ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Αυτονομιστικά κινήματα, ΤΟΠΙΚΙΣΜΟΙ, Αποσχιστικές Τάσεις και Κεντρική Εξουσία - α' μέρος

Του Παναγιώτη Γρηγορίου *

''Θα φτιάξουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργώντας έναν πρωτότυπο υπερεθνικό οργανισμό όπου κάθε μέλος θα διατηρεί την αυτονομία του. Τα τελωνειακά σύνορα θα καταργηθούν εφ' όσον απαραίτητος όρος για την πολιτική ένωση της Ευρώπης είναι η οικονομική της ένωση. Με τον τρόπο αυτό οι Ευρωπαίοι θα καταλάβουν πως εργάζονται για όλη την Ευρώπη. Στο μέλλον θα δημιουργηθούν πολλές ομοσπονδίες κρατών και κρατιδίων, στην κορυφή των οποίων θα δεσπόζουν τρεις μεγάλες συνομοσπονδίες: η γερμανική ομάδα, η λατινική ομάδα και η σλαβοανατολικοευρωπαϊκή ομάδα''.

Δηλώσεις του Γκέρινγκ στον Ρομπέρτο Φαρινάτσι το 1943![1]

Γαλλία, 7 Αυγούστου 1932. Επαρχία της Βρετάνης, πόλη Ρεν. Το μνημείο της κεντρικής πλατείας δυναμιτίζεται, προς έκλπηξιν όλων. Σωριάστηκε, γιατί, καθώς λένε οι αυτονομιστές, ''εκεί είναι (Βρετάνη, κελτική χώρα'' προφανώς δεν είναι παίξε-γέλασε). Θα μπορούσε να πει κανείς πως πρόκειται για το πρώτο χτύπημα των αυτονομιστών μετά από πέντε αιώνες. Ήταν και η πρώτη εμφάνιση του ''Εθνικού Κόμματος της Βρετάνης'', με την αρωγή (ήδη) των αυτονομιστών αδελφών (Κέλτες είναι κι αυτοί) από την Ιρλανδία. 

28 Ιουλίου 1939. Επέτειος της μάχης του Σεν Ομπέν ντι Κορνιέ. Εκεί, το 1488, ο Φραγκίσκος Β', δούκας της Βρετάνης, πολέμησε τους Γάλλους και έχασε. Οι τελευταίοι, βεβαίως, βοηθήθηκαν από Γερμανούς και Ναπολιτάνους μισθοφόρους. Έκτοτε, η Βρετάνη, κελτική χώρα πέραν της Μάγχης, πατρίδα με κελτική γλώσσα και πολιτισμό, ενσωματώθηκε στο γαλλικό βασίλειο. Από το 1936, οι γαλλικές αρχές απαγόρευσαν κάθε είδους εκδήλωση μνήμης-διαδήλωση στο πεδίο της μάχης, κοντά στο χωριό Σέν Ομπέν ντι Κορνιέ. Τον Ιούλιο του 1939, όμως, η διαδήλωση πραγματοποιήθηκε, παρά την αντίθεση των γαλλικών αρχών. Ακτιβιστές του ''Εθνικού Κόμματος της Βρετάνης'' μοίρασαν προκηρύξεις προπαγανδίζοντας τις θέσεις τους και την εφημερίδα τους. Ένα μήνα μετά, τον Αύγουστο του 1939, και ενώ η χώρα βρισκόταν στα πρόθυρα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το γαλλικό κράτος διά των μηχανισμών του απάντησε με μαζικές συλλήψεις αυτονομιστών Βρετόνων. Θέλησε με τον τρόπο αυτό να χτυπήσει το ''Εθνικό Κόμμα της Βρετάνης'', αν και το τελευταίο δεν αντιπροσώπευε παρά ένα πολύ μικρό μέρος των κατοίκων της επαρχίας. 

Τους επόμενους μήνες, οι Βρετόνοι (όπως και όλοι οι Γάλλοι) επιστρατεύθηκαν παίζοντας τα φανταράκια άνευ εχθρού, όταν η Γαλλία βρέθηκε επισήμως σε εμπόλεμη κατάσταση με το Γ' Ράιχ, αλλά οι Γερμανοί, όντας αλλού απασχολημένοι, τη σνόμπαραν, αφήνοντας τους Γάλλους να βράζουν στο ζουμί (και στο κρασί) τους! Όσοι (μη συλληφθέντες) αυτονομιστές της Βρετάνης βρέθηκαν λοιπόν στον γαλλικό στρατό, κάποιοι ελάχιστοι όμως κρύφτηκαν στα δάση, βγήκαν δηλαδή στην παρανομία. Τον Ιούνιο του 1940 ήρθαν (τα αναμενόμενα) πάνω-κάτω. Η Γαλλία νικήθηκε από τους εθνικοσοσιαλιστές Γερμανούς και έτριβαν οι Γάλλοι πολίτες τα μάτια τους ρωτώντας το αμίμητο ''γιατί;'' (pourquoi?). Έτσι, λίγες μέρες πριν φτάσουν οι Γερμανοί στρατιώτες στην Βρετάνη, η κατάσταση ήταν πρωτόγνωρη. Καθώς διαλύθηκε ο γαλλικός στρατός, διαλύθηκε η γαλλική (κατασταλτική και μη) κρατική μηχανή. Καθώς, βεβαίως, το κράτος για τους Γάλλους είναι (πλην των άλλων) κάτι σαν αναγραφόμενο παντού επίσημο θρήσκευμα, αντιλαμβάνεται κανείς το κενό ή μάλλον το ρήμγα[2]. 

Στη Βρετάνη έπαψαν ξαφνικά οι συλλήψεις και οι περιορισμοί των αυτονομιστών. Οι τελευταίοι, μάλιστα, άκουγαν εκείνες τις ημέρες με χαρά τον ραδιοφωνικό σταθμό της Στουτγκάρδης (και του ''δόκτορα'' Γκέμπελς) να εκπέμπει και στη δική τους κελτική γλώσσα, απαγορευμένη στα γαλλικά σχολεία από τα τέλη του 19ου αιώνα[3]. Η τεκτονική εθνικοσοσιαλαυτόνομη προπαγανδιστική φωνή έκραζε ήδη: ''Η Γαλλία τιμωρήθηκε, ζήτω η ελεύθερη Βρετάνη''. Κάποιοι αυτονομιστές άρχισαν τότε να κινούνται όλο και πιο φανερά. Άλλοι διαπραγματεύονταν με τραπεζικά παραρτήματα την έκδοση τοπικού εθνικού νομίσματος, άλλοι δε, λιγότερο ονειροπόλοι, πάσχιζαν να πάρουν την τοπική εξουσία στα χέρια τους, πριν σκάσει μύτη η Βέρμαχτ από το μέτωπο να φέρει το...σεφέρι!

''Μετά από σχεδόν τέσσερις αιώνες γαλλικής σκλαβιάς και κατοχής, η Βρετάνη ξαναβρίσκει την ανεξαρτησία της, οφείλουμε λοιπόν να τη βροντοφωνάξουμε και επίσημα το γρηγορότερο δυνατόν'', έγραψαν τότε ορισμένοι στον τοπικό Τύπο. Άλλοι όμως συμπατριώτες τους κατηγόρησαν τους υπεραυτονομιστές θερμοκέφαλους για επικίνδυνο οπορτουνισμό προσβλέποντας στη μακρινή αλλά πιθανή ήττα του Γ' Ράιχ. Άλλοι πάλι κορόιδευαν τους υπόλοιπους λέγοντας πως ούτε στο Δ' Ράιχ δεν πρόκειται να δουν άσπρη (ανεξαρτησίας) μέρα. Τούτοι εδώ, πάντως, όπως θα δούμε καλύτερα στο β' μέρος του παρόντος άρθρου, αν λόγω ηλικίας προλάβαιναν να δουν το πιθανότατο Δ' Ράιχ του 21ου αιώνα, ίσως να τους έπιανε κρύος ιδρώτας. 

Το Γ' Ράιχ, πάντως, μπαίνοντας στη Βρετάνη τον Ιούνιο του 1940, προσέθεσε την επαρχία στην κατ' εξοχήν κατοχική της ζώνη κατά τα γνωστά. Σύντομα όμως συνέβη κάτι πολύ χαρακτηριστικό των γερμανικών προθέσεων. Καθώς το (υπό)διαίρει και βασίλευε είναι παλιά πολλών τέχνη κόσκινο, οι γερμανικές στρατιωτικές αρχές, ξεχώρισαν τους Βρετόνους, των υπολοίπων ηττημένων του γαλλικού στρατού, οι οποίοι είχαν ήδη μεταφερθεί στην Γερμανία για να δουλέψουν καταναγκαστικά για τη χιτλερική πολεμική βιομηχανία. Η επιλογή αυτή και ο διαχωρισμός που ακολούθησε έγινε με βάση τα επώνυμα αλλά και γενικότερα τα προσωπικά στοιχεία των γαλλικών στρατιωτικών ταυτοτήτων (αχ, αυτές οι ταυτότητες!). Όσοι από τους επιλεγμένους ''τυχερούς'' δέχθηκαν τη γερμανική ''γενναιοδωρία'', απελευθερώθηκαν και επέστρεψαν στη Βρετάνη με ειδικά τρένα. Εκείνους τους πρώτους μήνες της γερμανικής κατοχής στη Γαλλία, ο Γκέχραρντ φόν Τέβεναρ, βιβλιογράφος της Γερμανικής Εταιρίας Κελτικών Σπουδών, προπαγάνδιζε στους κόλπους του χιτλερικού καθεστώτος την ιδέα μιας ''ανεξάρτητης'' Βρετάνης, παρακλάδι της (τότε;) νέας τάξης των ευρωπαϊκών πραγμάτων, όπως η φασιστική Κροατία του Πάβελιτς. Ο νεοταξίτης λόγιος είχε στο πλευρό του αρκετές προσωπικότητες του στρατιωτικού και πολιτικού κατεστημένου, όπως για παράδειγμα τον Φόν Σταούφενμπεργκ, αξιωματικός ο οποίος στις 20 Ιουλίου 1944 προσπάθησε να δολοφονήσει τον Χίτλερ. Ο Φόν Τέβεναρ δεν ήταν ο μόνος υπεραπόστολος του βρετονικού αποσχισμού πέραν του Ρήνου. Οι Ντεμποβέ και Μορντέλ, δυο ηγετικές μορφές του αυτονομιστικού κινήματος της Βρετάνης, οι οποίοι το 'σκασαν στο Βερολίνο από τις αρχές του πολέμου (1939), προπαγάνδιζαν υπό την τεκτονική σκέπη της ανεξαρτησίας της ιδιαίτερης πατρίδας τους. Ο πολιτικός τους σχεδιασμός -καθώς και εκείνος του Φόν Τέβεναρ- συναντούσε αυτόν του Γκέρινγκ, αλλά όχι απαραιτήτως ολόκληρης της χιτλερικής νομενκλατούρας. Ο (κατοχικός άρχων), πρεσβευτής του Γ' Ράιχ στο Παρίσι, Ότο Άμπεντζ, για παράδειγμα, δεν έβλεπε με τόσο καλό μάτι μια τέτοια αποσχιστική τροπή για τη Βρετάνη. Τελικά, ο πολεμικός ρεαλισμός έκανε τους Γερμανούς να επανεξετάσουν τις θέσεις και κυρίως τις πράξεις τους επί του ζητήματος. Έτσι, οι γερμανικές αρχές δεν αρκέστηκαν στις ''απελευθερώσεις'' Βρετόνων αιχμαλώτων από τον γαλλικό στρατό. 

Καθώς ο πόλεμος θέριευε επί σοβιετικού εδάφους και το Γ' Ράιχ είχε ανάγκη από νέο αίμα, στη Βρετάνη αρκετοί πρώην αιχμάλωτοι και νυν αυτονομιστές ψαρεύτηκαν εθελοντικά από τους Γερμανούς, με σκοπό την επάνδρωση ενόπλων ομάδων καταστολής αντιστασιακών οργανώσεων, διότι η παραφιλολογία του τοπικισμού-αυτονομισμού δεν εμπόδισε τους κατοίκους της Βρετάνης να συστήσουν μονάδες αντίστασης, όπως κι αλλού στη Γαλλία. Όσο για τις γερμανοαρματωμένες ομάδες καταστολής -ανάλογες με τους δικούς μας ''αλήστου'' θλιβερής μνήμης γερμανοτσολιάδες- αυτές έγιναν γνωστές στην ιδιαίτερη πατρίδα τους υπό την ονομασία Καντερβέν (Kaderven). Οι Γερμανοί, πάντως, είχαν προσεγγίσει τον στόχο τους. Ένας μίνι εμφύλιος πόλεμος άρχισε τότε στη Βρετάνη όπου αντιστασιακοί πατριώτες και αυτονομιστές πατριώτες, αλλά συνεργάτες των Γερμανών, σφάζονταν μεταξύ τους. Παράλληλα, σε πιό πολιτικό επίπεδο -πάντα υπό τη γερμανική σκέπη- το ''Εθνικό Κόμμα της Βρετάνης'' αντιδρώντας στην πολιτική του δοτού αρχηγού του ''γαλλικού κράτους'' στρατάρχη Πετέν (Petain), δήλωνε γραπτώς (10 Μαϊου 1941) την αντίθεση του σε κάθε αλλαγή ή μετατροπή των ορίων της επαρχίας. Σε αντίθετη περίπτωση, το ''Εθνικό Κόμμα της Βρετάνης'' απειλούσε με βίαιες πράξεις, κοντολογίς με ένοπλη ρήξη...με το ''γαλλικό κράτος''. Οι Γερμανοί φυσικά όλα τούτα τα παρακολουθούσαν υποθάλπτοντας ή ενισχύοντας πότε τη μία πλευρά (κυβέρνηση του Βισί, στρατάρχης Πετέν) και πότε την άλλη (αυτονομιστές της Βρετάνης) κατά το υπέρτατο συμφέρον του Γ' Ράιχ. Παρά ταύτα, η αντίσταση στην επαρχία φούντωνε. Τόσο που το χωριό Τρεντιντόν λε Μουάν της Βρετάνης παρασημοφορήθηκε μεταπολεμικά από τις γαλλικές αρχές ως το πρώτο αντιστασιακό χωριό της Γαλλίας. 

Ούτε είναι παράδοξο το γεγονός της συμμετοχής πολλών (πρώην;) αυτονομιστών στην ηγεσία (αλλά και στη βάση) των ανταρτικών ομάδων. Έλεγαν τότε πως καλό είναι να βρίσκεται κανείς στο πλευρό των αυριανών νικητών. Το ίδιο βεβαίως έλεγαν και οι άλλοι αυτονομιστές των ομάδων καταστολής που οργάνωσαν οι Γερμανοί, αλλά λάθεψαν.

Το 1943, το πολεμικό σκηνικό άλλαξε άρδην στην Ευρώπη. Ήταν ήδη ορατός ο κίνδυνος καταστροφής για το ''χιλιόχρονο'' Γ' Ράιχ. Το μέλλον του κρίθηκε κυρίως στο ανατολικό μέτωπο: Στάλινγκραντ, Βορονέζ, Κούρσκ, Μίνσκ, Κίεβο. Στο Στάλινγκραντ, όπου 300.000 στρατιώτες του Φόν Πάουλους πιάστηκαν στη φάκα του Ερυθρού Στρατού. Ήταν η καμπή του πολέμου και η αρχή του τέλους για τη Βέρμαχτ. Η (τότε) νέα τάξη πραγμάτων στην Ευρώπη ανασκουμπώθηκε. Μάζεψε δυνάμεις όπου και όπως μπόρεσε, οι ίδιοι οι SS δέχθηκαν στις τάξεις τους μονάδες ξένων συμπορευτών του Γ' Ράιχ, οι ''περίφημες'' ''Waffen SS''. Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίον οι Γερμανοί απαίτησαν τον σχηματισμό μιας μονάδας ''Waffen SS'' από τη Βρετάνη (όπως και από αρκετές άλλες χώρες ή περιοχές της ναζιστικής ευνοίας). Ας θυμηθούμε την περίπτωση των Βόσνιων μουσουλμάνων Waffen SS. Για να επανδρωθεί η μονάδα των Βρετόνων Waffen SS χρησιμοποιήθηκαν οι ήδη ''έμπειρες'' ομάδες συνεργατών δηλαδή οι ομάδες-αυτονομιστών  ''Kaderven'' (που προαναφέραμε). Έτσι γεννήθηκε η ομάδα Βρετόνων Waffen SS - Bezen - Perot (Μπεζέν Περό), από το όνομα ενός κληρικού, τον οποίον δολοφόνησε η αντίσταση ως πράκτορα των Γερμανών -γενονός το οποίο όμως δεν αποδείχθηκε ποτέ. Πάντως, ο κληρικός Μπεζέν Περό ήταν όντως ενεργό μέλος του αυτονομιστικού κινήματος της Βρετάνης, αυτό προφανώς...αρκούσε!

Στην αρχή οι Γερμανοί ήσαν προσεκτικοί. Χρησιμοποίησαν τη μονάδα ''SS - Bezen Perot'' σε τοπική κλίμακα κατά των ανταρτών, με έμφαση στον καθαρά αυτονομιστικό-αποσχιστικό χαρακτήρα των απώτερων πολιτικών επιδιώξεων των ανδρών της. Δεν άργησε όμως να μεταφερθεί στο ανατολικό μέτωπο, όπου προφανώς η ''ανεξαρτησία της Βρέστης'' (λιμάνι της Βρετάνης στον Ατλαντικό) περνούσε από το Κίεβο. Εκεί κι αλλού έως τις ύστατες μάχες του Γ' Ράιχ στο έδαφος του αποδεκατίστηκαν οι Βρετόνοι αυτονομιστές, πολεμώντας σκληρά με όραμα την ομοσπονδία των εθνικοσοσιαλιστικών ευρωπεριοχών. Το ίδιο έπαθαν και οι άλλες μονάδες ξένων SS, όπως, για παράδειγμα η λεγεώνα ''Waffen SS'' των Βαλόνων, γαλλόφωνων Βέλγων. Κάπως έτσι ματαιόδοξα έληξε η περιπέτεια της μαχητικής ''αυτονομιστικής'' πάλης στη νεοταξίτικη έκδοσή της των ετών 1940-1945. Μεταπολεμικά, τα πράγματα επανήλθαν στη σχετική (και πάντως επιφανειακή) ηρεμία τους. 

Οι πρώτες συλλήψεις αυτονομιστών από τις γαλλικές αρχές στη Βρετάνη χρονολογούνται από το καλοκαίρι του 1966, όταν τοποθετήθηκαν αυτοσχέδιοι εκρηκτικοί μηχανισμοί στις εφορίες και στις νομαρχίες της επαρχίας. Σίγουρα η ιδεολογική φορεσιά του ''εθνικοσοσιαλιστή αυτονομιστή'' με τις πλάτες του Γ' Ράιχ δεν ήταν πλέον της μόδας. Επί του παρόντος (1965-1980) οι τρομοκρατικές-βομβιστικές οργανώσεις των Βρετόνων ντύνονται τον  μαρξιστικό, αντιαποικιακό, αντιιμπεριαλιστικό μανδύα του ψυχροπολεμικού κόσμου: ''Ξαναρχίζουμε τον προοδευτικό και αντιαποικιακό αγώνα σήμερα (1967), όπως έπραξε κάθε γενιά νέων της Βρετάνης για την απελευθέρωση μας και για το δικαίωμα μας να αποτινάξουμε τη γαλλική αποικιοκρατία (sic), το δικαίωμα μας να κυβερνηθούμε μόνοι μας. Θα χτυπήσουμε όποιους στόχους θέλουμε και όποτε επιλέξουμε εμείς. Ο αγώνας μας θα σταματήσει μόνο με την τελική νίκη. (Υπογραφή) Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο της Βρετάνης''. (Σε προκηρύξεις). 

Στις 28 Απριλίου 1968 τινάζεται στον αέρα ο όρχος των γαλλικών ΜΑΤ (CRS) στην πόλη της Βρετάνης Σαν Βριέ (Saint Brieue). Δέκα βαρέα οχήματα καταστρέφονται. Ευτυχώς χωρίς ανθρώπινα θύματα. Στις προκηρύξεις που βρέθηκαν στον τόπο της έκρηξης, το ''Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο της Βρετάνης'' επέμενε πως (έτσι) μάχεται τους Γάλλους κατακτητές. Το πικρό και εκρηκτικό ποτήριον ξεχείλισε. Οι γαλλικές αρχές αντέδρασαν με μαζικές συλλήψεις. Σιγά-σιγά οι ολιγομελείς ομάδες αυτονομιστών-βομβιστών εξαρθρώθηκαν. Έτσι κι αλλιώς οι καιροί πήραν ν' αλλάζουν. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 η προτεραιότητα δόθηκε στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής και διά του τονισμού της πολιτιστικής ιδιαιτερότητας της Βρετάνης. Τότε άρχισαν τα όργανα. Με μουσικές, νταούλια και φολκλορικές συνάξεις, τις περιβόητες γιορτές ''Fest-Noz'', η αποθέωση του τοπικού χρώματος (ή μήπως και χρήματος;). Κάποιοι σκληροπυρηνικοί του ''Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου'' παράτησαν τις βόμβες κι έπιασαν τα σπρέι. Στους τοίχους της Βρετάνης μπορούσε να διαβάσει κανείς: Το φολκλόρ είναι το όνειδος ενός έθνους ακόμα ζωντανού, αλλά που δεν τολμά πλέον να διεκδικήσει την κυριαρχία του''. (Αυτό ισχύει ίσως και για μεγαλύτερα έθνη!). Πάντως, στα παραθαλάσσια τουριστικά θέρετρα της Βρετάνης -σ' εκείνα δηλαδή που ζούσαν απ' τον τουρισμό, γράφτηκαν επίσης συνθήματα του είδους: ''Τουρίστες go home''! Ή ακόμα: ''Απαγορεύεται η είσοδος στα σκυλιά και στους Γάλλους''! Από την εντοπιότητα στον τοπικιστικό φασισμό και από εκείνον στον μεγαλύτερο ρατσισμό της ευρύτερης κοινωνίας, η απόσταση μικρή. 

Σημάδι ίσως των καιρών -χρόνια 1985-1995- άλλοι (;) ρατσιστές στη Γαλλία, οπαδοί του ''Εθνικού Μετώπου'' (της Γαλλίας αυτή τη φορά) και του Ζαν Μαρί Λεπέν (ο οποίος σημειωτέον κατάγεται από τη Βρετάνη αλλά τη θέλει υπό γαλλική σκέπη), αλλά και ιδιοκτήτες ''μπανσέ'' καφενείων στο Παρίσι και στην Κυανή Ακτή (Γαλλική Μεσόγειος) σήκωσαν ταμπέλες με ανάλογες προειδοποιήσεις προς πολίτες: ''Απαγορεύεται η είσοδος στα σκυλιά και στους Άραβες''. Στα χρόνια μας (1990-2000) οι νεοαυτονομιστές-νεοταξίτες (new techno age) μπορούν να προσμετρούν στην ιδεολογική αλλά και υλική βοήθεια της παγκοσμιοποιημένης αλλά πιθανώς γερμανοκρατούμενης Ευρώπης των Βρυξελλών και των ειδικών ινστιτούτων μειονοτήτων (όπως θα δούμε περισσότερες λεπτομέρειες στο β' μέρος του παρόντος άρθρου).

Τον περασμένο Αύγουστο, το πλέον αποσχιστικό από τα αυτονομιστικά κινήματα της Βρετάνης, το Εγκμάν (Egmann), σε γραπτό κείμενο του ανακοίνωσε στον (τότε) υπουργό Εσωτερικών της Γαλλίας, Ζαν Πιερ Σεβενεμάν, ο οποίος σχεδίαζε να περάσει τις διακοπές του στην περιοχή, πως ''είναι ανεπιθύμητος - persona non grata''. (Βεβαίως, ο Σεβενεμάν παραιτήθηκε λίγες μέρες αργότερα, γιατί δεν δεχόταν το σχέδιο μερικής αυτονομίας για την Κορσική, όπως θα δούμε επίσης στο β' μέρος του παρόντος κειμένου). Πάντως, καθώς σημείωνε εύστοχα η πολιτική επιθεώρηση ''Marianne'' (''Μαριάν'') στις 14.8.2000, κανένα ραδιοτηλεοπτικό ''ορθά σκεπτόμενο'' δίκτυο δεν έδωσε μεγάλη δημοσιότητα στο γεγονός. Για καταδίκη, ούτε λόγος. Τελικά, ένα άλλο, πιο ήπιο (!) αυτονομιστικό κίνημα (μη αποσχιστικό), η ''Δημοκρατική Ένωση της Βρετάνης'' (UDB), έβαλε τα πράγματα στη θέση τους επικρίνοντας δημοσίως τους σκληροπυρηνικούς αδελφούς για το άτοπον της ''συμβολικής απαγόρευσης''. Τελικά, ο τότε υπουργός Εσωτερικών πραγματοποίησε τις διακοπές του στην όμορφη επαρχία και βεβαίως οι τηλεοπτικές κάμερες τον ''συνέλαβαν'' περιπατητή στις παραλίες μετά της συζύγου του, να ομιλεί ''off the record'' με τους τοπικούς άρχοντες. Οι ίδιες κάμερες μετέδωσαν επίσης τις εικόνες από την παραμονή της υπουργού Περιβάλλοντος, Ντομινίκ Νουανέ, η οποία, ως γνωστόν, ανήκει στο (φαιο)πράσινο κόμμα των νεοοικολόγων χειροκροτητών του βιολογικού καθαριστή κ. Κλάρκ στην Γιουγκοσλαβία. Η υπουργός βγήκε στις κάμερες με καταδυτική στολή να βουτά στα κρύα νερά του Ατλαντικού. ''Χρωστούσα το ταξίδι αυτό στη Βρετάνη για να δείξω πως η ρύπανση από το ναυάγιο του πετρελαιοφόρου ''Έρικα'' τον περασμένο Δεκέμβριο (1999), αντιμετωπίσθηκε. Ήθελα, τέλος, να δείξω την αγάπη μου προς τούτες τις παραλίες και τους ανθρώπους της'', δήλωσε η πράσινη υπουργός. Τότε, όμως, αμέσως μετά το ναυάγιο, δήλωνε πως το πρόβλημα δεν είναι σοβαρό, προφανώς για να μην αναγκαστεί να διακόψει τόσο γρήγορα τις χειμερινές διακοπές της στους τροπικούς. Οι Βρετόνοι, όμως, είχαν ήδη ξεχυθεί στους δρόμους, διαμαρτυρόμενοι για το κακό που τους βρήκε, δηλαδή τη μαυρίλα των παραλιών τους, την οποία τελικά μάζευαν με το χέρι ως τον Ιούλιο του 2000. Εκεί περιστράφηκε και η όλη προβολή του θέματος από τους μεγάλους γαλλικούς ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς. Κανείς τους όμως δεν μπήκε στον κόπο να σχολιάσει το γιατί σχεδόν κάθε διαδηλωτής κρατούσε στα χέρια του τη σημαία της Βρετάνης -όπως και να το κάνουμε, αντισύμβολο της τρίχρωμης γαλλικής. Ας σημειωθεί πως η τοπική αυτή σημαία, η Κβέν Χά Ντού (Gwenn Ha Du) όπως ονομάζεται στην κελτική διάλεκτο, δημιουργήθηκε από τον πατριάρχη του αυτονομιστικού κινήματος ''Μπρέιζ Αταό'' (Breizh Atao), Μορβάν Μαρσάλ, το 1932. Ακόμα λιγότερο, οι ''μεγάλες'' τηλεοράσεις που εκπέμπουν τόσους ιδεολογικούς μύδρους εν είδει μεταλλαγμένων ''ποκεμον'' προς προβάτινους τηλεθανατωμένους Γάλλους εξήγησαν πώς και γιατί η ίδια αυτονομιστική παντιέρα κυματίζει όλο και συχνότερα σε εστιατόρια, γήπεδα, ακόμη και σε δημόσιες υπηρεσίες, δίπλα στη γαλλική και σ' εκείνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

28 Ιουλίου 1488. Οι Βρετόνοι μάχονται για τελευταία φορά ως ανεξάρτητο βασίλειο. 

28 Ιουλίου 2000. Η γαλλική κοινή γνώμη πληροφορείται την ύπαρξη και τις γενικές γραμμές του κυβερνητικού σχεδίου, το οποίο κατά τον Γάλλο Πρωθυπουργό Λιονέλ Ζοσπέν, θα παραχωρήσει μερική αυτονομία στην Κορσική. Ημερολογίου απλή σύμπτωση; Τι σημαίνει η ιστορική αυτή απόφαση για το μέλλον της Κορσικής, της Γαλλίας, για τις 300.000 Κορσικανών, για τα 3 εκατ. Βρετόνων; Καθώς σημειώθηκε εύστοχα και στον ελληνικό Τύπο εκείνων των ημερών, ''εάν ορισμένοι θεωρούν ότι επρόκειτο για τολμηρή απόφαση που έπρεπε επιτέλους να ληφθεί ώστε να εξομαλυνθούν οι σχέσεις Παρισιού και Κορσικανών (αυτονομιστών, βομβιστών και δολοφόνων, σημειώνουμε εμείς), οι επικριτές της κυβερνητικής πολιτικής με πρώτο τον (τότε υπό παραίτηση υπουργό Εσωτερικών) Ζαν Πιέρ Σεβενεμάν προειδοποιούν ότι ανοίγει ο ασκός του Αιόλου και η χώρα οδεύει προς τον κατακερματισμό της, καθώς Βρετόνοι, Αλσατοί[4] και Βάσκοι αναμένεται να προβάλουν ανάλογα αιτήματα για αυτονομία''[5]. Υπό την αιγίδα των Βρυξελλών και με τις ευλογίες των γερμανικών ''ινστιτούτων περί εθνοτήτων'' βεβαίως. Η ιστορία σίγουρα δεν επαναλαμβάνεται, αλλά προφανώς... μεταλαμβάνεται. Εμείς, πάντως, θα επανέλθουμε στο επόμενο τεύχος. 

(Συνεχίζεται)

* Ο Παναγιώτης Γρηγορίου είναι ιστορικός - κοινωνικός ανθρωπολόγος.

Παραπομπές

[1] Επιθεώρηση ''Historia'', αρ. 169, 1970. Ο Ρομπέρτο Φαρινάτσι ήταν ένας από τους σκληροπυρηνικούς του ιταλικού φασισμού, στενός συνεργάτης του Μουσολίνι. 

[2] Βρέθηκε τότε (18 Ιουνίου 1940) ο στρατάρχης Πετέν για να κυβερνήσει ως ημι-δοτός και εθνικοσοσιαλιστικά υπερήφανος ένα κολοβό κομμάτι της πρώην Γαλλικής Δημοκρατίας, επονομαζόμενο ''ελεύθερη ζώνη'' -σε αντιπαράθεση με την  ''καθαρά'' ζώνη γερμανικής κατοχής (Β.Δ Γαλλία και Βρετάνη).

[3] Λίγο πριν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) μπορούσε κανείς να διαβάσει στους εσωτερικούς τοίχους των Δημοτικών σχολείων στη Βρετάνη την εξής παρότρυνση:

''Απαγορεύεται ρητώς να φτύνετε κάτω και να ομιλείτε την κελτική διάλεκτο''.

[4] Οι Αλσατοί, πολιτισμικοί γείτονες των Γερμανών, επάνδρωσαν γερμανικές μονάδες ''SS'' και έδρασαν τόσο στο ανατολικό μέτωπο όσο και στο εσωτερικό της Γαλλίας. Συμμετείχαν έτσι στο ολοκαύτωμα του χωριού Οραντούρ σιρ Γκλάν στην περιοχή της Λιμόζ το 1944. Άλλοι όμως Αλσατοί αντιστάθηκαν. 

[5] Εφημερίδα ''Καθημερινή'', 1.8.2000.

Πηγή: ΝΕΜΕCΙS

~ Σχετικές αναρτήσεις:

ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: 

Αυτονομιστικά κινήματα, ΤΟΠΙΚΙΣΜΟΙ, 

Αποσχιστικές Τάσεις και Κεντρική Εξουσία - β' μέρος