 |
| Περιβόλι, χορός - 1911 |
Στο σημερινό σημείωμα θα συνεχίσουμε την αναφορά μας
α) στα μεικτά (αρωμουνική και ελληνική γλώσσα) δημοτικά τραγούδια των βλαχοφώνων και
β) στην προσπάθεια ορισμένων να μεταφράσουν ελληνικά δημοτικά τραγούδια στην αρωμουνική (βλάχικα) με προπαγανδιστικό στόχο.
Όταν βλέπει κανείς στο ίδιο δημοτικό τραγούδι να υπάρχει παράλληλη χρήση της αρωμουνικής και της ελληνικής γλώσσας (μεικτή μορφή) μπορεί ακόμα να υποθέσει ότι και πριν την ρουμάνικη προπαγάνδα πρέπει να υπήρχε μαρτυρία της βλάχικης μορφής εξαιτίας της λατινίζουσας σχολής της Τρανσυλβανίας, που είχε επηρεάσει τους λόγιους βλαχόφωνους της Διασποράς. Σαφώς και θα πρέπει να υπήρχε και στο απώτερο παρελθόν χρήση μεικτών τραγουδιών, όμως δεν έχουμε στοιχεία, ντοκουμέντα και αυτό ανήκει στην σφαίρα της υπόθεσης και του αναπόδεικτου..
Ο Γκόμας (Βαγγέλης Γκόμας ‘Από τον λαϊκό πολιτισμό των Βλάχων του Βελεστίνου’, ΑΘΜ, 1985, 145-155) για το θέμα γράφει: «Η εξήγηση του φαινόμενου είναι πολύ απλή, αν λάβουμε υπόψη μας ότι οι βλάχοι πάντοτε μιλούσαν και μιλούν δύο γλώσσες, την ελληνική και την βλάχικη, που προήλθε από την δημοτική λατινική γλώσσα. Υπάρχουν άφθονα δημοτικά τραγούδια και μάλιστα με πολλές παραλλαγές, όπως ακριτικά, κλέφτικα, της ξενιτιάς, της αγάπης, νυφιάτικα, του κάτω κόσμου και του χάρου μοιρολόγια και άλλα.». Από τα δέκα τραγούδια των βλάχων του Βελεστίνου, τα οποία ο Γκόμας ανθολογεί στο μελέτημά του, 9 υπέροχα είναι στην ελληνική, 1 δε μοναδικό στην αρωμουνική. Και αυτό ολοφάνερα υπολείπεται ποιοτικά.
Επιπλέον μετά από πρόχειρη γλωσσική εξέταση ο Γκόμας καταλήγει: «Από το σύντομο αυτό τραγούδι ενισχύεται σημαντικά η άποψη ότι οι βλάχοι ποτέ δεν έπαψαν να μιλούν την γλώσσα των προγόνων τους, δηλαδή των Αρχαίων Ελλήνων, και παράλληλα, μετά την προσπάθεια των Ρωμαίων Αυτοκρατόρων για εκλατινισμό των Ρωμαϊκών επαρχιών, τη δημοτική της λατινικής γλώσσας». Τελειώνοντας την ανάλυση του πρώτου από τα εννέα στην ελληνική γλώσσα, ακριτικού με τον τίτλο ‘πέντε μερούλες νιόγαμπρος, δώδεκα χρόνους σκλάβος’ συμπεραίνει : «Συντομεύω την ερμηνεία του τραγουδιού, τονίζοντας μόνο ότι και μέσα στα βλάχικα δημοτικά τραγούδια συνεχίζεται η ακριτική παράδοση και παράλληλα η Ομηρική».
Οι βλάχοι του Βελεστίνου κατάγονται από το Περιβόλι Γρεβενών και έχουν κοινά τραγούδια με τους Περιβολιώτες που βρίσκονται σε άλλες πόλεις και χωριά της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας (στην Ημαθία έχουμε Περιβολιώτες στα χωριά Παλιό Σκυλίτσι, Σταυρό και Διαβατό). Όλων τα κλέφτικα-ηρωϊκά τραγούδια είναι στην ελληνική.
[..εν τούτοις η Παπαζήση-Παπαθεοδώρου, χωρίς τον ελάχιστο προβληματισμό, καταγράφει στην αρωμουνική, μεταξύ των άλλων, το πασίγνωστο ελληνικό δημοτικό τραγούδι ‘Του Κίτσου η μάνα’ και τα γνωστότατα στη Δυτική Μακεδονία και Ήπειρο ‘Σμαήλ αγάς’ και ‘του Γκόγκου Μίσιου’. Στο πρώτο προδίδεται πάραυτα η προπαγανδιστική παραχάραξη...
Παραλλαγή του δευτέρου ο Δημ. Πετρόπουλος προλογίζει ως εξής: «Εις τον κύκλον των κλέφτικων τραγουδιών ανήκουν και άσματα με ήρωα ουχί κλέφτην ή αρματωλόν αλλά σημαίνοντα Τούρκον, του οποίου η δράσις ή τα παθήματα είχον ευρύτεραν τινα απήχησιν εις τον λαόν. Δια την σύνθεσιν των ασμάτων αυτών χρησιμοποιούνται τυπικοί κατά παράδοσιν στίχοι των αναλόγου περιεχομένου κλέφτικων τραγουδιών. Ούτως εκ κοινών στίχων, γνωστών εις κλέφτικα τραγούδια, εις τα οποία θρηνείται ο σκοτωμός κλέφτου, έχει συντεθεί το επόμενο τραγούδι, αναφερόμενον εις τον Σμαήλ αγάν, Αλβανόν φοροεισπράκτορα του Αλή Πασά, όστις φονευθεί υπό των κλεφτών παρά την Σαμαρίναν της Δ. Μακεδονίας (Ελληνικά Δημοτικά τραγούδια Ακαδημίας Αθηνών σελ. 256)»…
Όταν δε παράδοση κλέφτικων τραγουδιών στην αρωμουνική είναι ανύπαρκτη, η σύνθεση καθίσταται αδύνατη. Γι’ αυτό χαλκεύεται του ελληνοβλαχικού τραγουδιού (Σμαήλ Αγάς) μετάφραση στην αρωμουνική (βλάχικα), η οποία προσφέρεται ως πρωτότυπο και εν συνεχεία μεταφράζεται πάλιν στην ελληνική, το 1985, για να μη χάσουν την απόλαυση την αισθητική -τίνος; - οι Έλληνες! Κύκλος φαύλος και σκοτεινός…].
Παραλλαγή του δευτέρου ο Δημ. Πετρόπουλος προλογίζει ως εξής: «Εις τον κύκλον των κλέφτικων τραγουδιών ανήκουν και άσματα με ήρωα ουχί κλέφτην ή αρματωλόν αλλά σημαίνοντα Τούρκον, του οποίου η δράσις ή τα παθήματα είχον ευρύτεραν τινα απήχησιν εις τον λαόν. Δια την σύνθεσιν των ασμάτων αυτών χρησιμοποιούνται τυπικοί κατά παράδοσιν στίχοι των αναλόγου περιεχομένου κλέφτικων τραγουδιών. Ούτως εκ κοινών στίχων, γνωστών εις κλέφτικα τραγούδια, εις τα οποία θρηνείται ο σκοτωμός κλέφτου, έχει συντεθεί το επόμενο τραγούδι, αναφερόμενον εις τον Σμαήλ αγάν, Αλβανόν φοροεισπράκτορα του Αλή Πασά, όστις φονευθεί υπό των κλεφτών παρά την Σαμαρίναν της Δ. Μακεδονίας (Ελληνικά Δημοτικά τραγούδια Ακαδημίας Αθηνών σελ. 256)»…
Όταν δε παράδοση κλέφτικων τραγουδιών στην αρωμουνική είναι ανύπαρκτη, η σύνθεση καθίσταται αδύνατη. Γι’ αυτό χαλκεύεται του ελληνοβλαχικού τραγουδιού (Σμαήλ Αγάς) μετάφραση στην αρωμουνική (βλάχικα), η οποία προσφέρεται ως πρωτότυπο και εν συνεχεία μεταφράζεται πάλιν στην ελληνική, το 1985, για να μη χάσουν την απόλαυση την αισθητική -τίνος; - οι Έλληνες! Κύκλος φαύλος και σκοτεινός…].
Στο επόμενο μας σημείωμα θα μιλήσουμε για του τραγούδι του ‘Γκόγκου Μίσιου’.
Του Τσιαμήτρου Γιάννη, εκπ/κού, χοροδιδασκάλου.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ‘ΛΑΟΣ’ Βέροιας στις 21-01-2012
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.