Τον Απρίλιο του 1944 συστάθηκε στην Νέα Υόρκη η αλληλοβοηθητική αδελφότητα Μοναστηριωτών και πέριξ: «ΤΑ ΒΙΤΩΛΙΑ».
Η ίδρυση του συλλόγου δεν φαίνεται να ήταν μια τυπική διαδικασία, αλλά ότι εξυπηρετούσε συγκεκριμένες αναγκαιότητες των καιρών. Όπως αναφέρει και ο τότε πρόεδρος Αναστάσιος Γρούιας στον πρόλογο του δίγλωσσου (στ' αμερικανικά και στα ελληνικά) λευκώματος, ο στόχος της Αδελφότητας είναι διπλός: (α) η υλοποίηση των στόχων που αναφέρονται στο καταστατικό της και (β) η σύσφιγξη των σχέσεων ανάμεσα στους απόδημους Μοναστηριώτες και η παροχή «οικονομικής και άλλης βοήθειας στους αδελφούς και τις αδελφές μας που έπαθαν καταστροφές εξαιτίας του πολέμου που μόλις τελείωσε». Προτίστως λοιπόν η Αδελφότητα προσπαθεί να φέρει σε επαφή τους συμπατριώτες μετανάστες στην Αμερική και να κρατήσει ζωντανούς τους δεσμούς τους με την γενέτειρα. Η οικονομική διάσταση του συλλόγου όμως δίνει την μορφή της αναγκαιότητας στις προοπτικές του νεοϊδρυτου συλλόγου. Η γηραιά ήπειρος μόλις βγαίνει από την μακρά περίοδο των πολέμων και προσπαθεί να ορθοποδήσει. Οι μετανάστες από το Μοναστήρι που ξενιτεύτηκαν για να αναζητήσουν καλύτερη τύχη στην Αμερική, οργανώνουν εκεί την αδελφότητα που κύριο σκοπό έχει την συλλογή χρημάτων για τους πληγέντες αδελφούς στην πατρίδα.
Αναμνηστικό λεύκωμα
Σύμφωνα με το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της εκδήλωσης, που δημοσιεύεται στα ελληνικά στις σελ. 16-17, η χοροεσπερίδα περιλαμβάνει τέσσερα μέρη: στο πρώτο, την εκτέλεση του «The star spangled banner» και του ελληνικού εθνικού ύμνου από την ορχήστρα, στο δεύτερο μέρος την παράσταση της μουσικής κωμωδίας του Θ. Σακελλαρίδη «Η διαβολογυναίκα», στο τρίτο προσφώνηση του προέδρου του συλλόγου, στο τέταρτο την ερμηνεία των «τελευταίων τραγουδιών της Αθήνας, σε εκτέλεση των δυο γνωστών καλλιτέχνιδων του άσματος, Στέλλας Κοντούδη και Μαίρης Σπρίγκολ αι οποίαι μόλις προ ολίγου ήλθον από την Ελλάδα», ενώ το πέμπτο μέρος της βραδιάς υπόσχεται «χορό μέχρι των πρωινών ωρών με την ορχήστρα του κ. Α Σακελλάριου».
Στη δεύτερη σελίδα της έκδοσης βρίσκεται ο σύντομος χαιρετισμός του προέδρου, με τον οποίο προσπαθεί να δώσει το στίγμα του συλλόγου κάνοντας αναφορές στο ποιόν και στους σκοπούς της αδελφότητας, αμέσως μετά οι φωτογραφίες των προέδρων των Ηνωμένων Πολιτειών, Harry Truman και Franklin D. Roosevelt, με εγκωμιαστικές λεζάντες για την ένθερμη εκ μέρους τους υποστήριξη των ελληνικών δικαιωμάτων στην Αμερική.
Ο πρόεδρος του συλλόγου στην συνέχεια επιχειρεί μια συνοπτική παρουσίαση της ιστορίας του Μοναστηρίου, στην ελληνική και έπειτα στην αγγλική, ενώ η Πηνελόπη Τσοπάνογλου (το γένος Δημητρίου Μεγδάνη) από το Paterson (Καλιφόρνια) υπογράφει το νοσταλγικό «Πανηγύρι της Παναγιάς» όπου ξετυλίγει τις αναμνήσεις της από τα παιδικά χρόνια στην πατρίδα. Αξίζει να παραθέσουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από την περιγραφή του πανηγυριού:
Στη συνέχεια του λευκώματος παρουσιάζονται τα μέλη του δ.σ του συλλόγου, κάποιες φωτογραφίες Μοναστηριωτών που υπηρέτησαν «under the star and stripes», ένα ποίημα που περιγράφει την ακμή και την παρακμή της πόλης και τέλος, σκόρπιες λιγόστιχες και έμμετρες αναφορές στις περιοχές πέριξ του Μοναστηρίου που συνοδεύουν τις φωτογραφίες τους (Κρούσοβο, Νιζόπολις, Μεγάροβο, Τύρνοβο, Γόπεσι, Μηλόβιστα, Ρέσνα, Αχρίδα).
Περίπου στα 3/4 της η έκδοση απαρτίζεται από 250 ευχετήρια-συγχαρητήρια σημειώματα των μελών για τις επιτυχημένες δραστηριότητες του συλλόγου και ευχές για την συνέχισή τους με τον ίδιον ζήλο. Τα σημειώματα παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για τους εκ Μοναστηρίου μετανάστες στην Αμερική. Στο καθένα τους αναγράφεται το όνομα της οικογένειας κι η διεύθυνση και σε ορισμένα από αυτά περιέχονται πληροφορίες για τις επαγγελματικές τους ασχολίες, όπως π.χ ότι «η Helen J. Stavros υπηρετεί ως νοσοκόμος εν Μπρούκλυν». Ουσιαστικά η έκδοση αυτή είναι κατάλογος διευθύνσεων ή ακριβέστερα ένας διαφημιστικός οδηγός που σκοπεύει στην αλληλοϋποστήριξη: με τον τρόπο αυτό δημιουργείται μια αδελφότητα των ξενιτεμένων Βιτωλιάνων, οι οποίοι ενημερώνονται για το που και πως ζουν οι συμπατριώτες τους και το κυριότερο, στηρίζουν τις «αδελφικές» επιχειρήσεις.
Εξετάζοντας τις πληροφορίες του λευκώματος διεξοδικότερα μπορούμε να εξάγουμε συμπεράσματα που μας διαφωτίζουν για την οικονομική και κοινωνική θέση που κατείχε η κοινότητα των Μοναστηριωτών στον Νέο Κόσμο.
Σχεδόν όλα τα μέλη της φαίνεται ότι διευθύνουν τις δικές τους επιχειρήσεις: ρεστοράν (25 τον αριθμό και σε πολύ κεντρικά σημεία των μεγάλων αστικών κέντρων), γουναράδικα, ραφεία, αρτοποιεία, παντοπωλεία-μανάβικα, γραφεία κηδειών, ανθοπωλεία, κοσμηματοπωλεία, ζαχαροπλαστεία, δικηγορικά γραφεία, ξενοδοχεία, φαρμακεία, καφετέριες, μεταφορικές και ταξιδιωτικές εταιρίες, φωτογραφεία, γαλακτοκομεία και άλλες τέτοιες επιχειρήσεις έχουν Βιτωλιάνους ιδιοκτήτες.
Παρ' όλο, επομένως, που μετοίκησαν εκεί ως πρόσφυγες, διαπιστώνουμε ότι οι Μοναστηριώτες είχαν γρήγορη οικονομική ανέλιξη που μπορεί να σημαίνει δυο πράγματα: 1) ότι μεταξύ των δυο πολέμων αποδήμησαν στην Αμερική φέρνοντας μαζί τους το κομπόδεμα τους από το Μοναστήρι και επένδυσαν κατευθείαν τα λεφτά τους σε επιχειρήσεις ή 2) ότι η κοινότητα των Ελλήνων στο Μοναστήρι ήταν ήδη ενεργή, καθώς αρκετοί είχαν μεταναστεύσει στην Αμερική από τα τέλη του 19ου αιώνα (δηλαδή πριν από τον Πρώτο Πόλεμο) γνωρίζοντας κάποια τέχνη οπότε δεν δυσκολεύτηκαν να ενταχθούν στην αγορά και να προκόψουν.
Το πιθανότερο είναι ότι έγινε ένας συνδυασμός των δυο παραπάνω υποθέσεων και έτσι μπόρεσαν σταδιακά οι Μοναστηριώτες να καταλάβουν θέσεις με υψηλό κοινωνικό status για την εποχή. Δεν πρέπει βέβαια να θεωρήσουμε τυχαίο το γεγονός ότι, από αυτούς που δηλώνουν το επάγγελμά τους, κανένας δεν εργάζεται ως εργάτης ή υπάλληλος σε κάποια άλλη επιχείρηση.
Χαρακτηριστική περίπτωση Μοναστηριώτη μετανάστη είναι ο ίδιος ο πρόεδρος της αδελφότητας Γκρούιας, που στην διαφημιστική καταχώρηση του οπισθόφυλλου δίνει την πληροφορία ότι το Grouias Travel Bureau λειτουργεί στη Νέα Υόρκη «επί 27 συνεχή έτη», δηλαδή από το 1918.
Η οικονομική ευμάρεια μιας κοινωνίας ευνοεί και την πολιτιστική και πολιτισμική της ανάπτυξη. Έτσι μπορούμε να δικαιολογήσουμε και την χοροεσπερίδα που διοργανώνει η αδελφότητα, στην οποία, όπως είδαμε και παραπάνω, το καλλιτεχνικόν πρόγραμμα περιλαμβάνει ένα θεατρικό έργο, μια ορχήστρα για χορό και μια συναυλία ελλήνων καλλιτεχνών. Ή δηλαδή μια γεμάτη εκδήλωση.
Διαφημιστικές καταχωρήσεις που φιλοξενούνται στο αναμνηστικό λεύκωμα των 121 σελίδων:
Από τις ευχετήριες κάρτες:
Αγαπητοί Συμπατριώται:
Εμπρός εις το έργον σας, ο Σύλλογός σας είναι ένας χρυσός μπαξές, εξακολουθήσατε με την ίδια ζέσιν, εξακολουθήσατε την άμιλλαν σας δια την επίτευξιν του σκοπού τον οποίον ο λαμπρός Σύλλογός σας Μοναστηριωτών και των πέριξ, τα "Βιτώλια" μετά ζήλου ανέλαβε.
Ευχόμεθα από τους εκεί κάτω αδελφούς μας που είναι η σκέψις και ο νους μας.
ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΑΚΡΗ
Εκ Μεγαρώβου του Μοναστηρίου
SPRINGFIELD OHIO
(Η Μάγδα Σουλιώτη φοιτά στο Μεταπτυχιακό Τμήμα Νηπιαγωγών Θεσσαλονίκης. Έχει δημοσιεύσει εργασίες για την πνευματική κίνηση της περιοχής Φλώρινας-Μοναστηρίου).
Δημοσιεύθηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - Κυριακή 16 Δεκεμβρίου 2001.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.