Η Θράκη διαχρονικά

ΑΧ. Γ. ΛΑΖΑΡΟΥ

Ρω­μα­νι­στῆ – Βαλ­κα­νο­λό­γου

Δρ Πα­νε­πι­στη­μί­ου Ἀ­θη­νῶν

τ. Chargé de cours á lasorbonne (Paris IY) 

Προ­έ­χει πρω­τί­στως ἡ ἀ­πό­τι­ση τι­μῆς στο­ύς ἀ­κραιφ­νεῖς Θρα­κι­ῶ­τες, οἱ ὁ­ποῖ­οι μέ πε­ρισ­σή ἐ­πι­στη­μο­σύ­νη ἐ­πι­δό­θη­καν στή δι­α­χρο­νι­κή καί δι­ε­πι­στη­μο­νι­κή δι­ε­ρε­ύ­νη­ση τῆς γε­νέ­τει­ράς τους[1].

Ἤ­δη κα­τά τό δι­ά­στη­μα τοῦ με­σο­πο­λέ­μου κυ­κλο­φο­ρεῖ­ται τρι­μη­νι­αῖ­ο ἐ­πι­στη­μο­νι­κό σύγ­γραμ­μα, ἐ­πι­γρα­φό­με­νο Θρα­κι­κά, στό δέ ἐ­ξώ­φυλ­λο δέν ἀ­να­γρά­φε­ται μό­νο ὁ δι­ευ­θυν­τής τῆς συν­τά­ξε­ως τοῦ πε­ρι­ο­δι­κοῦ Πο­λύ­δω­ρος Πα­πα­χρι­στο­δο­ύ­λου, ἀλ­λά ὅ­λα τά μέ­λη τῆς Ἐ­πι­τρο­πῆς ἐ­πί τῆς ἐκ­δό­σε­ως: Χρῆ­στος Τσο­ύν­τας, Ἀ­ρι­στο­τέ­λης Κουρ­τί­δης, Στίλ­πων Κυ­ρι­α­κί­δης[2]. Στι­βα­ρό ἐ­πί­σης ἐ­πι­στη­μο­νι­κά εἶ­ναι καί τό Ἀρ­χεῖ­ον τοῦ Θρα­κι­κοῦ Λα­ο­γρα­φι­κοῦ καί Γλωσ­σι­κοῦ Θη­σαυ­ροῦ μέ τόν ἴ­δι­ο δι­ευ­θυντή. Ἐ­πι­πρό­σθε­τα ὁ Πο­λύ­δω­ρος Πα­πα­χρι­στο­δο­ύ­λου ἐ­πι­με­λεῖ­ται καί τό Λε­ξι­κόν Ἱ­στο­ρι­κόν καί Γε­ω­γρα­φι­κόν τῆς Θρά­κης ἀ­πό τῶν ἀρ­χαι­ο­τά­των χρό­νων μέ­χρι τῆς ἁ­λώ­σε­ως τῆς Κων­σταν­τι­νου­πό­λε­ως 1453 (Ἔκ­δο­σις Β΄, Ἀ­θῆ­ναι 1963)[3]. Ἕ­πε­ται ἡ Θρα­κι­κή Ἐ­πε­τη­ρί­δα, ἐ­τή­σι­α ἔκ­δο­ση (1959 κ.ἑ.) τοῦ Μορ­φω­τι­κοῦ Ὁ­μί­λου Κο­μο­τη­νῆς μέ δι­ευ­θυντή τόν Δη­μή­τρι­ο Βα­σι­λει­ά­δη, πρό­ε­δρο τοῦ Κέντρου Θρα­κι­κῶν Με­λε­τῶν (1982). Σάν δι­άτ­των ἀ­στήρ δι­έ­σχι­σε τόν πλα­τύ­τε­ρο ὁ­ρί­ζον­τα ἡ Θρα­κο­λο­γί­α (1981) τῆς Ἑ­ται­ρε­ί­ας Θρα­κο­λο­γι­κῶν Με­λε­τῶν (Θεσ­σα­λο­νί­κη) τοῦ Ἀν­τω­νί­ου Β. Κα­ψῆ. Τῆς Γε­νι­κῆς Γραμ­μα­τε­ί­ας Πε­ρι­φέ­ρει­ας Ἀ­νατ. Μα­κε­δο­νί­ας-Θρά­κης, τό­μος με­γά­λου σχή­μα­τος, λι­τό­τα­τα ἐ­πι­γρα­φό­με­νος Θρά­κη, συ­νι­στᾶ συ­ναν­τί­λη­ψη καί ἔκ­φαν­ση τῆς ἐρ­γώ­δους πε­ρι­σκέ­ψε­ως τῶν Θρα­κι­ω­τῶν καί ἐ­ξει­δι­κευ­μέ­νων ἐ­πι­στη­μό­νων τοῦ λοι­ποῦ Ἑλ­λη­νι­σμοῦ. 

Ἡ Θρά­κη ὡς ἀν­τι­κε­ί­με­νο ἐ­πι­στη­μο­νι­κῆς ἐ­να­σχο­λή­σε­ως δέν ἀ­που­σι­ά­ζει ἀ­πό τήν πε­ρι­ο­δι­κή ἔκ­δο­ση τοῦ Ἱ­δρύ­μα­τος Με­λε­τῶν Χερ­σο­νή­σου τοῦ Αἵ­μου (ΙΜΧΑ) Βαλ­κα­νι­κά Σύμμεικτα, πού ἐ­πι­με­λεῖ­ται ὁ Κων­σταν­τῖ­νος Κ. Πα­που­λί­δης. Τό ἴ­δι­ο δέ Ἵ­δρυ­μα σέ συ­νερ­γα­σί­α μέ τήν Πα­νελ­λή­νι­α Ὁ­μο­σπον­δί­α Συλ­λό­γων Ἀ­να­το­λι­κῆς Ρω­μυ­λί­ας ἔ­θε­σε στή δι­ά­θε­ση τῶν ἐν­δι­α­φε­ρο­μέ­νων κα­λα­ί­σθη­το τό­μο, ἐ­πι­γρα­φό­με­νο Οἱ Ἕλ­λη­νες τῆς Βουλ­γα­ρί­ας. Ἕ­να ἱ­στο­ρι­κό τμῆ­μα τοῦ πε­ρι­φε­ρει­α­κοῦ ἐλ­λη­νι­σμοῦ, μέ τήν ἐ­πι­μέ­λει­α τῆς Ξαν­θίπ­πης Κοτ­ζα­γε­ώρ­γη καί συ­νερ­γα­σί­ες Γ. Α. Κα­ζα­μί­α, Ἀ. Πα­να­γι­ω­το­πο­ύ­λου, Ε. Θε­ο­κλί­βα-Στο­ΐτ­σε­βα, Τ. Χατ­ζη­α­να­στα­σί­ου, Θεσ­σα­λο­νί­κη 1999. Προ­η­γεῖ­ται μι­σό αἰ­ῶ­να τό ὀγ­κω­δέ­στε­ρο τοῦ Ἐμ­μα­νου­ήλ Θ. Γρη­γο­ρί­ου, Ἕλ­λη­νες καί Βο­ύλ­γα­ροι, Θεσ­σα­λο­νί­κη 1953. Προ­στί­θε­ται καί ὁ πλέ­ον πρό­σφα­τος τό­μος τοῦ Ἀ­πο­στό­λου Π. Εὐ­θυ­μι­ά­δη, Ἡ συμ­βο­λή τῆς Θρά­κης εἰς το­ύς ἀ­πε­λευ­θε­ρω­τι­κο­ύς ἀ­γῶ­νας τοῦ Ἔ­θνους (ἀ­πό τοῦ 1361 μέ­χρι τοῦ 1920). Ἀ­λε­ξαν­δρο­ύ­πο­λις 2002.

Ὁ­μο­λο­γου­μέ­νως με­γά­λη ὤ­θη­ση στήν ἀ­κρι­βέ­στε­ρη γνώ­ση τῆς Θρά­κης ἔ­δω­σαν τά δι­ε­θνῆ θρα­κο­λο­γι­κά συ­νέ­δρι­α[4], πού ἐγ­και­νι­ά­σθη­καν τό 1972 στή Σόφια. Τό 1976 ἀ­κο­λο­ύ­θη­σε τό 2ο Δι­ε­θνές Συ­νέ­δρι­ο στό Βου­κου­ρέ­στι. Συγ­χρό­νως δρα­στη­ρι­ο­ποι­ή­θη­κε στόν το­μέ­α τῆς Θρα­κο­λο­γί­ας τό «Εὐ­ρω­πα­ϊ­κό Ἵ­δρυ­μα Dragan[5]». Τό 1980 ὀρ­γα­νώ­θη­κε στή Βι­έν­νη τό 3ο. Τό 4ο στό Amsterdam…

Ση­μαν­τι­κή εἶ­ναι ἡ συμ­βο­λή τῶν Πρα­κτι­κῶν συ­νε­δρί­ων τῆς Δι­ε­θνοῦς Ἐ­πι­τρο­πῆς Σπου­δῶν Νο­τι­ο­α­να­το­λι­κῆς Εὐ­ρώ­πης ἤ ἐξ ἀ­φορ­μῆς αὐ­τῶν, ἔ­στω καί ἐ­κτυ­πω­τι­κά πε­νι­χρό­τα­τες, ἀλ­λά ἐ­πι­στη­μο­νι­κά σπου­δαι­ό­τα­τες δη­μο­σι­ε­ύ­σεις, ὅ­πως τῆς Πρά­γας 1979, πού προ­σφέ­ρει πο­λύ­τι­μες πλη­ρο­φο­ρί­ες, σάν τίς ἀ­να­φε­ρό­με­νες στόν K. Jireček[6]. Ἐ­πί πλέ­ον δι­ευ­κο­λύ­νουν δη­μο­σι­ε­ύ­μα­τα, πού ἀ­φο­ροῦν στή Βουλ­γα­ρί­α καί στή Ρου­μα­νί­α, γιά τίς ὁ­ποῖ­ες λέ­γε­ται ὅ­τι ἄλ­λο­τε κα­τοι­κή­θη­καν ἀ­πό Θρά­κες. Εὔ­χρη­στα κρί­νον­ται τῶν Hristo Danov, Ἡ ἀρ­χα­ί­α Θρά­κη (1976)[7]. Ali Foll, Ivan Yenedikov, Ivan Marazov, Dimitre Popov, Θρύ­λοι θρα­κι­κοί (1977)[8], D. M. Pippidi, Οἱ Ἕλ­λη­νες στόν Κάτω Δο­ύ­να­βι ἀ­πό τήν ἀρ­χα­ϊ­κή ἐ­πο­χή ἕ­ως τή ρω­μα­ϊ­κή κα­τά­κτη­ση (1971)[9], R. Vulpe, Θρα­κο­λο­γι­κά με­λε­τή­μα­τα (1976)[10], Ion Horaţiu Crisan, Ὁ Βο­ρε­βί­στας καί ἡ ἐ­πο­χή του (1977)[11], H. Daicoviciu, Δα­κι­κά με­λε­τή­μα­τα (1981, συλ­λο­γι­κό)[12].

Γιά τή Θρά­κη ὅ­λων τῶν ἐ­πο­χῶν ἐ­πι­φα­νεῖς ἐ­πι­στή­μο­νες ἀ­φι­ε­ρώ­νουν ἐν­δι­α­φέ­ρου­σες εἰ­δή­σεις σέ συγ­γρα­φές, τῶν ὁ­πο­ί­ων οἱ τί­τλοι δέν ὑ­παι­νίσ­σον­ται τί­πο­τε σχε­τι­κό. Ὁ Georges Cerbelaud Salagnac[13] κα­το­νο­μά­ζει ἀρ­κε­τά Θρα­κι­κά φύ­λα. Ἀ­πό δέ το­ύς Θρά­κες ὡς δι­α­ση­μό­τε­ρο προ­βάλ­λει τόν Ὀρ­φέα­, τοῦ ὁ­πο­ί­ου τή ζωή ἀ­νά­γει πε­ρί τό 1700 π.Χ. Σ᾿ αὐ­τόν ἀ­πο­δί­δει τήν ἐ­φε­ύ­ρε­ση τῆς λύ­ρας, τοῦ μου­σι­κοῦ ὀρ­γά­νου, πού ἔ­σω­σε το­ύς Ἀρ­γο­ναῦ­τες σα­γη­νε­ύ­ον­τας τίς Σει­ρῆ­νες. Ἐ­πί­σης πα­ρέ­χει δε­ίγ­μα­τα θρα­κι­κῆς ἀν­θρω­πω­νυ­μί­ας καί το­πω­νυ­μί­ας. Ἐξ ἴ­σου ἐ­πι­τυ­χη­μέ­να ὁ Paul Garde ἐ­ρα­νί­ζε­ται θέ­σεις εἰ­δι­κῶν ἐ­πι­στη­μό­νων γιά τή γλῶσ­σα τῶν Θρα­κῶν. Ὑ­πεν­θυ­μί­ζει ὅ­σα ἔ­γρα­ψε ὁ Vittore Pisani: «Ἀ­πό τή θρα­κή γλῶσ­σα δέν γνω­ρί­ζο­με τί­πο­τε». Σπε­ύ­δει δέ καί σέ προ­σθή­κη: «Ἀ­πό τή δα­κο-μοι­σι­κή τί­πο­τε πε­ρισ­σό­τε­ρο»[14]. Τε­λι­κά ἀ­πο­φα­ί­νε­ται ὅ­τι τό πρό­βλη­μα πα­ρα­μέ­νει ἄ­λυ­το, ἄν καί ἐκ­πο­νή­θη­κε δι­δα­κτο­ρι­κή δι­α­τρι­βή γιά τή θρα­κι­κή γλῶσ­σα ἀ­πό τόν I. I. Russu[15], στόν ὁ­ποῖ­ο χρε­ω­στοῦ­με τό συν­θε­τι­κό ἔρ­γο του γιά το­ύς Ἰλ­λυ­ρι­ο­ύς[16].

Ὡ­στό­σο σύμ­φω­να μέ τά συμ­πε­ρά­σμα­τα τοῦ Vl. Georgiev[17] οἱ Θρά­κες δι­α­κρί­νον­ται γλωσ­σι­κά καί φυ­λε­τι­κά ἀ­πό το­ύς Δάκες, κα­τά δέ τόν B. Simeonov[18] καί ἀ­πό το­ύς Γέτες, ἐ­νῶ ὁ βα­σι­λι­άς Σε­ύ­θης ἀ­να­κοι­νώ­νει στόν Ξε­νο­φῶν­τα[19] συγ­γέ­νει­α με­τα­ξύ Ἑλ­λή­νων καί Θρα­κῶν! Ὁ δέ κατ᾿ ἐ­ξο­χήν ἁρ­μό­δι­ος, Vasile Pârvan, ἀ­κα­δη­μα­ϊ­κός καί δι­ευ­θυν­τής τοῦ ἐ­πι­στη­μο­νι­κοῦ πε­ρι­ο­δι­κοῦ Ὀρ­φε­ύς, ὑ­πο­γραμ­μί­ζει τά ἑ­ξῆς: «Οἱ ἀρ­χαῖ­ες ἑλ­λη­νι­κές πα­ρα­δό­σεις, σω­ζό­με­νες κυ­ρί­ως στο­ύς ἐ­πι­κο­ύς κύ­κλους, ἀ­πό το­ύς ὁ­πο­ί­ους ἐμ­πνε­ύ­σθη­καν οἱ τρα­γι­κοί, ἐμ­πε­ρι­έ­χουν γνώ­σεις παμ­πά­λαι­ες, ἀφ᾿ ὅ­του οἱ Ἕλ­λη­νες, Θρά­κες, Φρύ­γες ἀ­νῆ­καν ὁ­πωσ­δή­πο­τε σέ κοι­νό τῶν τρι­ῶν ἔ­θνος. Ὁ Ὀρ­φε­ύς ἦ­ταν Θράξ, ὁ Πέλοψ ἦ­ταν Φρύξ, ἀλ­λά καί οἱ δύ­ο ταυ­τό­χρο­να ἦ­σαν καί Ἕλ­λη­νες. Τά ὁ­μη­ρι­κά ποι­ή­μα­τα ἐμ­φα­νί­ζουν αὐ­τήν τήν πνευ­μα­τι­κή κα­τά­στα­ση. Τά δέ ἀρ­χαι­ο­λο­γι­κά εὑ­ρή­μα­τα τοῦ τε­λευ­τα­ί­ου μι­σοῦ τοῦ αἰ­ῶ­να ἐ­πι­βε­βαι­ώ­νουν ὁ­λο­έ­να καί πε­ρισ­σό­τε­ρο τήν ἀ­κρί­βει­α τῶν ἀρ­χα­ί­ων ἑλ­λη­νι­κῶν πα­ρα­δό­σε­ων[20]».

Λοι­πόν ἐ­πι­βάλ­λε­ται ἐν­δε­χο­μέ­νως νά γί­νε­ται λό­γος ὄ­χι γιά ἐ­ξελ­λη­νι­σμό ἀλ­λά γιά ἀ­φελ­λη­νι­σμό Θρα­κῶν!

Ὁ Pârvan σέ συγ­γρα­φή ἐ­πί­το­μη μέ τί­τλο Ἡ ἑλ­λη­νι­κή καί ἑλ­λη­νι­στι­κή δι­ε­ίσ­δυ­ση στήν κοι­λά­δα τοῦ Δου­νά­βε­ως θέ­λει ἑλ­λη­νι­κο­ύς καί το­ύς πλω­το­ύς πο­τα­μο­ύς Χνε­ί­στε­ρο καί Δο­ύ­να­βι![21]. Στόν δε­ύ­τε­ρο θρυ­λεῖ­ται καί ἡ εἴ­σο­δος τῶν Ἀρ­γο­ναυ­τῶν μέ τήν πρω­το­πό­ρο Ἀργώ![22]. Κα­τά δέ τόν ὁ­μό­λο­γό του N. Bănescu[23] ὑ­πάρ­χει «χώ­ρα ἀ­λη­θι­νά γε­το-ἑλ­λη­νι­κή», τῆς ὁ­πο­ί­ας λαμ­πρό τέ­κνο εἶ­ναι ὁ ἐ­πί Βυ­ρε­βί­στα Ἕλ­λη­νας «ὑ­πουρ­γός Ἐ­ξω­τε­ρι­κῶν» Ἀ­κορ­νί­ων ἀ­πό τή Δι­ο­νυ­σό­πο­λη[24]. Ἡ κα­τά Pârvan ἑλ­λη­νι­κό­τη­τα τῶν Θρα­κῶν δι­α­φα­ί­νε­ται εὐ­κρι­νέ­στε­ρα πε­ρί τά τέ­λη τῆς ἑλ­λη­νι­κῆς ἀρ­χαι­ό­τη­τας. Συγ­κε­κρι­μέ­να, ὅ­ταν ἐμ­φα­νί­ζε­ται ἡ ρω­μαι­ο­κρα­τί­α, ἡ εὐ­ρύ­τα­τη Θρά­κη προ­βάλ­λει ἑλ­λη­νι­κή, ὅ­πως συ­νά­γε­ται ἀ­πό τήν ἐν­δε­λε­χῆ με­λέ­τη τοῦ ἐ­πι­γρα­φι­κοῦ[25] καί νο­μι­σμα­τι­κοῦ ὑ­λι­κοῦ[26], με­τέ­πει­τα δέ καί ἱ­στο­ρι­κῶν πη­γῶν, ὅ­πως ὁ Λόγος Α΄ τοῦ Ἰ­ου­λι­α­νοῦ: «Οἱ πε­ρί τήν Θρά­κην καί τήν Ἰ­ω­νί­αν κα­τοι­κοῦν­τες Ἑλ­λά­δος ἐ­σμέν ἔκ­γο­νοι[27]».

Ὅ­μως ἐ­πί Ρω­μαι­ο­κρα­τί­ας οἱ μνη­μο­νευ­ό­με­νοι ποι­κι­λώ­νυ­μοι, μή ἑλ­λη­νι­κοί, πλη­θυ­σμοί χά­νουν τίς στε­ρο­ύ­με­νες γρα­φῆς γλῶσ­σες[28] καί ἐ­κλα­τι­νί­ζον­ται. Κα­τά δέ τόν ἀ­κα­δη­μα­ϊ­κό Radu Vulpe, «οἱ Ἕλ­λη­νες τῶν πό­λε­ων τοῦ Εὐ­ξε­ί­νου Πόντου εἶ­χαν κα­τά τή ρω­μα­ϊ­κή ἐ­πο­χή τό­σες δρα­στη­ρι­ό­τη­τες στό ἐ­σω­τε­ρι­κό τῆς Δο­βρουτ­σᾶς καί πέ­ρα τοῦ Δου­νά­βε­ως ὅ­σες καί κα­τά τό πα­ρελ­θόν. Ἀ­κρι­βῶς αὐ­τοί εἶ­ναι πού οἰ­κο­νο­μι­κά ἐ­πω­φε­λοῦν­ται τά μέ­γι­στα τῆς ἐγ­γυ­η­μέ­νης ἀ­πό τό ρω­μα­ϊ­κό κρά­τος τά­ξε­ως στίς πε­ρι­ο­χές αὐ­τές. Τά ρω­μα­ϊ­κά τε­χνι­κά ἔρ­γα τοῦ ἐ­σω­τε­ρι­κοῦ τῆς Δο­βρουτ­σᾶς κα­τά τό με­γα­λύ­τε­ρο μέ­ρος κα­τα­σκευ­ά­ζον­ται ἀ­πό Ἕλ­λη­νες. Μόνο πού βγα­ί­νον­τας ἀ­πό τά τε­ί­χη τῶν πό­λε­ών τους μέ ὁ­ποι­α­δή­πο­τε ἐ­παγ­γελ­μα­τι­κή ἰ­δι­ό­τη­τα εἴ­τε ἐν­τό­πι­οι εἴ­τε ἐ­πή­λυ­δες ἀ­πό μα­κρύ­τε­ρα, οἱ Ἕλ­λη­νες ἦ­σαν ἀ­ναγ­κα­σμέ­νοι νά ὁ­μι­λή­σουν στή λα­τι­νι­κή, τή μό­νη ἀν­τι­λη­πτή γλῶσ­σα ἀ­πό τήν πλει­ο­νό­τη­τα τῶν χω­ρι­κῶν[29]».

Γιά τή λα­τι­νο­φω­νί­α τῶν Ἑλ­λή­νων τῆς κα­τά τόν Ἡ­ρό­δο­το[30] ἐ­κτε­τα­μέ­νης Θρά­κης, ἡ ὁ­πο­ί­α ἐν­τεῦ­θεν τοῦ Δου­νά­βε­ως λαμ­βά­νει εὔ­λο­γα τό ὄ­νο­μα Ρω­μα­νί­α[31], ἐ­πί δέ Ἰ­ου­στι­νι­α­νοῦ με­το­νο­μά­ζε­ται συ­νο­λι­κά ἡ Χερ­σό­νη­σος τοῦ Αἵ­μου, τά ση­με­ρι­νά Βαλ­κά­νι­α, Εὐ­ρώ­πη[32], σύμ­φω­να μέ ἀ­πό­λυ­τα ἀ­ξι­ό­πι­στη μαρ­τυ­ρί­α τοῦ Ἰ­ω­άν­νου Λυ­δοῦ, ὁ ὁ­ποῖ­ος εἶ­ναι δι­οι­κη­τής της[33] καί κα­θη­γη­τής[34] τοῦ τό­τε Πα­νε­πι­στη­μί­ου Κων­σταν­τι­νου­πό­λε­ως, οἱ Ἕλ­λη­νες, ἄν καί δη­μο­γρα­φι­κά ὑ­πε­ρέ­χουν, γί­νον­ται χρῆ­στες τῆς λα­τι­νι­κῆς: «Νόμος ἀρ­χαῖ­ος ἦν πάν­τα μέν τά ὁ­πω­σοῦν πρατ­τό­με­να πα­ρά τοῖς ἐ­πάρ­χοις, τά­χα δέ καί ταῖς ἄλ­λαις τῶν ἀρ­χῶν, τοῖς Ἰ­τα­λῶν ἐκ­φω­νεῖ­σθαι ρή­μα­σιν τά δέ πε­ρί τήν Εὐ­ρώ­πην πρατ­τό­με­να πάν­τα τήν ἀρ­χαι­ό­τη­τα δι­ε­φύ­λα­ξεν ἐξ ἀ­νάγ­κης, διά τό το­ύς αὐ­τῆς οἰ­κή­το­ρας, κα­ί­περ Ἕλ­λη­νας ἐκ τοῦ πλε­ί­ο­νος ὄν­τας, τῇ τῶν Ἰ­τα­λῶν φθέγ­γε­σθαι φω­νῇ, καί μά­λι­στα το­ύς δη­μο­σι­ε­ύ­ον­τας![35]».

Ὕ­στε­ρα, με­τά πά­ρο­δο αἰ­ώ­νων, Ἕλ­λη­νες δι­α­δο­χι­κά ἐ­ξαλ­βα­νί­ζον­ται[36], ἐκ­σλα­βί­ζον­ται[37], κα­θώς καί ἐ­ξισ­λα­μί­ζον­ται[38]. Οἰ τε­λευ­ταῖ­οι, πού συ­νή­θως ἀ­πο­κα­λοῦν­ται Τοῦρ­κοι, ἁ­πλο­ύ­στατ­α εἶ­ναι γη­γε­νεῖς ἐ­ξισ­λα­μι­σμέ­νοι, ὅ­πως μέ παρ­ρη­σί­α καί ἐ­πί­γνω­ση κα­θή­κον­τος δι­α­κη­ρύσ­σουν οἱ εἰ­δι­κοί ἐ­πι­στή­μο­νες τουρ­κο­λό­γοι, π.χ. E. Jittard[39], B. J. Slot[40]… ἤ ὀ­νο­μα­στοί ἱ­στο­ρι­κοί, ὅ­πως ὁ F. Braudel[41], οἱ δέ Ρου­μά­νοι Nicoara Beldiceanu καί Petre S. Năsturel βρον­το­φω­νοῦν: «Κα­τά τά μέ­σα τοῦ 15ου αἰ. δέν μπο­ρεῖ νά ἑρ­μη­νε­ύ­ε­ται μέ ση­μα­σία­ ἐ­θνι­κή ἡ λέ­ξη ‘’Τοῦρκος’’[42]». Ἄλ­λοι δέ Ρου­μά­νοι[43] ἔ­χουν δι­εκ­δι­κή­σει σάν Ρου­μά­νους το­ύς Πο­μά­κους, ἐ­νῶ ἤ­δη τό 1881 ὁ Τσέ­χος K. Jireček[44] βλέ­πει σχέ­σεις Πο­μά­κων[45] μέ το­ύς Ἕλ­λη­νες ἐ­πη­ρε­ά­ζον­τας προ­φα­νῶς καί τούς­ Βουλ­γά­ρους Zlatarsky καί Sakazov, οἱ ὁ­ποῖ­οι στόν χῶ­ρο με­τα­ξύ Ρο­δό­πης-Αἵ­μου δι­α­πι­στώ­νουν τήν ἑλ­λη­νι­κό­τη­τα ἕ­ως τίς ἀρ­χές τοῦ 20οῦ αἰ[46].

---------------------------------------------------------------

1. Κα­τά τόν Στυλ. Β. Πρω­το­νο­τα­ρί­ου, Ὁ μέ­γας ἐ­θνι­κός κίν­δυ­νος. Δι­δάγ­μα­τα ἐκ τῆς Ἱ­στο­ρί­ας. Ἀ­θῆ­ναι 1923, 14, «Ἡ Θρά­κη ἤ Θρή­σκη, ὅ­πως τήν ἔ­λε­γαν τό­τε, ἦ­το τε­λε­ί­ως Ἑλ­λη­νι­κή. Ὁ Ὀρ­φε­ύς, ὁ γλυ­κύς μου­σι­κός καί ποι­η­τής ἐ­δη­μι­ο­ύρ­γη­σε μέ το­ύς ὕ­μνους του καί ἀ­πό τό ὄ­νο­μά του τή λέ­ξη θρη­σκε­ί­α». Ὁ κα­θη­γη­τής τῆς Σορ­βόν­νης Pierre Grimal, Dictionnairedela Mythologie grecque etromaine, Paris 1958, 157, γρά­φει γιά ἐ­πώ­νυ­μη ἡ­ρω­ΐ­δα τῆς Θρά­κης, θυ­γα­τέ­ρα τοῦ Ὠ­κε­α­νοῦ καί τῆς Παρ­θε­νό­πης καί ἀ­δελφή τῆς Εὐ­ρώ­πης. Ἡ Αἰ­μι­λί­α Λα­δο­πο­ύ­λου, Ἱ­στο­ρι­κή ἀ­να­δρο­μή. Ἀ­πό τήν ὀρ­φι­κή θρα­κι­κή γῆ, στή ση­με­ρι­νή Ἑλ­λη­νι­κή Θρά­κη, Ἀ­θή­να 2003, 3, το­ύς ὀ­ρει­νο­ύς πλη­θυ­σμο­ύς τῆς Ρο­δό­πης χα­ρα­κτη­ρί­ζει Πε­λα­σγι­κῆς κα­τα­γω­γῆς. Ἐ­πι­κα­λο­ύ­με­νη δέ τόν Tomaschek το­ύς θε­ω­ρεῖ ὡς τόν ἀρ­χαι­ό­τε­ρο λαό τῆς Ρο­δό­πης. Γιά τόν γε­ω­γρα­φι­κό ὅ­ρο Θρά­κη, ὅ­ρι­α αὐ­τῆς ἄλ­λο­τε καί νῦν βλ. Νι­κη­φό­ρου Μο­σχο­πο­ύ­λου, «Ἡ Ἑλ­λη­νι­κή Θρά­κη», Ἀρ­χεῖ­ον τοῦ Θρα­κι­κοῦ Λα­ο­γρα­φι­κοῦ Θη­σαυ­ροῦ (ΑΘΛΓΘ), ΙΕ΄, 1948-49, 5-176. Κο­σμᾶ Μυρ­τί­λου Ἀ­πο­στο­λί­δου, «Ἡ Ρω­μα­ϊ­κή ἐ­παρ­χί­α (Provincia Romana) Θρά­κη καί ἡ Μη­τρό­πο­λις Φι­λιπ­που­πό­λε­ως», Θρα­κι­κά, 17, 1942, 241-275. Στή σελ. 244 σημ. 1: «Ἡ δι­ο­ί­κη­σις δι­ῃ­ρέ­θη εἰς ἕξ ἐ­παρ­χί­ας, Εὐ­ρώ­πην, Ρο­δό­πην, ἰ­δί­ᾳ Θρά­κην (Thracia speciali nomine), Αἱ­μί­πον­τον (Haemimontis), Σκυ­θί­αν (Scythia minor) καί κά­τω Μοι­σί­αν (Moesia secunda ἤ inferior)». Γ. Λε­κά­κη, «Ἡ ‘’Χάρτα τῆς Ἑλ­λά­δο­ς’’ καί πῶς ἀ­πο­τυ­πώ­νε­ται σέ αὐ­τήν ἡ Θρά­κη», Ἀέροπος, 58, 2004, 36-39.

2. Βλ. ΑΘΛΓΘ, 27, 1962, 399, γιά ἐ­πι­φα­νεῖς Θρά­κες: Στ. Κου­μα­νο­ύ­δης, Χρ. Τσο­ύν­τας, Δη­μη­τρι­ά­δης (γλύ­πτης), Γ. Βι­ζυ­η­νός…

3. Τοῦ Ἀ­χιλ­λέ­ως Θ. Σα­μο­θρά­κη, ἰ­α­τροῦ.

4. Βλ. ἐ­κτε­νῆ πα­ρου­σί­α­ση τοῦ Πάντου Πάντου στή Θρα­κι­κή Ἐ­πε­τη­ρί­δα, 3, 1982, 334-339.

5. J. K. Dragan, «Les Thraces dans la Méditerranée», Bulletineuropéen, 10, 1989, 6-15, ὅ­που ἐ­πι­χει­ρεῖ­ται πα­ρου­σί­α­ση τῶν Θρα­κῶν ὡς προ­γό­νων τῶν Βλά­χων τοῦ ἑλ­λη­νι­κοῦ χώ­ρου, το­ύς ὁ­πο­ί­ους ὁ Dragan θέ­λει Ρου­μά­νους, μο­λο­νό­τι καί ἡ ρου­μα­νι­κή ἐ­πι­στή­μη ἀ­πέ­δει­ξε τήν ἑλ­λη­νι­κό­τη­τά τους. Βλ. C. Poghirc,    «Romanisation linguistique et culturelle dans les Balkans», Les Aroumains, INALCO 1989, καί Ἀχ. Γ. Λα­ζά­ρου, «Οἱ Βλά­χοι τῆς Ἑλ­λά­δος δι­α­χρο­νι­κά καί δι­ε­πι­στη­μο­νι­κά», Ἑλ­λη­νο­γε­νεῖς Βλά­χοι, Ἐ­πι­τρο­πή Ἐ­νη­με­ρώ­σε­ως Ἐ­πί τῶν Ἐ­θνι­κῶν Θε­μά­των, Ἀ­θή­να 2005, 31-72. 

6. Čestmir Amort, «La participation des Tchéques et des Slovaques à l᾿ édification de l᾿ Etat Bulgare», Papports, co – rapports, communications Tchécoslovaques, pour le I Ye congrès de l᾿ Association Internationale d᾿ Etudes du Sud – Est Européen, Praga 1979, 355-368. 

7. Hristo M. Danov, Tracia antică. Cercetări asupra istoriei teritoriilor trace dela Sud de Dunăre, pînă la tărmurile egeice dela sfîrşitul secolului al IX – lea şi pînă la sfîrşitul secolului al I I I  – lea î. e. n. Traducere de prof. univ. dr. Constantin Velichi. Prefaţă de prof. univ. dr doc. Radu Vulpe, Bucureşti 1976.

8. Ali Foll, Ivan Vénédikov, Ivan Marazov, Dimitrie Popov, Légendes thraces, Sofia 1977.

9. D. M. Pippidi, I Greci nel basso Danubio dall᾿ età arcaica alla conquista romana. Milano 1971.

10. Radu Vulpe, Studia Thracologica, Bucarest 1976.

11. Ion Horaţiu Crisan, Burebista şi epocasa. Bucureşti 1979.

12. Studii dacice. Sub redacţia prof. univ. Hadrian Daicoviciu. Clus – Napoca, 1981. Συλ­λο­γι­κό μέ συ­νερ­γα­σί­ες δέ­κα τρι­ῶν εἰ­δι­κῶν ἐ­πι­στη­μό­νων. 

13. G. Cerbelaud Salagnac, Les origines ethniques des Européens. Paris 1992, 80-81.

14. P. Garde, Le discours balkanique. Librerie Artbème Fayard, 2004, 412. Βλ. καί Ν. Π. Ἀν­δρι­ώ­τη, Ἡ γλῶσ­σα τῆς Θρά­κης. Ἐν Ἀ­θή­ναις 1953, ΑΘΛΓΘ, ΙΗ΄, 1953, 394-395.  

15. I. I. Russu, Limba tracodacilor, Bucureşti 1959. Δύο δέ χρό­νι­α ἐ­νω­ρί­τε­ρα ἔ­γρα­ψε γιά γλωσ­σι­κό καί πλη­θυ­σμι­κό ἀ­φα­νι­σμό Θρα­κο-δα­κῶν. Βλ. I. I. Russu, «Dispariţia limbii şi a populaţiilor traco – dace», Studii şi. Cercetări de istorie Veche, 1957, 253-265. 

16. I. I. Russu, Illirii. Istoria – limba şi onomastica-romanizarea, Bucureşti 1969.

17. IIe Congrès International de Thracologie. Ed. Nagard 1982, 29.

18. Ἔ.ἄ.,174. Τά σύν­θε­τα, ὅ­πως θρα­κο-ιλ­λυ­ρι­κή, ἀ­πορ­ρί­πτει ὁ C. Poghirc, Revue Roumaine de Linguiştique, 12, 1967, 22 σημ. 6.

19. Ξε­νο­φῶν­τος, Κύρου Ἀ­νά­βα­σις, VII, 2, 31. Ἀ­πό τόν Ξε­νο­φῶν­τα (IV, 15) πλη­ρο­φο­ρο­ύ­με­θα ὅ­τι καί αὐ­τοί «οἱ ἄ­γρι­οι ὀ­ρει­νοί Θρᾶ­κες ἦ­σαν χρῆ­στες τῆς ἑλ­λη­νι­κῆς γλώσ­σας». Πβ. ΑΘΛΓΘ, ΙΕ΄, 1948-49, 40.    

20. Vasile Pârvan, «Dacii la Troia», Orfeu, 2, 1926, 1. Βλ. καί Ἀχ. Γ. Λα­ζά­ρου, Ἑλ­λη­νι­σμός καί λα­οί Νο­τι­ο­α­να­το­λι­κῆς (ΝΑ) Εὐ­ρώ­πης. Δι­α­χρο­νι­κές καί δι­ε­πι­στη­μο­νι­κές δι­α­δρο­μές. Τόμος Β΄, Ἀ­θή­να 2009, 165.

21. V. Pârvan, La penétration hellénique et hellénistique dans la vallée du Danube, Bucarest 1923, 27.  

22. Grimal, ἔ.ἀ., 48-49.

23. N. Bănescu, «Entre Roumains et Grecs. Ce que nous apprend le passé», Νέα Πο­λι­τι­κή, 9, 1937, 1055 κ.ἑ. Κα­τά δέ τόν R. Vulpe, ἔ.ἀ., 300. «…la plupart des territories… avaientsubi la forte pénétration de l᾿ hellénisme avant d᾿ être inclus dans l᾿ Empire romain».

24. D. M. Pippidi, «Acornion a lui Dionysios», Dictionar de istorie veche a României, Bucureşti 1976, 16-17. C. C. Giurescu – Dinu C. Giurescu, Istoria Românilor din cele mai vechi timpuri pînă astăzi. Editura Albatros, 43- 45, 71, 100.

25. A. Dumont – Th. Homolle, Mélanges d᾿ archéologie et d᾿ épigraphie, Paris 1892, 537 κ.ἑ. Βλ. καί Φ. Πέτσα, «Semaines Philippopoli taines», Μα­κε­δο­νι­κά, 16, 1976, 351-356. 

26. B. V. Head, Ἱ­στο­ρί­α τῶν νο­μι­σμά­των. Μτφ. Ἰ. Σβο­ρῶ­νος, Ι. Ἀ­θῆ­ναι 1898, 353 κ.ἑ.

27. Πο­λύ­μνι­ας Ἀ­θα­να­σι­ά­δου, Ὁ Ἰ­ου­λι­α­νός τοῦ Θρύ­λου. Ἐν Ἀ­θή­ναις 1977, 110 σημ. 1, καί Τάσου Χατ­ζη­α­να­στα­σί­ου, «Ἀ­πό τήν ἀρ­χαι­ό­τη­τα ὥς τό Βυ­ζάν­τι­ο καί τήν ὀ­θω­μα­νι­κή κα­τά­κτη­ση, ΙΜΧΑ, Οἱ Ἕλ­λη­νες τῆς Βουλ­γα­ρί­ας, Θεσ­σα­λο­νί­κη 1999, 49, κ.ἑ.

28. I. I. Russu, «Dispariţia …», καί «Scrierea greacă şi latină în Da cia preromană», Anuarul Institutului de Istorie şi Arheologie, 19, 1976, 40 σημ. 21. C. Poghirc, «La reconstitution scientifique d᾿ un monde disparu: le monde thrace», Revue des Etudes Sud – Est Européennes, 14, 1976, 165 κ.ἑ. Κα­τά τόν D. Zakythinos, «La synthèse byzantine, Les peuples de l᾿ Europe du Sud – Est et leur rôle dans l᾿ histoire (Byzance et les peuples du Sud – Est Européen», Ier Congrès International des Etudes balkaniques et Sud – Ert Européennes, Sofia 1966, 15, «Ἱ­στο­ρι­κῶς, Ἰλ­λυ­ρι­οί, Θρᾶ­κες καί Χᾶ­κες ἀ­φα­νί­ζον­ται…».           

29. Πβ. V. Pârvan, Începuturile vieţii romane la gurile Dunării, Ediţia a IIa îngrijită şi adnotată de R. Vulpe. Bucureşti 1971, 193 σημ. 314. 

30. J. Feuillet, «La linguistique balkanique», Cahiers Balkaniques, Νο 10, 1986, 41. Θρα­κο­λο­γι­κές πλη­ρο­φο­ρί­ες Ἡ­ρο­δό­του, Θου­κυ­δί­δου, Ὁ­ρα­τί­ου κ.ἄ. πα­ρα­θέ­τει καί ὁ B. Simeonov, «Des Gètes et de leur langue», Actes du IIe Congrès International de Thracologie, Bucureşti 1980, 116 κ.ἑ.

31. Al. Randa, «Le Sud – Est Européen, parti intégrante de l᾿ Europe», Revue des Etudes Roumaines VII – VIII, 1961, 132. Bl. καί Κ. Μ. Ἀ­πο­στο­λί­δου, Ρω­μα­νί­α-Ζα­γο­ρά καί τά τῆς Θρά­κης ὅ­ρι­α ἐ­πί τῆς Βυ­ζαν­τι­νῆς Αὐ­το­κρα­το­ρί­ας, Ἀ­θῆ­ναι 1941-42, 82.

32. Ἐ­ξε­λι­κτι­κές θε­ω­ρή­σεις τοῦ ὅ­ρου ‘’Εὐρώπη’’ βλ. Ἀχ. Γ. Λα­ζά­ρου, Ἑλ­λη­νι­σμός…, Α΄, 432 σημ. 4 καί 519 σημ. 55.

33. Βλ. Λα­ζά­ρου, ἔ.ἀ., 433 σημ. 3.

34. Αὐτ., 432, σημ. 2 καί 3.

35. Ἰ­ω­άν­νης Λυ­δός, Πε­ρί τῶν ἀρ­χῶν, 261, 68 (Bonn). Βλ. καί Achille G. Lazarou, «Latiniée hellénique et sa survivance», Ἠ­πει­ρω­τι­κά Χρο­νι­κά, 33, 1998-99, 28-29. Ἡ μαρ­τυ­ρί­α τοῦ Ἰ. Λυ­δοῦ εἶ­ναι πα­ρα­δε­κτή τό­σο ἀ­πό δυ­τι­κο­ευ­ρω­πα­ί­ους εἰ­δι­κο­ύς ἐ­πι­στή­μο­νες ὅ­σο καί ἀ­πό Ρου­μά­νους, π.χ. Léon Lafoscade, Eugène Lozovan, Michel Dubuisson, Cicerone Poghirc. Ὅ­μως ὁ Ρου­μά­νος ἀ­κα­δη­μα­ϊ­κός H. Mihăescu σέ δι­α­δο­χι­κά δη­μο­σι­ε­ύ­μα­τα κο­λο­βώ­νει τό χω­ρί­ο τοῦ Ἰ­ω­άν­νου Λυ­δοῦ. Ἀ­πα­λε­ί­φει ἀ­πό τήν πε­ρι­κο­πή τόν ὅ­ρο «Ἕλ­λη­νας!». Βλ. Λα­ζά­ρου, ἔ.ἀ., 434-435 σημ. 4, 5, 6, 7, 8.

36. Βλ. Λα­ζά­ρου, Ἑλ­λη­νι­σμός…, Δ΄, 600-601.

37. Αὐτ., Α΄, 429 σημ. 65.

38. Βλ. Κώστας Π. Κύρρης, Τουρ­κί­α καί Βαλ­κά­νι­α. Βι­βλι­ο­πω­λεῖ­ο τῆς ‘’ΕΣΤΙΑΣ’’ 1986.

39. Λα­ζά­ρου, ἔ.ἀ., Α΄, 490 σημ. 13.

40. Αὐτ., σημ. 15.

41. F. Braudel, Ἡ Με­σό­γει­ος… Μ. Ι. Ε. Τ., Ἀ­θή­να 1991, 40: «Στά Βαλ­κά­νι­α τόν 16ο αἰ­ῶ­να, πλα­γι­ές ὁ­λό­κλη­ρες ὀ­ρο­σει­ρῶν στήν Ἀλ­βα­νί­α ἤ στήν Ἐρ­ζε­γο­βί­νη γύ­ρω ἀ­πό τό Σε­ρά­γε­βο πέ­ρα­σαν στό Ἰσ­λάμ».

42. Πβ. Byzantion, 53, 1983, 131.

43. Emile Staico, La Verité sur le Peuple Roumain et la Propagande anti – Roumaine. Paris 1918, 61, «qui parlent un idiome celto – thrace appanté à la langue roumaine!».

44. Βλ. Ἀ­γό­ρω (Ρίτα)-Ἐ­λι­σά­βετ Λα­ζά­ρου καί Ἀ­χιλ­λε­ύς Γ. Λα­ζά­ρου, Ἐ­θνι­κά καί Μει­ο­νο­τικά Θέματα. Ἐκ­δο­τι­κός Οἶ­κος Κυ­ρο­μά­νος. Θεσ­σα­λο­νί­κη 2004, 161. Κα­τά δέ τόν Σπῦ­ρο Βρυ­ώ­νη, «οἱ μου­σουλ­μά­νοι Πο­μά­κοι δι­ε­τή­ρη­σαν τήν Βουλ­γα­ρο-χρι­στι­α­νι­κή ἀ­γρο­τι­κή τε­χνο­λο­γί­α καί τρό­πο ζω­ῆς, τίς πα­λαι­ές μα­γι­κές συ­νή­θει­ες στήν σο­δειά, στό ἁ­λώ­νι­σμα, στήν σπο­ρά… το­ύς πα­λαι­ο­ύς χο­ρο­ύς καί μί­μους Kukeri το­ύς σχε­τι­ζό­με­νους πρός τίς Δι­ο­νυ­σι­α­κές τε­λε­τές τῆς γο­νι­μό­τη­τος… τήν πί­στη ὅ­τι ἡ Bogoroditsa [=Πα­να­γί­α] βο­η­θεῖ τήν μη­τέ­ρα στήν γέν­νη­ση τοῦ παι­δι­οῦ, τήν πί­στη ὅ­τι τήν τρί­τη μέ­ρα ὕ­στε­ρα ἀ­πό τήν γέν­νη­ση τοῦ νέ­ου παι­δι­οῦ οἱ μοῖ­ρες κα­θο­ρί­ζουν τή μο­ί­ρα του… γι­όρ­τα­ζαν τή Λαμ­πρά μέ κόκ­κι­να αὐ­γά… ἐκ­κλη­σί­α­ζαν τά ἄρ­ρω­στα παι­διά τήν Με­γά­λη Πα­ρα­σκευή, ἐ­πι­σκέ­πτον­ταν τό ἁ­γί­α­σμα τῆς πε­ρι­ο­χῆς, ἐ­λάμ­βα­ναν τήν εὐ­λο­γί­α τοῦ ἱ­ε­ρέ­ως στήν ἐκ­κλη­σί­α κα­τά τίς ἑ­ορ­τές… ἔ­κα­μναν ἀ­φι­ε­ρώ­μα­τα στίς εἰ­κό­νες, κρυ­φά φύ­λα­γαν ἱ­ε­ρά βι­βλί­α καί εἰ­κό­νες στά σπί­τι­α τους… θυ­σί­α­ζαν στίς αὐ­λές τῶν ἐκ­κλη­σι­ῶν καί μο­νῶν… [Birnbaum, Henrik and Vryonis, Speros, ἐκδ.], Aspects of the Balkans, Continuity and Change, Contributions to the International Balkan Conference held at UCLA, October 23-28, 1969, The Hague – Paris, Mouton, 1972, 175-176. Πβ, Κύρρης, ἔ.ἀ., 328, ὅ­που ὑ­πεν­θυ­μί­ζει πα­ρό­μοι­α φαι­νό­με­να δι­α­δε­δο­μέ­να καί ἀ­νά­με­σα στο­ύς Λι­νο­βαμ­βά­κους κρυ­πτο­χρι­στι­α­νο­ύς ἡ­μι­μου­σουλ­μά­νους τῆς Κύπρου ἀ­πό τήν ἀρχή τῆς τουρ­κο­κρα­τί­ας ἕ­ως τήν δε­κα­ε­τί­α τοῦ 1960.

45. Τῆς λέ­ξε­ως ἡ ἐ­τυ­μο­λο­γί­α ἀ­πό τόν ὅ­ρο ‘’pomac’’, πού ση­μα­ί­νει βο­ή­θει­α, λατ.    auxilia, ὑπηρε­σί­α, ἡ ὁ­πο­ί­α ὑ­φί­στα­ται ἤ­δη ἀ­πό το­ύς χρό­νους τοῦ Με­γά­λου Ἀ­λε­ξάν­δρου καί κα­θι­ε­ρώ­νε­ται ἐ­πί ρω­μαι­ο­κρα­τί­ας, φα­ί­νε­ται σάν πρό­σθε­τη πρό­τα­ση ἐ­τυ­μο­λο­γή­σε­ως τοῦ ὀ­νό­μα­τος Πο­μά­κος. Βλ. Miloš Blagojević, «L᾿ exploitation fiscale et féodale en Serbie du XIIIe au XVe siècle», Revue Roumaine d᾿ Histoire, 2, 1983, 141.

46. Βλ. Ἀρ­χεῖ­ον τοῦ Θρα­κι­κοῦ Λα­ο­γρα­φι­κοῦ καί Γλωσ­σι­κοῦ Θη­σαυ­ροῦ (ΑΘΛΓΘ), 1960, 219 σημ. 2. Ἀ­πό τόν πρῶ­το ὁ­μο­λο­γεῖ­ται σα­φέ­στα­τα: «…Ἡ νο­τί­ως τοῦ Αἵ­μου ἑλ­λη­νι­κή χώ­ρα, εἰς τήν ὁ­πο­ί­αν οἱ Ἕλ­λη­νες εἶ­χον συσ­σω­ρε­ύ­σει διά τῆς γε­ωρ­γί­ας καί τοῦ ἐμ­πο­ρί­ου ἄ­φθο­να πλο­ύ­τη, ἦ­το ὁ στό­χος τῶν Βουλ­γα­ρι­κῶν ἐ­πι­δρο­μῶν. Οἱ αἰχ­μά­λω­τοι, οἱ δοῦ­λοι καί τά λά­φυ­ρα ἐκ τῆς χώ­ρας τῶν Ἑλ­λή­νων κα­τέ­στη­σαν τήν ζω­ήν τῶν Βουλ­γά­ρων κα­λυ­τέ­ραν καί ἀ­πε­τέ­λε­σαν τήν βά­σιν διά τήν δη­μι­ουρ­γί­αν τοῦ Βουλ­γα­ρι­κοῦ πο­λι­τι­σμοῦ». Τίς πά­γι­ες -πα­ρά τά ἀ­νω­τέ­ρω- βουλγαρικές δι­εκ­δι­κή­σεις καί ἐν­τός τῆς ση­με­ρι­νῆς ἑλ­λη­νι­κῆς ἐ­πι­κρά­τει­ας ὑ­περ­φα­λαγ­γί­ζει τό Εὐ­ρω­πα­ϊ­κό Ἵ­δρυ­μα Dragan συγ­γρα­φι­κά καί χαρ­το­γρα­φι­κά. Βλ. I. C. Dragan, Noi, Tracii, Istoria multimilenară, C – raiova 1976, καί στήν ἀγ­γλι­κή γλῶσ­σα, We, The Tracians and our multimillenary history, I. Milano 1976. Ἐ­πί­σης βλ. τά πε­ρι­ο­δι­κά Noi Tracii, 137, 1978, πρό πάν­των δέ Biserica Ortodoxa Romana, 9-10, 1978, 1804 Fig. 1, ὅ­που ὁ πα­ρα­τι­θέ­με­νος χάρ­της.

Πηγή: Εδώ

Επίσης, διαβάστε:

~ Η FUEN και οι εθνοτικώς ''Μακεδοναρμάνοι'' - Μέρος 1ο