Δευτέρα 1 Αυγούστου 2011

ΒΛΑΧΟΙ: ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΘΝΙΚΟΙ ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ


Φώτης Κόβας
Οικονομολόγος Μ.Sc

Αρμάνων Ευεργετών Σύναξις. Πίνακας του ζωγράφου Ιωσήφ Κόττα από την Σελενίτσα Β. Ηπείρου. Θεσσαλονίκη 1998. Ιδιωτική Συλλογή.

Στις καθημερινές μας συζητήσεις έχουμε ακούσει δυστυχώς ο όρος «βλάχος» να ταυτίζεται με τον άξεστο αγροίκο αλλά και πολλές φορές με τον αγράμματο χωριάτη. Βέβαια αυτή η άκρως προκατειλημμένη άποψη πέρα από το γεγονός ότι είναι προϊόν αμάθειας αποτελεί και μία επικίνδυνη αλλά και ανιστόρητη τοποθέτηση.
Για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα με τον όρο Βλάχοι αποκαλούνται οι Έλληνες που κατοικούν κατά μήκος της οροσειράς της Πίνδου αλλά και στους υπόλοιπους ορεινούς αλλά και ημιορεινούς όγκους της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας. Ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους Έλληνες διότι ομιλούν μόνο στις μεταξύ τους συζητήσεις ένα ελληνικό λατινογενές ιδίωμα.
Οι Βλάχοι κατά παρελθόν συμμετείχαν σε όλους τους εθνικό απελευθερωτικούς αγώνες και προήγάγαν την εμπέδωση και διάδοση της ελληνικής παιδείας. Αλλά ας αφήσουμε τον ίδιο τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κύριο Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο να εκφέρει την άποψη του, η οποία αποτελεί και επίσημη θέση της ελληνικής πολιτείας για τους Βλάχους, προλογίζοντας το βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών τετράτομο έργο του Στέργιου Κουκούδη «Μελέτες για τους Βλάχους».
Ο Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος μεταξύ άλλων γράφει «...Τα ερωτήματα σχετικά με την καταγωγή των Βλάχων και την γνήσια ή φαλκιδευμένη ταυτότητα τους είναι περιττά. Κι αυτό γιατί είναι βέβαιο πως στον κεντρικό και βόρειο ελληνικό χώρο, αλλά και στις γύρω Βαλκανικές χώρες για ό,τι σοβαρό μπορεί να περηφανευτεί ο Ελληνισμός, εκπαιδευτική, οικονομική ή επαναστατική δραστηριότητα, τουλάχιστον από τα τέλη του 18ου αιώνα και ως το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οικοδομήθηκε σε έναν καθοριστικό βαθμό με την ουσιαστική αρωγή των Βλάχων.
Η παρατήρηση αυτή δεν έχει ως σκοπό να κολακέψει τους Βλάχους. Είναι μία ιστορική πραγματικότητα. Από τους μέσους αιώνες της τουρκοκρατίας η συγκέντρωση εξουσίας στον κεντρικό και βόρειο ελλαδικό χώρο της Πίνδου και των προεκτάσεων της, όπου κυρίως διασώζονται τα κατάλοιπα της ρωμαϊκής και βυζαντινής λατινοφωνίας. Έτσι οι Βλάχοι προβάλλουν στο νεότερο ιστορικό προσκήνιο ως μία τάξη εύπορων κτηνοτρόφων και πραματευτάδων, αλλά και ως κλεφταρματωλοί. Από τις τάξεις αυτές προήλθε ένα μεγάλο πλήθος από εμποροβιοτέχνες που στελέχωσαν τις ελληνορθόδοξες κοινότητες των αστικών κέντρων σε ολόκληρη την Βαλκανική.
Από τα παραπάνω και όσα άλλά τεκμηριώνει ο συγγραφέας είναι προφανές ότι οι Βλάχοι δεν μπορούν να θεωρούνται ούτε ως ένα γραφικό υπόλειμμα του χαμένου κτηνοτροφικού βίου των βουνών, ως ένα μουσειακό είδος, ούτε ως μία μειονότητα εύκολα χειραγωγούμενη από επιτήδειους προστάτες. Οι Βλάχοι δεν είναι μόνο οι φουστανελοφόροι ή οι τσομπάνηδες, είναι κατεξοχήν αστοί σε ολόκληρη την Ελλάδα με τεράστια συνεισφορά στην οικοδόμηση της ελληνικής πατρίδας. Οι μαρτυρίες υπάρχουν από τα επιβλητικά νεοκλασικά κτίσματα των Αθηνών έως τα εκπαιδευτήρια των μακεδονικών κωμοπόλεων, από τον πρώτο πρωθυπουργό της Ελλάδας Ιωάννη Κωλέττη και τους επιφανείς Εθνικούς Ευεργέτες έως τους για πάντα άγνωστους ήρωες του Μακεδονικού Αγώνα και της Κατοχής»
Οι Βλάχοι ή καλύτερα οι Βλαχόφωνοι Έλληνες ανέδειξαν σπουδαίους λόγιους, αγωνιστές αλλά κυρίως Εθνικούς Ευεργέτές όπως οι Γεώργιος Αβέρωφ, Κωνσταντίνος και Ευάγγελος Ζάππας, Μιχαήλ Τοσίτσας, Νικόλαος Στουρνάρας, Απόστολος Αρσάκης, Ποστολάκας Δημήτριος, Σίμωνας Σίνας, Στέργιος Δούμπας και Γεώργιος Σταύρου. Δεν είναι καθόλου υπερβολή να πούμε ό,τι όλοι οι μεγάλοι Εθνικοί Ευεργέτες πλην του Συγγρού ήταν Βλάχοι.
Οι Βλαχόφωνοι που πρόκοψαν στην Ευρώπη γύρισαν στην πατρίδα και την προίκισαν με κτίρια και ιδρύματα, με μνημεία αθάνατα. Είναι οι μεγάλοι εθνικοί ευεργέτες που στόλισαν την Ελλάδα και της χάρισαν την ψυχή και την καρδία τους. Έτσι ίδρυσαν και έκτισαν πανέμορφα και μεγάλα κτίρια, κατασκεύασαν κοινωφελή έργα και στόλισαν την Αθήνα με τα μεγαλύτερα, τα ωραιότερα και τα πιο μνημειακά κτίρια.
Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τα πιο γνωστά ιδρύματα-μνημεία των Βλάχων Εθνικών Ευεργετών:
Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο Αθηνών. Κτίστηκε το 1895 από τον Γεώργιο Αβέρωφ, που πρόσφερε 2.000.000 χρυσά φράγκα. Όπου το 1896 τελέστηκαν οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες.
Αβερώφειος Σχολή Ευελπίδων. ¨Όλο το συγκρότημα των κτιρίων έγινε με δωρεά του Γεωργίου Αβέρωφ (1889-1894). Σήμερα στεγάζονται τα Δικαστήρια Αθηνών.
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Αθηνών. Έργο των Μετσοβιτών Γεωργίου Αβέρωφ, του Νικολάου Στουρνάρα και του Μιχαήλ Τοσίτσα, με σχέδια του Λύσανδρου Καυτατζόγλου (1878).
Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Ιδρύθηκε από τον Γεώργιο Σταύρου, που μαζί με τον φιλέλληνα Ιωάννη Εϋνάρδο συνέβαλαν περισσότερο στη θεμελίωση της (1841).
Αρσάκειο Μέγαρο. Ελληνικό εκπαιδευτήριο θηλέων, Έγινε με δωρεά του Απόστολου Αρσάκη. Σήμερα είναι η έδρα του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Ζάππειο Μέγαρο Αθηνών. Κτίστηκε από τον Κωνσταντίνο Ζάππα που ήταν ο εκτελεστής του κληροδοτήματος του Ευαγγέλου Ζάππα, με σχέδια Ευαγγέλου Ζάππα, Φρανσουά Μπουλανζέ, Θεόφιλου Χάνσεν και Ματόν (1874-1888. Ξεπέρασε τα 2.000.000 δραχμές).
Ακαδημία Αθηνών. Κτίστηκε αποκλειστικά από τον Σίμωνα Σίνα πάνω σε σχέδια του Θεόφιλου Χάνσεν (1859-1887).
Αστεροσκοπείο Αθηνών. Κτίστηκε με έξοδα του Σίμωνα Σίνα και με αρχιτέκτονα το Θεόφιλο Χάνσεν (1842)
Τοσίτσειο Παρθεναγωγείο Αθηνών. Ίδρυμα που κατασκευάστηκε από κληροδότημα του Μιχαήλ Τοσίτσα.
Εθνική Βιβλιοθήκη. Από τους ιδρυτές της και πρώτος ευεργέτης της ήταν ο Δημήτριος Ποστολάκας. Το 1836 δώρισε στην βιβλιοθήκη 1995 τόμους με πολλά αρχέτυπα και πολλές πρώτες εκδόσεις.
Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δωρίθηκαν τεράστια ποσά από τους Δούμπα Στέργιο και Μιχαήλ Τοσίτσα για τη λειτουργία του. Το Πανεπιστήμιο γι’αυτό το λόγο τους ανακήρυξε ευεργέτες του.
Επίσης οι Βλάχοι ευεργέτες δεν περιορίστηκαν σε ευεργεσίες μόνο στην Αθήνα αντίθετα προίκισαν με ιδρύματα και τα υπόλοιπα κέντρα του Ελληνισμού. Συγκεκριμένα στην Αλεξάνδρεια ιδρύθηκαν η Τοσίτσειος Σχολή και το Αβερώφειο Γυμνάσιο ενώ στην Κωνσταντινούπολη τα φημισμένα Ζάππεια Εκπαιδευτήρια τα οποία λειτουργούν υπό την επίβλεψη του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Γίνεται πια κατανοητό πως η συμβολή των Βλάχων στην οικοδόμηση του σύγχρονου ελληνικού κράτους είναι καθοριστικής σημασίας. Είναι πλέον φανερό πόσο ανεδαφικά είναι αρκετά μυθεύματα όπως το πλέον ανόητο πως οι Βλάχοι ήταν μια «περιθωριακή» και «ολιγοπληθής» ομάδα παραδοσιακών και «απολίτιστων» νομαδοκτηνοτόφων των οποίων όμως τα ευεργετήματα κοσμούν την ελληνική πρωτεύουσα χωρίς τα οποία θα παρέμενε μόνο με την Ακρόπολη και το νέφος.
Έτσι όσο όμοιοι και αν φαντάζουν, υπάρχει σαφής διαχωρισμός ανάμεσα στον όρο «βλάχος» με το βήτα μικρό και τον όρο «Βλάχος» με το βήτα κεφαλαίο.

(Δημοσιεύθηκε στην φοιτητική εφημερίδα ΕCOMOMIA - Μάρτιος 2005)

Φώτης Κόβας
Οικονομολόγος και μέλος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (Ο.Ε.Ε) από το 2007. Σπούδασε στο Τμήμα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων & Ανάπτυξης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, όπου ολοκλήρωσε και τις μεταπτυχιακές του σπουδές πάνω στις Διεθνείς Οικονομικές & Επιχειρηματικές Σχέσεις.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.