Ο κ. Βασίλειος Σταματόπουλος στην ΡΗΡ: Ο Ελληνισμός της Ουγγαρίας

Συνέντευξη στον Χρήστο Μαλασπίνα

Ο Βασίλης Σταματόπουλος είναι Γραμματέας του «Ελληνικού Κυπριακού Ουγγρικού Συλλόγου Φιλίας, της υπό Ελλήνων ιδρυθείσης «Ορθοδόξου Ουγγρικής Εκκλησιαστικής Κοινότητας Βουδαπέστης» και του Διαπολιτισμικού «Μακεδονικού Συλλόγου Βουδαπέστης».

Ένας, ακόμη, Έλληνας, από τους αναρίθμητους, που αναζήτησαν την τύχη τους στην ξενιτιά; Όχι, ακριβώς. Ο Βασίλης Σταματόπουλος δεν ανήκει στις φουρνιές μεταναστών που πήραν το δρόμο της φυγής, τα «πέτρινα χρόνια».

Πολύ αργότερα, το 1989 αποφάσισε να «μεταναστεύσει». Αρχικά ο τουρισμός και, αργότερα, το εμπόριο τον τράβηξε στην Ουγγαρία.

Τον συναντήσαμε πρόσφατα στην Αθήνα, στην Ελληνοαμερικανική Ένωση. Μας εντυπωσίασαν οι γνώσεις του γύρω από το θέμα των Ελληνοβλάχων, ένα θέμα με ιδιαίτερο εθνολογικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα.

Είχε, μάλιστα, μαζί του και ένα βιβλίο που συνέγραψε και εξέδωσε για το θέμα, με τίτλο «Οι Μακεδονοβλάχοι (17ος-19ος αιώνας, Έλληνες Βλάχοι στην ΚεντροΑνατολική Ευρώπη –η Αποκατάσταση της αλήθειας».

Το βιβλίο γραμμένο στα ελληνικά και ουγγρικά, απαντά με πραγματικά στοιχεία σε όσους επιχειρούν να αλλοιώσουν την ιστορική πραγματικότητα .

Για τον ελληνισμό της Ουγγαρίας λίγα πράγματα είναι γνωστά. Έτσι, η συνάντησή μας στάθηκε αφορμή για τη συνέντευξη που ακολουθεί.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 

ΡΗΡ: Κύριε Σταματόπουλε, πείτε μας, παρακαλώ, πως αποφασίσατε να εγκατασταθείτε στην Ουγγαρία;

Βασ. Σταματόπουλος: Το 1982 πρωτοπήγα στην Ουγγαρία για εκδρομή. Εκεί γνωρίστηκα με το εργοστάσιο HEREND που παράγει την ξακουστή χειροποίητη ουγγρική πορσελάνη. Αποφασίσαμε να πάρω την αντιπροσωπεία για την Ελλάδα και, συγκεκριμένα, αποκλειστική αντιπρόσωπος ανέλαβε η μητέρα μου Ευαγγελία Σταματοπούλου.

Άρχισα να συνεργάζομαι με το τότε καθεστώς, το Κομμουνιστικό, που ήθελε να συνεργάζεται μόνον με «δεξιούς», για να κρατάνε τα μυστικά τους! Για όποιο λόγο, η συνεργασία μας ήταν καλή. Εκτός από τις πορσελάνες φέρναμε τρόφιμα, ζωντανό σαλιγκάρι, και το διοχετεύαμε σε εταιρίες εδώ στην Ελλάδα.

Μετά τις αλλαγές του πολιτειακού καθεστώτος, το 1989, αποφασίζουμε να μετακομίσουμε οικογενειακώς στην Ουγγαρία και να αναπτύξουμε από εκεί την εμπορική μας δραστηριότητα. Έτσι αρχίσαμε να κάνουμε εμείς εισαγωγές από την Ελλάδα. Αναπτύξαμε ένα δίκτυο διανομής ελληνικών προϊόντων και ποτών σε όλη την Ουγγαρία. Είμαστε οι πρώτοι που δραστηριοποιηθήκαμε σ΄ αυτόν τον τομέα.

ΡΗΡ: Φαντάζομαι η εμπορική σας δραστηριότητα σας έφερε σε επαφή με τους Έλληνες της Ουγγαρίας;

Βασ. Σταματόπουλος: Πράγματι, εκείνη την εποχή γνωρίζομαι με τον Έλληνα πρέσβη κ. Γιάννη Δρακουλαράκο. Είναι η πρώτη φορά που ανοίγουν οι πόρτες της Πρεσβείας σε όλους τους Έλληνες που βρίσκονται στην Ουγγαρία από την εποχή του Εμφυλίου Πολέμου.

ΡΗΡ: Είχαμε και πριν απ΄ αυτούς ελληνισμό στην Ουγγαρία, ναι;

Βασ. Σταματόπουλος: Βέβαια. Εκεί υπήρχαν οι Έλληνες που είχαν γράψει ιστορία, της πρώτης διασποράς.16ου μέχρι και 19ου αιώνα. Μετά, όμως, ουγγροποιήθηκαν, χάθηκαν. Οι άλλοι Έλληνες που υπήρχαν όταν έφτασα εγώ στην Ουγγαρία, ήταν οι Έλληνες που είχαν φθάσει μετά τον Εμφύλιο. Περίπου γύρω στις 3.500 Ελληνες, όταν πήγα εγώ.

Πολλοί από αυτούς επέστρεψαν στην Ελλάδα επί Παπανδρέου, όταν αργότερα τους έδωσε συντάξεις.

ΡΗΡ: Τους επισκεφθήκατε; Πήγατε στα ελληνικά χωριά;

Βασ. Σταματόπουλος: Ναι, είχα την τύχη να παρευρίσκομαι στο πλευρό του Έλληνα πρέσβη στο χωριό Μπελογιάννης κατά την παρθενική επίσκεψη Έλληνα αξιωματούχου, την περίοδο που πρόεδρος ήταν ο Ζήσης Βλαχόπουλος.

ΡΗΡ: Πως σας υποδέχθηκαν;

Βασ. Σταματόπουλος: Στην πρώτη αυτή συνάντηση θυμάμαι τη ζεστή ατμόσφαιρα και τη συγκίνηση του διοικητικού συμβουλίου της κοινότητας. Θυμάμαι μας εξήγησαν τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν μετά τις πολιτικές αλλαγές στην Ουγγαρία και επίσης θυμάμαι κάποια από τα αιτήματά τους που ήταν η επέκταση του μέτρου για τις συντάξεις, η αποστολή δασκάλου στο σχολείο, μία ελληνική σημαία για τις επίσημες γιορτές του χωριού και άλλα μικρότερα θέματα…

ΡΗΡ: Σας ζήτησαν ελληνική σημαία;

Βασ. Σταματόπουλος: Ναι, σημαία. Α, θυμάμαι καθώς βγαίναμε από το δημαρχείο, μας πλησίασε μία ομάδα ηλικιωμένων, ανδρών και γυναικών, και μας ζήτησαν αν είναι δυνατόν να εφοδιάσουμε το χωριό και με μια καμπάνα!

ΡΗΡ: Δεν είχε καμπάνα το χωριό;

Βασ. Σταματόπουλος: Ούτε καμπάνα ούτε εκκλησιά είχαν! Ήταν το μόνο χωριό στην Ουγγαρία που δεν είχε εκκλησία κανενός δόγματος, καθώς κτίστηκε από Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες και η θρησκεία εκείνη την εποχή ήταν υπό απαγόρευση… Τώρα ήθελαν μια καμπάνα να χτυπά πένθιμα στις κηδείες. Θυμάμαι όταν τους πήγαμε τη σημαία με βελούδινο ιστό, δημιουργήθηκαν αντιδράσεις όταν είδαν στην κορυφή του ιστού τον σταυρό. Το μισό διοικητικό συμβούλιο ζήτησε να αφαιρέσουμε το σταυρό!

ΡΗΡ: Και τι κάνατε;

Βασ. Σταματόπουλος: Ο πρέσβης και εγώ επιμέναμε ότι ελληνική σημαία χωρίς σταυρό στην κορυφή του ιστού δεν γίνεται. Τελικά υποχώρησαν και τη δέχτηκαν και αυτή ήταν η πρώτη φορά που ο σταυρός έμπαινε στο χωριό Μπελογιάννης! Μετά από λίγο καιρό, στις 15 Ιουνίου 1995, γίνεται η αναγνώριση της ορθόδοξης Εξαρχίας του οικουμενικού πατριαρχείου Ουγγαρίας και Μεσευρώπης, ο Μακαριστός Μιχαήλ Στάικος ο οποίος από την πρώτη στιγμή διαπιστώνει την έλλειψη χώρου για τις θρησκευτικές ανάγκες και με χορηγό τον Κωνσταντίνο Δαφέρμο σε χώρο που παραχώρησε το Κοινοτικό Συμβούλιο του χωριού χτίζει το Ναό των Αγίων Δημητρίου και Κωνσταντίνου και Ελένης.

ΡΗΡ: Ενδιαφέρουσα ιστορία… Άλλες πόλεις με Ελληνισμό επισκεφθήκατε;

Βασ. Σταματόπουλος: μαζί με τον πρέσβη Δρακουλαράκο, επισκεφτήκαμε και τις άλλες πόλεις που υπήρξε ελληνισμός κατά τον 17-19ο αιώνα μεταξύ των οποίων, το Μιλσκότς, το Βάτς, το Τοκάϊ, ο Άγιος Ανδρέας και το Κέτσεμετ.

ΡΗΡ: Με τους Βλάχους πως αποφασίσατε να ασχοληθείτε;

Βασ. Σταματόπουλος: Να σας πω, σε ένα από τα ταξίδια μου στο Μίσκόλτς παρατηρώ για πρώτη φορά στην ελληνική ορθόδοξη Εκκλησία την επιγραφή: …εκ Μακεδονίας Βλάχων αδελφών…» και αργότερα στα πρακτικά της ελληνικής κοινότητας της Πρέστης τη λέξη «Μακεδονοβλάχων». Αυτή, λοιπόν, είναι η αφετηρία μιας ατέλειωτης διαδρομής στην ιστορία προκειμένου να μάθω ποιοι είναι οι Μακεδονοβλάχοι και οι Βλάχοι. Βλέπετε εγώ γεννήθηκα στην Πάτρα και ο πατέρας μου ήταν από ένα μικρό χωριό της επαρχίας Καλαβρύτων, τη Σκοτάνη (Κόκοβα) και οι γνώσεις μου για το θέμα ήταν απειροελάχιστες έως ανύπαρκτες…

Η γνωριμία μου με τους Ουγγρούς μου φανέρωσε ότι ο πολύς ο κόσμος δεν γνωρίζει την ιστορική παρουσία των Ελληνοβλάχων στην Ουγγαρία οι οποίοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αστική ανάπτυξη των πόλεών τους.

Γι αυτό με τον «Ελληνο-Κυπριακό-Ουγγρικό Σύλλογο φιλίας», αποφασίζουμε το 2009 να πραγματοποιήσουμε μια Έκθεση μνήμης στο ιστορικό Μουσείο της Βουδαπέστης με τίτλο: Ελληνική κληρονομιά. Η Ελληνική Ορθόδοξος Διασπορά στην ουγγαρία 17ος -19ος αιώνας.

ΡΗΡ: Γιατί αναλάβατε άτυπα να αποκαταστήσετε την αλήθεια για τους Ελληνοβλάχους;

Βασ. Σταματόπουλος: Η γνωριμία μου εκτός των άλλων με τον αξιόλογο Νικόλαο Μέρτζο, Βλάχο στην καταγωγή, πρόεδρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, δημιούργησε την εθνική ευθύνη σε μένα και το γιό μου Ανδρέα να υπερασπιστούμε στη χώρα που μας φιλοξενούσε τους Ελληνοβλάχους από τη ρουμανική προπαγάνδα, η οποία ακόμη και σήμερα δημιουργεί προβλήματα με το να πληροφορεί ψευδώς τους Ούγγρους ότι όλοι οι μεγάλοι Βλάχοι ευεργέτες της Ελλάδος της Ουγγαρίας και της Αυστρίας είναι Ρουμάνοι, όπως οι οικογένειες Σίνα, Δούμπα, Γκίκα, Κάπρα, Μάνου, Ντέρρα, Λύκα, Ζάππα και πολλές άλλες.

PHP: Είπατε συγγράψατε βιβλίο;

Βασ. Σταματόπουλος. Ναι. Το Βιβλίο μου έχει τίτλο: «Οι Μακεδονοβλάχοι (17ος-19ος αι.) Έλληνες Βλάχοι στην Κεντροανατολική Ευρώπη η αποκατάσταση της αλήθειας». Και κάνει ακριβώς αυτό που λέει. Εξιστορεί την ιστορία, παρουσιάζει την προέλευση των Βλάχων ή των Μακεδονοβλάχων της Ελλάδος, τις διαφορές που έχουν με τους Ρουμανοβλάχους και την ιστορική παρουσία τους στον Βαλκανικό χώρο, στην Αυστροουγγαρία και ιδιαίτερα την Ουγγαρία.

ΡΗΡ: Πως το επιτυγχάνετε, με τι στοιχεία;

Βασ. Σταματόπουλος: Εκτός των άλλων, θα σας αναφέρω τι γράφει ο κορυφαίος Ρουμάνος ιστορικός του πανεπιστημίου του Ιασίου Νικολάε Γιόργκα στο σύγγραμμά του «ιστορία του Ρουμάνικου λαού». «Το Κουτσοβλάχιο ιδίωμα με μεγάλη δυσκολία ή καθόλου δεν το καταλαβαίνουν οι Ρουμάνοι. Οι δύο διάλεκτοι φαίνονται σαν δύο ολότελα διαφορετικές γλώσσες. Ρουμάνος από το Βουκουρέστι δεν μπορεί να συννενοηθεί με Έλληνα Κουτσοβλάχο της Μακεδονίας. Οι πλούσιοι και μορφωμένοι θεωρούν τον εαυτό τους Έλληνα. Για τους αγαθούς εκείνους ανθρώπους η Ρουμάνικη γλώσσα είναι σχεδόν ξένη και μαθαίνεται μόνο στα σχολεία».

ΡΗΡ: Βεβαίως το λεγόμενο «Κουτσοβλαχικό ζήτημα» της Μακεδονίας που δημιουργήθηκε με την τεχνική της προπαγάνδας εκ μέρους των Ρουμάνων, δεν μπορούμε να το αναλύσουμε εδώ. Θα πρέπει κανείς να διαβάσει το βιβλίο σας. Ωστόσο, οι Ελληνοβλάχοι έχουν προσφέρει σημαντικά στην Ελλάδα. Έτσι δεν είναι;

Βασ. Σταματόπουλος: Ασφαλώς. Την αναγνώριση της προσφοράς των Ελληνοβλάχων ομολογεί και ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Αυστρίας Αρσένιος ο οποίο κάνει λόγο σε παλαιότερη επιστολή του με αφορμή το βιβλίο μου, ότι «Εις την Επαρχίαν ημών είναι εγνωσμένο το ένδοξον παρελθόν και η συνεχής παρουσία των Ρωμιών Βλαχικής καταγωγής και η συνεργασία αυτών μετά της Μητρός Εκκλησίας, δια την προκοπήν του Γένους ήτο πάντοτε σημείο αναφοράς και απόδειξις αυθεντικότητας».

ΡΗΡ: Πρόκοψαν, όπως οι περισσότεροι Απόδημοι, οι Έλληνες στην Ουγγαρία;

Βασ. Σταματόπουλος: Τη διαχρονική όσο και δημιουργική παρουσία του ελληνισμού στην Ουγγαρία διαμέσου των αιώνων, συμβολίζει το «Μνημείο του Ελληνισμού» προς τιμή των Ελλήνων (Γραικών και Βλάχων), Κυπρίων που κατοικούσαν κατά τον 17ο-19ο αιώνα, στην Πέστη και στη Βούδα. Το Μνημείο βρίσκεται σε περίοπτη θέση στην ουγγρική πρωτεύουσα μπροστά από τον ιστορικό Ελληνικό ορθόδοξο Ναό της «Κοιμήσεως της Θεοτόκου» στην πλατεία Petofi δίπλα στο Δούναβη.

Και βεβαίως έχουμε τις τεράστιες δωρεές των Ελλήνων και των Ελληνοβλάχων προς την Ελλάδα, του Ζάππα, του Σίνα κλπ.

ΡΗΡ: Σας ευχαριστώ!

Πηγή: panhellenicpost.com

Σχετικές αναρτήσεις:
~ Οι Μακεδονόβλαχοι (17ος-19ος αι.). Έλληνες Βλάχοι στην Κεντροανατολική Ευρώπη. Η αποκατάσταση της αλήθειας.
~ Οι Έλληνες Βλάχοι - Ανδρέας Β. Σταματόπουλος, Βασίλειος Α. Σταματόπουλος