Μια ξεχασμένη ιστορία: Η νήσος Σάσων

H μυστική επιχείρηση της ΚΥΠ για 

την ανακατάληψη της νήσου Σάσωνος 

εν μέσω Ψυχρού Πολέμου

Η νήσος Σάσων (αλβαν. Sazan), που ιστορικά και γεωγραφικά ανήκει στο σύμπλεγμα των Iονίων νήσων, βρίσκεται στην είσοδο του κόλπου της Αυλώνας και αποτελεί μέγιστης σημασίας στρατηγικό σημείο καθώς ελέγχει τα στενά του Οτράντο. Το βραχώδες νησί έκτασης 4,5 τ.χλμ παραχωρείται με την Συνθήκη του Λονδίνου (1864) μαζί με τα νησιά του Ιονίου στην Ελλάδα όμως η ελληνική κυβέρνηση αδρανεί και η Σάσων …εμφανίζεται να αποτελεί τουρκικό έδαφος, καθώς οι Τούρκοι κατείχαν τη πόλη της Αυλώνας. Το 1912 ο Αντιπλοίαρχος Kων/νος Γεωργαντάς, κυβερνήτης του ΠΗΝΕΙΟΣ, υψώνει στη Σασώνα την Eλληνική Σημαία και αποβιβάζει άγημα 25 στρατιωτών.

Το 1914 με νόμο της κυβέρνησης Βενιζέλου η Σάσων μεταβιβάζεται στην Αλβανία και απομακρύνεται η Ελληνική Σημαία. Λίγες μέρες μετά, οι λιγοστές οικογένειες Eλληνόβλαχων βοσκών που κατοικούσαν το νησί σφαγιάζονται από τους Αλβανούς. Στη συνέχεια η νήσος καταλαμβάνεται από την Ιταλία και τη Γερμανία, αποτελώντας βάση υποβρυχίων κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Με την υπογραφή της Συνθήκης των Παρισίων το 1947 η Ελλάδα προχωρά στη προσάρτηση των Δωδεκανήσων, όχι όμως και της Βορείου Ηπείρου, την οποία είχε απελευθερώσει ο Ελληνικός Στρατός με βαρύ φόρο αίματος.

Το 1951 κατασκευάζεται ναυτική βάση με υπόγειες εγκαταστάσεις για τα πυρηνικά υποβρύχια του σοβιετικού στόλου.

Στις 3 Δεκεμβρίου 1961 επέρχεται ρήξη των σχέσεων ΕΣΣΔ και Αλβανίας και διακόπτονται οι μεταξύ τους διπλωματικές σχέσεις. Τα Τίρανα απελαύνουν αστραπιαία όλους τους σοβιετικούς συμβούλους, προχώρουν σε επιστράτευση εφέδρων και κλείνουν τη ναυτική βάση, κατάσχοντας μάλιστα όλο το στρατιωτικό υλικό σοβιετικής προέλευσης που υπήρχε εκεί. Η Αλβανία παύει να είναι μέλος του Συμφώνου της Βαρσοβίας.

Η εξέλιξη αυτή κινητοποιεί την ελληνική πλευρά που αναγνωρίζει τη γεωστρατηγική σημασία της νήσου. Το 1962 οργανώνεται επιχείρηση ανακατάληψης της νήσου Σάσων με το κωδικό όνομα «ΑΝΤΙΠΑΤΡΕΙΑ» από την Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών σε συνεργασία με τις Ειδικές Δυνάμεις του Ελληνικού Στρατού. Αντικειμενικός σκοπός της επιχείρησης είναι η ανακατάληψη της νήσου Σάσωνος, αν και αναφορές ήθελαν να αποτελεί προπομπό για την αναίμακτη ανακατάληψη της Βορείου Ηπείρου. Ο Κ. Γίγας, στέλεχος των ελληνικών υπηρεσιών πληροφοριών, πραγματοποιεί δεκάδες αποστολές στην ευρύτερη ζώνη μεταξύ Σάσωνος και περιοχών της Β. Ηπείρου.

Στην προετοιμασία της επιχείρησης, που κρατήθηκε μυστική από την τότε πολιτική ηγεσία, καθοριστικό ρόλο παίζουν ο διοικητής των ΛΟΚ Αντιστράτηγος Κ. Κόλλιας, ο αρχηγός της ΚΥΠ Αλ. Νάτσινας, ο Α/ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Κων. Δόβας αλλά και ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ – τότε μητροπολίτης Ιωαννίνων που ανέλαβε το συντονισμό των Βορειοηπειρωτών και των Ελλαδιτών εθελοντών. Σε κρίσιμο σημείο, το όλο θέμα «διαρρέει» με αποτέλεσμα τη ματαίωση της επιχείρησης. Ένας από τους αλεξιπτωτιστές των Eιδικών Δυνάμεων, πικραμένος που δεν πραγματοποιήθηκε η αποστολή και που προδόθηκε πριν ολοκληρωθεί, αυτοκτονεί.

Η επιχείρηση έρχεται στο φως της δημοσιότητας μόλις το 1998, όταν η Ιταλία αγοράζει τη Σάσωνα από την Αλβανία έναντι 57 δις δραχμών…

Σάσων: Bραχώδες και άγονο νησί (εκτ. 4,5 τ.χλμ) στην είσοδο των στενών του Oτράντο. Άκρως στρατηγικό το σημείο της και με τον καταλληλο τεχνολογικο εξοπλισμό τα ραντάρ που θα εγκατασταθούν θα μπορούν να "βλέπουν" ολη την Aδριατική, το Iόνιο Πέλαγος, ενω θα ελέγχεται στρατηγικά ολόκληρη η θαλάσσια ζώνη…

Tο αγόρασε η Iταλία απο την Aλβανία εναντι ...57 δις δρχ. πρωτοτυπώντας παγκοσμιως με αυτην την πώληση Eθνικού εδαφους!!!

Σάσων ή Σασώ, το ονομα του μικρού νησιού στούς αρχαίους χρόνους. Σαζένο στα Iταλικά. Σαζάν στην Aλβανική γλώσσα. Στο περίφημο αρχιπέλαγος των Διαποντίων νήσων, απο τα οποία τα κυριώτερα είναι οι Oθωνοί, το Mαθράκιον και η Eρείκουσα, νησακια της Eλληνικης επικρατειας βορείως της Kέρκυρας...

ΣΑΣΩΝ: Το ελληνικότατο αυτό νησί, που από έλλειψη διορατικότητας και αδιαφορίας ημετέρων κυβερνήσεων περιήλθε άτυπα στο νεοσύστατο, τότε κράτος της Αλβανίας, η οποία την επώλησε τελευταία αντί 50 περίπου δισεκατομμυρίων στη φίλη και σύμμαχό μας, αλλά και εταίρο μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Ιταλία.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο το τεράστιας στρατηγικής σημασίας νησί μας για την Αδριατική θάλασσα και το Ιόνιο Πέλαγος, περιήλθε στα χέρια της Ιταλίας, η οποία ικανοποίησε έτσι ένα κατάλοιπο επεκτατικών βλέψεων, που ανάγεται στην αρχαία Ρώμη, για τον έλεγχο της Αδριατικής και των στενών του Οτράντο, αλλά και δι’ αυτών την εποπτεία των παραλίων της Ηπείρου από του Αυλώνα μέχρι την Πρέβεζα. Η νήσος ήταν γνωστή από την αρχαιότητα με την ονομασία Σασώ και αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Στράβωνα, ο οποίος περιγράφει τους περίπλους της Αδριατικής και τους διάπλους του στενού του Αδρία από τον Πολύβιο και από άλλους. Ο Πλίνιος αναφέρει ότι στα χρόνια εκείνα ήταν και ορμητήριο πειρατών. Το μικρό αυτό νησί απετέλεσε το μήλον της έριδος μεταξύ των δυνάμεων της Ευρώπης και άλλαξε πολλούς κατακτητές. Το 1279 κατελήφθηκε από τους Ανδεγαυούς και το 1400 από τους Βενετούς. Το 1417 το νησί κατέλαβαν οι Τούρκοι και έκτοτε ακολούθησε την μοίρα του σκλαβωμένου Έθνους, μέχρι τα τέλη του 17ου αιώνα, όταν οι Ενετοί κατόπιν συμφωνίας οικονομικής, την απεσκίρτησαν από την Οθωμανική αυτοκρατορία και ενέταξαν στα Ενετοκρατούμενα Ιόνια νησιά. Το 1863 παραχωρείται μαζί με τα Επτάνησα, επειδή αποτελούσε μέρος αυτών, στην Ελλάδα με τις συνθήκες, που δεν επιδέχοντο ουδεμία αμφισβήτηση της ελληνικότητας του νησιού.

Την επόμενη χρονιά με την συνθήκη του Λονδίνου (29-3-1864) η Σάσων αποτελούσε πλέον τμήμα της Ελληνικής Επικράτειας. Έτσι για μισό αιώνα η μεγάλης στρατηγικής σημασίας νήσος παραμένει στην αγκαλιά της μητέρας πατρίδας, έως ότου το 1914 με διακοίνωση των Μεγάλων Δυνάμεων απαιτήθηκε η εκκένωσή της από την Ελλάδα και η παράδοσή της στο κατασκευασθέν κράτος της Αλβανίας. Την ιδία εποχή η Βόρειος Ήπειρος περιήρχετο στο Αλβανικό κράτος. Και υπήρξαν, δυστυχώς ελληνικά χέρια που έθεσαν την υπογραφή τους και απεδέχθησαν τετελεσμένα, όπως και τόσες άλλες φορές μέχρι τις μέρες μας (!) και παρά τις αντιδράσεις σύσσωμου του ελληνικού λαού και ιδιαίτερα των Βορειοηπειρωτών, για τους οποίους άρχιζε ένας ανηφορικός Γολγοθάς εθνικής ταπείνωσης, που συνεχίζεται μέχρι τελευταία. Και παραδόθηκε για πρώτη ίσως φορά ελληνικό έδαφος, χωρίς πολεμική ήττα, χωρίς διαπραγματεύσεις, χωρίς προστασία του ελληνικού γηγενούς πληθυσμού.

Και οι «σύμμαχοι» της εποχής εκείνης με το ανθελληνικό τους μένος συντάσσουν νέα συνθήκη μετά από ένα χρόνο στο Λονδίνο (1915) και μεταβιβάζουν την νήσο Σάσων και μέρος της περιοχής Αυλώνος στην Ιταλία στην οποία κατακυρώνεται και η Δωδεκάνησος, ενώ στην Ελλάδα μοιράζουν αόριστες και άνευ αντικρύσματος υποσχέσεις για παραχώρηση της Βορείου Ηπείρου, ίσως εξ αιτίας των σκληρών αγώνων για την Αυτονομία τους, των Βορειοηπειρωτών.

Έτσι το ελληνικότατο αυτό νησί, το ορμητήριο της Ενιαίας Ηπείρου παραμένει υπό Αλβανικό ζυγό και πωλείται εξευτελιστικά στην Ιταλία. Και εμείς, διά των κυβερνήσεών μας, παραμένουμε απαθείς και αδιάφοροι παρατηρητές των γεγονότων αυτών, ανεχόμενοι το σαράκι να κατατρώγει σιγά-σιγά εθνικά κομμάτια!

Ως αναγνώριση των υφιστάμενων χερσαίων συνόρων Ελλάδας – Αλβανίας, που ήταν ανοιχτά ως θέμα από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ερμηνεύεται από κορυφαίους διπλωματικούς και στρατιωτικούς παράγοντες η υπογραφή της Συμφωνίας Οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας.

Η υπογραφή της συμφωνίας πραγματοποιήθηκε πριν από τρεις ημέρες και προκάλεσε απορίες, σχόλια και ερωτήματα, καθώς καλύφθηκε από πέπλο μυστικότητας και απόκρυψης των πραγματικών στοιχείων και παραμέτρων που οδήγησαν στην υπογραφή.

Η υπογραφή, λοιπόν, της Συμφωνίας Οριοθέτησης της αιγιαλίτιδας ζώνης και τις υφαλοκρηπίδας Ελλάδας – Αλβανίας έχει δύο όψεις:

Τη θετική, γιατί αναγνωρίζονται κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα στην αιγιαλίτιδα ζώνη και την υφαλοκρηπίδα –αντιστοίχως– στα νησιά Κέρκυρα, Οθωνοί, Ερεικούσα, όπως επίσης και στις μικρές βραχονησίδες που βρίσκονται στην περιοχή.

Σημειώνεται ότι η αναγνώριση αυτή, ειδικά για τους Οθωνούς, δεν ήταν αυτονόητη, καθώς σε παρόμοια διαδικασία οριοθέτησης των ζωνών αυτών με την Ιταλία, η Ελλάδα είχε δεχτεί την απαίτηση της Ιταλίας για περιορισμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων αναφορικά με την υφαλοκρηπίδα του συγκεκριμένου νησιού. Υπό την πίεση όμως υψηλόβαθμων στρατιωτικών παραγόντων, που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις, η ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών μετέβαλε στάση και λογική, εγκαταλείποντας την υποχωρητικότητα που είχε επιδείξει έναντι των ιταλών διαπραγματευτών.

Για την ελληνοαλβανική συμφωνία, όπως πληροφορείται το «ΠΑΡΟΝ», από στρατιωτικούς παράγοντες, καθώς όπως προαναφέραμε το ΥΠΕΞ έχει επιβάλει εμπάργκο στη σχετική πληροφόρηση, η αλβανική νήσος Σάσωνα, καθώς και οι παρακείμενες μικρές βραχονησίδες, συμφωνήθηκε να έχουν υφαλοκρηπίδα. Η ελληνική κυβέρνηση συμφώνησε δηλαδή να έχει το αλβανικό κράτος από εδώ και στο εξής πλήρη δικαιώματα επί της υφαλοκρηπίδας των νήσων αυτών!

Η αρνητική όψη της υποθέσεως αυτής έχει να κάνει με το γεγονός ότι το αλβανικό κράτος, με την υπογραφή της προαναφερθείσας συμφωνίας, κατοχυρώνει πλήρως τα χερσαία σύνορα με την Ελλάδα βάσει του Πρωτοκόλλου της Φλωρεντίας του 1925. Ήταν αυτός ο διακαής πόθος όλων των αλβανικών κυβερνήσεων μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ιδιαίτερα του Εμβέρ Χότζα.

Η αναγνώριση των χερσαίων συνόρων, που είναι απότοκος της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών, κλείνει την πόρτα στη διεκδίκηση εκ μέρους της Ελλάδας της κατοχύρωσης των δικαιωμάτων των Βορειοηπειρωτών βάσει κανόνων και συνθηκών του ΟΗΕ. Στην ουσία μάλιστα ακυρώνει την προσπάθεια για καταστατική αυτονομία περιοχών της Βορείου Ηπείρου. Προσπάθεια που ενθάρρυναν και τροφοδοτούσαν συνεχώς και αδιαλείπτως μεγάλοι πολιτικοί ηγέτες που κυβέρνησαν τον τόπο, όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Κωνταντίνος Τσαλδάρης, ο Νικόλαος Πλαστήρας, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Γεώργιος Παπανδρέου και υπό διαφορετικούς όρους και ο Ανδρέας Παπανδρέου.

Έχει μείνει ιστορικός ο λόγος του Γεωργίου Παπανδρέου στην ελληνική Βουλή, στον οποίο είχε επισημάνει μεταξύ άλλων:

«Η Βόρειος Ήπειρος αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ελληνικής πατρίδος, καθηγιασμένο από τους τάφους των ηρώων μας. Εκείνο, πάντως, το οποίο οφείλουν όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις να γνωρίζουν είναι ότι το Βορειοηπειρωτικό υφίσταται! Και εκείνο το οποίο απαγορεύεται εις τον αιώνα είναι η απάρνηση του ιερού αυτού αιτήματος! Η διεκδίκησή μας για τη Βόρειο Ήπειρο είναι ιερά και απαραβίαστη».

Δεν πρέπει να διαφύγει την προσοχή μας πως, με τη συμφωνία που αποκαλύπτουμε, η Ελλάδα χάνει και το τελευταίο διαπραγματευτικό χαρτί που είχε στη φαρέτρα της προκειμένου να αναγκαστεί η αλβανική πλευρά να κατοχυρώσει τα προβλεπόμενα από το Διεθνές Δίκαιο δικαιώματα των Βορειοηπειρωτών.

Άλλη μία επικίνδυνη πτυχή αφορά στην υλοποίηση του συμφώνου φιλίας-συνεργασίας και καλής γειτονίας που είχε υπογράψει το 1996 ο τότε ΥΠΕΞ Θόδωρος Πάγκαλος με τον αλβανό ομόλογό του Άλφρεντ Σερέκι.

Το σύμφωνο αυτό παρέμεινε μέχρι σήμερα ανενεργό, καθώς μεταξύ άλλων προέβλεπε την «τακτοποίηση» των εκκρεμοτήτων των περιουσιών «που έχουν οι υπήκοοι του ενός μέρους στην επικράτεια του άλλου». Είναι αυτή η παράγραφος που εκμεταλλεύονται οι Τσάμηδες για να επιμένουν στις ανιστόρητες απαιτήσεις τους στην Ελλάδα.

Να σημειωθεί εδώ ότι έχει προκαλέσει αλγεινή εκτύπωση στις βορειοηπειρωτικές οργανώσεις η ταχύτητα με την οποία κινήθηκε η ΥΠΕΞ Ντόρα Μπακογιάννη στο συγκεκριμένο ζήτημα, κάτι που δεν έχει κάνει αντιστοίχως έναντι άλλων καυτών εκκρεμοτήτων της εξωτερικής μας πολιτικής. Θεωρείται δε αυτό απότοκος της έντονης δράσης του αμερικανικού παράγοντα και της αντίληψης που έχει για τον τρόπο και τα μέσα που πρέπει να χρησιμοποιηθούν ώστε να «τακτοποιηθούν» άμεσα όλες οι «βαλκανικές εκκρεμότητες» που στέκονται εμπόδιο στην αμερικανική πολιτική.

Τέλος, πρέπει να επισημανθεί ότι οι βορειοηπειρωτικές οργανώσεις είναι αποφασισμένες να αντιδράσουν έντονα –και όχι μόνον αυτές– στην κύρωση της συμφωνίας από την ελληνική Βουλή.

Πηγή: Εδώ

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΣΑΣΩΝΟΣ (Sazan)

Από τον: Γεώργιο Κ. Μέριανο. 

Κέρκυρα 1998

Ο Αυλών και η περιοχή του κατοικείτο όμως και από Βορειοηπειρώτες. Στη νήσο Σάσωνα, μέχρι ν’ αξιοποιηθεί στρατιωτικώς από την Αλβανία και τους κατά καιρούς προστάτες της, έβοσκαν τα ποίμνιά τους Έλληνες - Αυλωνίτες (της ευρύτερης περιοχής του Αυλώνος) κυρίως, αλλά και από την περιφέρεια της Μουζακιάς -κτηνοτρόφοι που έμεναν εκεί σε πρόχειρα κτίσματα. Το νησί θεωρείτο γενικώς άγονο, όμως είχε πλούσιες βοσκές για αιγοπρόβατα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα του (καθώς και το κρέας των ζώων ) ήταν νοστιμότατα, λόγω των ποτισμένων από άλμη χόρτων, ενώ η περιβάλλουσα θάλασσα ήταν (και είναι ακόμα) πλούσια σε αλιεύματα. Ήταν δηλαδή και πλουτολογικώς αξιόλογο.[ ]

[ ] Όμως, κατόπιν αξιώσεως των Μεγάλων Δυνάμεων, οι οποίες είχαν αποφασίσει την παραχώρηση της Σάσωνος στην Αλβανία, η Ελλάς αναγκάσθηκε να την εκκενώσει, αφού προηγουμένως ψηφίστηκε από την Βουλή σχετικός νόμος (αρ.272/5.6.1914). Η ενέργεια αυτή είναι πρωτοφανής στη νεοελληνική ιστορία. Στις 2 Ιουλίου 1914 απέπλευσαν για την Κέρκυρα οι 25 Έλληνες στρατιώτες υπό επιλοχία και 8 ναύτες υπό Υποκελευστή, χωρίς να γίνει παράδοση του νησιού σε Αλβανικές αρχές. Παρέμειναν στο νησί ελάχιστοι βοσκοί με τα κοπάδια τους (περίπου 15 οικογένειες βλαχόφωνων Ελλήνων βοσκών), οι οποίες κλαίγοντας κατά την αποχώρηση του ελληνικού στρατού φιλούσαν τη σημαία μας, και που φυσικά δολοφονήθηκαν αγρίως την 16η Ιουλίου 1914 από άτακτα στίφη Αλβανών, που αποβιβάσθηκαν για να εγκαταστήσουν την αλβανική διοίκηση. Η κυβέρνηση του Ελευθ. Βενιζέλου, κατακρίθηκε τότε για την πράξη της αυτή, δηλαδή της παραχωρήσεως εθνικού εδάφους, από τους πολιτικούς αντιπάλους της. [Ολόκληρο το δημοσίευμα: Εδώ]