Ένας ανδρείος πολεμιστής που υπήρξε συνεργάτης του ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ και το όνομα το αποθανατίστηκε σε πολλά τραγούδια από τη Λαϊκή Μούσα.
Ο Γιώργος Δούκας γεννήθηκε στη Γαλατινή Κοζάνης (Κοντσικό) το 1848 και πέθανε το 1923 στο Μακρυχώρι Λάρισας.
Ήταν γιός του Λουκά Δούκα που είχε δέκα παιδιά, από τα οποία, πέντε αγόρια (Ηλίας, Γιώργος, Δημήτριος, Αθανάσιος και Μάρκος) και πέντε κορίτσια (Αλεξάνδρα και άλλα τέσσερα που δεν σώζονται τα ονόματα τους).
Ο Λουκάς Δούκας, πατέρας του Νταβέλη, πέθανε σε φυλακή στο Μοναστήρι (Μπίτουλι) από τις κακουχίες, φυλακισμένος από τους Τούρκους.
Ο Γεώργιος Δούκας στα 13 του χρόνια πήγε υπάλληλος στα κτήματα του Τούρκου Αλή Μπέη στο χωριό Μελιδόνι. Ο Τούρκος του φέρθηκε βάναυσα και εκείνος αγανακτισμένος έφυγε και πήγε και κατατάχτηκε στο αντάρτικο σώμα του Αλαμάνη με τον αδερφό του Δημήτρη Δούκα (γνωστό μετέπειτα ως καπετάν Ζέρβα).
Το πρώτο κατόρθωμα του 13χρονου Γιώργου ήταν όταν σκότωσε δυό τεράστια σκυλιά που φύλαγαν το σπίτι ενός πλούσιου μπέη. Μέσα στο κονάκι ο Γιώργος βρήκε και ένα καριοφίλι που το κράτησε για πάντα κοντά του ως ενθύμιο του πρώτου του ανδραγαθήματος.
Στα 18 του χρόνια έφυγε από το σώμα του Αλαμάνη και κατατάχτηκε στο αντάρτικο του ΛΕΩΝΙΔΑ ΧΑΤΖΗΜΠΥΡΡΟΥ.
Ήταν μετρίου αναστήματος, αλλά ευκίνητος, ριψοκίνδυνος, ανδρείος και μεγάλης αντοχής. Ο Λεωνίδας γρήγορα διέκρινε τα προσόντα του και τον έχρισε πρωτοπαλίκαρο του.
Επειδή εκείνη την εποχή (1866) σκοτώθηκε στη Στερεά Ελλάδα ο αρχιλήσταρχος Χρήστος Νταβέλης, οι σύντροφοι του Γιώργου Δούκα του δώσαν την προσωνυμία Νταβέλης και με αυτή έμεινε γνωστός στην Ιστορία ο Γιώργος Δούκας του Λουκά, οπλαρχηγός Μακεδόνας από Γαλατινή Κοζάνης.
Πολλές φορές στη διάρκεια του περασμένου αιώνα χρησιμοποιήθηκε δόλια από τους αντιπάλους του για να ταυτιστεί ο Μακεδονομάχος Δούκας με τον Ρουμελιώτη λήσταρχο και να πληγεί έτσι το κύρος του και οι θυσίες που έκανε για την πατρίδα.
Οι προσπάθεις αυτές όμως έπεσαν στο κενό…
O Nταβέλης ή Γεώργιος Δούκας έγινε πλέον ο ίδιος αρχηγός σώματος, αποτελούμενο από 150 άντρες στο οποίο κατατάχτηκαντα δυό του αδέρφια, Δημήτρης (Ζέρβας), Ηλίας και η αδερφή του Αλεξάνδρα με τον γαμπρό του ΣΑΡΑΝΤΗ ΝΤΙΝΑ.
Η Αλεξάνδρα ήταν μια ανδρογυναίκα που φορούσε φουστανέλα και λάβαινε μέρος στις μάχες . Έβαφε τη φουστανέλα με αίμα, πράγμα που προκαλούσε δέος τους Τούρκους. Μετά το 1881 χάνονται τα ίχνη της.
Σε κάποιες από τις μάχες που έδωσε ο Γεώργιος Νταβέλης σκοτώθηκε ο αδερφός του Ηλίας.
Ο Νταβέλης έδωσε πολλές μάχες με την τουρκική στρατοχωροφυλακή και τους Τουρκαλβανούς. Το 1879 σε ηλικία 31 χρονών , Σεπτέμβριο μήνα, με 25 άντρες και μία ομάδα του καπετάν Γκίκα, χτύπησε το Τσεπέλοβο Ζαγορίου Ηπείρου όπου ήταν η έδρα της Υποδιοίκησης της τουρκικής χωροφυλακής. Οι Τούρκοι μαζί με μερικούς ντόπιους Τσεπελοβίτες συνεργάτες τους, κλείστηκαν στο καμπαναριό του χωριού.
Το σώμα του Νταβέλη, αφού διασκέδασε με τα όργανα και λήστεψε τους Τσεπελοβίτες, έφυγε.
Τον Μάιο του 1878, ο Νταβέλης έδωσε τη γνωστή στη Δυτική Μακεδονία ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΦΟΥΡΚΑΣ πολεμώντας τους Νιτζίπ-Μπέη και Ζάλιο-Μπέη. Στη Φούρκα ο Νταβέλης πολιορκήθηκε από σώμα τακτικού τουρκικού στρατού 400 αντρών που έφτασε από την ΚΟΝΙΤΣΑ.
Οι Τούρκοι ήταν διαιρεμένοι σε δύο τμήματα, ενώ το σώμα του Νταβέλη αριθμούσε 80 άντρες. Οι Τούρκοι προσπάθησαν να κυκλώσουν τον Νταβέλη. Δεν το κατόρθωσαν. Εκείνος προβαίνει σε αντιπερισπασμόκυκλώνοντας αυτός τους Τούρκους αιφνιδιαστικά και χτυπώντας το τμήμα του Νιτζίπ- Μπέη.
Επακολουθεί σφοδρή μάχη.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ: νεκροί Τούρκοι 58, αιχμάλωτοι 12. Ο Νιτζίπ-Μπέης νεκρός.
ΑΠΟ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΝΤΑΒΕΛΗ ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΕ ΟΥΤΕ ΝΕΚΡΟΣ ΟΥΤΕ ΤΡΑΥΜΑΤΙΑΣ !!!
Το άλλο τμήμα υπό τον Ζάλιο-Μπέη τράπηκε σε φυγή.
Ύστερα από τη νίκη, οι άντρες του Νταβέλη κατέβηκανστην πλατεία του χωριού, τραγούδησαν και χόρεψαν.
Στη Φούρκα ο Νταβέλης φέρθηκε μεγαλόπρεπα στους Τουρκαλβανούς. Φρόντισε να ταφούν οι νεκροί, θρήνησε τον θάνατο του Νιτζίπ-Μπέη και έχτισε μεγαλόπρεπο τάφο για τον αρχηγό τους που σωζόταν μέχρι το 1910.
Το 1878 ο Νταβέλης κατατρόπωσε τους Τούρκους κατά την Μακεδονική Επανάσταση στο ΛΙΤΟΧΩΡΟ και στο Μπούρινο Πιερίας μαζί με τον καπετάν ΛΕΩΝΙΔΑ ΧΑΤΖΗΜΠΥΡΡΟ (καταγωγή από ΣΑΜΑΡΙΝΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ).
Εκεί αφόπλισαν λόχο τουρκικού στρατού, τους οποίους και αντάλλαξαν ως αιχμαλώτους.
Παράλληλα, στα χέρια των επαναστατών περιήλθαν 2.000 εμπροσθογεμή όπλα και 500 κιβώτια πολεμοφοδίων.
Το 1878, στη θέση ΣΑΡΑΚΙΝΑ ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ , ο Νταβέλης διαλύει τουρκικό απόσπασμα και στα χέρια των επαναστατών περιέρχονται 15 όπλα σνάιντερ, η σπάθη και ο μανδύας αξιωματικού, δώδεκα φορτώματα καπνού και ένα φόρτωμα σίτου.
Το ίδιο έτος δίνονται δυό άλλες μάχες με τους Τούρκους. Στη θέση Μπέστιανη όπου σκοτώθηκε ο Τουρκαλβανός αρχηγός Μεχμέτ Αγάς, και στη θέση Μαγέρι (σημερινό ΔΑΣΥΛΛΙΟ ΒΟΪΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ) όπου σκοτώθηκε ο ψυχογιός του Νταβέλη, Καρανικόλας.
ΣΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ 1879 Ο ΝΤΑΒΕΛΗΣ,Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΝΑΟΥΜ, Ο ΖΕΡΒΑΣ ΚΑΙ Ο ΑΛΑΜΑΝΗΣ ΜΠΑΙΝΟΥΝ ΣΤΗ ΦΛΩΡΙΝΑ.
Ήταν ημέρα του ραμαζανίου. Κατέλυσαν τις τουρκικές αρχές, συνέλαβαν όλους τους Τούρκους αιχμαλώτους και πήραν μαζί τους τον καϊμακάμη (έπαρχο) και τον Τούρκο στρατιωτικό διοικητή. Τους οδήγησαν στα ΓΡΕΒΕΝΑ με δεμένα μάτια και εκεί, αφού τους περιποιήθηκαν, τους απελευθέρωσαν παίρνοντας λύτρα.
Με το παρακάτω δημοτικό τραγούδι ο καπετάν Νταβέλης ηρωοποιήθηκε σε όλη την Δυτική Μακεδονία και Ήπειρο.
Ναούμης όταν κίνησιν, στη Φλώρινα να πάει
γειά σου Νταβέλη κι Αλαμάνη
Ήτανε μέρα βροχερή, μέρα του ραμαζάνι
γειά σου Νταβέλη καπετάνιε
Να παρν’ και τον Μπεχλιούμ –Μπέη, άιντε τον πρώτο Μπέη
γειά σου Ναούμη και Νταβέλη
Να πάρουν γρόσια και φλουριά, λίρες και καραγρόσια
Και στην καημένη Φλώρινα, καπνός κι αντάρα βγαίνει
γειά σου Ζέρβα και Νταβέλη
Τρελις μέρες κάνουν πόλεμο, τρείς μέρες και τρείς νύχτες
Παιδιάμ’ κι αν είστε λέραβα, κι αν είστε λερωμένα
άιντε στα ασήμια φορτωμένα
Είμαστε από την κλεφτουριά, γιαυτό και λερωμένα
μέσα στο αίμα βουτηγμένα..
Από το παραπάνω δημοτικό τραγούδι γίνεται αντιληπτό ότι ο καπετάν Νταβέλης και η δράση του πήραν διαστάσεις θρύλου στη Δυτ. Μακεδονία. Ακούραστος συνεχίζει τη δράση του και στη θέση Χάντοβο σκοτώνει δεκάδες Τούρκους, ενώ συλλαμβάνει 28 αιχμαλώτους. Στη θέση Σέλωνα σκοτώνει τον Αλή Μπέη, δυνάστη του χωριού του, της Γαλατινής.
Η Λαϊκή Μούσα δεν μένει ασυγκίνητη και δημιουργεί το παρακάτω τραγούδιπου μένει αθάνατο και τραγουδιέται ως τις μέρες μας:
Μας πήρε η μέρα και η αυγή, γειά σου Νταβέλη αρχιληστή
μας πήρε μεσημέρι, Λεωνίδα και Νταβέλη
και που θα λημεριάσουμε, Νταβέλη θα μας πιάσουνε.
Ψηλά στης Σέλτσας του Άη Λιά στου Κουντσικού τα μέρη
Αλαμάνη και Νταβέλη
άιντε και που θα στήσουμε λημέρι, Λεωνίδα και Νταβέλη
Σε κείν΄τη ράχη την ψηλή, γειά σου Νταβέλη αρχιληστή
στον Άη-Λιά τον πλάτανο, κοντά στην κρύα βρύση
και στο μαύρο κυπαρίσσι
Να φέρνει ο βλάχος το ψωμί,γειά σου Νταβέλη αρχιληστή
κι οι βλάχισσες τ΄ αλεύρι, Λεωνίδα και Νταβέλη
Πέρα σε κείνο το βουνό, που ΄χει αντάρα και καπνό
εκεί θα στήσουμε λημέρι, Λεωνίδα και Νταβέλη.
Μετά τον θάνατο του Λεωνίδα, ο Νταβέλης είναι πλέον αρχηγός σώματος 250 ανδρών.
Το 1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στην Ελλάδα.
Το 1881 ο Σουλτάνος δίνει γενική αμνηστία στους καπεταναίους. Ο Νταβέλης δεν την αποδέχεται.
Με 46 παλληκάρια πάει στο ΒΡΥΣΟΧΩΡΙ ΖΑΓΟΡΙΟΥ, σε μια μεγάλη σπηλιά του όρους ΓΚΑΜΗΛΑ , γνωστή ως σπηλιά του Νταβέλη. Ένας τσομπάνος τον προδίδει στους Τούρκους.
Ο συνταγματάρχηςΤζενέλ Μπέης με 400 τακτικούς εκστρατεύει εναντίον του.
Στη θέση Μυίγα ο Νταβέλης τους στήνει ενέδρα. Ο Τζενέλ Μπέης πέφτει νεκρός καθώς και άλλοι 40 Τούρκοι ακόμα. Δεκάδες τραυματίζονται.
ΟΙ ΚΛΕΦΤΕΣ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΜΙΑ ΑΠΩΛΕΙΑ.
Ο Γεώργιος Νταβέλης είναι πλέον ένας ζωντανός θρύλος για την Δυτική Μακεδονία και Ήπειρο.
Φεύγοντας δίνει 15 χρυσές λίρες στον Πάντο Παμπίκη για να πληρωθεί ο δάσκαλος του χωριού.
ΤΟ 1881 Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΠΡΟΣΑΡΤΑΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.
ΤΑ ΑΝΤΑΡΤΙΚΑ ΣΩΜΑΤΑ ΔΙΑΛΥΟΝΤΑΙ. Ο ΝΤΑΒΕΛΗΣ ΕΡΧΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΤΥΡΝΑΒΟ.
ΕΚΕΙ Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΔΙΔΕΙ ΤΙΜΕΣ.
Στον άτυχο για την Ελλάδα πόλεμο του 1897 ο Νταβέλης ήταν διοικητής λόχου αντάρτικου σώματος που εισέβαλε στη Δυτική Μακεδονίαγια λογαριασμό της ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ που συστήθηκε στην Αθήνα.Το αντάρτικο σώμα λίγο πριν εισβάλλει στη Μακεδονία φωτογραφίζεται στο Αγιόφυλλο Καλαμπάκας.
Στο σώμα, πέραν των γνωστών Μαζαράκη, Μυλωνά, και Καψαλόπουλου κατατάσσεται και ο θρυλικός ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ (ανθυπολοχαγός τότε).
Στις επιχειρήσεις 1896-1897 ο Νταβέλης με την δράση του πιστοποιεί αυτό που ολάκερη η Θεσσαλία, η Ήπειρος και η Δυτική Μακεδονία γνωρίζει…
ΕΙΝΑΙ ΓΝΗΣΙΟΣ ΑΠΟΓΟΝΟΣ ΤΗΣ ΚΛΕΦΤΟΥΡΙΑΣ, ΤΟΥ ΚΟΛΟΚΟΤΡΏΝΗ, ΤΟΥ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ, ΤΟΥ ΔΙΑΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑ.
Στο Μπάλτινο κάτω από δρυμεία χιονόπτωση τσακίζει τους Τούρκους, στις 28-29 Μαρτίου του 1897.
Σύνθημα του που διανέμεται στα παλληκάρια του πριν τη μάχη:
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η ΘΑΝΑΤΟΣ !!!
Στο Μπάλτινο Τρικάλων σκοτώνονται 110 Τούρκοι, ενώ 90 πιάνονται αιχμάλωτοι.
Ο Ιταλός φιλλέληνας Κυπριάνι που πολέμησε τους Τούρκους μαζί με τον Νταβέλη μιλά για τον ηρωισμό του οπλαρχηγού.
Στα ΔΕΛΕΡΙΑ και στην ΚΑΡΥΑ ο Νταβέλης έσωσε την τιμή του ελληνικού στρατού.
Στην άτυχη μάχη της Κρανιάς, ενώ το ελληνικό στράτευμαείχε διαλυθεί, αυτός με τα παλληκάρια του κυρίευσε τουρκική εφοδιοπομπή από 70 ζώα και τα έστειλε στην Καλαμπάκα.
Στο ΒΕΛΕΣΤΙΝΟ την ύστατη στιγμή, προσβάλλοντας τους Τούρκουςμε τον λόχο του, ο Νταβέλης βοήθησε τα μέγιστα στον συνταγματάρχη ΣΜΟΛΕΝΣΚΥ να καταβάλλει στο τέλος τους εχθρούς και να σώσει την τιμή του προσβεβλημένου ελληνικού στρατού.
Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ο Α΄ τον καλεί στην Αθήνα και μπροστά στον ΔΙΑΔΟΧΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ και άλλους αξιωματικούς, του λέει:
Η ΠΑΤΡΙΣ ΕΥΓΝΩΜΟΝΟΥΣΑΣΟΥ ΧΟΡΗΓΕΙ ΣΥΝΤΑΞΙΝ.
Και ο Νταβέλης απαντά:
ΔΕΝ ΘΕΛΩ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΑΤΕ ΤΗΝ ΣΥΝΤΑΞΙΝ, ΔΙΟΤΙ ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΟΙ ΠΑΤΡΙΩΤΑΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΟΛΕΜΟΥΝ ΓΙΑ ΧΡΗΜΑΤΑ.
Το Ελληνικό Κράτος σε αναγνώριση των Εθνικών Υπηρεσιών, παρεχώρησε στον Νταβέλη το 1897 κλήρο πενήντα στρεμμάτων στο ΜΑΚΡΥΧΩΡΙ ΛΑΡΙΣΑΣ.
Με τα ψηφίσματα της, επίσης, η ΕΘΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ του δίνει συνολικά βοήθημα στις 2-3 Ιουνίου 1897 550 δραχμών.
Ο Παύλος Μελάς γράφει στις 24-5-1897 σε ένα γράμμα του στον πατέρα του για τον Νταβέλη.
Είναι ο πονηρός Οδυσσέας του σώματος. Ξέρει καλά τη δουλειά του. Είναι όμως τρομερά αιμοβόρος. Ποτέ δεν χάρισε τη ζωή στους Τούρκουςαιχμαλώτους του. Τώρα όμως, ορκίστηκε ότι δεν θα κηλιδώσει το επαναστατικό σώμα…
Ο Γεώργιος Νταβέλης μετοικίζει για κάποια χρόνια στον ΑΜΠΕΛΩΝΑ ΛΑΡΙΣΑΣ όπου εκλέγεται δημοτικός σύμβουλος, ασχολούμενος πλέον με τα κοινά.
Στον προεκλογικό του αγώνα κατασυκοφαντήθηκε από τους αντιπάλους του.
Πέθανε στο Μακρυχώρι Λάρισας το 1923 από φυματίωση. Λίγο πριν πεθάνει, με δυό τηλεγραφήματα του, ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ το 1920-22 του προτείνει να τον χρίσει αρχηγό εκστρατευτικού σώματος στη Μικρά Ασία και τον καλεί στα ανάκτορα.
Ο Νταβέλης απαντά:
Η ΨΥΧΗ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΤΟΙΜΗ ΓΙΑ ΝΕΕΣ ΚΑΙ ΩΡΑΙΕΣ ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΞΟΡΜΗΣΕΙΣ, ΑΛΛΑ ΤΟ ΚΟΥΡΑΣΜΕΝΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ ΔΕΝ ΠΕΙΘΑΡΧΕΙ.
Αυτός ήταν ο Γιώργος Δούκας του Λουκά. Ο γνωστός Νταβέλης !!!
Αγωνιστής, ανυπότακτος, δαιμόνιος, πονηρός, σβέλτος και ορμητικός.
ΠΑΤΡΙΩΤΗΣ ΚΑΙ ΗΡΩΑΣ.
Αρκούσε το όνομα του για να προκαλέσει τρόμο στους Τούρκους
Έταξε σκοπό της ζωής του να διώξει τον δυνάστη κατακτητή από τις σκλαβωμένες περιοχές της Θεσσαλίας, της Δυτικής Μακεδονίας και της Ηπείρου.
Να ανασάνουν οι Έλληνες χριστιανοί.
Συνεργάστηκε με τον Παύλο Μελά, τον Μαζαράκη, τον Καψαλόπουλο, τον Μυλωνά και άλλους γνωστούς και εξαίσιους καπεταναίους.
Η δημοτική μούσα τον τίμησε όσο κανέναν άλλον.
Έφερε πάντα στο στήθος του σταυρό, ενώ ενίσχυε οικονομικά εκκλησίες και σχολεία.
Είναι επίσημα αναγνωρισμένος ως Μακεδονομάχος.
Πηγή βίντεο: Goga Mishiu (youtube)
Ο καπετάν Νταβέλης ο νεώτερος (Γεώργιος Ντάλης), ο οποίος πήρε επίσης μέρος στη Μακεδονική Επανάσταση του 1896, τί σχέση είχε με τον Γεώργιο Δούκα και από πού ήταν;
ΑπάντησηΔιαγραφή