Χατζηστέργιος και Αλή πασάς

Η Οικογένεια του μεγαλοτσέλιγκα 

Χατζηστέργιου Χατζόπουλου - Γράμμουστα 1903

Κάποτε ανακάλυψε ο Αλή πασάς, ότι ο τσέλιγκας Χατζηστέργιος, κάτοικος του χωριού Γράμμοστα (που ήταν ορεινή κωμόπολη με τρεις χιλιάδες σπίτια) είχε ένα πολύ όμορφο κορίτσι, που ονομαζόταν Τάνα. Ο Αλή πασάς παρουσιάστηκε ο ίδιος στη Γράμμοστα, επικεφαλής πολυάριθμης ομάδας Αλβανών. Ο Χατζηστέργιος και όλοι οι άλλοι τσελιγκάδες, όπως και ο αρσενικός πληθυσμός του οικισμού, βγήκαν να τον προϋπαντήσουν και να τον υποδεχθούν, σε μεγάλη παράταξη. Μόλις κατέλυσε ο Αλή πασάς, άρχισαν να φθάνουν κριάρια, τα οποία έβαζαν στη σούβλα για να φιλοξενήσουν τον υψηλό μουσαφίρη τους. Τρεις μέρες συνεχίστηκε η διασκέδαση και τέλος ο Αλή παίρνει κατά μέρος τον Χατζηστέργιο και του λέει: '' Έχω ακούσει ότι έχεις ένα όμορφο κορίτσι και θέλω να το πάρω στο χαρέμι μου. Πιστεύω πως η πράξη μου αυτή σε κάμνει τιμή ''. Ο Χατζηστέργιος, αν και η καρδιά του τραυματίστηκε βαθιά με όσα άκουσε, δεν έχασε την ψυχραιμία του και υποκρίθηκε ότι δεν περίμενε τέτοια μεγάλη τιμή από το μέρος του πασά και απήντησε ότι αποδεχόταν με μεγάλη χαρά την πρόταση, πρόσθεσε όμως ότι, επειδή υπήρχε η διαφορά της θρησκείας και ο κόσμος της κωμοπόλεως ήταν πολύ θρησκόληπτος, αν και ο ίδιος δεν έδινε σημασία σε τούτα, παρακαλεί τον πασά να μην βιασθεί και ότι στο διάστημα των ερχόμενων τριών ημερών, μετά την αναχώρηση του, θα έπαιρνε το κορίτσι του (χωρίς να το ξέρει κανένας) και θα το έφερνε στο χαρέμι του. Του μίλησε τόσο πειστικά, ώστε ο πασάς τα έχαψε, τον πίστεψε και έμεινε κατενθουσιασμένος.

Ο Χατζηστέργιος δεν περίμενε να περάσει ούτε μια μέρα από την αναχώρηση του πασά και έδωσε διαταγή μόλις βραδιάσει να ξεκινήσουν κρυφά τα κοπάδια με κατεύθυνση τα Βιτώλια (Μοναστήρι) δια μέσου των βουνών του Βιτσίου, αφού φορτώσουν τα υπάρχοντα τους στα μουλάρια. Τα χαράματα τα κοπάδια και οι οικογένειες βρίσκονταν στον δρόμο μακριά από την κωμόπολη. Έπρεπε να περάσουν από τέτοια μονοπάτια και δάση, ώστε να μη βρει ίχνη ο Αλή πασάς. Μετά πολλές περιπέτειες στα βουνά του Βιτσίου (γιατί ήταν δύσκολη διάβαση) έφτασαν στο Πισοδέρι. Ύστερα κατέβηκαν στη Φλώρινα. Από εκει ανηφόρισαν προς τη δεξιά όχθη του ποταμού Τσέρνα, που διασχίζει τον κάμπο των Βιτωλίων και, αφού πέρασαν από τον Περλεπέ, έφτασαν στο Νεράτσικο, στην όχθη του ποταμού Βαρδάρη. Από εκεί πήραν τον κατήφορο του ποταμού και (αφού κατέλυσαν σε πολλούς τόπους) έφτασαν στη Γευγελή, όπου και πέρασαν τον Αξιό στην αριστερή όχθη του. Αργότερα, εγκαταστάθηκαν στο χωριό Λιβάδια, κοντά στη Γευγελή. Έτσι κατόρθωσαν να γλιτώσουν την οικογενειακή τιμή τους και να διατηρήσουν καθαρή την ψυχική γαλήνη της καημένης της Τάνας. Ο Αλή με τους κατασκόπους που είχε παντού πληροφορήθηκε, ουδέ τη δεύτερη μέρα, την αναχώρηση της ομάδας. Πολλές ομάδες καβαλαραίων Αλβανών (που ήσαν οπλισμένοι μέχρι τα δόντια) είχαν σταλεί προς όλες τις κατευθύνσεις, από όπου μπορούσε να υποτεθεί ότι ήταν δυνατό να περάσει ο Χατζηστέργιος, αλλά μονάχα προς το Βίτσι δεν πήγαν, γιατί κανένας δεν πίστευε ότι ήταν πιθανό να χρησιμοποιηθεί αυτος ο δρόμος. Όλα αυτά μου τα διηγήθηκε ο ενενηντάρης Μιχάλης Παπάζης, ο οποίος είχε λάβει μέρος σ'αυτή την ανεπάντεχη περιπλάνηση, όταν ήταν επτά χρόνων. 

Ο γέροντας τσέλιγκας Μιχάλης Παπάζης αναφέρεται ως ο πληροφοριοδότης του συγγραφέα. Είχε γεννηθεί το 1812 περίπου και έζησε προσωπικά το κυνηγητό που υπέστησαν οι Γραμμουστιάνοι από τον Αλή πασά κάπου στα 1819. 

Απόσπασμα από τις "Αναμνήσεις από την ταλαιπωρημένη ζωή των βλάχων" του Γιώτη (Παναγιώτη) Ναούμ (Βέροια 1874 – Βουκουρέστι 1966)

Το διαβάσαμε: ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΛΑΧΟΦΩΝΗΣ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ

Κίντικλου αλ Χατζηστέργιου - Το τραγούδι του Χατζηστέργιου

Θρύλος έχει γίνει το όνομα του μεγαλοτσέλιγκα Χατζηστέργιου από τη Γράμμουστα. Η Λαϊκή Μούσα μάλιστα θέλει την καταστροφή της Γράμμουστας από τον Αλή πασά να έγινε λόγω της άρνησης του Χατζηστέργιου να δώσει την κόρη του στον πασά που τη ζήτησε για το χαρέμι του.

Πηγή: Goga Mishiu (youtube)