 |
| Δημήτριος Λάλλας πηγή φωτο: ΙΜΜΑ |
Ακολούθησε τις εγκύκλιες σπουδές στο Μοναστήρι, τη Θεσσαλονίκη (όπου, κατά τον Στ. Βασιλειάδη, εγκαταστάθηκε το 1856) και την Αθήνα (όπου πήρε και τα πρώτα μουσικά μαθήματα). Συνέχισε τις μουσικές σπουδές του στη Γενεύη (1865), στη Βιέννη και στο Μόναχο (1868), συμπληρώνοντας την κατάρτισή του κατά την πολυχρονη διαμονή του στη Γερμανία. Εκεί συνδέθηκε φιλικά με τον Βάγκνερ, βοηθώντας τον στην Α' σκηνική παρουσίαση του "Δακτυλιδιού του Νίμπελουγκ" ("Der Ring des Nibelungen", 1876). Το όνομα του Έλληνα μουσικού είναι χαραγμένο στην αναμνηστική πλάκα που βρίσκεται στο περιστύλιο του θεάτρου του Μπαϋρόιτ (εκεί όπου μνημονεύονται τα ονόματα όλων των συντελεστών του "θαύματος"). H σύνδεση του Λάλα με την οικογένεια Βάγκνερ υπήρξε στενότατη (πολλοί μιλούν για ειδύλλιό του με την Κόζιμα) κι όπως διηγόταν αργότερα ο Αιμίλιος Ριάδης (που υπήρξε αγαπημένος μαθητής του στο πιάνο), όταν κάποτε πηγαίνοντας για το Παρίσι μετέφερε στην Κόζιμα ένα γράμμα του δασκάλου του, εκείνη το παρέλαβε με δάκρυα στα μάτια... Μετά τον θάνατο του Βάγκνερ ο Λάλας εργάστηκε για λίγο ως αρχιμουσικός στο Ζάλτσμπουργκ και την Αθήνα, στο Μοναστήρι και στη Σχολή της Χάλκης (Κων/πολις), για να εγκατασταθεί οριστικά (1881) στη Θεσ/νίκη ως καθηγητής πιάνου. Απέκτησε φήμη και ως συνθέτης παιδικών ασμάτων. Επίσης, ένα "Μακεδονικό εμβατηρίο", που εκτελέστηκε το 1906 από τη Μπάντα της Φρουράς Αθηνών με μαέστρο τον Ιωσήφ Καίσαρη γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Αναφέρεται ότι συνέθεσε την όπερα "Σαλώμη" (στο κείμενο του Ουάιλντ). Η μουσική της "Ηλέκτρας" του Σοφοκλή (που από καιρό συνέθετε) έμεινε δυστυχώς ημιτελής, γιατί στο μεταξύ εκείνος πέθανε από χολέρα. Έξι χρόνια αργότερα, το 1917, η οικογένειά του απεφάσισε να εκδώσει ολόκληρο το έργο του και γι’ αυτό το έστειλε με ένα πλοίο στην Ιταλία. Όμως το πλοίο βυθίστηκε από γερμανικό υποβρύχιο (πόλεμος γαρ...) κι έτσι το έργο του Λάλα φαίνεται να χάθηκε για πάντα. Δε σώζονται παρά μόνο λίγα κείμενα μουσικών του διαλέξεων και κάποια μικρά έργα (χορωδιακά τραγούδια, όπως το «Die Karthause» - «Η σκήτη», κ.λπ.) που όμως πιστοποιούν αυθεντική δημιουργική πνοή. Τέλος, η πιανίστα και καθηγήτρια πιάνου Φανή Λάλα ήταν ανιψιά του. (πηγή: εδώ)
Η Κουκουβάγια έναι ένα ποίημα που ο Ριάδης έγραψε στο Μόναχο όπου σπούδαζε το 1909, με αφιέρωση στον «μεγάλο δάσκαλό μου Δημήτριον Λάλλα». Δημοσιεύθηκε στην Εβδομαδιαία εικονογραφημένη επιθεώρηση «Εποχή» της Θεσσαλονίκης αρκετά αργότερα στις 30 Δεκεμβρίου του 1928, αφού όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο εκδότης «το ανακαλύψαμε στην βιβλιοθήκη κάποιου λόγιου Μακεδόνος και σήμερον το φέρομε εις την δημοσιότητα.». Ας σημειώσουμε εδώ ότι ακόμη ένα ποίημα με θερμή αφιέρωση στον Δημήτρη Λάλλα έχει τον τίτλο Στον Παρθενώνα. (πηγή: εδώ)
Η συμβολή του Αντώνη Κοντογεωργίου στην παρουσίαση του έργου του Δημήτρη Λάλλα:
“Ο Θεσσαλονικιός συνθέτης Λάλας καταγόταν από το Μοναστήρι. Μετά τον θάνατό του, γύρω στα 1911, ο αδελφός του είχε δείξει σε αξιωματικούς των συμμαχικών δυνάμεων κάποιες από τις συνθέσεις του. Εκείνοι είχαν κρίνει ότι θα έπρεπε να σταλούν στην Ιταλία για να εκδοθούν. Όμως η νύφη του Λάλα είχε αντιδράσει, χωρίς να εισακουστεί. Το μόνο που είχε καταφέρει είναι να βγάλει από το κιβώτιο κάποια από τα χειρόγραφα. Το κιβώτιο φορτώθηκε σʼ ένα καράβι που δυστυχώς βυθίστηκε στον Θερμαϊκό. Αυτά τα χειρόγραφα μου τα παρέδωσε απόγονος του συνθέτη και ακολούθησε η έκδοση και παρουσίασή τους''. (πηγή: εδώ)
Ωραία, εκφραστική φυσιογνωμία, λεπτή, αριστοκρατική διάνοια, έξοχον μουσικόν τάλαντον, φλογερά, αγνή φιλοπατρία, χαρακτήρ ειλικρινής και άδολος, αλλά και σιωπηλός και παράδοξος, ιδού τα κυριώτερα χαρακτηριστικά του θαλερού πρεσβύτου, του ακραιφνούς πατριώτου, του διαπρεπούς Μουσικού, τον οποίον δια μιας απαισίας χειρονομίας αφήρπασεν αφ' ημών ο καταχθόνιος δαίμων, όστις από μηνός και πλέον λυσσά και μαίνεται εν τη ατυχεί πατρίδι μας.
Γόνος της μεγάλης, γνωστής οικογενείας Λάλλα, της οποίας διακλάδωσιν αποτελούν οι ενταύθα και εν Θεσσαλονίκη οίκοι Λάλλα και Οικονόμου και οι εν Ρουμανία διαπρέψαντες οίκοι των αειμνήστων Αδερφών Γερμάνη -γνωστός ο ανορθώσας τα οικονομικά της Ρουμανίας υπουργός Μενέλαος Γερμάνης, όστις ουδέποτε επελάθετο της καταγωγής και πατρίδος αυτού- και του αειμνήστου Δημητρ. Μουσίκου, ιδρυτού της Αστικής Σχολής και Μεγάλου Ευεργέτου της ημετέρας Κοινότητός, γόνος της μεγάλης και αρχαϊκής οικογενείας Λάλλα ο πολύκλαυστος Δημήτριος, μετά το πέρας των εγκυκλίων αυτού σπουδών εν Μοναστηρίω, Θεσσαλονίκη και Αθήναις, επεδόθη μετά ζήλου εις την θείαν του Απόλλωνος τέχνην, διατελέσας προς τοις άλλοις μαθητής του ρηξικελεύθου δημιουργού της νεωτέρας Γερμανικής Μουσικής Bichard Wagner, όστις ηγάπα και ετίμα αυτόν περισσώς, προοιωνιζόμενος μέγα και ένδοξον το μουσικόν αυτού μέλλον.
Δυστυχώς χρόνιον νόσημα, συνεπαγόμενον συχνάς αιμορραγίας, αισθηματικαί περιπέτειαι και τρικυμίαι, αναπόσπαστοι από τον βίον του Καλλιτέχνου, ίσως δε και τινες οικογενειακοί διαπληκτισμοί, οίτινες εταύτιζον την τύχην του ατυχούς Μουσουργού προς την του μεγάλου εθνικού Ποιητή Σολωμού, όλα τα φθονερά ταύτα πλήγματα της Μοίρας εξήνελησαν προώρως τον ακμαίον οργανισμόν του και κατέστησαν αυτόν σκεπτικόν και δύσθυμον, εκκεντρικόν και απαιδιόδοξον, ακοινώνητον και μονήρη. Ήτο όμως κατά βάθος αγαθός και μειλίχιος, ειλικρινής και άδολος και πολλήν έτρεφε στοργήν προς τους συγγενείς και οικείους, τους μαθητάς και φίλους.
Μετά το πέρας των μουσικών αυτού σπουδών παρά τω Μεγάλω Διδασκάλω εν Bayreuth της Βαυαρίας κατά το 1876, τριακονταετής περίπου ανέλαβε την διεύθυνσιν Ορχήστρας εν Γερμανικώ τίνι θεάτρω, οπόθεν μετά εν ή δυο έτη κατήλθεν εις την Βιέννην, ένθαν διέτριψεν επί τίνα έτη, συνάψας στενάς σχέσεις προς τους αυτόθι μουσικούς και καλλιτεχνικούς κύκλους. Κατά το 1882 περίπου εχρημάτισε Καθηγητής της Μουσικής εν τη εμπορική Σχολή της Χάλκης, οπόθεν μετά δυο έτη, παρά τας επιμόνους προσπαθείας του αειμνήστου Ζαρίφη, απεσύρθη αναιτίως και αποποιηθείς πάσας τας προσφερθείσας αυτώ θέσεις εν Αθήναις, Οδησσώ και αλλαχού, εγκατέστη οριστικώς κατά το 1885 εις την Μητρόπολιν της Μακεδονίας, την Θεσσαλονίκην.
Έν Θεσσαλονίκη εδίδαξεν επί ολόκληρον 25ετίαν την μάγον τέχνην του Ορφέως, παραδίδων κυρίως μαθήματα κλειδοκυμβάλου, μοχθών και αγωνιζόμενος όπως ανυψώση την ομογενή νεολαίαν εις ανώτερον επίπεδο μορφώσεως και πολιτισμού. Δια την ευρείαν αυτού εγκυκλοπαιδικήν μόρφωσιν και τους αριστοκρατικούς αυτού τρόπους, παρά τον ιδιόρρυθμον αυτού χαρακτήρα, ετύγχανε παρά πάσι πολλής εκτιμήσεως και σεβασμού ήτο δε ιδία περιζήτητος εις τας αιθούσας και τα Clubs της αυτόθι εκλεκτής κοινωνίας. Άλλ' ολίγοι γνωρίζουν τον θερμόν και αγνόν πατριωτισμόν του αειμνήστου Λάλλα. Ότε ολίγων προ της κηρύξεως του Συντάγματος ο εκ των Γάλλων διοργανωτών της χωροφυλακής L. Lamauche, εξωνημένον όργανον των Βουλγάρων και Ρουμάνων, ετόλμησε να εκφρασθή εις το Olympos Palace εναντίον των Ελλήνων της Μακεδονίας, ο αοίδιμος Δημήτριος αντεπεξήλθε μετά τόσης δριμύτητος και ευγλωττίας, ανέπτυξε μετά τόσης θέρμης την εν τη χερσονήσω του Αίμου ιστορικήν και εκπολιτιστικήν δράσιν του Ελληνισμού, ώστε οι εν τω Καφενείω παρόντες ομογενείς, εκστατικοί και έξαλλοι, προέβησαν εις ενθουσιώδη υπέρ αυτού διαδήλωσιν.
 |
Τερψιχόρη: Ήτοι συλλογή χορικών ασμάτων
Αν. Ν. Μάλτου (βλ. εδώ)
|
Αλλά το έργον του αειμνήστου Λάλλα μένει και ούτω ατελές και ακατάρτιστον, απαράλλακτα ως το του μεγάλου εθνικού Ποιητή Σολωμού. Πρέπει να έλθουν εις φως όλα τα ανέκδοτα έργα του- εν τέλειον Μελόδραμα, διάφοροι συμφωνίαι και μερικά άσματα- όπως γνωσθή εις ευρύτερον κύκλον και κριθή επαξίως υπό των επαϊόντων ο μέγας Μουσικός και Συνθέτης. Ο εν Θεσσαλονίκη ακόμη ευρισκόμενος διαπρεπής Καθηγητής του εθνικού Πανεπιστημίου, εις την εσχάτως εν τη ''Νέα Αληθεία'' δημοσιεθείσαν θαυμασίαν Νεκρολογίαν του- υψιπετές εγκώμιον Μεγάλου Διδασκάλου προς Μέγαν Μουσουργόν βεβαιοί την ύπαρξιν των ανωτέρων χειρογράφων, την οποίαν και ημείς γνωρίζομεν παρά διαφόρων συγγενών του. Συνενώ δε προς τας θερμάς συστάσεις του σοφού Καθηγητού και τας θερμάς παρακλήσεις μου, ως συγγενούς και θαυμαστού του πολυκλαύστου νεκρού, όπως ο προσφιλής και αντάξιος μαθητής του Αιμίλιος Khu, αριστούχος του εν Μονάχω Ωδείου, φόρον ευγνωμοσύνης αποτίνων προς τον αλησμόνητον Διδάσκαλον του, αναλάβη ως τάχιστα την ταξινόμησιν και έκδοσιν των ανεκδότων έργων του, την οποίαν δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εχθύμως θα υποστηρίξωσιν οι ενταύθα και εν Θεσσαλονίκη συγγενείς και κληρονόμοι του, τιμώντες και ευλαβούμενοι την μνήμην του αοιδίμου ανδρός.
μαίνεται την ατυχή πατρίδα μας, προσβολή του αειμνήστου Λάλλα υπήρξε τούτ' αυτό κεραυνοβόλος. Οι παρά την κλίνην του ασθενούς σπεύσαντες συγγενείς του- εγώ δυστυχώς ήμην ακόμη άρρωστος , ίσως από την ιδίαν νόσον- εύρον αυτόν ήρεμον και μετά στωικής απαθείας αναμένονταν τον φοβερόν θάνατον. Παρεκάλεσε τους οικείους να απομακρυνθώσιν αμέσως, όπως μη τυχόν μολυνθώσι και μόνον επί μιαν στιγμήν, αναπολήσας την ερημικήν και αγέλαστον ζωήν του απέμαξε δια του μανδηλίου του εν φλογερόν δάκρυ... Μετά πολλής δυσκολίας κατεπείσθη να δεχθή τους προστρέξαντας ιατρούς, οίτινες τον περιποιήθησαν μετά πολλής αφοσιώσεως και εθελοθυσίας. Την επιούσαν ο ασθενής απεμονώθη υπό της υγειονομικής υπηρεσίας, εγκαταλειφθείς εις τας περιθάλψεις εμμίσθων ξένων και μετά τινας ώρας περιπέσας εις λήθαργον παρέδωκε γαλήνιος το πνεύμα του εις τον Πλάστην...
Η κηδεία του πολυκλαύστου ανδρός- την οποία μόλις εγερθείς εκ της κλίνης παρηκολούθησα ευλαβώς εφόσον οι πόδες μου με συνεκράτουν- εν τη στυγνή ερημία και σιωπή της ήτο απείρως οδυνηρά και πένθιμος... Προηγείτο εις ιερεύς με αναμμένην λαμπάδα, η νεκροφόρος άμαξα, μαύρη, γυμνή και αστόλιστος, δυο γυναίκες και πέντε άνδρες, σιωπηλοί, σκυθρωποί και πελιδνοί την όψιν. Παλαιοί φίλοι και γνώριμοι, μη τολμώντες να πλησιάσωσι παρηκολούθουν μακρόθεν επί ολίγα βήματα την θλιβεράν και σπαρακτικήν εκείνην κηδείαν... Άλλοι συγγενείς και οικείοι, θαυμασταί και φίλοι του ατυχούς νεκρού αισθάνονται την ανάγκην όπως, παρελθούσης της φοβεράς επιδημίας, τιμήσωσιν επαξίως την ιεράν και προσφιλή αυτού μνήμην. Ελπίσωμεν ότι το τεσσαρακονθήμερον Μνημόσυνον του αειμνήστου Λάλλα, μεγαλοπρεπές και πάνδημον, θα είναι αντάξιον του οικογενειακού ονόματος και της προσωπικής αξίας αοιδίμου ανδρός...
Γ. Θ. Σαγιαξής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.