Αναζητώντας τις Δρακόλιμνες των Ελληνικών βουνών

Νικόλαος Γ. Εμμανουήλ

Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Δ/ντης Εργαστηρίου Γεωργικής Ζωολογίας και Εντομολογίας 

Μεταξύ των στοιχείων που προσδίδουν ενδιαφέρον και ομορφιά στα Ελληνικά βουνά, εξέχουσα θέση κατέχουν οι ορεινές λίμνες, που σαν γαλάζια στολίδια κοσμούν το πράσινο των αλπικών λιβαδιών και ημερεύουν το γκρίζο των βράχων στις απόκρημνες πλαγιές.

~ Φωτο πάνω: Η κορυφή του όρους Τύμφη καθρεπτίζεται στα νερά της Δρακόλιμνης της Τύμφης

Σχεδόν σε όλα τα Ελληνικά βουνά, ακόμη και σε αυτά που βρίσκονται σε νοτιότερες πλέον ξηροθερμικές περιοχές, την άνοιξη συναντά κανείς υδάτινες συλλογές, μικρές λίμνες, οι περισσότερες των οποίων αργότερα, το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο, σβήνουν αναμένοντας τις βροχές και τα χιόνια του χειμώνα.

Οι επισκέπτες των βουνών μας γνωρίζουν καλά ορισμένες από αυτές τις λίμνες και ιδιαίτερα εκείνες που κρατούν το νερό όλο τον χρόνο. Για τις άλλες, τις εποχιακές, πρέπει κανείς να επισκεφθεί έγκαιρα, την άνοιξη και αρχές καλοκαιριού, τα βουνά για να τις συναντήσει και να θαυμάσει την ομορφιά τους.

Ορεινές λίμνες στην χώρα μας υπάρχουν βέβαια και ως αποτέλεσμα δημιουργίας τεχνητών φραγμάτων σε ποτάμια (π.χ. φράγμα Ταυρωπού, Νέστου, Αώου, Μόρνου, Εύηνου κ.ά.). Αλλες λίμνες σε ορεινές περιοχές έχουν επίσης δημιουργηθεί από φράγματα που δημιουργήθηκαν από κατολισθήσεις στα πρανή ορεινών ποταμών (π.χ. λίμνη Τσιβλού στην Αχαΐα, Στεφανιάδας στον Ν. Τρικάλων κ.ά.).

Οι «Δρακόλιμνες», αν και πολύ μικρές, είναι από τις πλέον γνωστές φυσικές ορεινές λίμνες. Οι λίμνες αυτές έμφορτες με μύθους και δοξασίες από τους κτηνοτρόφους και άλλους κατοίκους των επί μέρους περιοχών αποτελούν τα τελευταία χρόνια πόλο έλξεως επισκεπτών.

Στις μέρες μας, λέξεις που παραπέμπουν σε δράκους, νεράϊδες και ξωτικά, φαίνονται εντελώς εκτός πραγματικότητας. Η σύγχρονη σκέψη απογυμνωμένη από το στοιχείο της φαντασίας και του εξωπραγματικού δεν φαίνεται να βοηθά πάντα στην συναισθηματική ισορροπία του σύγχρονου ανθρώπου. Ο μύθος ανέκαθεν αποτελούσε στοιχείο γνώσης, τέρψης και σύνδεσης για κάθε λαό. Είναι εκπληκτικό να διαπιστώνει κανείς ότι οι επισκέπτες των μικρών αυτών ορεινών λιμνών θέλγονται, όχι μόνο από την φυσική ομορφιά τους, αλλά και από την όλη ατμόσφαιρα των μύθων που τις περιβάλλει.

Οι πιο γνωστές Δρακόλιμνες είναι εκείνες των βουνών: Τύμφη (Γκαμήλα) και Σμόλικα και λιγότερο του Γράμμου, Μαυροβουνίου (Φλέγκας) και του Λάκμου (Περιστερίου). Η γνωριμία μας με αυτές αλλά και με τις άλλες ορεινές λίμνες της Ελλάδος έγινε σταδιακά αρκετά χρόνια πριν και συνεχίζεται να γίνεται κατά την διάρκεια των περιηγήσεων στα αντίστοιχα βουνά.

Η Δρακόλιμνη του Σμόλικα

~ Φωτο: Η καρδιόσχημη Δρακόλιμνη του Σμόλικα με το χαρακτηριστικό γαλάζιο χρώμα των νερών της, για το οποίο στα βλάχικα αποκαλείται «Λάκου Βίνιτου», δηλαδή γαλάζια λίμνη.

Η πρώτη Δρακόλιμνη που επισκεφτήκαμε ήταν εκείνη του Σμόλικα, του δεύτερου σε υψόμετρο βουνού της χώρας μας (2.637μ.). Η πορεία μας άρχισε από το όμορφο χωριό Αγία Παρασκευή (παλιά Κεράσοβο) που απέχει περίπου 27 χλμ. από την Κόνιτσα. Το μονοπάτι με νότια κατεύθυνση, περνώντας από πανέμορφα δάση (μαύρης πεύκης, μακεδονίτικου ελάτου, οξιάς και ρόμπολου) και αρκετά ξέφωτα πλημμυρισμένα με κάθε λογής ανθισμένη ποώδη βλάστηση, μας οδήγησε μετά από 4 ώρες περίπου σε άδενδρη περιοχή. Ο σερπεντίνης, που ως πέτρωμα κυριαρχεί εδώ, δίνει με τις πρασινόφαιες αποχρώσεις του ένα ιδιαίτερο χρώμα στο τοπίο. Συνεχίζοντας την επίπονη ανάβαση φθάνουμε σε πλάτωμα και αντικρίζουμε ξαφνικά την Δρακόλιμνη, που φαντάζει πανέμορφη στην πράσινη χλοασμένη επιφάνεια που την περιβάλλει.

Σε υψόμετρο 2.200μ., η λίμνη αυτή έχει σχήμα καρδιάς, περίμετρο γύρω στα 380 βήματα  και η περίσσεια των νερών της ρέει προς την κοιλάδα του Κεράσοβου. Ο πυθμένας στις παρυφές της είναι ερυθρωπός, η λίμνη όμως γενικά έχει γαλάζιο χρώμα. Γι’ αυτό και στα βλάχικα αποκαλείται «Λάκου-Βίνιτου» δηλαδή «γαλάζια λίμνη».

Ο θρύλος συνδέει την ύπαρξη ενός δράκου με την λίμνη αυτή, ο οποίος είχε αντίπαλο ένα άλλο δράκο, της Γκαμήλας, του βουνού δηλαδή που βρίσκεται στα νότια, απέναντι από τον Σμόλικα. Εδώ λένε ότι  νικητής βγήκε ο δράκος του Σμόλικα, ενώ το αντίθετο υποστηρίζουν στην περιοχή της Γκαμήλας. Ο δράκος του Σμόλικα νίκησε με τέχνασμα, διότι δεν πετούσε βράχια όπως εκείνος της Γκαμήλας αλλά μεγάλους σβώλους από αλάτι, τους οποίους κατάπινε ο αντίπαλός του και έτσι, φοβερά διψασμένος, ήπιε τόσο πολύ νερό που πέθανε.

Κατά άλλη παράδοση της περιοχής, στην Δρακόλιμνη κατοικεί από πολύ παλιά ένα κακό πνεύμα που πρώτα ήταν τσομπάνος, ο οποίος μετά από ένα άτυχο έρωτα πνίγηκε μαζί με το κοπάδι του στην λίμνη.

Αλλος μύθος αναφέρεται σε ένα χρυσό κριάρι που έβγαινε από τα νερά της λίμνης και ζευγάρωνε κρυφά με τις προβατίνες των γειτονικών κοπαδιών. Οι νεαροί τσομπάνηδες της περιοχής στην προσπάθειά τους να το πιάσουν έπεσαν και πνίγηκαν στην λίμνη.

Οι παλιές αυτές δεισιδαιμονίες με τίποτα δεν μπορούν να επηρεάσουν την ομορφιά που αναδύεται από την λίμνη και να μας τρομάξουν, αποτρέποντάς μας από ένα σύντομο μπάνιο στα κρυστάλλινα, αλλά κυριολεκτικά παγωμένα νερά της.

~ Φωτο: Αλπικός Τρίτωνας - Ο δρακόμορφος κάτοικος των ορεινών λιμνών, ο οποίος κατά πολλούς έχει δώσει την αφορμή για την ονομασία των λιμνών αυτών.

Παρατηρώντας τα ρηχά νερά στις όχθες της λίμνης εύκολα εντοπίζουμε τους Αλπικούς Τρίτωνες (Triturus alpestris), ενδιαφέροντα ουροδελή αμφίβια. Τα ζώα αυτά έχουν μήκος γύρω στα 10-12 εκ., κολυμπούν με εξαιρετική ευκολία και μπορούν να βαδίζουν και εκτός νερού. Ανήκουν στο υποείδος T. alpestris veluchiensis Wolterstorff, που, όπως φαίνεται, υπάρχει μόνο στην Ελλάδα (Ενδημικό υποείδος), δεδομένου ότι στην υπόλοιπη χερσόνησο του Αίμου (Βαλκάνια) και την Ευρώπη υπάρχει άλλο υποείδος, το T. alpestris alpestris (Laurenti). Η σύλληψή τους είναι αρκετά εύκολη, για να παρατηρήσει κανείς το εντυπωσιακό πορτοκαλέρυθρο χρώμα του κάτω μέρους του σώματός του, και την δρακόμορφη  όψη τους, ιδιαίτερα όταν, στην προσπάθειά τους να διαφύγουν, ανοίγουν τις σιαγόνες τους. Τα ζώα αυτά τρέφονται κυρίως με μικρά ασπόνδυλα μέσα και έξω από το νερό. Θεωρούνται ωφέλιμα για τον άνθρωπο (τρέφονται και με προνύμφες κουνουπιών και άλλων αιμομυζητικών εντόμων) και, αν και δεν φαίνεται να απειλούνται, πρέπει να προστατεύονται.

Τόσο από το πλάτωμα στο οποίο βρίσκεται η Δρακόλιμνη, όσο και από την κορυφή του Σμόλικα, που ανεβαίνουμε, με κατεύθυνση ανατολική, σε 1 ώρα περίπου, έχομε την ευκαιρία να θαυμάσουμε πλήθος κορυφών άλλων βουνών και ιδιαίτερα της Τύμφης, στην οποία, όπως αναφέρθηκε, υπάρχει η άλλη ονομαστή Δρακόλιμνη.

Η Δρακόλιμνη της Τύμφης

Την λίμνη αυτή επισκεφθήκαμε αρχίζοντας την πορεία μας από το Μικρό Πάπιγκο, κλασικό Ζαγορίσιο χωριό, περίπου 50 χλμ. από την Κόνιτσα.

Το μονοπάτι καλογραμμένο περνά διαδοχικά από 4 πηγές και μετά από 3 ώρες πορεία οδηγεί σε ορειβατικό καταφύγιο. Από εκεί η Δρακόλιμνη απέχει 1,5 ώρα ακόμη, αφού πρώτα περάσουμε από μια εποχιακή λίμνη, την «Ξερόλουτσα» στην «Λάκκα Τσουμάνη» (1750μ.), όπως λέγεται από το όνομα των κτηνοτρόφων που βόσκουν εκεί τα πρόβατά τους. Στην ίδια λάκκα υπάρχουν πολλές πηγές και άλλες μικρότερες εποχιακές λίμνες.

~ Φωτο: Η Δρακολίμνη της Γκαμήλας

Η Δρακόλιμνη της Γκαμήλας είναι περισσότερο γνωστή από εκείνη του Σμόλικα λόγω και της τουριστικής ανάπτυξης των χωριών της περιοχής. Έχει σχήμα ελλειψοειδές, περίμετρο γύρω στα 400 βήματα (5 στρέμματα περίπου) και βρίσκεται σε υψόμετρο 2.000μ., στα ριζά της κορυφής Πλόσκος (2.377μ.) και δίπλα στον γκρεμό που βλέπει προς τον Αώο ποταμό. Το τοπίο γύρω από την λίμνη, γυμνό, αλλά ταυτόχρονα εντυπωσιακά πλούσιο, προκαλεί δέος.

Σύμφωνα με την παράδοση των χωριών της περιοχής στα βάθη της ζούσε δράκος που, όπως αναφέρθηκε, πετούσε βράχια σε εκείνον του Σμόλικα. Οι άσπρες πέτρες γύρω από την Δρακόλιμνη του Σμόλικα, σε αντίθεση με τους πρασινόλιθους που επικρατούν στο βουνό αυτό, είναι λένε η απόδειξη για την αλήθεια του μύθου. Ο δράκος του Σμόλικα αναφέρουν ότι πετούσε πεύκα και ρόμπολα, γι’ αυτό και η βορεινή πλευρά της Γκαμήλας είναι πολύ δασωμένη. Από τους κορμούς που έπεσαν στην λίμνη βγήκαν μαύρα (λάϊα) πρόβατα, ενώ από τις πέτρες που έπεσαν στην Δρακόλιμνη του Σμόλικα βγήκαν άσπρα κριάρια, τα οποία μόλις συνάντησαν στην βοσκή τα λάϊα πρόβατα ζευγαρώθηκαν μαζί τους. Τα αρνιά που γεννήθηκαν πνίγηκαν στην λίμνη και έτσι νίκησε ο δράκος της Γκαμήλας!

Οι ντόπιοι ακόμη λένε ότι η Δρακόλιμνη αυτή δεν έχει πυθμένα. Λέγεται μάλιστα ότι επί Τουρκοκρατίας ένας Μπέης έβαλε ένα πρωτοκολυμβητή από την Πρέβεζα να καταδυθεί και να μετρήσει το βάθος της. Αυτός χάθηκε στο εσωτερικό της λίμνης για 10 λεπτά και αφού κατάφερε να βγεί ζωντανός, κατατρομαγμένος άφησε εντολή να μην επιχειρήσει κανείς το ίδιο εγχείρημα.

Δοξασίες για άπατες λίμνες υπάρχουν αρκετές στην χώρα μας, όπως για παράδειγμα, για άλλη Δρακόλιμνη στον Γράμμο, για μια μικρή λίμνη κοντά στον Πόρο της Κεφαλληνίας κ.α.

Ο δρακόμορφος Τρίτων ο Αλπικός, ο οποίος κατά πολλούς έχει δώσει την αφορμή για την ονομασία των λιμνών αυτών, υπάρχει σε αφθονία και στην Δρακόλιμνη της Γκαμήλας.

Οι ορεινές λίμνες του Γράμμου

~ Φωτο: Η Δρακολίμνη Γκιστόβα του Γράμμου

Στο βουνό Γράμμος υπάρχουν αρκετές ορεινές λίμνες από τις οποίες μια, γνωστή ως Γκιστόβα, που βρίσκεται σε υψόμετρο 2.350μ. είναι η πιο ψηλή Δρακόλιμνη της χώρας μας, πολλές φορές μάλιστα λόγω του υψόμετρου τον χειμώνα παγώνει. Βρίσκεται καθ’ ολοκληρία στην Ελληνική επικράτεια και πλησιάζει στο ένα της άκρο στα σύνορα με την Αλβανία. Οι κτηνοτρόφοι της περιοχής μας διηγήθηκαν ότι κάποιοι προσπάθησαν με όρυγμα να μεταφέρουν τα νερά της λίμνης στην γειτονική χώρα. Με αξίνες λοιπόν και άλλα εργαλεία άρχισαν να σκάβουν, αλλά πριν τελειώσουν και ενώ ο καιρός ήταν μέχρι τότε πολύ καλός, σύννεφα ξαφνικά έκλεισαν τον ουρανό και φοβεροί κεραυνοί που έπεσαν σκότωσαν τους επίδοξους δράστες. Από τότε κανείς δεν έχει τολμήσει να επαναλάβει το εγχείρημα αυτό.

Την λίμνη αυτή επισκεφθήκαμε από το χωριό Γράμμος (ερείπια του παλαιού χωριού Γράμμοστα) που βρίσκεται σε υψόμετρο 1380μ. και απέχει 39 χιλιόμετρα από το Επταχώρι του Ν. Καστοριάς. Από το χωριό ακολουθήσαμε το μονοπάτι-δρόμο που πηγαίνει παράλληλα με τα σύνορα και ανεβαίνοντας υπέροχα χορταριασμένα λιβάδια φθάσαμε μετά από 2,5 ώρες στην όμορφη αυτή Δρακόλιμνη. Στο σημείο που η λίμνη πλησιάζει την συνοριακή γραμμή παρατηρούμε όρυγμα σαν αυλάκι που φθάνει σχεδόν την γραμμή αυτή, δίνοντας ίσως υπόσταση στο περιστατικό που αναφέρθηκε προηγουμένως. Ξαφνικές καταιγίδες που συνοδεύονται με κεραυνούς δεν είναι βέβαια κάτι ασυνήθιστο στα βουνά.

Επιστρέφοντας από την Γράμμοστα και πολύ πριν το χωριό Χρυσή κατευθυνόμαστε δεξιά και οδηγούμαστε στην περίφημη ορεινή λίμνη «Μουτσάλια» που αρκετά μεγάλη, περιτριγυρισμένη με οξιές και με κοντινή βρυσομάνα που την τροφοδοτεί, αποτελεί μια από τις ωραιότερες, αν και σχεδόν παντελώς άγνωστη ορεινή λίμνη της χώρας μας. Πριν φτάσουμε στην λίμνη αυτή συναντήσαμε την περίφημη πηγή «τρακοσάρα», που οφείλει το όνομά της στο ελαφρύ νερό της, διότι, όπως αναφέρουν, έχει τόσο ελαφρύ νερό που ο όγκος της μιάς οκάς (400 δράμια) από το νερό των άλλων πηγών, σε αυτή ζυγίζει μόνο 300 δράμια!

Στον Γράμμο, βουνό πανέμορφο και πολύ ψηλό (2.520μ.), είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε και άλλες ορεινές λίμνες, όπως εκείνες που βρίσκονται σε επίπεδη έκταση και σε υψόμετρο 2.000μ. βορείως της κορυφής Πάνω Αρένα. Αρίνα στα βλάχικα σημαίνει χώμα και άμμος. Οι μικρές αυτές λίμνες (3 τον αριθμό) είναι εποχιακές και για να τις φθάσει κανείς χρειάζεται να κατευθυνθεί από το χωριό Αετομηλίτσα για δυο ώρες σε μονοπάτι με ανατολική κατεύθυνση.

~ Φωτο: Δρακολίμνη Αετομηλίτσας

Το χωριό Αετομηλίτσα, στα βλάχικα Ντέντσκο, που σημαίνει προσήλιο, είναι κτισμένο σε υψόμετρο 1430μ. με μεσημβρινή (προσήλια) έκθεση και απέχει 61 χλμ. από την Κόνιτσα. Στο όμορφο αυτό χωριό είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε για δυο ακόμη Δρακόλιμνες που υπάρχουν στον Γράμμο. Η μια από αυτές είναι αρκετά κοντά στο χωριό και είναι πολύ μικρή, ενώ η άλλη είναι αρκετά πιο μακριά και είναι μεγαλύτερη. Μια όμορφη ιστορία συνοδεύει την δημιουργία των δυο αυτών δρακόλιμνων.

Πολύ παλιά στο χωριό υπήρχε ένας δράκος, ο οποίος παρά την φοβερή του όψη ήταν καλόκαρδος και μόνο καλό έκανε στους κατοίκους. Παρόλα αυτά όμως αυτοί αποφάσισαν να τον διώξουν. Έτσι λοιπόν με ξύλα, πέτρες και με πολλή φασαρία κατορθώνουν να τον οδηγήσουν μακριά από το χωριό, ψηλά προς τις κορυφές του Γράμμου. Ο δράκος πικραμένος, διωγμένος βάναυσα από τους ανθρώπους, που τόσο αγαπούσε, παρακάλεσε λίγο να ξεκουραστεί και εκεί πάνω από το αγαπημένο του χωριό έβγαλε ένα δάκρυ που αποτέλεσε την πρώτη μικρή Δρακόλιμνη. Οι άνθρωποι όμως δεν συγκινήθηκαν καθόλου και συνέχισαν να τον διώχνουν έως ότου πολύ πιο πάνω, εκεί απ’ όπου ο δράκος δεν θα μπορούσε πλέον να αντικρίσει ποτέ πιά το χωριό, παρακάλεσε να σταματήσει για λίγο και εκεί είναι που έβγαλε ένα ακόμη πιο μεγάλο αυτή την φορά δάκρυ. Είναι αυτό που αποτελεί από τότε την μεγαλύτερη Δρακόλιμνη πολύ πάνω και μακριά από το χωριό.

Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι μικρή ορεινή λίμνη με την ονομασία «δάκρυ του δράκου» συναντήσαμε και σε περιοχή κοντά στην πόλη Γιοβανίτσα της Σερβίας, γεγονός που καταδεικνύει μεταξύ άλλων και την πολιτισμική συνάφεια και αλληλεπίδραση των λαών της Χερσονήσου του Αίμου.

Η περιοχή που, τόσο παλιά (στην θέση Μηλιά, κοντά σε μια λίμνη-βάλτο) όσο και τώρα, βρίσκεται το χωριό Αετομηλίτσα είναι προβληματική. Το έδαφος στις πλαγιές υποχωρεί, σπάει και είναι επιρρεπές σε κατολισθήσεις. Στα βλάχικα η Δρακόλιμνη λέγεται «γκρτσά» που σημαίνει σαθρό, κάτι που σπάει, υποχωρεί. Κατά άλλη παράδοση που ακούσαμε στην Αετομηλίτσα, στην Δρακόλιμνη κατοικούσε ένα τεράστιο κριάρι που προστάτευε το χωριό από τις κατολισθήσεις αυτές. Κάτοικοι όμως από το χωριό Γράμμοστα, στην πίσω πλευρά του Γράμμου, για να προστατεύσουν τον δικό τους τόπο από τις κατολισθήσεις έκλεψαν το κριάρι από την Δρακόλιμνη και το πήγαν στο δικό τους μέρος. Είναι χαρακτηριστικό ότι και οι δυο παραδόσεις αναφέρονται σε καλό και όχι σε κακό στοιχείο. Το άδολο, ανόθευτο πνεύμα των κατοίκων της περιοχής προσπαθούσε να συνδέσει και να εξηγήσει με υπερφυσικές δυνάμεις και φανταστικές ιστορίες τα καθαρά φυσικά αίτια των κατολισθήσεων που συνδέονται με την ποιότητα των εδαφών, την διαδρομή των υδάτων, την έλλειψη φυτικής (δασικής) κάλυψης λόγω υπέρμετρης βοσκήσεως κ.ά. στην περιοχή.

Την μεγαλύτερη από τις δυο Δρακόλιμνες πάνω από την Αετομηλίτσα, για την οποία οι κάτοικοι της περιοχής διατείνονται ότι είναι άπατη, επισκεφθήκαμε πρόσφατα. Πολύ κοντά της φθάνει κανείς ακολουθώντας άσχημο δασικό δρόμο με κατεύθυνση δυτική-βορειοδυτική. Πολύ πριν φθάσουμε στο διάσελο, ανάμεσα από τις κορυφές Κιάφα και Περήφανο, αντικρίζουμε χαμηλά την γαλάζια αυτή Δρακόλιμνη.

Αφήνουμε τον δρόμο και κατηφορίζουμε για 10 περίπου λεπτά την χορταριασμένη απότομη πλαγιά, για να απαθανατίσουμε την ομορφιά της και να περιηγηθούμε τις όχθες της. Φωτογραφίες της Δρακόλιμνης αυτής εξ όσων γνωρίζουμε δημοσιεύονται για πρώτη φορά. Τα υδροχαρή φυτά Typha sp. (Ψάθα) κυριαρχούν. Οι γυρίνοι (ατελή στάδια βατράχων) αφθονούν, αλλά δεν παρατηρούμε ίχνος από Τρίτωνες που είδαμε σε όλες τις άλλες ορεινές λίμνες. Αυτό ίσως και να οφείλεται στο γεγονός ότι, μερικά χρόνια πριν, είχαν εμπλουτίσει με γόνο πέστροφας την Δρακόλιμνη αυτή. Τώρα ούτε Τρίτωνες αλλά ούτε και πέστροφες υπάρχουν εκεί. Υπολείμματα από καβούρια που βρέθηκαν υποδεικνύουν την ύπαρξη των οστρακόδερμων αυτών στην λίμνη. Επίσης έντομα Odonata που παρατηρήθηκαν να αφθονούν είναι βιοδείκτες ενός χωρίς ρύπανση υδάτινου περιβάλλοντος. Η ανακάλυψή μας, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, φυτοφάγων κολεόπτερων εντόμων στα φυτά Typha της Δρακόλιμνης αυτής, δείχνει πόσα νέα στοιχεία μπορεί να προσφέρει η μελέτη παρόμοιων περιοχών.

Οι Δρακόλιμνες στην Κεντρική Πίνδο

~ Φωτο: Η δίδυμη Δρακόλιμνη της Φλέγκας

Οι Δρακόλιμνες της Φλέγκας, λίγο κάτω και βορείως της ομώνυμης κορυφής, σε υψόμετρο 1950μ. περίπου, είναι δυο άλλες πολύ όμορφες φυσικές ορεινές λίμνες της Πίνδου. Η πρόσβαση σε αυτές έγινε μέσω του δρόμου που με βορειοδυτική κατεύθυνση φθάνει από το Μέτσοβο στο καταφύγιο της Φλέγκας και από εκεί σε οροπέδιο, όπου και τερματίζει ο δρόμος. Βαδίζοντας στις βορεινές πλαγιές της κορυφής «Καπετάν Κλήδης» ανεβαίνουμε στην κορυφή Φλέγκα (2.159μ.). Η ομορφιά των δυο αυτών μικρών λιμνών που αντικρίζουμε από εκεί μας προκαλεί να κατηφορίσουμε για μισή ώρα και να τις επισκεφτούμε. Τα νερά της επάνω λίμνης τρέχουν σε μικρό ρυάκι και συνδέονται με την κάτω και, εάν υπάρχει περίσσεια νερού, αυτό συνεχίζει να ρέει προς την κοιλάδα του Αρκουδορέματος, στον Εθνικό Δρυμό «Βάλια Κάλντα».

Νοτίως του Μετσόβου στο βουνό Λάκμος ή Περιστέρι και σε υψόμετρο 2050 μ. υπάρχει η θρυλική Δρακόλιμνη «Βρίγγα», που στα βλάχικα σημαίνει κύκλος. Οι κάτοικοι του χωριού Χαλίκι την λένε «Βουρλίγκα» (προφανώς παραφθορά της λέξεως Βρίγγα). Λέγεται ακόμα και «Ντιβερλίγκα», είναι στρογγυλή και καταλαμβάνει έκταση 10 στρεμμάτων περίπου. Την περιοχή αυτή επισκεφθήκαμε παίρνοντας τον χωματόδρομο από το Χαλίκι με κατεύθυνση βορειοδυτική. Φθάνουμε στην βρύση Καρβελού -χρειάζεσαι, όπως λένε, ένα καρβέλι ψωμί για να πιείς το νερό της- και από εκεί με μονοπάτι οδηγούμαστε στην Ντιβερλίγκα. Ουσιαστικά δεν πρόκειται για λίμνη, αλλά για δέκα περίπου φιδόμορφες νεροσυρμές που αποτελούν την αρχή του Αχελώου ποταμού. Κατά την παράδοση υπήρχε και εδώ δράκος με την μορφή φιδιού, που βγήκε από τον βράχο και έρποντας για ένα διάστημα, βυθίστηκε πάλι στην γή, στο μέρος όπου τα νερά χάνονται. Από εκεί που βγήκε ο δράκος ξεπήδησε νερό το οποίο ακολουθεί την οφιοειδή πορεία του. Ατενίζοντας από την Ντιβερλίγκα την κορυφή του Λάκμου απέναντί μου δεν μένει παρά να αναρωτιέμαι και να θαυμάζω ταυτόχρονα για την φαντασία των ξωμάχων των βουνών μας.

Ορεινές λίμνες άλλων ελληνικών βουνών

~ Φωτο: Άποψη του οροπεδίου Πιτιμάλικο στα Βαρδούσια και της λίμνης που σχηματίζεται εκεί. 

Στις νοτιότερες περιοχές της Ελλάδος, φυσικές υδάτινες ορεινές συλλογές υπάρχουν πολλές, είναι όμως όλες σχεδόν εποχιακού χαρακτήρα και σε καμιά δεν υπάρχουν θρύλοι σχετιζόμενοι με δράκους. Ίσως η μή παρουσία σε αυτές νερού για όλο τον χρόνο και οι ξηρότερες και φωτεινότερες συνθήκες που επικρατούν εκεί, να μην υπέβαλαν τόσο τους κατοίκους των περιοχών αυτών.

Στην Οίτη, στο οροπέδιο Λιβαδιές δίπλα στον δρόμο που συνδέει τα χωριά Καστανιά και Παύλιανη υπάρχουν δυο πανέμορφες, μόνιμες, μικρές λίμνες που επίσης φιλοξενούν Αλπικούς Τρίτωνες. Στο ίδιο βουνό την άνοιξη στο οροπέδιο της Καταβόθρας, αλλά και αλλού, σχηματίζονται επίσης άλλες εποχιακές μικρές λίμνες που στολίζονται με υδρόβια φυτά και με υπέροχους Νάρκισσους στις όχθες τους.

Στην Γκιώνα, στην τοποθεσία Βαθιά Λάκκα κάτω από την υψηλότερη κορυφή Πυραμίδα (2.510 μ.) σχηματίζεται στο τέλος του χειμώνα με το λιώσιμο των χιονιών πανέμορφη εποχιακή λίμνη, η οποία αργότερα δίνει την θέση της σε ανθισμένο χαλί από Crocus velouchensis.

Στα Βαρδούσια, σε υψόμετρο 1650μ. περίπου, στην αρχή του οροπεδίου Πιτιμάλικο, στην θέση Σταυρός, πάνω από το χωριό Αθανάσιος Διάκος, σχηματίζεται άλλη εποχιακή λίμνη, που τροφοδοτείται από τα ρυάκια που δέχονται τα νερά των χιονιών που λιώνουν από τις γύρω πλαγιές.

Στο Καλλίδρομο, σε οροπέδιο κοντά στο ορειβατικό καταφύγιο όχι πολύ μακρυά από το χωριό Ελευθεροχώριο, σχηματίζεται την άνοιξη ορεινή λίμνη, η οποία περιβαλλόμενη από έλατα φαντάζει πανέμορφη και ζωντανή από τα αναρίθμητα κοάσματα των βατράχων που φιλοξενεί.

Στα Αροάνεια όρη (Χελμός), αρκετά επάνω από τα περίφημα ύδατα της Στυγγός (το αθάνατο νερό ή μαυρονέρι) στην πορεία από το χωριό Περιστέρα προς την ψηλότερη κορυφή (2.333 μ.), υπάρχει η ονομαστή Μαυρόλιμνη, που πάλι σχηματίζεται πρόσκαιρα από το λιώσιμο των χιονιών. Η λίμνη αυτή σε υψόμετρο 2050 μ. είναι η μοναδική αλπική λίμνη στην Πελοπόννησο. Σε οροπέδιο στον Νότιο Παρνασσό, κοντά στο χωριό Δεσφίνα, δεξιά του δρόμου που συνδέει το Δίστομο με την Ιτέα, σχηματίζεται εποχιακή λίμνη την άνοιξη που φαντάζει πολύ όμορφη στην πράσινη στοιβάδα των λιβαδιών που την περιβάλλει.

Στον Ελικώνα, επίσης, σε μικρό οροπέδιο νοτιοδυτικά της κορυφής Παλιοβούνα, σχηματίζεται την άνοιξη εποχιακή λίμνη που ξεδιψά τα ζώα στο άνυδρο αυτό βουνό.

Η άγνωστη Δρακόλιμνη στον Σμόλικα

~ Φωτο: Κοντινή άποψη της Δρακόλιμνης της Μόσιας

Έχοντας επισκεφθεί και περιηγηθεί σχεδόν όλες τις ορεινές λίμνες της Ελλάδας θελήσαμε, λίγους μήνες πριν, να επισκεφθούμε και μια άλλη αλπική λίμνη του Σμόλικα την «Δρακόλιμνη της Μόσιας». Μόσια, που στα βλάχικα σημαίνει γριά, είναι μια ψηλή κορυφή του Σμόλικα με υψόμετρο 2.560μ. Δημοσιευμένες πληροφορίες και φωτογραφίες για την λίμνη αυτή φαίνεται ότι δεν υπάρχουν. Την ύπαρξή της γνωρίσαμε πολλά χρόνια πριν, όταν σε μια πορεία μας στον Σμόλικα, ρωτήσαμε κατάκοποι έναν βοσκό πώς θα μπορέσουμε να κατέβουμε την δυσπρόσιτη κοιλάδα των δαιμόνων (Βάλια Κίρνα), την οποία ατενίζαμε από το δυτικό της άκρο. «Από εκεί» μας απάντησε και έδειξε με το χέρι του… «εκεί όπου βγαίνουν τα νερά της Δρακόλιμνης της Μόσιας». «Είναι πολύ όμορφη», μας είπε, «η λίμνη αυτή. Κάθε άνοιξη, όσο πιο γρήγορα μου επιτρέπει ο καιρός, την επισκέπτομαι να πιούμε εγώ και τα ζώα μου από το κρυστάλλινο νερό της για να μας πάνε όλα καλά».

Τέλη Ιουνίου αποφασίσαμε να επισκεφθούμε την άγνωστη αυτή Δρακόλιμνη. Φτάσαμε βράδυ στην Σαμαρίνα, ονομαστό χωριό της περιοχής και νωρίς το επόμενο πρωί μας βρήκε να ανηφορίζουμε στο πευκοδάσος που υπάρχει πάνω και δυτικά του χωριού. Μετά από πορεία 2 ωρών περίπου σε καλοσηματοδοτημένο μονοπάτι φθάσαμε σε ολόδροση πηγή και σύντομα σε γυμνή περιοχή, όπου συναντούσαμε εκτεταμένα τμήματα καλυμμένα με χιόνι. Το νερό που κυλά κάτω από το χιόνι, πολύ καθαρό και κρύο μας ξεδιψάει συχνά στην ανηφορική μας πορεία. Φθάνουμε σε διάσελο ανάμεσα από τις κορυφές Καπετάν Τσεκούρας και Μπογδάνι. Ένας σταυρός σχηματισμένος με πέτρες που παρατηρούμε εκεί λέγεται ότι δείχνει τον τάφο Μακεδονομάχου, ίσως του ίδιου Καπετάν Τσεκούρα.

Στεκόμαστε να θαυμάσουμε μακριά προς την Μόσια τις άσπρες νεροσυρμές που αυλακώνουν τα γυμνά βράχια, ανάμεσα από τα χιόνια που υπάρχουν ακόμη σε πολλά σημεία στις απόκρημνες πλαγιές. Συνεχίζουμε την πορεία σε ιδιαίτερα σκληρό και άγονο, αλλά ταυτόχρονα πλούσιο σε πανέμορφα άνθη της γεντιανής και της τουλίπας, τοπίο. Μετά από 2 ακόμη ώρες πορεία νοτιοδυτικά, αποφασίσαμε να κινηθούμε αριστερά χωρίς μονοπάτι προς την κατεύθυνση της Δρακόλιμνης, την οποία όμως δεν βλέπαμε ακόμη. Προσέχοντας κάθε μας βήμα επάνω σε πέτρες και βράχια, που είμαστε αναγκασμένοι να βαδίζουμε, ανακαλύπτουμε σκουριασμένο και παραμορφωμένο τμήμα αεροπλάνου, σημάδι των μαχών που προφανώς έγιναν εδώ στην δεκαετία του ’40.

~ Φωτο: Άποψη του χωριού Σαμαρίνα κοντά στην Δρακόλιμνη της Μόσιας.

Κινούμαστε σε ένα πετρώδες τοπίο με ελάχιστη ποώδη βλάστηση, ακούμε όμως και βλέπουμε νερά να πέφτουν από ψηλά και από παντού σε μια συμφωνία νερών και βράχων, που λες και προσπαθεί να ημερέψει την αγριότητα του βουνού και να μας προσελκύσει βαθύτερα εκεί στην κλειστή τοποθεσία που πρέπει να βρίσκεται η Δρακόλιμνη. Κατεβαίνοντας μια απόκρημνη πλαγιά στο βάθος δεξιά μας είδαμε την Δρακόλιμνη που αναζητούσαμε. Ήταν γαλάζια, στεφανωμένη σχεδόν ολόγυρα από χιόνια, που έντυναν μέχρι τα πόδια της τις απόκρημνες πλαγιές. Ήταν πράγματι πολύ όμορφη, μοναχική και σιωπηλή στην παγωμένη φωλιά της. Ακόμη μισή ώρα πορεία περίπου και φθάσαμε κοντά της, σε υψόμετρο 2.150 μ. Παρατηρήσαμε ότι εκτός από την κύρια λίμνη υπήρχαν και άλλες δυο μικρότερες τις οποίες τροφοδοτούσε με τα καθαρά νερά της.

Περπατήσαμε γύρω-γύρω τις λίμνες αυτές, παρατηρήσαμε τους άφθονους Αλπικούς Τρίτωνες, που κολυμπούσαν στα κρύα νερά τους και θαυμάσαμε το απομονωμένο του τοπίου και τις απόκρημνες πλαγιές της Μόσιας, που, αν και παγωμένες, τις αγκαλιάζουν ζεστά και τις προστατεύουν.

Αφήσαμε την όμορφη αυτή Δρακόλιμνη του Σμόλικα έχοντας την παγωμένη, όσο και γλυκιά της εικόνα, να μας συντροφεύει μαζί με τις μύριες όσες εικόνες των άλλων ορεινών λιμνών, που σαν υδάτινα στολίδια, μας περιμένουν σιωπηλές, απόμακρες σε μια γαλάζια συνάντηση εκεί πάνω ψηλά στα Ελληνικά βουνά.

Πηγή: Εδώ