Αναστάσιος Ν. Τσικώτης - Μιλώντας για τον Βλαχόφωνο Ελληνισμό

Ο Αναστάσιος Ν. Τσικώτης, από το βλάχικο χωριό Νυμφαίο Φλώρινας, γεννήθηκε στη Φλώρινα, όπου και έζησε τα πρώτα 18 χρόνια της ζωής του. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και μετά την τριετή υπηρεσία του ως αγροτικός γιατρός στην παραμεθόρια περιοχή της Φλώρινας, συνέχισε τις μεταπτυχιακές σπουδές του επί μία τετραετία στις Ιατρικές Σχολές των Πανεπιστημίων Στρασβούργου και Λωζάννης, όπου και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή. Πραγματοποίησε πρόσθετα μετεκπαιδευτικά stages στην αιμοδυναμική και στην ηλεκτροφυσιολογία στα Πανεπιστήμια Γενεύης, Ουτρέχτης και Μάαστριχτ.

Από το 1970 και επί μία περίπου δεκαετία εργάστηκε στο αιμοδυναμικό εργαστήριο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Από το 1967 ως το 1995 συμμετείχε με επιστημονικές ανακοινώσεις σε πολλά ελληνικά και διεθνή ιατρικά συνέδρια, που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Δημοσίευσε τρεις επιστημονικές μονογραφίες και περισσότερες από εβδομήντα εργασίες σε ελληνικά και ξένα ιατρικά περιοδικά.

Μετά την αναγόρευσή του σε υφηγητή της παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης διέκοψε την πανεπιστημιακή του σταδιοδρομία για να αφιερωθεί επί μία δεκαετία με τη σύζυγό του, με εθελοντές καρδιολόγους και με τη βοήθεια των μελών των φιλανθρωπικών σωματείων Θεσσαλονίκης «Μέγας Αλέξανδρος» και «Φίλοι των Καρδιοπαθών Βορείου Ελλάδος» στο συντονισμό των κοινωφελών προγραμμάτων του Καρδιολογικού Ινστιτούτου Βορείου Ελλάδος.

Διετέλεσε αιρετό μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιατρικού Συλλόγου και Ειδικός Γραμματέας της Ιατρικής Εταιρείας Θεσσαλονίκης, μέλος των Δ.Σ. αρκετών φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και του Κοινοτικού Συμβουλίου της ιδιαίτερης πατρίδας του, του Νυμφαίου.

Την Πέμπτη 10 Νοεμβρίου 2011 πρωτοπαρουσίασε το βιβλίο «ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΒΛΑΧΟΦΩΝΟ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ» στο αμφιθέατρο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Δήμου Θεσσαλονίκης (Εθνικής Αμύνης 27).

Το βιβλίο ανέλυσε ο κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., καθηγητής Μιχαήλ Τρίτος, ο καθηγητής Γλωσσολογίας της Ελληνικής Γλώσσας και Διδακτικής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Κώστας Ντίνας και ο συγγραφέας – κριτικός Περικλής Σφυρίδης.

Την έκδοση του βιβλίου επιμελήθηκε ο εκδοτικός οίκος «ΜΙΛΗΤΟΣ» και η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Απανταχού Νυμφαιωτών «Ο Άγιος Νικόλαος» και τον Σύλλογο Φλωρινιωτών Θεσσαλονίκης.

Για την καταγωγή, τη γλώσσα, τα ήθη, τα έθιμα και τις γενναιόδωρες προσφορές των Βλαχόφωνων Ελλήνων προς την πατρίδα μας, έχουν δημοσιευθεί τα τελευταία σαράντα χρόνια αξιόλογες μελέτες από διακεκριμένους Έλληνες και ξένους ιστορικούς, εθνολόγους, γλωσσολόγους και λαογράφους.

Δεν σπανίζουν και τα καλογραμμένα κείμενα των λογίων βλάχικης καταγωγής, που αναφέρονται στην ιστορία των ιδιαιτέρων πατρίδων τους, όπως και τα καλαίσθητα λευκώματα που αναδεικνύουν το λαϊκό πολιτισμό και τις φυσικές ομορφιές των βλαχοχωριών μας.

Ο αντίκτυπος των Γερμανών στην Ανατολή

Ο νυν Πρόεδρος της Ρουμανίας

Klaus Johannis

Το παρακάτω άρθρο γράφτηκε από το «German Foreign Policy» το 2009. Σήμερα, ο εν λόγω Παν-Γερμανιστής πολιτικός, μέλος της FUEN και συνδαιτημόνας του Βόλφγκαν Σόιμπλε, από απλός δήμαρχος έχει πλέον ανέλθει στο ύπατο Αξίωμα της Ρουμανίας, εκείνο του Προέδρου της χώρας. 

2009/10/16 
Σιμπίου / Βουκουρέστι (Ίδια έκθεση) –

Ο πρόεδρος μιας εκ των οργανώσεων υπέρ του Παν-Γερμανισμού (“Germandom") του γερμανικού δικτύου εξωτερικής πολιτικής είναι το επίκεντρο της μίας ρουμανικής κυβερνητικής κρίσης. Η ρουμανική αντιπολίτευση προορίζει τον δήμαρχο του Σιμπίου, Klaus Johannis, ώστε να αναπληρώσει το κενό που άφησε ο πρωθυπουργός, ο οποίος ανατράπηκε από την αντιπολίτευση στην αρχή της εβδομάδος. Ο Ρουμάνος πρόεδρος, Traian Basescu, απέρριψε αυτό το σχέδιο και όρισε έναν οικονομικό εμπειρογνώμονα για την πρωθυπουργία. Ο Johannis, είναι ο επικεφαλής του ''Δημοκρατικού Φόρουμ των Γερμανών στη Ρουμανία'' (DFDR) και συνδεδεμένο μέλος της ''Ομοσπονδιακής Ένωσης Ευρωπαϊκών Εθνοτήτων'' (FUEN), η οποία εδρεύει στη Βόρεια Γερμανία και συντονίζει, επίσης, τις γερμανόφωνες μειονότητες ανά την Ευρώπη, με την υποστήριξη της κυβέρνησης. Η FUEN, που ιδρύθηκε από πρώην Ναζί ρατσιστές, με την οποία συνεργάζεται ο Johannis καθώς και με το Γερμανικό ίδρυμα Hermann Niermann, ήταν ο στόχος των μεγάλων διαδηλώσεων στο ανατολικό Βέλγιο λόγω της συγκεκαλυμμένης προσπάθειάς τους για άσκηση πίεσης υπέρ των "Germandom" παν-γερμανικών στόχων. Ο διορισμός του Johannis είναι το δεύτερο σημαντικό βήμα που έγινε για λογαριασμό της ρουμανικής "Germandom" μέσα σε μια βδομάδα. Το πρώτο ήταν η απονομή του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας σε Γερμανίδα συγγραφέα της Ρουμανίας. Τα ρουμανικά κόμματα της αντιπολίτευσης, τα οποία ανέτρεψαν τον πρωθυπουργό με ψήφο μη εμπιστοσύνης στην αρχή της εβδομάδος, πρότειναν τον σημερινό δήμαρχο του Σιμπίου ("Hermannstadt" στα γερμανικά), Klaus Johannis, ώστε να καλύψει τη θέση του απερχόμενου πρωθυπουργού. Ο Ρουμάνος πρόεδρος, Traian Basescu, απέρριψε αυτή την πρόταση και πρότεινε τον οικονομικό εμπειρογνώμονα Lucian Croitoru για τη θέση του νέου πρωθυπουργού. Η πρόταση αυτή θα πρέπει να επικυρωθεί από το κοινοβούλιο, κάτι που φαίνεται απίθανο, επειδή η αντιπολίτευση έχει την πλειοψηφία και επιμένει στην υποψηφιότητα του Johannis. Το αποτέλεσμα είναι ανοιχτό. 

Εθνοτική Πολιτική 

Ο Klaus Johannis προέρχεται από ένα "Germandom – Πανγερμανιστικό” περιβάλλον, στο οποίο αποδίδει φυλετικές αρετές ''όπως ορθότητα, αξιοπιστία, ρεαλισμό και αποτελεσματικότητα''[1]. Είναι ο πρόεδρος της τοπικής "Germandom" οργάνωσης, του ''Δημοκρατικού Φόρουμ των Γερμανών της Ρουμανίας'' (DFDR), το οποίο όπως πολλές άλλες ενώσεις των γερμανόφωνων μειονοτήτων στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη, ιδρύθηκε αμέσως μετά από τις αναταραχές το 1989. Το DFDR, όπως και ο πρόεδρος του Johannis, συνδέονται στενά με τα δίκτυα των "Germandom" οργανώσεων που έχουν εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη. Το DFDR είναι συνδεδεμένο μέλος της ''Ομοσπονδιακής Ένωσης Ευρωπαϊκών Εθνοτήτων'' (FUEN), ενός οργανισμού, ο οποίος συγκεντρώνει πολλές μειονότητες της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας, που ιδρύθηκε σύμφωνα με την γραμμή της παραδοσιακής γερμανικής εθνοτικής πολιτικής στον απόηχο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου από πρώην Ναζί ρατσιστές.[2] Στα πλαίσια της FUEN, το DFDR, είναι επίσης μια οργάνωση μέλος της ''Ομάδας Εργασίας των Γερμανικών Μειονοτήτων'' (AGDM), που βρίσκεται σε διαρκή επαφή με το γερμανικό υπουργείο Εσωτερικών.[3] Το κόμμα της ουγγρικής μειονότητας στη Ρουμανία, το ''Uniunea Democrată Maghiară din România'' (UDMR), είναι επίσης μέλος της FUEN. Είναι ένα από τα κοινοβουλευτικά κόμματα που προτείνουν τον Johannis για τη θέση του πρωθυπουργού.

Lyka Károly (1869-1965)

Σπούδασε ζωγραφική στην Ακαδημία του Μονάχου αλλά μετά το τέλος των σπουδών του εγκατέλειψε τη ζωγραφική τέχνη για να ασχοληθεί με την Ιστορία και την κριτική της Τέχνης. Μέχρι σήμερα θεωρείται ο μεγαλύτερος κριτικός και συγγραφέας για τις Τέχνες αφήνοντας τεράστιο έργο. 

Από τη ζωγραφική του γνωρίζουμε μόνο μια αυτοπροσωπογραφία του. 

Με τον Lyka Károly τελειώνει η παρουσία των Ελλήνων ζωγράφων στην Ουγγαρία του 19ου αιώνα.

Πηγή: Ελληνική Ορθόδοξος Διασπορά στην Ουγγαρία (17ος-19ος αι.). Επιμέλεια: Βασίλειος Σταματόπουλος.

~ Εργογραφία: rukkola.hu

Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων επισκέφθηκε τη Βουδαπέστη

Στης 23 Μαΐου 2016 η Α.Θ.Μ. Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος βρέθηκε για δεύτερη φορά στην Ουγγαρία μετά από επίσημη πρόσκληση της Ουγγρικής Κυβέρνησης. Στο ταξίδι αυτό συνοδευόταν από το Γέροντα Αρχιγραμματέα Σεβασμιότατο Αρχιεπίσκοπο Κωνσταντίνης κ. Αρίσταρχο και το Αρχιδιάκονο π. Ευλόγιο.

Τον Μακαριότατο και την ακολουθία του καθώς και τον Μητροπολίτη Αυστρίας Έξαρχο Ουγγαρίας και Μεσευρώπης Αρσένιο υποδέχτηκαν στο Παρεκκλήσιο Αγίου Ιεροθέου και Αγίου Στεφάνου επί της οδού Váci 55 οι ιερείς της Μητρόπολης Αυστρίας και Εξαρχίας της Ουγγαρίας μετά του Θείου Ευαγγελίου. Επίσης παρευρέθηκαν το προσωπικό της Ελληνικής Πρεσβείας με επικεφαλής τον πρέσβη Δημήτριο Γιαννακάκη και τον πρόξενο Λουκά Τσώκο, ο εκπρόσωπος της Ουγγρικής Κυβερνήσεως Fedor Tibor, ο Ούγγρος πρέσβης στη Ραμάλλα Géza Mihailyi, ο Σπύρος Αγκάρντι Μπέντεγκους αντιπρόεδρος της Ελληνικής Αυτοδιοίκησης, ο πρώην Δήμαρχος Μπελογιάννη Κώστας Ριζογιάννης, ο πρόεδρος του Ελληνικού Κυπριακού Ουγγρικού Συλλόγου Φιλίας Βασίλειος Σταματόπουλος και ενορίτες της Βουδαπέστης. 

Πραγματοποιήθηκε δοξολογία και ακολούθησαν ομιλίες από τον Μητροπολίτη Αρσένιο και από το Πατριάρχη Ιεροσολύμων.

Τέλος ο Πατριάρχης σε ανάμνηση της επίσκεψης χάρισε στο παρεκκλήσιο μία εικόνα του Παναγίου Τάφου και οι ιερείς του παρεκκλησίου του χάρισαν μια εικόνα της Βουδαπέστης.

Ο Βασίλειος Σταματόπουλος μαζί με τον Σπύρο Αγκάρντι Μπέντεγκους του χάρισαν το βιβλίο της έκθεσης που πραγματοποιήθηκε το 2009, το οποίο εκπροσωπεί όλους τους ομογενειακούς συλλόγους που μαζί με την εκκλησία πραγματοποίησαν την έκθεση και την έκδοση αυτού του τόμου. Βλέποντας ο Πατριάρχης το εξώφυλλο θαύμασε το τέμπλο της Ελληνικής Εκκλησίας της Κοίμησης της Θεοτόκου που ακόμη και σήμερα είναι υπό την κατοχή του Ρωσικού Πατριαρχείου. Επίσης του χάρισαν το βιβλίο, που έχει εκδοθεί από την Ελληνική Αυτοδιοίκηση με θέμα την Ιστορική Αλήθεια για τους Βλάχους. Ο θαυμασμός του ήταν μεγάλος γιατί όπως δήλωσε είναι ένα σοβαρό Εθνικό Θέμα.

Διδάχθηκαν οι χοροί του βλαχόφωνου ελληνισμού στο σύλλογο ‘Kyklos Paris’ από τον Γιάννη Τσιαμήτρο

Ο Γαλλικός Πολιτιστικός σύλλογος ‘Kyklos Paris’ δραστηριοποιείται στο Παρίσι και ασχολείται με τους παραδοσιακούς χορούς και ιδιαίτερα με τους ελληνικούς. Είναι βέβαια τιμή για εμάς τους Έλληνες, που ξένοι ενδιαφέρονται για τον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό. Εδώ και αρκετό καιρό προσκαλεί καταξιωμένους χοροδιδασκάλους και ερευνητές, πραγματοποιώντας έτσι σεμινάρια μουσικής, χορού και λαϊκού πολιτισμού γενικότερα από διάφορες χώρες. Μετά από τόσα σεμινάρια είναι φυσικό το επίπεδο των συμμετεχόντων στο σύλλογο αυτό, καθώς και στα σεμινάρια του, να είναι αρκετά υψηλό.

Σε ένα τέτοιο σεμινάριο μετά από πρόσκληση του συλλόγου ‘Kyklos Paris’, στο Παρίσι στη Γαλλία, στις 13-17/5/2016, βρέθηκε ως εισηγητής και ο Τσιαμήτρος Γιάννης, πρόεδρος, χοροδιδάσκαλος του Χορευτικού Ομίλου Βέροιας, γραμματέας επίσης και χοροδιδάσκαλος του Πολιτιστικού Ομίλου Ξηρολιβάδου.

Διδάχθηκαν από τον κ. Γ. Τσιαμήτρο έθιμα, τραγούδια και χοροί των βλαχόφωνων της ελληνικής επικράτειας από τη Προσοτσάνη Δράμας μέχρι τα βλαχοχώρια του Ασπροποτάμου Θεσσαλίας. Τονίστηκε, βέβαια, το γεγονός ότι τα βλάχικα τραγούδια και χοροί αποτελούν μέρος της πλούσιας ελληνικής κληρονομιάς. Επίσης, στο σεμινάριο και στα γλέντια του ακούστηκαν και τραγουδήθηκαν ελληνόφωνα και βλαχόφωνα τραγούδια.

Ήταν ενδιαφέρον ότι επιστήμονες Γάλλοι (εθνολόγοι, ανθρωπολόγοι κλπ) συμμετέχουν ως μαθητές σε τέτοια σεμινάρια και έτσι γίνονται σπουδαίες συζητήσεις στη διάρκεια των σεμιναρίων και στα διαλείμματα τους. Πολλοί ξένοι λοιπόν γνωρίζουν την ελληνική λαογραφία και τον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό και δεν μπορεί πλέον να τους γελάσει κανείς εύκολα.

Μιχαήλ Ποτλής (1812-1863)

Πηγή φωτο:
εδώ

Ο Μιχαήλ Ποτλής γεννήθηκε στη Βιέννη το 1812, ως γιός εμπόρου που ήταν εγκατεστημένος εκεί. Η οικογένειά του έλκει την καταγωγή της από την Αχρίδα της δυτικής Μακεδονίας, μία πόλη που ως έδρα της Αρχιεπισκοπής Πρώτης Ιουστινιανής είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την καλλιέργεια του εκκλησιαστικού δικαίου στην ύστερη βυζαντινή περίοδο. 

Αρχικά φοίτησε στο ελληνικό σχολείο της Βιέννης και κατόπιν στο ακαδημαϊκό γυμνάσιο (1824-1830). Στην συνέχεια αφιερώθηκε στις νομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, τις οποίες περάτωσε το 1836 με τη λήψη του διδακτορικού διπλώματος. Τον επόμενο χρόνο, το 1837, ήλθε στην Ελλάδα για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο νεοσύστατο κράτος.

Διορίστηκε πρώτος καθηγητής εκκλησιαστικού δικαίου στη νομική σχολή Αθηνών. Διετέλεσε Βουλευτής του Πανεπιστημίου στην βουλευτική περίοδο του 1860. Στην θέση του καθηγητή παρέμεινε μέχρι και το 1863, έτος το οποίο εγκατέλειψε την Ελλάδα λόγω της έξωσης του βασιλιά Όθωνα. Κατά την περίοδο της διαμονής του στην Ελλάδα διετέλεσε και υπουργός Δικαιοσύνης, Παιδείας, Εξωτερικών και Εκκλησιαστικών. Με τον συνάδελφό του καθηγητή Γεώργιο Ράλλη είχε εκδώσει το εξάτομο έργο Σύνταγμα των θείων και ιερών Κανόνων. Απεβίωσε στη Βιέννη το 1863.

Από τις όχθες του Υδραγώρα, στην προκυμαία του Θερμαϊκού. Ένα ταξίδι 100 χρόνων - Παρουσίαση στο Ι.Μ.Χ.Α

Στις 26 Μαΐου ημέρα Πέμπτη και ώρα 19.00 (7.00 μμ) στην αίθουσα διαλέξεων της Σχολής Βαλκανικών Γλωσσών, 3ος όροφος στο Ι.Μ.Χ.Α (Μεγ. Αλεξάνδρου 31Α Θεσσαλονίκη), θα πραγματοποιηθεί διάλεξη από την κ. Σμυρνιού - Παπαθανασίου Βιολέτα, Πρόεδρο του Συνδέσμου Μοναστηριωτών και των Πέριξ "Η Καρτερία", με θέμα "Η Ιστορία του Μοναστηρίου".

Θα γίνει επίσης η παρουσίαση του Λευκώματος με τίτλο "Από τις όχθες του Υδραγώρα, στην προκυμαία του Θερμαϊκού. Ένα ταξίδι 100 χρόνων".

Θεόδωρος Αναστασίου Καβαλιώτης ή Καβαλλιώτης (1718; - 1789)

~ 'Φωτο: Εξώφυλλο τής «Πρωτοπειρίας» πού βρίσκεται στην 'Αλβανία. Πηγή: Ε. Κεκρίδης, Θεόδωρος Αναστασίου Καβαλλιώτης (1718;-1789) Ο διδάσκαλος του Γένους, σ. 149.

Βιογραφικά 

Χαρακτηρίζεται ως «εκ των ολίγων διδασκάλων του γένους»[562]. 

Φέρεται να γεννήθηκε στην Καβάλα, εξ ου και το προσωνύμιο Καβαλιώτης. Παρ’ όλο που η συγκεκριμένη πληροφορία δεν θεωρείται αυθεντική, το αποδιδόμενο στον λόγιο «πατριδωνύμιο» τον συνδέει αναμφισβήτητα με την πόλη της Καβάλας[563], όπου υπάρχει και οδός επονομαζομένη «Θεόδωρου Καβαλιώτου». 

Το Αναστασίου θεωρείται βέβαιο ότι είναι το πατρώνυμό του, λαμβάνοντας υπ’ όψη το γεγονός ότι «το πατρώνυμο συνοδεύει πάντα το ονοματεπώνυμο του λογίου και κληροδοτείται στον εγγονό (γιό του), σύμφωνα με την ελληνορθόδοξη συνήθεια ο εγγονός να παίρνει το όνομα του πάππου του (από πατέρα)»[564]. 

Γενικά για τη ζωή και το έργο του δεν υπάρχουν αξιόπιστες πηγές, γεγονός που οδήγησε, εκτός από την παραπάνω αναφερόμενη παρερμηνεία του προσωνυμίου και σε άλλου είδους παρανοήσεις. Έρευνες τον παρουσιάζουν ως αλβανό ή και ως ρουμάνο. Οι ερμηνευτικές όμως προσεγγίσεις που προβάλλονται για την τεκμηρίωσή τους δεν θεωρούνται επιστημονικά αποδεκτές και αποδίδονται μάλλον σε εθνικιστικού τύπου διεκδικήσεις δεδομένου ότι και το όνομα και το πατρώνυμό του είναι καθαρά ελληνικά ενώ επιπλέον ο Καβαλιώτης γνώριζε να γράφει και να μιλά άπταιστα ελληνικά και στις δύο μορφές της γλώσσας που χρησιμοποιούνταν την εποχή εκείνη[565]. 

Ζώντας στη Μοσχόπολη, πόλη σε πνευματική άνθηση στις αρχές του 18ου αιώνα[566], είχε τη δυνατότητα να αναπτύξει τις διανοητικές του ικανότητες φοιτώντας στη σχολή εγκύκλιας παιδείας που λειτουργούσε εκεί ήδη από τον 17ο αιώνα[567]. Μαθητής του Ευγενίου Βούλγαρη στα Ιωάννινα όπου εστάλη με υποτροφία του σωματείου των χαλκέων της Μοσχοπόλεως, τον ακολουθεί στην Κοζάνη για τη συμπλήρωση των σπουδών του. 

Το όνομα του Θεοδώρου Καβαλιώτου συνδέθηκε στενά με την Σχολή της Μοσχοπόλεως τη γνωστή με την ονομασία «Νέα Ακαδημία». Η Σχολή λειτουργούσε από τις αρχές του 18ου αιώνα. Το 1744 συμπληρώθηκε η λειτουργία της με μία ανώτερη βαθμίδα και μετονομάστηκε σε «Νέα Ακαδημία» ή «Ελληνικόν Φροντιστήριον»[568]. Σε αυτήν αναφέρεται ότι διδάσκονταν η λογική, η φυσική, η μεταφυσική και η θεολογία, τα μαθηματικά, η αρχαία ελληνική, η λατινική και στοιχεία ποιητικής σε επίπεδο που χαρακτηρίστηκε ακαδημαϊκό με βάση τα χρησιμοποιούμενα διδακτικά εγχειρίδια. Η Φυσική είχε την θέση της στην Ακαδημία, την οποία προσδιόριζε η άποψη που επικρατούσε την εποχή εκείνη γι’ αυτή, άποψη μετριόφρονα σε σχέση με την αποφθεγματική Φυσική του 19ου αιώνα[569]. 

Στη σχολή αυτή αναλαμβάνει διδακτικό έργο ο Θεόδωρος Καβαλιώτης μετά την επιστροφή του στη Μοσχόπολη από τις σπουδές του, ενώ διετέλεσε και Διευθυντής της περισσότερο από μία εικοσαετία (1748- 1769)[570] περίοδο κατά την οποία αποτελεί τον ηγετικό της νου και τη «μεταβάλει σε προπύργιο αντιστάσεως κατά της οθωμανικής τυραννίας και της ετερόδοξης προπαγάνδας». Είχε πλήθος μαθητών[571], οι οποίοι «φώτισαν όχι μόνο τους βαλκανικούς λαούς άλλα συνέβαλαν στη θεμελίωση του νεότερου ευρωπαϊκού πολιτισμού»[572]. 

Οι Έλληνες της Πέστης και της Βούδας για την ελευθερία της Ελλάδας

Του Dr. Diószegi György Antal

Οι λαοί που αγαπάνε την ελευθερία, πάντα συμπαθούσαν ο ένας τον άλλον κατά τη διάρκεια της ιστορίας: αυτή η αξία της φιλίας των δυο εθνών εμφανίζεται ιδιαίτερα σε πολλά στοιχεία των ελληνο-ουγγρικών σχέσεων, αφού και τα δυο έθνη αγωνίζονταν επί αιώνες για την ελευθερία. Μετά από ήττα του κινήματος των Ούγγρων Ιακωβίνων από τους Αψβούργους το 1795, στις αρχές του 1798 στην Πέστη δημοσιεύθηκε μια ελληνική επαναστατική προκήρυξη με σκοπό να ξεκινήσουν και οι Ούγγροι την επανάσταση κι εδώ, ενώ στο Vac στην ορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Νικολάου κόλλησαν μια ανακοίνωση, με σκοπό να εκδικηθούν την εκτέλεση του Ignac Martinovics και των συνεργατών του. 

Στην Πέστη-Βούδα ήταν ο Miklos Bekella (1760-?), πλούσιος Έλληνας έμπορος ο οποίος καθοδήγησε τις προπαρασκευαστικές οργανωτικές δραστηριότητες του ελληνικού απελευθερωτικού κινήματος και μεταξύ των ετών 1804-1820 δραστηριοποιούνταν επίσης ως διευθυντής του ελληνικού σχολείου. Αξίζει να επισημάνουμε ότι, η κόρη της Ilona Bekella (1794-?) (η Ilona ήταν κόρη του Miklos Bekella) και του Miklos Sissanyi, ήταν η Erzsebet Sissanyi (?-1898), και ο άντρας, ο κόμης Leiningen Westerburg Karoly στρατηγός ήταν ο ένας των 13 ένδοξων Ούγγρων ηρώων του Arad. 

Ο ελληνικός απελευθερωτικός αγώνας είχε την υποστήριξη του ουγγρικού δημοσίου. Καλό παράδειγμα αποτελεί ο καλβινιστής παπάς-ποιητής της εποχής, Gergely Edes, ο οποίος λόγω της συμπάθειάς του για τους Έλληνες έγραψε το παρακάτω πασίγνωστο λογοπαίγνιο: ''Ot görög öt törököt dögönyöz örökös gyönyörök között'' (Πέντε Έλληνες δέρνουν πέντε Τούρκους με αέναη χαρά). Από το 1821 το καφέ Paradicsom στην Πέστη ήταν χώρος εκδηλώσεων συμπάθειας προς την ελληνική επανάσταση: ακόμη και οι Έλληνες φοιτητές εδώ άρχισαν να οργανώνουν την Ελληνο-Ουγγρική Λεγεώνα. Στο Πανεπιστήμιο της Πέστης ξεκίνησε η οργάνωση της ίδρυσης της Ελληνικής Λεγεώνας των Φοιτητών. Ο Γεώργιος Λασσάνης ήταν στενός συμπολεμιστής και συνεργάτης του αρχηγού του ελληνικού απελευθερωτικού κινήματος, του κόμη Αλέξανδρου Υψηλάντη. Ο Έλληνας ήρωας ελευθερίας Λασσάνης παντρεύτηκε με την κόρη του Έλληνα εμπόρου της Πέστης, Τακιατζή (Takacs), που κατάγεται επίσης από την Κοζάνη. 

~ Φωτο: Το άγαλμα του Γεωργίου Λασσάνη (Κοζάνη, 1793 - Αθήνα, 1870) στην Κοζάνη.

Μετά την ήττα του Δραγατσανίου, οι Έλληνες επαναστάτες κατέφυγαν στην Ουγγαρία, περνώντας το στενό  Törcsvari της Τρανσυλβανίας. Σύμφωνα με τον κόμη Istvan Szechenyi που βρισκόταν τότε στο Brasso, στην νότια Τρανσυλβανία βρίσκονταν τότε 15 χιλιάδες Έλληνες πρόσφυγες. Τον Υψηλάντη και τον Λασσάνη, που αιχμαλωτίστηκαν από τους Αψβούργους, τους κράτησαν στην Τιμισοάρα, και μετά τους πήγαν μέσω Arad στο κάστρο του Munkacs σε αιχμαλωσία. Αρκετοί Έλληνες τραυματίες έφτασαν στην Πέστη-Βούδα: τους υποστήριξε η ντόπια ελληνική κοινωνία. Οι πρόσφυγες φιλοξενήθηκαν στο κτίριο της οδού Galamb της εκκλησίας στην Πέστη: οι Έλληνες έμποροι Χαρίσης και Δορμούσης ήταν που τους έδωσαν φαϊ και ρούχα. Ο Έλληνας ορθόδοξος επίσκοπος της Βούδας, Διονύσιος Παπαϊωάννης [Παπαγιαννούσης - Πόποβιτς], που καταγόταν από τα Σέρβια Κοζάνης, επέτρεψε να χτίσουν ξεχωριστό παρεκκλήσι οι Έλληνες της Πέστης όπου μάζεψαν δωρεές για την ελληνική επανάσταση. Η ουγγρική κοινή γνώμη στάθηκε ομόφωνα δίπλα στους Έλληνες! Αξίζει να αναφερθούμε σ' ένα άρθρο στο φύλλο 12/03/1824 της γαλλόφωνης ελληνικής εφημερίδας Chroniques Heleniques, που ανέφερε ότι το ουγγρικό έθνος δέχτηκε με μεγάλο ενθουσιασμό τα νέα που έφτασαν για τις επιτυχίες της ελληνικής επανάστασης, καθώς και ο κόμης Laszlo Festetich έβγαλε ενθουσιώδη λόγο στο ουγγρικό κοινοβούλιο υποστηρίζοντας την Ελλάδα. Ο αρθρογράφος διαπιστώνει επίσης ότι, στην ελληνική επανάσταση συμμετείχαν πολλοί Ούγγροι, αλλά δεν καταγράφηκε το όνομα κανενός. Θα ήταν επιθυμητό αν η επιτροπή που προετοιμάζει τις γιορτές του ιωβηλαίου, έκανε έρευνες σε ελληνικά αρχεία για να διαπιστωθούν τα ονόματα των Ούγγρων ηρώων της ελληνικής επανάστασης.'' (ΜΤΙ 1/03/1930)

Οι Βλάχοι του Δυρραχίου και των Τιράνων

Ο παλιός Ι. Ναός του Αγ. Προκοπίου στα Τίρανα

Οι πρώτοι χριστιανοί που ήρθαν στα Τίρανα μετά τον εξισλαμισμό της Αλβανίας ήταν οι Βλάχοι, οι οποίοι ήρθαν από το νότο τον 18ο αιώνα. 

Οι Βλάχοι για να κρατήσουν ζωντανή την πίστη και τις παραδόσεις τους έχτισαν την εκκλησία του Αγίου Προκοπίου το 1780, ο οποίος έγινε προστάτης της βλάχικης κοινότητας των Τιράνων. Το 1939, ο ναός αυτός κατεδαφίστηκε με απόφαση της αλβανικής κυβέρνησης σύμφωνα με το σχέδιο της πολεοδομίας των Τιράνων, όμως δόθηκαν σαν αποζημίωση 2,5 εκατομμύρια αλβανικά φράγκα στην ενορία και έτσι οι Βλάχοι έχτισαν άλλο ναό εκεί που σήμερα είναι η τεχνητή λίμνη των Τιράνων! 

Επίσης ο συγγραφέας αναφέρει ότι, και την εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (που αργότερα κατεδαφίστηκε) την έχτισαν οι Βλάχοι. Αυτό δείχνει ότι στα Τίρανα υπήρχαν μόνο μουσουλμάνοι. Οι μοναδικοί χριστιανοί ήταν οι Βλάχοι!!

[Πηγή: Spiro Vasil Mëhilli, Tirana 1920-1944]

Έμπρακτη στοργή για τους αλύτρωτους Έλληνες εκδηλώνουν και οι μεγάλοι εθνικοί ευεργέτες με ευνόητη προτίμηση στον τομέα της παιδείας: ''Τα Ζωγράφεια Διδασκαλεία από τη μια μεριά και τα περίφημα σχολεία του Αργυροκάστρου, της Κορυτσάς, της Μοσχοπόλεως, της Χειμάρρας, της Πρεμετής, του Λαμπόβου, της Πολύτσανης, της Σωπικής, της Δρόβιανης, του Δελβίνου κ.τ.λ συνολικά 360, ανδρωμένα με τις γενναίες επιχορηγήσεις των μεγάλων ευεργετών Αδελφών Ζάππα, Αρσάκη, Σίνα, Ζωγράφου, Μπάγκα, Δούκα και άλλων, με τους 25.000 μαθητές τους, φέρανε μια πραγματική άνθηση της παιδείας και των γραμμάτων στην περιοχή, δημιούργησαν μια ακτινοβολία έξω και πέρα απ' αυτή, και άφησαν μιά λαμπρή παράδοση παιδείας, μοναδική για ένα τόσο μικρό τόπο σε τέτοια εποχή''[41]. 

Δυρράχιο

Ο δε αντιπρύτανις του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γ. Πλουμίδης προσκομίζει καταπληκτική πληροφορία: 

''Ως υπόδειγμα καλού σχολείου αναφέρεται εκείνο της Ελληνικής Κοινότητας Δυρραχίου. Εκεί τα 2.400 μέλη της κοινότητας (το 1/3 του πληθυσμού) συντηρούσαν λύκειο με 140 μαθητές και παρθεναγωγείο με 100 μαθήτριες''[42]. Το Δυρράχιο άλλως τε ένα αιώνα μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, κατά τον V. Berard, ''παραμένει κουτσοβλαχικό λιμάνι..''[43].

Οι προηγούμενες περικοπές των δυο πανεπιστημιακών καθηγητών, Πλουμίδη - Berard, επιβεβαιώνονται με αρχειακές πηγές, κατά τις οποίες και οι Βλάχοι των Τιράνων, επικείμενης της Απογραφής του 1905 [από τον Χιλμή Πασά], δηλώνουν άφοβα και κατηγορηματικά στον Ρουμάνο διπλωμάτη Burileanu, που καταφθάνει από τη Ρώμη προς αποτροπή τους από την εδραία απόφαση να επαναλάβουν για μια ακόμη φορά ότι δεν ανήκουν στη Ρουμανία αλλά στην Ελλάδα! 

[Πηγή: Αχ. Λαζάρου, Ελληνισμός και Λαοί Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Τόμος Α', Αθήνα 2009, σελ. 59-60]

Η οικογένεια Σπίρτα στο Σεμλίνο (Zemun)

Γεώργιος Παύλος Σπίρτας (†1909),
ο τελευταίος απόγονος.

Η οικογένεια Σπίρτα καταγόταν από την Κλεισούρα. Ο Γεώργιος Σπίρτα, γιος του Κωνσταντίνου, εγκαταστάθηκε στο Σεμλίνο το 1739. Ο Γεώργιος Κωνσταντίνου Σπίρτα παντρεύτηκε τη συμπατριώτισσά του Χριστίνα με την οποία απέκτησε τέσσερις γιους, τον Γεώργιο Κωνσταντίνο, τον Πέτρο, τον Παύλο και τον Δημήτριο. 

Ο Παύλος Γεωργίου Σπίρτας παντρεύτηκε την Αναστασία (Anastasija Bukovalo), και το ζεύγος απέκτησε οκτώ παιδιά, τον Γεώργιο (1836-1909), την Χριστίνα (1838- 1885), τον Κωνσταντίνο (1839-1881), την Μαρία (1841- ), την Οτίλιγια (Ζέμουν, 1848 – Μπάντεν, 1852), τον Πέτρο (Ζέμουν, 1848 – Μπάντεν, 1852), τον Δημήτριο (1851-1852) και την Σοφία (1853-1867)[48]. Ο γιος του Γεώργιος ζει στο Σεμλίνο, παίρνει ως γυναίκα του την Sofija Georgijević, και πεθαίνει το 1909[49]. Η κόρη του, Χριστίνα Παύλου Σπίρτα, παντρεύεται τον Georgije Ćyričko με τον οποίο αποκτά τέσσερα παιδιά. Την Μαρία, την Ελένη, τη Σοφία και τον Νίκολα.

Για τον άλλο γιο του Γεωργίου Κωνσταντίνου Σπίρτα, Πέτρο, γνωρίζουμε ότι πήρε ως γυναίκα του την Άννα Αποστόλου που καταγόταν από την Κλεισούρα, με την οποία απέκτησε τη Χριστίνα (1813-), τον Γεώργιο (1816-1830), την Ελένη (1818-1835), την Αικατερίνη (1819- ), την Μαρία (1821-1833), τον Κωνσταντίνο (1822-1830), τον Δημήτριο (1824-1885), τον Γιόβαν (1826-1830) και τον Παύλο (1828-1828). 

Διάταγμα του αυτοκράτορα Franz Joseph I,
δίνοντας στους Σπίρτα τον τιμητικό τίτλο von

Ο λόγος για τον οποίο τα παιδιά των Σπίρτα πέθαιναν σε μικρή ηλικία, ήταν εξαιτίας της φυματίωσης. Σε έγγραφα για τους Σπίρτα δεν αναφέρεται πουθενά ότι έπασχαν ποτέ από αυτήν την αρρώστια, οπότε οι γυναίκες των Σπίρτα ήταν αυτές που κληρονομούσαν την ασθένεια στα τέκνα[50]. 

Για τον τρίτο γιο, Κωνσταντίνο Κωνσταντίνου Σπίρτα, γνωρίζουμε ότι είχε άρρενες απογόνους, εκ των οποίων μόνο του ενός γνωρίζουμε το όνομά του, Γεώργιος, ο οποίος ζει στο Σεμλίνο το 1845[51]. 

Η οικογένεια των Σπίρτα ασχολούνταν με επιτυχία με το διαμετακομιστικό εμπόριο. Για την μεταφορά των εμπορευμάτων χρησιμοποιούσε δεκατρία μεταφορικά πλοία και ένα ατμόπλοιο που έφερε το όνομα «Αρχιμήδης». Οι Σπίρτα προσέφεραν τεράστιες οικονομικές και άλλες υπηρεσίες στην Αυτοκρατορία των Αψβούργων, γι’ αυτό και τους ανακήρυξε ευγενείς (von)[52]. Στις αρχές του 19ου αιώνα μέλη της οικογένειας Σπίρτα αποτελούσαν ήδη τους καλύτερους εμπόρους και ιδιοκτήτες τραπεζών στο Ζέμουν. Ήταν αξιοσέβαστοι πολίτες, των οποίων οι εταιρείες άκουγαν τα καλύτερα λόγια. Διακρίνονταν για τις εμπορικές τους διασυνδέσεις όχι μόνο με τις πόλεις της Τουρκίας, αλλά και με τη Βιέννη, το Τριστ. 

Παρουσίαση νέου δίσκου του Φώτη Τάμπα ''Εικόνες στη σιωπή μου''

Το περασμένο Σάββατο, στην αποθήκη Αλότοπου – Αλατοστράτας παρουσιάστηκε ο νέος δίσκος του Φώτη Τάμπα “Εικόνες στη σιωπή μου”. Για τον Φώτη μίλησαν ο πρώην Αντιδήμαρχος Πολιτισμού Δημήτρης Τσούτσας και ο ιδιαίτερα αγαπητός καλλιτέχνης στους Αλμυριώτες, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας.

Ο Δημήτρης Τσούτσας στην ομιλία του μεταξύ άλλων είπε “Χαίρομαι, γιατί, ό,τι πέτυχε το πέτυχε εφορμώμενος από τη Σούρπη και όχι από το Κολωνάκι” και λίγο αργότερα ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας τόνιζε ότι, “στο είδος που υπηρετεί είναι δύσκολος ο δρόμος της επιτυχίας, καθώς είναι λιγότερο εμπορικός, αλλά οι πρώτες διακρίσεις θα φέρουν και διαχρονικά αποτελέσματα”.

Ακολούθησε πρόγραμμα με τραγούδια των δίσκων του Φώτη Τάμπα, αλλά και αγαπημένα ακούσματα του τραγουδοποιού. Μαζί του οι εξαιρετικοί μουσικοί: Αλέξανδρος Τζάνης – Κιθάρα, βιολί, Θάνος Παπανικολάου – Κιθάρα, σαξόφωνο, Νίκος Τσιακαλέας – Μπάσο, Νίκος Καρακάσης – Τύμπανα.

Ευχόμαστε και εις άλλα με υγεία στον Φώτη, από τη Σούρπη με επιτυχίες στην Ελλάδα και γιατί όχι σε όλο τον Κόσμο!!

Το 32ο Πανελλήνιο Αντάμωμα Βλάχων θα πραγματοποιηθεί στην Προσοτσάνη Δράμας

Από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων (Π.Ο.Π.Σ. ΒΛΑΧΩΝ) γίνεται γνωστό ότι το 32° Πανελλήνιο Αντάμωμα Βλάχων, θα λάβει χώρα στις 1, 2 & 3 Ιουλίου 2016 στην Προσοτσάνη Δράμας. 

Οργάνωση: Π.Ο.Π.Σ. ΒΛΑΧΩΝ

Συνδιοργάνωση: 

Σύλλογος Βλάχων Προσοτσάνης, 

Δήμος Προσοτσάνης, 

Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης / Περιφερειακή Ενότητα Δράμας.

Το Δ.Σ. του Συλλόγου Βλάχων Προσοτσάνης "Οι Γραμμουστιάνοι" ευχαριστεί θερμά την Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων (Π.Ο.Π.Σ. ΒΛΑΧΩΝ) για την ανάθεση της διοργάνωσης του 32ου Πανελληνίου Ανταμώματος Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων και σε συνεργασία με τον Δήμο Προσοτσάνης υπόσχεται πως θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την επιτυχία της.

Gopesh - The Hellenic Association "Elpis"

From the membership records of the community of Gopesh in 1920, p. 30:

< Benefactors of the Hellenic Association of Gopesh, “Elpis” (Hope)

The organization of our compatriots in America: … (the names of the Greek-Vlach emigres from Gopesh and the exact sum of money that was sent as a donation) >

~~~~~~~~

Gopesh along with the entire region of Pelagonia became part of the Kingdom of 

Serbs, Croats and Slovenes. Nowadays it's part of FYROM

Below you can see the records along with the registries in question

Εκδήλωση μνήμης στη Κουτσούφλιανη για το Ολοκαύτωμα

Με κάθε επισημότητα πραγματοποιήθηκε και φέτος η εκδήλωση μνήμης του Ολοκαυτώματος της Κουτσούφλιανης

Εκατόν δέκα οκτώ (118) χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την ημέρα του Ολοκαυτώματος της Κουτσούφλιανης και του Εκπατρισμού των κατοίκων, και έτσι και φέτος πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη εκδήλωση στην Κουτσούφλιανη, στον οικισμό Τοπικής Κοινότητας Παναγίας του Δήμου Καλαμπάκας.

Ολοκαύτωμα της Κουστούφλιανης (13 Μαίου 1898)

Ως γνωστόν φέτος συμπληρώθηκαν 118 χρόνια από το μεγάλο αυτό ιστορικό γεγονός του εθελούσιου εκπατρισμού των Κουτσοφλιανιτών που κυριολεκτικά σημάδεψε την τότε παγκόσμια κοινότητα, εμπνέοντας ποιητές που έγραψαν διθυράμβους για την κορυφαία αυτή πράξη αποδεικνύοντας παράλληλα το μεγάλο θάρρος των Ελλήνων.

Έτσι κάτω από τον αιωνόβιο πλάτανο που φύτεψε ο εθνομάρτυρας Πατρο-Κοσμάς (Κοσμάς ο Αιτωλός) που πέρασε από εδώ, οι σημερινοί Κουτσουφλιανιώτες θα τιμήσουν τους προγόνους τους οι οποίοι μη αντέχοντας την αδικία των τότε μεγάλων δυνάμεων που όρισαν τα Ελληνο-Τουρκικά σύνορα εντάσσοντας την Κουτσούφλιανη στην Τουρκική επικράτεια, έκαψαν το χωριό τους και φορτωμένοι με τα ιερά και όσια, το βιός τους, πέρασαν στην Ελληνική επικράτεια, γύρω από το Μοναστήρι της Παναγιάς Λιμποχώβου.

Οι εκδηλώσεις

Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν με τη θεία λειτουργία και η δοξολογία στον Ναό των Αγίων Πάντων, και στην συνέχεια πραγματοποιήθηκε η επιμνημόσυνη δέηση.

Η Ελληνορθόδοξη Κοινότητα του Miskolc της Ουγγαρίας

Στο Miskolc η κοινότητα ιδρύεται το 1687 με το δικαίωμα της αυτοδιοίκησης και κατά το 18ο αιώνα αποκτά παρεκκλήσι αφιερωμένο στον Άγιο Ναούμ. Οι έμποροι, μέλη της κομπανίας που υπογράφουν την πρώτη συμφωνία, το 1747, για τη δημιουργία του Ναού κι όλοι τους Σιπισχιάνοι και Μοσχοπολίτες είναι οι εξής: Gyorgy Rosa, Demeter Belanyi, Pal Marton Deak, Ferenc Demcsa, Demeter Koka, Buja Gyorgy, Ferenc Buja, Demeter Pap, Gyorgy Pap, Tamas Pal Deak, Antal Koroszki (Kozmiszki).

~ Φωτο: Ο Άγιος Ναούμ, από τον Ελληνορθόδοξο Ι. Ν. Αγ. Τριάδος στο Miskolc

Στις αρχές του 19ου αιώνα οι Έλληνες του Miskolc αυτοαποκαλούνταν ''Μακεδονοβλάχοι της παλαιάς πίστεως''. Κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα η ελληνική κοινότητα υπερβαίνει τα πλαίσια ενός παρεκκλησίου, καθώς ήδη το 1777 έχουν απευθυνθεί στον μητροπολίτη Καρλοβικίου να τους παραχωρήσει άδεια για οικοδόμηση ναού (η υπό Ελλήνων ιδρυθείσα κοινότητα του Miskolc υπάγεται άμεσα στον μητροπολίτη Karlovac). Ο θεμέλιος λίθος του ναού, που σχεδιάζει ο Johann Michart, τίθεται το 1785. 

~ Φωτο: Η επιγραφή στην κεντρική δυτική είσοδο του Ναού του Miskolc.

Η επιγραφή του θεμέλιου λίθου διατηρείται στην επιγραφή της πέτρινης πλάκας τοποθετημένης πάνω από την κεντρική δυτική είσοδο του ναού:

''Αυτός είναι ο Ναός της Αγίας Τριάδας. Τα έργα οικοδόμησής του άρχισαν το 1785 κατά τη βασιλεία του αυτοκράτορα και βασιλιά της Ουγγαρίας Ιωσήφ Φραγκίσκου Β'. Οικοδομήθηκε με τις δωρεές των εκ Μακεδονίας Βλάχων αδελφών''. 

Αγιάστηκε από τον Έλληνα επίσκοπο Βουδιμίου (Βούδας) Διονύσιο Παπαγιανούση ή Πόποβιτς από τα Σέρβια της Μακεδονίας.

Ομιλία Αστέριου Ι. Κουκούδη στη Βέροια για την ένταξη των Βεργιάνων Βλάχων στην Ελληνική Πολιτεία

Ομιλία με θέμα "Η ένταξη των Βεργιάνων Βλάχων στην Ελληνική Πολιτεία: προκλήσεις, αποκλίσεις και επιπτώσεις", (1912-1940) πραγματοποίησε ο Αστέριος Ι. Κουκούδης το βράδυ της Δευτέρας στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στη Βέροια.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του Πολιτιστικού Ομίλου Ξηρολιβάδου και της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Βέροιας "Θεανώ Ζωγιοπούλου"

Κουκούδης Αστέριος, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Βέροιας

Η ομιλία του κ. Αστέριου Ι. Κουκούδη

Παρά τα όποια προβλήματα προσαρμογής των πρώτων ημερών της απελευθέρωσης και σε αντίθεση με τους αναμενόμενους φόβους για πράξεις αντεκδικήσεις1 , πολύ σύντομα, οι ομάδες των ρουμανιζόντων Βλάχων της ευρύτερης περιοχής της Βέροιας ήταν ελεύθερες να συνεχίσουν τη δράση τους με ιδιαίτερη άνεση. Οι σχετικές διπλωματικές πιέσεις της Ρουμανίας και η αποδοχή μεγάλου μέρους των απαιτήσεών της από το Βενιζέλο, στο πλαίσιο της Συνθήκης του Βουκουρεστίου του 1913, παρείχαν τα απαραίτητα εχέγγυα. Οι διασπαστικές βλάχικες και όχι ρουμανικές κοινότητες, που είχαν σκόπιμα αναγνωρίσει οι οθωμανικές αρχές με τον περίφημο σουλτανικό ιραδέ του 1905, μετατράπηκαν, ουσιαστικά με τη συγκατάθεση του επίσημου ελληνικού κράτους, στις λεγόμενες «κουτσοβλαχικές» κοινότητες των διπλωματικών εγγράφων υπό ρουμανική αρωγή και προστασία . Αν και στην πράξη, θα μπορούσαν κανείς να τις χαρακτηρίσει πραγματικές, ρουμανικές, μειονοτικές κοινότητες.

Η εγκατάσταση των Σλάβων στη Βαλκανική χερσόνησο. Η καθιέρωση της Ελληνικής ως επίσημης γλώσσας της βυζαντινής αυτοκρατορίας - Georg Ostrogorsky

Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος και οι γιοί του,
 Κωνσταντίνος και Ηρακλεωνάς

Τον καιρό που η βυζαντινή πρωτεύουσα βρισκόταν σε θανάσιμο κίνδυνο ο Ηράκλειος είχε στρατοπεδεύσει στην απομακρυσμένη περιοχή της Λαζικής. Εδώ ήρθε σε επαφή μετο κράτος των Χαζάρων, όπως είχε κάνει νωρίτερα και με τις φυλές του Καυκάσου. Από την εποχή αυτή χρονολογείται η συνεργασία Βυζαντινών και Χαζάρων, που με τον καιρό θα εξελιχθεί σε σπουδαίο στήριγμα της βυζαντινής ανατολικής πολιτικής. Οι Χάζαροι αγωνίσθηκαν ως σύμμαχοι των βυζαντινών στρατευμάτων εναντίον των Περσών στις περιοχές του Καυκάσου και της Αρμενίας. Το φθινόπωρο του 627 ο αυτοκράτορας άρχισε τη μεγάλη προέλαση στον Νότο, στο εσωτερικό της εχθρικής χώρας. Εδώ όμως χρησιμοποίησε μόνο τις δικές του δυνάμεις, γιατί οι Χάζαροι δεν άντεξαν στις αντιξοότητες της εκστρατείας και επέστρεψαν στη χώρα τους. Παρά ταύτα ο Ηράκλειος έφθασε στις αρχές Δεκεμβρίου μπροστά στη Νινευή. Στην άγρια μάχη που έγινε εδώ κρίθηκε οριστικά η έκβαση της τιτάνιας πάλης ανάμεσα στους Βυζαντινούς και τους Πέρσες. Ο περσικός στρατός αφανίσθηκε κυριολεκτικά. Το Βυζάντιο κέρδισε τον πόλεμο. Η θριαμβευτική προέλαση των Βυζαντινών συνεχίσθηκε. Στις αρχές του Ιανουαρίου του 628 έφθασαν στην Dastagerd, όπου ήταν το αγαπημένο ανάκτορο του Χοσρόη, ο οποίος έσπευσε να το εγκαταλείψει πανικόβλητος. Την άνοιξη του 628 συνέβησαν μέσα στην περσική αυτοκρατορία σημαντικά γεγονότα, τα οποία έκαναν περιττή τη συνέχιση του αγώνα. Ο Χοσρόης ανατράπηκε και δολοφονήθηκε, και τον θρόνο κατέλαβε ο γιος του Καβάδης - Σιρόης, ο οποίος υπέγραψε αμέσως συνθήκη ειρήνης με τον βυζαντινό αυτοκράτορα. Αποτέλεσμα της μεγάλης νίκης των Βυζαντινών και της συντριβής του περσικού κράτους ήταν η ανάκτηση όλων των εδαφών, που ανήκαν άλλοτε στο βυζαντινό κράτος. Η Αρμενία, η ρωμαϊκή Μεσοποταμία, η Συρία, η Παλαιστίνη και η Αίγυπτος αποδόθηκαν στην αυτοκρατορία. Μερικούς μήνες αργότερα ο ετοιμοθάνατος Σιρόης ανέθεσε στον βυζαντινό αυτοκράτορα την κηδεμονία του γιου του. Ο Χοσρόης Β' είχε κάποτε αποκαλέσει τον αυτοκράτορα δούλο του (βλ. την προηγούμενη, υποσ. 45)· τώρα αντιστράφηκαν οι όροι και ο Σιρόης ονόμασε τον γιο και διάδοχο του θρόνου του δούλο του βυζαντινού ηγεμόνα[48].

Μετά από απουσία έξη χρόνων ο Ηράκλειος επέστρεψε στην πρωτεύουσά του. Ο γιος του Κωνσταντίνος, ο πατριάρχης Σέργιος, ο κλήρος, η σύγκλητος και ο λαός υποδέχθηκαν τον αυτοκράτορα στη μικρασιατική παραλία, στην Ιέρεια, ως τον ένδοξο νικητή των εχθρών του Χριστού με κλαδιά ελιάς και αναμμένες λαμπάδες, με νικητήριες επευφημίες και εκκλησιαστικούς ύμνους. Ενώ οι Πέρσες εκκένωναν τις ρωμαϊκές επαρχίες, ο Ηράκλειος αναχώρησε την άνοιξη του 630 για την Ιερουσαλήμ. Εδώ στις 21 Μαρτίου αναστήλωσε κάτω από τις ιαχές του πλήθους τον Τίμιο Σταυρό, που είχε ανακτήσει από τους Πέρσες[49]. Η πανηγυρική αυτή πράξη συμβόλιζε τη νικηφόρα έκβαση του πρώτου μεγάλου θρησκευτικού πολέμου της χριστιανοσύνης.

Branislav L. Lazarević - Μπράνισλαβ Λ. Λαζάρεβιτς

Μετά το σερβικό,

ακολουθεί το ελληνικό κείμενο

Бранислав Л. Лазаревић (Београд, 2. XII 1910–Крушевац, 23. II 1989), књижевник. Цинцарско-грчког порекла. Основну школу похађао у Трстенику, Стопањи и Нишу (1917–1920), нижу гимн. у Сремским Карловцима, Крушевцу и Скопљу (1920–1925), стручну техничку школу у Београду, Загребу и Сарајеву (1930–1937). Од 1939. до 1952. радио у Скопљу, Крушевцу, Краљеву, Овчар Бањи, Ужицу. 

~ На фотографији је Бранислав Л. Лазаревић са ћерком. У центру града 1957. године

Највећи део живота провео у Крушевцу (време окупације, послератне године, све до смрти). Управник Народне библиотеке у Крушевцу (1955–1967). Од 1967. слободни књижевник. Један је од оснивача Багдале; од 15. априла 1959. до краја 1968. био главни уредник часописа и Багдалине едиције ''Мала библиотека''. Члан српског ПЕН клуба, Удружења књижевника Србије.

Главно уметничко опредељење Лазаревићу је поезија, мада је написао и неколико новела и роман Катарина (у наставцима објављен у час. Багдала, 1960). Успешно се огледао у књижевности за децу па су неке његове песме дуго година биле на списку лектире за ниже разреде основне школе. 

Заступљен у више песничких антологија, превођен на многе језике. Објављивао у готово свим југословенским листовима, часописима и другим публикацијама (од 1927. све до смрти). Објавио 36 наслова књига, у времену од 1927. до 1987. године. Бројни су прилози и на страним језицима, као и књиге.

Sa prvim Grcima iz Kruševca - Με τους πρώτους Έλληνες στο Κρούσεβατς

Grčki šor - Ελληνική ακτή

Ulica Vuka Karadžića u Kruševcu većini Kruševljana poznatija je kao "Grčki šor". Tridesetih godina 19. veka u ovu ulicu doselilo se jedan broj grčkih i grčko cincarskih trgovaca i mehandžija koji su, veoma brzo, postigli društveni i ekonomski ugled i napravili jednu vrstu kolonije. 

Kada Kruševljane upitaju gde je ulica Vuka Karadžića retko ko zna odgovor, ali kada želite da potražite "Grčki Šor" svi će vas uputiti na pravo mesto. Karadžićeva ulica, jedna je od retkih u Kruševcu u kojoj se zadržala kaldrma i koja je mali muzej ...

U Kruševcu je sa prvim Grcima pečalbarima iz Epira 1785. godine stigao Ljota Karacidis, koji je u glavnoj kruševačkoj ulici sazidao prvu kafanu “Mali Pariz”, a posle i “Pariz”, u samom centru grada. Bio je vlasnik i kafane “Carigrad”. Posle su i drugi Grci na brdskim konjićima doveli svoje porodice i naselili se u Karadžićevoj ulici. Tu su sinovi starog Ljote – Nikola, Zoja i Dina sa svojim porodicama. Po potomcima Ljoti su Ljotići, po Zoji – Zojići, po Paskalju – Paskaljevići. Dalji potomak je Mihajlo Bata Paskaljević, poznati glumac (porodična kuća im je u kruševačkoj Obilićevoj ulici). U grčkom šoru, s leve strane, u vreme kralja Aleksandra Obrenovića živeo je Milutin Protić, koji je u Beču diplomirao prava i bio predsednik kruševačkog Okružnog suda, deda Miodraga Protića, novinara Radio Beograda, za koga je udata Svetlana Velmar Janković. Protići su iz loze Stojana Protića iz Ćićevca.

Kafane Grka u Kruševcu bile su i: Srpski kralj, Car Lazar, Kolovoz, Top, Ljotić itd.

--------

Grčki šor

Η οδός Βουκ Κάρατζιτς (Vuk Karadžić) που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης Krusevac είναι περισσότερο γνωστή ως ''Ελληνική ακτή'' (Grčki šor). Αν ρωτήσετε έναν κάτοικο της πόλης για την οδό Βουκ Κάρατζιτς, σχεδόν κανείς δεν γνωρίζει την απάντηση αλλά αν ψάξετε για την ''Ελληνική ακτή'' (Grčki šor) θα σας υποδείξουν το σωστό μέρος.

Την τρίτη δεκαετία του 19ου αι. μετακινήθηκαν σ' αυτό τον δρόμο Έλληνες και Ελληνόβλαχοι έμποροι και ξενοδόχοι από τη βόρεια Ελλάδα, δημιουργώντας ένα είδος ελληνικής αποικίας που πολύ γρήγορα κατάφεραν να επιτύχουν οικονομική και κοινωνική φήμη. 

Η συνοικία αποτελείται από μονοκατοικίες λαϊκής αρχιτεκτονικής, ιδιαίτερης πολιτιστικής αξίας, και είναι ένα μικρό μουσείο για την πόλη.

Για την προσωπικότητα και το έργο του Georg Ostrogorsky

Το βιβλίο αυτό δημοσιεύεται ενάμιση χρόνο μετά τον θάνατο του συγγραφέα του και αγαπημένου συζύγου μου Γεωργίου Ostrogorsky. Πιστεύω ότι θα χαιρόταν πολύ με την έκδοση αυτή, γιατί η ελληνική γλώσσα και το ελληνικό κοινό του ήταν οικεία και αγαπητά, όχι μόνο εξ αιτίας της ειδικότητάς του ως βυζαντινολόγου, αλλά και από τη δική μου προσωπική σχέση μ' αυτά. Αυτός είναι ο λόγος που, βαθιά συγκινημένη από το ενδιαφέρον που έδειξε ο επόπτης της εκδόσεως, δέχθηκα την παράκλησή του να γράψω τις λίγες αυτές εισαγωγικές γραμμές, αν και η ειδικότητά μου δεν είναι το Βυζάντιο. Βέβαια, ακόμη και να το ήθελα, δε θα μπορούσα να κρίνω τις επιστημονικές απόψεις του Ostrogorsky και την αξία των ερευνητικών του συμπερασμάτων. Φυσικά το έργο του, που εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από τους πιο αρμόδιους εκπροσώπους της ειδικότητάς του όσο ακόμη ζούσε ο ίδιος, θα το κρίνει οριστικά ο χρόνος, ώστε οι επόμενες γενιές να μπορέσουν να δουν από μεγαλύτερη απόσταση τον πραγματικό ρόλο του στην ανάπτυξη των βυζαντινών σπουδών.

Εγώ θα επιθυμούσα να παρουσιάσω εδώ μερικές φάσεις της ζωής και του έργου του, φέρνοντας κοντά στον αναγνώστη που δεν τον γνώρισε προσωπικά τη μορφή του επιστήμονα, του οποίου το έργο παρακολούθησα από κοντά γύρω στα τριάντα χρόνια, δηλαδή την εποχή που ήταν στην ακμή της δημιουργικότητάς του, και όταν τον κατάκλυζαν από παντού έπαινοι και τιμητικές διακρίσεις2. Γιατί πολλές φορές μπροστά στο μέγεθος των επιτυχιών του αναρωτήθηκα και η ίδια σε ποια άραγε γνωρίσματα του χαρακτήρα και του νου του πρέπει να αποδοθεί το γεγονός ότι πέτυχε να δημιουργήσει ένα τόσο πλήρες και ολοκληρωμένο έργο, αυτός που ποτέ δεν βιαζόταν και ποτέ δεν έλεγε «δεν έχω καιρό», λέξεις που έγιναν η κατάρα της γενιάς μας.

Νομίζω ότι μπορεί να λεχθεί χωρίς δισταγμό, ότι η σταδιοδρομία του Γεωργίου Ostrogorsky, παρά τα χτυπήματα της τύχης, που δεν του έλειψαν, ήταν εξαιρετικά ευθεία, χωρίς ταλαντεύσεις, παρεκκλίσεις και μεταπτώσεις και η επιστημονική του πορεία γεμάτη από ικανοποίηση. Γεννήθηκε το 1902 στην Πετρούπολη της Ρωσίας, όπου και μεγάλωσε μέσα σε οικογενειακό περιβάλλον που διαπνεόταν από την αγάπη για τις βασικές αξίες του ρωσικού πολιτισμού. Στα νιάτα του ήταν τόσο συνεπαρμένος από τη ρωσική λογοτεχνία, ώστε σίγουρα θα γινόταν ιστορικός της λογοτεχνίας αν παρέμενε στη Ρωσία. Ο Ντοστογιέφσκυ, ο Πούσκιν, ο Τολστόι, ο Τσέχωφ και άλλες μεγάλες μορφές της ρωσικής λογοτεχνίας, υπήρξαν αχώριστοι σύντροφοί του ως το τέλος της ζωής του, και δεν έπαψαν ποτέ να προκαλούν τον θαυμασμό του και να του προσφέρουν πνευματική απόλαυση και έμπνευση. Ζωντανή έμεινε ως το τέλος κι η αγάπη του για τη γενέτειρά του. Ένιωθε περήφανος για την πατρίδα του, τη δοξασμένη Πετρούπολη, το Λένινγκραντ, ένιωθε επίσης περήφανος και για τον ένδοξο ρόλο της Σοβιετικής Ενώσεως στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.