~ Μετά το σερβικό ακολουθεί
το ελληνικό κείμενο
Vladimir Kačanski *
PRILOZI ZA ISTORIJU BEOGRADA
Slede odabrane priče Vladislava Kaćanskog koje su objavljivane u rubrici “Prilozi za istoriju Beograda”, godine 1937. i 1938, u Beogradskim opštinskim novinama. Ti članci su slikovita i pouzdana svedočenja o životu u poslednjim godinama Beograda pod Turcima i o prestanku turske uprave u Beogradu. Širi opus tekstova možete pronaći u knjizi “Stari izgled Beograda” koju je priredio Dragan Lakićević, a koja je izdata u okviru trilogije “Dobri stari Beograd” u izdanju SKZ, 2008. godine.
SPOLJAŠNJI IZGLED BEOGRADA U PRVOJ POLOVINI XIX VIJEKA
 |
| Stari Beograd: Varoš Kapija |
''Varoš Kapiju i Savamalu držali su u svojim rukama hrišćani, srpski i grčko-cincarski trgovci i zanatlije. Tu su se nalazili razni dućani, prema potrebi, zahtevu i ukusu toga vremena: bakalnice, boltadžinice, galanterijske radnje, magaze, lončarije, abadžijske i terzijske radnje, berbernice, simidžinice (pekare) itd.''
''U starom turskom Beogradu, najugledniji društveni položaj imale su stare cincarske i grčke porodice, među ovima naročiti ugled su uživale „hadžije”. Već sama titula jednog hadžije davala mu je pravo na izuzetna poštovanja. Te grčko-cincarske porodice živele su dosta povučeno i kod njih se mogao naći ponajveći konfor, u sravnjenju sa ostalim građanskim porodicama. U njihovim kućama nalazilo se dosta skupocene carigradske robe: svile, kadife i drugih skupocenih tkanina, skupocenih ćilimova iz Smirne i Anadola, finog bakarnog i srebrnog posuđa i mnogo raznih drugih dragocenosti i nakita.''
PORODIČNI I DRUŠTVENI ŽIVOT U TURSKOM BEOGRADU
''Dakle, u kuhinjama toga vremena, spravljala se čorba, đuveč, janija, kapama, papazjanija, bamnje pilav, jela od ribe i pečenja, dakle, sve jela grčko-orijentalskog porekla, pored neizostavnog kačamaka, popare i cicvare.''
''Do prve polovine prošloga veka, ženski svet slabo je posećivao škole. U Savamali, kod Toskine česme, postojala je grčka škola, koju su pohađale većim delom devojčice bogatijih grčko-cincarskih porodica. U toj grčkoj školi prvo zvanje dobile su i ćerke bogatog i uglednog trgovca Hadži-Tome (Opule). Tako njegova najstarija kći Sofija, docnije supruga Jovana Ristića, namesnika, i njena mlađa sestra Danica, docnije supruga poznatog državnika Filipa Hristića, bile su učenice te grčke škole.''
* Vladislav Kaćanski je sin proslavljenog pesnika Stefana Kaćanskog, zvanog Stari Bard. Bio je publicist i književnik. Rodio se u Srbobranu kod Novog Sada 1856, a umro u Beogradu 2. aprila 1938. godine. Po završenoj gimnaziji otišao je u Nemačku i u Berlinu završio studije na filozofskom fakultetu. Poznavao je ruski, francuski, nemački i bugarski jezik i prevodio sa njih. Pisao u mnogim novinama i časopisima: Brankovo kolo, Neven, Delo, Slovenski jug, Srbija, Bosanska vila.
-------------------------
Συμβολή στην ιστορία του Βελιγραδίου
Δημοτική εφημερίδα Βελιγραδίου, 1937 και 1938.
Απόσπασμα.
Ολόκληρο το άρθρο: εδώ
Οι παρακάτω επιλεγμένες ιστορίες του Vladislav Kaćanski έχουν δημοσιευθεί, το 1937 και 1938, στη δημοτική εφημερίδα Βελιγραδίου με τίτλο ''Συμβολή στην Ιστορία του Βελιγραδίου''. Τα άρθρα αυτά είναι γλαφυρά και παρέχουν αξιόπιστες μαρτυρίες αναφορικά με την ζωή του Βελιγραδίου κατά τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας και τον τερματισμό της τουρκικής διοίκησης στη πόλη. Τα κείμενα είναι αποσπάσματα του έργου ''Η παλιά εμφάνιση του Βελιγραδίου'', του Dragan Lakićević, ως μέρος της τριλογίας ''Το καλό παλιό Βελιγράδι'' που δημοσιεύθηκε από το SKZ, το 2008.
Εξωτερική εμφάνιση του Βελιγραδίου το πρώτο εξάμηνο του XIX αιώνα.
 |
| Παλιό Βελιγράδι: η είσοδος της πόλης (Varoš Kapija) |
''Την είσοδο της πόλης (Varoš Kapiju) και το Savamala (σσ μια από τις σπουδαιότερες συνοικίες) κρατούσαν στα χέρια τους οι χριστιανοί, σέρβοι και ελληνo-τσίντσαροι έμποροι και τεχνίτες. Υπήρχαν διάφορα καταστήματα, ανάλογα με τις επιθυμίες και τις απαιτήσεις της εποχής: μπακάλικο, κλινική (πρακτικός γιατρός), κατάστημα ψιλικών, αποθήκη, κεραμικά, αμπατζήδες και τερζήδες, κομμωτές, αρτοποιείο κ.λπ.''
''Στο παλιό τουρκικό Βελιγράδι την πιο αξιοσέβαστη κοινωνική θέση είχαν οι παλιές τσιντσαρικές και ελληνικές οικογένειες, και μεταξύ αυτών ιδιαίτερη φήμη είχαν οι χατζήδες (προσκυνητές στον Πανάγιο Τάφο). Ο απλός τίτλος του προσκυνητή τους έδωσε την δυνατότητα ιδιαίτερου σεβασμού. Αυτές οι ελληνο-τσιντσαρικές οικογένειες είχαν διαφορετικό επίπεδο διαβίωσης και μεγαλύτερη άνεση, σε σύγκριση με άλλες αστικές οικογένειες. Στα σπίτια τους υπήρχαν πολύτιμα αγαθά από την Κωνσταντινούπολη: μετάξι, βελούδο και άλλα εκλεκτά υφάσματα, πολύτιμα χαλιά από την Σμύρνη και την Ανατολή, εκλεκτά πιάτα από χαλκό και ασήμι και διάφορα άλλα τιμαλφή και κοσμήματα.''
Οικογενειακή και κοινωνική ζωή στο τουρκικό Βελιγράδι
''Έτσι, η κουζίνα εκείνης της εποχής περιλάμβανε σούπα, στιφάδο, γιαχνί, καπαμά, papazjanija (σσ σαν μπριάμ ή τουρλού), μπάμιες πιλάφι, γεύματα με ψάρια και ψητά, κατά συνέπεια, όλα τα πιάτα ελληνο-ανατολίτικης προέλευσης, εκτός από το πανταχού παρόν κατσαμάκι, αχνιστό και cicvara.''
''Το πρώτο μισό του περασμένου αιώνα, ο γυναικείος πληθυσμός σπανίως φοιτούσε σε σχολεία. Στο Savamala, στο συντριβάνι Toskine, υπήρχε ένα ελληνικό σχολείο στο οποίο φοιτούσαν κυρίως τα κορίτσια των πλουσιότερων ελληνο-τσιντσαρικών οικογενειών. Από τις πρώτες απόφοιτους του ελληνικού σχολείου είναι και οι κόρες του πλουσίου και ευυπόληπτου εμπόρου Hadži-Tome (Opule). Έτσι, η μεγαλύτερη κόρη του Σοφία, μετέπειτα σύζυγος του Jovan Ristić, κυβερνήτη, και η μικρότερη αδερφή της Danica, μετέπειτα σύζυγος του γνωστού πολιτικού Filip Hristić, φοίτησαν στο ελληνικό σχολείο.''
* Ο Vladislav Kaćanski ήταν γιος του διάσημου ποιητή Stefan Kaćanski, που ονομάζεται Stari Bard. Ήταν δημοσιογράφος και συγγραφέας. Γεννήθηκε στο Srbobran, κοντά στο Νόβι Σαντ, το 1856 και πέθανε στο Βελιγράδι στις 2 Απριλίου 1938. Μετά την αποφοίτηση του από το Λύκειο πήγε στο Βερολίνο της Γερμανίας όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Φιλοσοφική Σχολή. Γνώριζε ρωσικά, γαλλικά, γερμανικά και βουλγαρικά και έκανε μεταφράσεις. Αρθρογράφησε σε πολλές εφημερίδες: Brankovo kolo, Neven, Delo, Slovenski jug, Srbija, Bosanska vila.
Από Βλαχόφωνοι Έλληνες:
''Σε δεξίωσι της Γιουγκοσλαυικής πρεσβείας το 1936, όπου είχε κληθή και ο μακαρίτης καθηγητής και Ακαδημαϊκός Α. Κεραμόπουλος, η αδελφή του Πρεσβευτή, δνίς Χρήστιτς, τον πήρε κατά μέρος και αφού τον ερώτησε για τη γεννέτειτρα του Μπλάτσι ή Βλάστη της Πτολεμαϊδας του εξωμολογήθηκε ότι ήταν συμπατριώτες. Ο πάππος του Πρεσβευτή είχε πάει νεαρός στην Σερβία και έγινε Πρωθυπουργός με το όνομα Χρήστιτς. Βρέθηκαν στο τέλος και συγγενείς!...''
[Πηγή: Γεωργίου Μόδη, Σχόλια στην μετάφραση δύο βιβλίων του Popovic από τον Κων. Καραφυλλίδη, Έκδοση Φ.Σ.Φ. ''Αριστοτέλης'', Φλώρινα 1964.(βλ. εδώ)]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.