 |
| Κλεισούρα Καστοριάς |
Στὴν Κλεισούρα, τὴν βλαχόφωνο κωμόπολη τῆς Καστοριᾶς, μὲ τὸ ἑλληνικότατο ὅμως φρόνημα, λειτουργοῦσαν τὴν δεκαετία τοῦ 1860 δυὸ σχολεῖα, τὸ Ἑλληνικὸ καὶ τὸ ἀλληλοδιδακτικό.
Τὰ σχολεῖα συντηροῦνταν ἀπὸ τὴν κοινότητα, λειτουργοῦσαν βάσει κανονισμοῦ ὁ ὁποῖος ἐγκρίνονταν ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη Καστοριᾶς, ὑπεύθυνο γιὰ τὰ ἐκπαιδευτικὰ ἱδρύματα τῆς περιφέρειάς του, καὶ ἐποπτεύονταν ἀπὸ ἐφορευτικὴ ἐπιτροπὴ τὴν ὁποία ὅριζε ἡ κοινότης.
‘Από τίς ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ 1860, ἡ Ρουμανική προπαγάνδα προσπάθησε νὰ προσηλυτίσει τοὺς κατοίκους τῆς Κλεισούρας καὶ νὰ τοὺς παρασύρει στὰ ὕπουλα σχέδιά της ἐπειδὴ νόμιζε ὅτι ὡς βλαχόφωνοι θὰ ἔπεφταν εὔκολα θύματά της.
Πράκτορες τῆς Ρουμανικῆς προπαγάνδας ἦταν ὁ ἑλληνοδιδάσκαλος Ἀπόστολος Μαργαρίτης καὶ ὁ ἐφημέριος τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγ. Δημητρίου, Παπαγεωργίου ὁ ἐπικαλούμενος καὶ Παπακόκκινος γιατί εἶχε κόκκινα γένια.
Αὐτούς τούς εἶχε στρατολογήσει καὶ χρησιμοποιοῦσε ὁ μοναχὸς Ἀβέρκιος, πράκτορας τῆς Ρουμανικῆς προπαγάνδας στὴ Δυτικὴ Μακεδονία, καὶ τοὺς χρηματοδοτοῦσε ἡ Ρουμανικὴ κυβέρνηση.
Οἱ πρόκριτοι τῆς Κλεισούρας τὴν περίοδο αὐτή καὶ οἱ κάτοικοι της, ἦταν διαιρεμένοι σὲ δυὸ φατρίες καὶ σχημάτιζαν δυὸ κόμματα. Ἡ μιὰ φατρία ἀποτελοῦσε τὸ κόμμα τῶν Σίμου Σιμώτα, Δημητρίου Τάρτσα κ. ἄ. καὶ ἡ ἄλλη τῶν Στέφανου Βαρβέρη, Πέτρου Τορνιβούκα καὶ Ἁφῶν Μπῆκα ἢ Βοῦκα.
Τὰ δυὸ αὐτά κόμματα ἀλληλοϋποβλέπονταν, ἦταν ἀδιάλλακτα μεταξὺ των, καὶ ἀνταγωνίζονταν στὴν προσπάθειά τους νὰ ἐπικρατήσουν στὴν διαχείρηση τῶν κοινῶν τῆς κωμόπολης. Καί ἡ μὲν μερίδα τοῦ Σίμου Σιμώτα ἦταν ἀφοσιωμένη στὸν Ἑλληνισμό, ἡ δὲ ἄλλη τοῦ Στ. Βαρβέρη ἀλλοιθώριζε πρὸς τὸν Ρουμανισμὸ καὶ προσεταιρίζονταν τοὺς ρουμανίζοντας. Σ̓ αὐτήν ἦταν προσκολλημένοι καὶ ὁ Ἀπόστολος Μαργαρίτης καὶ ὁ Παπακόκκινος. Ἡ ἐπικράτηση τῆς μιᾶς ἢ τῆς ἄλλης μερίδας καθώριζε καὶ τήν σύσταση τῆς ἐφορευτικῆς ἐπιτροπῆς τῶν σχολείων.
Τὴν περίοδο 1862-1863 ἐπικρατοῦσε στὴν Κλεισούρα ἡ μερίδα τοῦ Στ. Βαρβέρη καὶ τὰ μέλη τῆς ἐφορευτικῆς ἐπιτροπῆς τῶν σχολείων ἦταν ἄνθρωποι τοῦ Βαρβέρη μὲ πρόεδρο τὸν ἴδιο. Ἡ ἐπιτροπὴ αὐτή πολιτεύθηκε στὰ θέματα τῶν σχολείων αὐθαίρετα, χωρὶς νὰ τηρεῖ τὸν κανονισμό, ἀπέλυσε ἀξιόλογους δασκάλους γιατί δὲν ὑπέκυψαν στίς παράλογες ἀξιώσεις της καὶ δὲν θέλησαν νὰ παραβοῦν τὸν κανονισμό, δὲν λάμβανε ὑπ ὄψη τίς ὑποδείξεις τοῦ Μητροπολίτη Καστοριᾶς, καὶ ἔδειξε σκανδαλώδη εὔνοια πρὸς τὸν ‘Ἀπόστολο Μαργαρίτη παρ’ ὅλο πού εἶχε ἤδη ξεσκεπασθεϊ ἡ ἀντεθνική του δράση.
Τὸ 1862 ἡ ἐφορευτικὴ ἐπιτροπὴ ἔδιωξε αὐθαίρετα τὸν Σιατιστινὸ ἑλληνοδιδάσκαλο καὶ διευθυντὴ τῶν σχολείων Ι.Δ.. Σαχίνη ὁ ὁποῖος εἶχε διδάξει στὴν Κλεισούρα μιὰ τετραετία περίπου. ‘Αντικαταστάτης του διωρίσθηκε ὁ ‘Ἀναστάσιος Πηχιών ἀπὸ τὴν ‘Ἀχρίδα ( τὴν ἀρχαία Λυχνιδὸ ), τοῦ ὁποίου, ὅταν μαθεύτηκε ὁ διορισμός, χαροποίησε τὴν ρουμανίζουσα μερίδα καὶ ἰδιαίτερα τὸν ‘Ἀπόστολο Μαργαρίτη καὶ τὸν Παπακόκκινο, γιατί πληροφορήθηκαν ὅτι κατάγεται ἀπὸ τὴν Ἀχρίδα, εἶναι βλαχόφωνος, καὶ ἄρα, γι’ αὐτούς, εὔκολη λεία νὰ προσηλυτισθεῖ στὰ ἀντεθνικά τους σχέδια.
Στὰ ἀπομνημονεύματα του ὁ ‘Ἀναστάσιος Πηχιών γράφει, ὅτι τὸν κάλεσαν σὲ πλουσιότατο γεῦμα ὁ Μαργαρίτης καὶ ὁ Παπακόκκινος καὶ τοῦ πρότειναν καθαρὰ καὶ ξάστερα νὰ ἐργασθεϊ γιὰ τὴν Ρουμανικὴ προπαγάνδα, χρηματοδοτούμενος μάλιστα γι’ αὐτό ἀπό τὴν Ρουμανικὴ κυβέρνηση μὲ 60 εἰκοσόφραγια τὸν χρόνο, τὸ ἐτήσιο τίμημα τῆς προδοσίας τοῦ ‘Ἑλληνισμοῦ. Πόση ἦταν ὅμως ἡ ἀπογοήτευση τους ὅταν ὁ Πηχιών τοὺς ἀπάντησε ὅτι διωρίσθηκε στὴν Κλεισούρα ὡς διευθυντὴς τῶν Ἑλληνικῶν σχολείων γιὰ τὴν ἐξυπηρέτηση τοῦ ‘Ἑλληνισμοῦ. ‘Από τότε οἱ δυὸ αὐτοί, καὶ ἰδίως ὁ Μαργαρίτης ἔγιναν ἄσπονδοι ἐχθροί τοῦ Πηχιών, τὸν κυνήγησαν καὶ στὴν Κλεισούρα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ παυθεῖ ἀπὸ τὴν θέση του μετὰ διετία, καὶ στὴν μετέπειτα ἐγκατάστασή του ὡς σχολάρχη στὴν Καστοριά, μὲ ἐνέργειες δὲ τοῦ Μαργαρίτη καὶ τῶν ξένων προπαγανδῶν, ἔγινε ἀργότερα τὸ 1887 ἡ σύλληψη του, ἡ φυλάκισή του στὸ Μοναστήρι καὶ ἡ καταδίκη του σὲ ἐξορία καὶ φυλάκιση σὲ φρούριο στὴν Πτολεμαϊδα τῆς Συρίας.
‘Ο ‘Αν. Πηχιών ἀπεκάλυψε τὰ ἀνθελληνικὰ σχέδια τοῦ ἀποστάτου Μαργαρίτη στὸν Μητροπολίτη Καστοριᾶς, ὁ ὁποῖος μὲ ἐνέργειες του καὶ τοῦ Οἰκ. Πατριαρχείου κατόρθωσε νὰ ἀπομακρύνει τὸν Μαργαρίτη ἀπὸ τὴν Κλεισούρα, παρὰ τίς ἀντιδράσεις καὶ ἀντίθετες ἐνέργειες τῆς μερίδας τοῦ Βαρβέρη, καὶ ἔτσι ἁπαλάχθηκε ἡ Κλεισούρα ἀπὸ τὸ μίασμα τοῦ Ρουμανισμοῦ.
‘Ο ‘Αν. Πηχιών δίδαξε στὸ ‘Ἑλληνικὸ σχολεῖο τῆς Κλεισούρας δυὸ σχολικὲς περιόδους καὶ παύθηκε ἀπὸ τὴν Βαρβέρειο ἐφορία, ὅπως τὴν ἀποκαλεῖ, κατόπι ἀπὸ ὑπόδειξη τοῦ Μαργαρίτη. Τὸ κόμμα ὅμως τοῦ Σίμου Σιμώτα καὶ Τάρτσα δὲν ἀνέχθηκε τὴν ἀπόλυση του καὶ ἀποφάσισε νὰ τὸν κρατήσει στὴν Κλεισούρα. Ἡ ἑλληνοπρεπὴς αὐτή μερίδα τοῦ πληθυσμοῦ τῆς Κλεισούρας, ἵδρυσε ἰδιωτικὸ ἐκπαιδευτήριο, μὲ λίγους μέν, 18 τὸν ἀριθμό, ἀλλά ἐκλεκτούς μαθητάς, γιατί κατάλαβε τὴν πλεκτάνη πού γίνονταν κατὰ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀπὸ τὴν ἀντίθετο μερίδα, καὶ διώρισε σ̓ αὐτό τὸν Πηχιώνα ὡς ἑλληνοδιδάσκαλο. Τὸ ἰδιωτικὸ αὐτό ἐκπαιδευτήριο εἶχε τρεῖς τάξεις. τὴν ἀνωτέρα μὲ τέσσερεις μαθητάς, τὴν μέση μὲ πέντε μαθητάς καὶ τὴν κατωτέρα μὲ τοὺς ὑπολοίπους ἑπτά, διότι ἕνας μὲν ἀπεχώρησε λόγω ὑγείας, ὁ δὲ ἄλλος φοίτησε μόνον γιὰ λόγους πειθαρχίας. Τὰ μαθήματα, πού διδάχθηκαν κατὰ τὸ δεύτερο ἑξάμηνο, ἦταν στὴν ἀνωτέρα, ὁ πρῶτος Φιλιππικὸς τοῦ Δημοσθένη καὶ μέρος τῆς Οὐρανίας τοῦ Ἡρόδοτου μὲ συντακτικὸ καὶ θεματογραφικὲς ἀσκήσεις, Γεωμετρία καὶ Φυσικὴ Γεωγραφία, μερικὰ φύλλα τοῦ Τηλεμάχου κατὰ τὴν γαλλικὴ ἐγκυκλοπαίδεια τοῦ Ραγκαβῆ, τὸ πρῶτο μέρος τῆς εἰσαγωγῆς στὶς ἱερές Γραφὲς καὶ τὴν ἀρχή τοῦ δευτέρου μέρους. Στὴ μέση τάξη διδάχθηκε ὁ βίος τοῦ Κίμωνος τοῦ Πλουτάρχου καὶ μέρος τῶν Ἠθικῶν τοῦ αὐτοῦ, Θεωρητικὴ Ἀριθμητική, εἰσαγωγὴ στὴ Φυσικομαθηματικὴ Γεωγραφία, Ἱστορία καὶ ἡ εἰσαγωγὴ στίς Ἅγιες Γραφές. Στὴν κατώτερη τάξη διδάχθηκαν οἱ Ἀργοναῦτες τοῦ Ἀπολλόδωρου καὶ μέρος τοῦ πίνακα τοῦ Κέβητος, τὰ πρῶτα τέσσερα κεφάλαια τῆς Μικρῆς Ἀριθμητικῆς τοῦ Λάκωνος, οἱ ἀρχές τῆς Πολιτικῆς Γεωγραφίας τοῦ Σακελλαρίου, οἱ πέντε πρῶτες περίοδοι τῆς Γενικῆς Ἱστορίας τοῦ Γενναδίου καὶ τὸ μεγαλύτερο μέρος τοῦ πρώτου τμήματος τῆς Ἱεράς Ἱστορίας τοῦ Πανταζῆ.
Κατὰ τὴν λήξη τῆς σχολικῆς περιόδου τὸν ‘Ιούνιο τοῦ 1865, προκειμένου νὰ ἐγκαταλήψει ὁριστικὰ τὴν Κλεισούρα ὁ Πηχιών καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Καστοριά, ὅπου εἶχε ἤδη διωρισθεϊ στὸ ἐκεῖ Ἑλληνικὸ σχολεῖο, θεώρησε σκόπιμο νὰ ἐκφωνήσει τὸν καθιερωμένο λόγο κατὰ τὴν ἀπονομὴ τῶν βραβείων στοὺς μαθητάς τήν 27η Ἰουνίου, καὶ νὰ ἐκθέσει στοὺς προκρίτους καὶ ὅλους τούς κατοίκους τῆς Κλεισούρας τὴν κατάσταση, πού ἐπικρατοῦσε στὰ κοινοτικὰ σχολεία καὶ νὰ κάμει ὁρισμένες παραινέσεις.
Τὸν λόγον αὐτόν, καθὼς καὶ τήν προσλαλιά, πού ἔκαμε πρὶν ἀπό τὴν ἔναρξη τῶν ἐξετάσεων, οἱ ὁποῖες γίνονταν τότε καὶ προφορικὰ μπροστὰ στὴν ἐφορεία τῶν σχολείων, τῶν γονέων, τῶν κηδεμόνων καὶ τοῦ λαοῦ, τὰ δημοσίευσε σὲ φυλλάδιο στὴν Ἀθήνα. Στὸν λόγο αὐτόν ἀφοῦ στηλιτεύει τίς αὐθαιρεσίες καὶ καταχρήσεις ἐξουσίας τῆς ἐφορευτικῆς ἐπιτροπῆς, περιγράφει τὴν τραγικὴ κατάσταση τῶν σχολείων λόγω τῆς ἀθρόας καὶ ἀδικαιολόγητης ἀπολύσεως καταξιωμένων δασκάλων, τὴν ἔλλειψη πειθαρχίας τῶν μαθητῶν λόγω παρεμβάσεων τῆς ἐφορείας στὸ ἔργο τῶν διδασκόντων καὶ τῆς εὐνοϊκῆς μεταχειρήσεως μερικῶν ἀπὸ αὐτούς λόγω συγγενείας, νουθετεῖ τὴν ὁμήγυρη καὶ προτείνει λύσεις. Προτείνει νὰ ὁρισθεῖ ἐπιτροπὴ ἡ ὁποία νὰ συντάξει τὸν κανονισμὸ τῶν σχολείων, ἀφοῦ συμβουλευθεῖ καὶ τοὺς κανονισμοὺς καὶ ἄλλων σχολείων, μὲ σαφεῖς ὑποχρέωσεις τῆς ἐφορείας τόσο πρὸς τοὺς διδάσκοντας ὅσο καὶ πρὸς τοὺς μαθητάς, καὶ τὴν ἔγκριση αὐτοῦ ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη Καστοριᾶς. Ἡ ἐπιτροπή αὐτή ἀφοῦ περατώσει τὸ ἔργο της νὰ παραιτηθεϊ καὶ νὰ ἐκλεγεϊ νέα σχολικὴ ἐφορεία ἡ ὁποία νὰ φροντίσει γιὰ τὴν αὐστηρή τήρηση τοῦ κανονισμοῦ. Οἱ διδάσκοντες νὰ πληρώνωνται κανονικὰ καὶ νὰ μὴν ἀπολύωνται ἀπὸ τὴν ἐφορεία ἂν δὲν συντρέχει οὐσιαστικὸς λόγος, ἀλλά γιατί δὲν ὑποκύπτουν στίς παράλογες ἀξιώσεις αὐτῆς, ὅπως γίνονταν ὡς τότε, καὶ νὰ καταρτισθεῖ καθορισμένο ποινολόγιο ὥστε νὰ μὴν παρατηροῦνται αὐθαιρεσίες ὡς πρὸς τὴν ἐπιβολὴ τῶν ποινῶν.
‘Αξίζει νὰ ἀναφέρουμε ἐδῶ τί λέγει γιὰ τὸν προορισμὸ τῶν ἐκπαιδευτικῶν καταστημάτων:
“Εἶναι ἡ ἐποτελείωσις τῆς κατ’ οἶκον ἀνατροφῆς, ἤτις εἶναι ἡ πρώτη τοῦ ἀνθρώπου διδασκαλία. Ἡ ἐν τοῖς ἐκπαιδευτικοῖς καταστήμασιν ἀνατροφὴ σκοπὸν ἔχει τὴν μόρφωσιν χαρακτῆρος ἠθικοῦ, ὅστις προσαποκτᾶται διὰ τῆς νοερᾶς ἀναπτύξεως καὶ διὰ τῆς ἠθικῆς καὶ θρησκευτικῆς ἀγωγῆς, διὰ τῶν ὁποίων καὶ μόνον ἡ εὔπλαατος νεότης μεταμορφόνεται βαθμηδὸν εἰς ἐνάρετους καὶ εὐσεβεϊς χριστιανούς, εἰς τιμίους πολίτας καὶ εἰς πιστούς φίλους.”
Ἀναστάσης Κων. Πηχιών
Δημοσιεύθηκε στό τεῦχος 348, Μάϊος 1995, τοῦ περιοδικοῦ ¨Μακεδονική Ζωή¨.
Σχετικές αναρτήσεις:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.