Ο Αναστάσιος Πηχεών στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας

Γενική άποψη της
Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου

Την σαγηνευτική ενότητα του μεγάλου ελληνιστικού κόσμου θα δώσει με ανεπανάληπτους στίχους ο μέγας Αλεξανδρινός ποιητής Κ. Καβάφης, ύστατο τέκνο και ο ίδιος αυτού του κόσμου:

Εμείς οι Αλεξανδρείς, οι Αντιοχείς,

οι Σελευκείς κ' οι πολυάριθμοι

επίλοιποι Έλληνες Αιγύπτου και Συρίας,

κ' εν Μηδία, κ' εν Περσίδι, κι όσοι άλλοι.

Με τες εκτεταμένες επικράτειες,

με την ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών. Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ως τους Ινδούς.

Το σούρουπο έπεφτε στα άγρια βουνά του Αφγανιστάν, όταν το 1976 μια πομπή αυτοκινήτων είχε σταθμεύσει στον μεθοριακό σταθμό με το Πακιστάν. Μάταια Αμερικανοί, Γάλλοι, Βρετανοί τουρίστες και επιστήμονες επεδείκνυαν στην μελαψή φρουρά τα διαβατήρια τους. Οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν περνούσαν εκεί. Πλησίασε δειλά ο τελευταίος της σειράς και έδειξε το διαβατήριο του στον επικεφαλής της Φρουράς. Διαβατήριο μικρής χώρας. Τα μάτια του Αφγανού έλαμψαν:

- Εσύ περνάς. Είσαι δικός μας αδελφός. Κι εμείς είμαστε απόγονοι του Ισκεντέρ.

Αναστάσιος Πηχεών ή Πηχιών

Ο μικρός αδελφός των Αφγανών πολεμιστών ονομάζεται Νέστωρ Μάτσας και μαρτυρεί. Ενενήντα χρόνια νωρίτερα ένας Μακεδών επαναστάτης οδηγούνταν από το Μοναστήρι της Μακεδονίας κατάδικος στην Κυρηναϊκή (σημερινή Λιβύη) να εκτίσει την ποινή του στο αυτοκρατορικό φρούριο της Πτολεμαϊδος. Το καράβι, παραπλέοντας αργά τα παράλια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Ανατολική Μεσόγειο, είχε πιάσει το λιμάνι της Αλεξανδρέττας. Ήταν Μάιος του 1888. Εκεί ο κατάδικος κατέβηκε με την φρουρά να γευματίσει σε μια ταβέρνα του λιμανιού. Και σημειώνει στο Ημερολόγιο του[5]:

''Ενταύθα (εν Αλεξανδρέττα) τυχαίως εγνωρίσαμεν έν τινι εστιατορίω τον πολίτην αυτής Ισκενδέρ, ον εθαυμάσαμεν διά τας ιστορικάς και γεωγραφικάς γνώσεις, έτι δε μάλλον διά τα αισθήματα αυτού, τα οποία σπανιώτατα απαντώμεν παρά τοις καθ' αυτό Έλλησι''.

Πιάσανε κουβέντα στα τουρκικά, γιατί ο Άραβας δεν μιλούσε τίποτε άλλο εκτός από αραβικά. Όταν όμως ο κατάδικος του είπε πως έρχεται από το Μοναστήρι και την Καστοριά, ο Άραβας του σχεδίασε τον χάρτη της Μακεδονίας με την λίμνη της Καστοριάς και του παρατήρησε ότι πρέπει να την ονομάζει Κέλεκτρον, διότι από κει κατάγονταν ο Πτολεμαίος ο Λάγου και στα βυζαντινά χρόνια ο Νικηφόρος Βρυένιος, γαμβρός του Αυτοκράτορος Αλεξίου Κομνηνού. Ρώτησε για την Πέλλα ο Άραβας και, σαν άκουσε πως τώρα πιά είναι ασήμαντο χωριό:

''Ώκτιρε τον μακεδονικόν ελληνισμόν διά την αμέλειάν του να ανακτήση την πατρίδα του μεγίστου ήρωος του κόσμου εις ον ο Χριστιανισμός οφείλει την χριστιανωσύνην.  Όταν δε τον ηρώτησα, πως ελέγετο αυτός Έλλην Αλέξανδρος, δηλαδή Ισκενδέρ, απήντησεν ότι κατάγεται εκ των Ελλήνων εκείνων τους οποίους κατέλιπεν εις την Αλεξανδρέτταν ο Μ. Αλέξανδρος''. 

Ο κατάδικος ''συνεκινήθη λίαν'' και ''κατάπληκτος διετέλει''. Ήταν φυσικό. Ονομαζόταν Αναστάσιος Πηχεών και είχε καταδικαστεί επειδή ακριβώς οργάνωσε εξέγερση στην Μακεδονία. Είχε γεννηθεί στην Λυχνιδό της Μακεδονίας, όπως αναφέρει ο ίδιος, δηλαδή στην Αχρίδα, όπου βρέθηκαν παρά το χωριό Τρεμπένιτσε οι τάφοι των Μακεδόνων ηγεμόνων. Καταγόταν από βλαχόφωνη φάρα Ελλήνων και[5]:

Η Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννη της Ρίλας Βουλγαρίας

''Ο πάππος μου Δαμιανός Πηχεών επηγγέλλετο τον πρακτικόν αρχιτέκτονα. Δείγμα δε της αρχιτεκτονικής του λέγεται ότι σώζεται η Μονή της Ρίλας εν Βουλγαρία''.

Πρόκειται για το περίφημο και σήμερα Μοναστήρι της Ρίλας, απάνω στα βουνά, πριν από την Σόφια, μεγάλο τουριστικό αξιοθέατο σήμερα.

Παραπομπές

[5] Κ. Α. Βακαλόπουλου, ''Ο Βόρειος Ελληνισμός κατά την πρώιμη φάση του Μακεδονικού Αγώνα''. Απομνημονεύματα Αναστ. Πηχεών, σελ. 450 επ. και 355 επ. 

Πηγή: Ν. Ι. Μέρτζος, Εμείς οι Μακεδόνες, Γ' Έκδοση-Μάρτιος 1992, Ι. Σιδερης.