα Dragan[5]». Τό 1980 ὀρ­γα­νώ­θη­κε στή Βι­έν­νη τό 3ο. Τό 4ο στό Amsterdam…
Ση­μαν­τι­κή εἶ­ναι ἡ συμ­βο­λή τῶν Πρα­κτι­κῶν συ­νε­δρί­ων τῆς Δι­ε­θνοῦς Ἐ­πι­τρο­πῆς Σπου­δῶν Νο­τι­ο­α­να­το­λι­κῆς Εὐ­ρώ­πης ἤ ἐξ ἀ­φορ­μῆς αὐ­τῶν, ἔ­στω καί ἐ­κτυ­πω­τι­κά πε­νι­χρό­τα­τες, ἀλ­λά ἐ­πι­στη­μο­νι­κά σπου­δαι­ό­τα­τες δη­μο­σι­ε­ύ­σεις, ὅ­πως τῆς Πρά­γας 1979, πού προ­σφέ­ρει πο­λύ­τι­μες πλη­ρο­φο­ρί­ες, σάν τίς ἀ­να­φε­ρό­με­νες στόν K. Jireček[6]. Ἐ­πί πλέ­ον δι­ευ­κο­λύ­νουν δη­μο­σι­ε­ύ­μα­τα, πού ἀ­φο­ροῦν στή Βουλ­γα­ρί­α καί στή Ρου­μα­νί­α, γιά τίς ὁ­ποῖ­ες λέ­γε­ται ὅ­τι ἄλ­λο­τε κα­τοι­κή­θη­καν ἀ­πό Θρά­κες. Εὔ­χρη­στα κρί­νον­ται τῶν Hristo Danov, Ἡ ἀρ­χα­ί­α Θρά­κη (1976)[7]. Ali Foll, Ivan Yenedikov, Ivan Marazov, Dimitre Popov, Θρύ­λοι θρα­κι­κοί (1977)[8], D. M. Pippidi, Οἱ Ἕλ­λη­νες στόν Κάτω Δο­ύ­να­βι ἀ­πό τήν ἀρ­χα­ϊ­κή ἐ­πο­χή ἕ­ως τή ρω­μα­ϊ­κή κα­τά­κτη­ση (1971)[9], R. Vulpe, Θρα­κο­λο­γι­κά με­λε­τή­μα­τα (1976)[10], Ion Horaţiu Crisan, Ὁ Βο­ρε­βί­στας καί ἡ ἐ­πο­χή του (1977)[11], H. Daicoviciu, Δα­κι­κά με­λε­τή­μα­τα (1981, συλ­λο­γι­κό)[12].

Τα παρθένα, πανέμορφα χωριά του Aσπροποτάμου Τρικάλων


Της Πόπης Αθανασοπούλου

~ Η κοιλάδα του Ασπροποτάμου στο ύψος του χωριού Μηλιά. Δεξιά διακρίνεται η χιονισμένη κορυφή της Κακαρδίτσας (φωτο Θοδωρή Κλιάφα)

Στη νότια Πίνδο, ανάμεσα σε ποτάμια, βουνά και «άγρια» φύση, θα βρείτε τα πανέμορφα χωριά του Αχελώου, που αν και ερημώνουν το χειμώνα, αποτελούν τέλειους προορισμούς για αποδράσεις την άνοιξη και το καλοκαίρι.

Aνάμεσα στα Τζουμέρκα, το Μέτσοβο και το Περτούλι, στο δυτικό τμήμα του Νομού Τρικάλων, στη νότια Πίνδο, βρίσκονται τα χωριά του Ασπροποτάμου (Αχελώου). Τριγυρισμένα από βουνά με έλατα και μεγάλες χαράδρες, αλλά και από ένα εκτεταμένο δίκτυο ρεμάτων και μικρών ποταμών που σχηματίζουν τον Αχελώο, έχουν ελάχιστους μόνιμους κατοίκους, αλλά περίσσεια ομορφιά.

Η Διευρυμένη Κοινότητα Ασπροποτάμου αποτελείται από οκτώ παλαιότερες κοινότητες (Χαλικίου, Ανθούσας, Κατάφυτου, Στεφανίου, Κρανιάς, Καλλιρρόης, Πολυθέας και Αγίας Παρασκευής). Οι περισσότερες από αυτές, είναι βλαχοχώρια που άκμασαν παλιότερα και όλη η περιοχή, με συνολική έκταση 20.094 εκταρίων, είναι πλέον ενταγμένη στον εθνικό κατάλογο του ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000.

Τα χωριά αυτά, αποτελούσαν ανέκαθεν τόπους θερινής κατοικίας, καθώς οι Βλάχοι ξεκινούσαν για τα βουνά μόλις έλιωναν τα χιόνια. Αυτό οφειλόταν στο ότι η πλειοψηφία των κατοίκων τους ήταν βοσκοί και τυροκόμοι. Σήμερα οι κάτοικοί τους ζουν κυρίως στα Τρίκαλα, στην Αθήνα και στα Φάρσαλα, ασκώντας ποικίλα επαγγέλματα και επιστρέφουν και πάλι σε αυτά την άνοιξη και το καλοκαίρι. Δυστυχώς, αρκετά παλαιά κτήρια των χωριών, έχουν καταρρεύσει.