 |
| Το έθιμο του Κλήδονα στους Βλάχους του Ν. Σερρών |
Η 24η Ιουνίου είναι από τις μεγαλύτερες καλοκαιρινές γιορτές της ελληνικής παράδοσης, αφού η γιορτή του Αϊ Γιάννη του Κλήδονα (ή Ριγανά, ή Ριζικάρη) συνοδεύεται από το παραδοσιακό έθιμο με το πέρασμα πάνω από τις φωτιές.
Το προσωνύμιο «Κλήδονας» προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «κλήδων» που σημαίνει προγνωστικός ήχος και χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει τον συνδυασμό των τυχαίων και ασυνάρτητων λέξεων κατά τη διάρκεια μαντικής τελετής.
Ουσιαστικά ο «Kλήδονας» σχετίζεται με μια λαϊκή μαντική διαδικασία, η οποία λέγεται ότι αποκαλύπτει στις άγαμες κοπέλες την ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.
Σύμφωνα με το έθιμο, την παραμονή του Αϊ-Γιαννιού, οι ανύπαντρες κοπέλες μαζεύονται σε ένα από τα σπίτια του χωριού και μία από αυτές πηγαίνει στο πηγάδι να φέρει το «αμίλητο νερό» και στη διαδρομή μέχρι το σπίτι δεν πρέπει να μιλήσει σε κανέναν.
Στο σπίτι το νερό μπαίνει σε πήλινο δοχείο, στο οποίο η κάθε κοπέλα ρίχνει ένα προσωπικό της αντικείμενο, τα λεγόμενα ριζικάρια και στη συνέχεια σκεπάζουν το δοχείο με κόκκινο ύφασμα και το δένουν ενώ παράλληλα προσεύχονται στον Αϊ Γιάννη και τοποθετούν το δοχείο σε ανοιχτό χώρο, όπου μένει όλη νύχτα. Την ίδια εκείνη νύχτα λέγεται ότι τα κορίτσια θα δουν στα όνειρά τους το μελλοντικό τους σύζυγο.
Παράλληλα, την παραμονή της γιορτής του Αϊ Γιάννη Ιωάννη, αναβιώνει και το γνωστό έθιμο με τις φωτιές: Στη πλατεία του χωριού στήνεται μια μεγάλη φωτιά πάνω από την οποία πηδάνε όλοι οι κάτοικοι του χωριού. Σύμφωνα με την παράδοση, η φωτιά, επιφέρει την κάθαρση και οι άνθρωποι απαλλάσσονται από το κακό
Ο Άι-Γιάννης λέγεται και Ριζικάρης αφού η παράδοση λέει ότι φέρνει τύχη και γι' αυτό έπρεπε από την παραμονή οι κάτοικοι του χωριου να έχουν τακτοποιήσει όλες τις οικιακές δουλειές τους.
Επίσης ο Αϊ Γιάννης αποκαλείται και Ριγανάς, επειδή την ημέρα αυτή έβγαιναν και μάζευαν ρίγανη, η οποία έπρεπε να συλλεχθεί πρωί πρωί, πριν από την ανατολή του ηλίου, αφού πίστευαν, ότι έτσι είχε μαγική δύναμη.
Πηγή
Στους βλαχόφωνους το έθιμο πραγματοποιούνταν την καλοκαιρινή περίοδο, όταν αυτοί ανέβαιναν στα βουνά για να ξεκαλοκαιριάσουν.
Η ονομασία που δίδεται από τους Βλάχους για το δρώμενο είναι ''Τα Γιαννή'', δηλαδή Του Άι Γιάννη. Αυτός ο όρος διατηρείται ως σήμερα στη διασπορά των βλαχόφωνων της νότιας Βουλγαρίας (Πέστερα, Ντόρκοβο κ.α), οι οποίοι προέρχονται από τους καλυβικούς οικισμούς όπου υπερείχε το Γραμμουστιάνικο στοιχείο, καθώς και στους Γραμμουστιάνους της FYROM. Σε ορισμένα βλαχοχώρια της Ελλάδος, το έθιμο είναι γνωστό με την ονομασία Γκαλιάτα, καθώς έτσι ονομάζεται το στολισμένο με λουλούδια δοχείο που οι κοπέλες γεμίζουν με νερό από τρεις βρύσες. Γκαλιάτα στα βλάχικα σημαίνει καρδάρι, το δοχείο μέσα στο οποίο συγκεντρώνεται το γάλα κατά το άρμεγμα των αιγοπροβάτων.
Η ονομασία που δίδεται από τους Βλάχους για το δρώμενο είναι ''Τα Γιαννή'', δηλαδή Του Άι Γιάννη. Αυτός ο όρος διατηρείται ως σήμερα στη διασπορά των βλαχόφωνων της νότιας Βουλγαρίας (Πέστερα, Ντόρκοβο κ.α), οι οποίοι προέρχονται από τους καλυβικούς οικισμούς όπου υπερείχε το Γραμμουστιάνικο στοιχείο, καθώς και στους Γραμμουστιάνους της FYROM. Σε ορισμένα βλαχοχώρια της Ελλάδος, το έθιμο είναι γνωστό με την ονομασία Γκαλιάτα, καθώς έτσι ονομάζεται το στολισμένο με λουλούδια δοχείο που οι κοπέλες γεμίζουν με νερό από τρεις βρύσες. Γκαλιάτα στα βλάχικα σημαίνει καρδάρι, το δοχείο μέσα στο οποίο συγκεντρώνεται το γάλα κατά το άρμεγμα των αιγοπροβάτων.
Δείτε τα βίντεο που ακολουθούν:
Βλάχοι Βόλου - Κλήδονας
Βλάχοι Ν. Σερρών - Κλήδονας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.