Η διαθήκη του Κορυτσαίου Αναστασίου Αβραμίδη Λάκτση

Αναστάσιος Αβραμίδης Λάκτσης

Ἡ διαθήκη τοῦ Ἀναστασίου Ἀβραμίδου Λάκτση 

«(…) Ἐν Βουκουρεστίῳ τήν τοῦ μηνός Νοεμβρίου ιστ΄ (16) τοῦ ἔτους 1893 – Ἀναστάσιος Ἀβραμίδης Λάκτσης»[72], ἐκτός τῶν δωρεῶν στούς συγγενεῖς του, δωρίζει ὡς ἀκολούθως καί εἰς ἄλλους φορεῖς. 

Πρώτη δωρεά «(…) εἰς ἀνάμνησίν μου εἰς τήν Χριστιανικήν Ὀρθόδοξον Ἀλβανικήν κοινότητα τῆς πεφιλιμένης πατρίδος μου Κορυτσᾶς τήν ποσότητα φράγκων 400.000 εἰς χρεώγραφα τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους (…) τῶν 4% ἐτησίως τόκος κτλ.(…)»[73]. 

Δεύτερη δωρεά «(…) Νά ἱδρυθῇ καί νά διατηρηθῇ αἰωνίως εἰς τήν πατρίδα μου, Κορυτσᾶ τό πρῶτον ἔτος μετά τόν θάνατόν μου ἀγαθοεργόν καί ἐκπαιδευτικόν δι’ ἐργόχειρα κατάστημα ἤ ἐργοστάσιον τῶν τεχνῶν (…) ἡ ἵδρυσις καί οἰκοδομή τοῦ ἀνωτέρου φιλανθρωπικοῦ ἐργοστασίου τῶν τεχνῶν διά τήν ὁποίαν ὁρίζω καί διατάσσω τήν ποσότητα 16.000 φράγκων ἤτοι τόν ἐτήσιον τόκον (…)»[74]. 

Τό ἐρώτημα εἶναι γιατί ὁ Λιάκτσης αὐτοαποκαλεῖται στήν ἀρχή «τό γένος Ἀλβανός» καί στήν δωρεάν ἀναφέρει «Ἀλβανικήν κοινότητα». Κάτωθεν ὅμως ἀναφέρει «τά ἀνωτέρω ἕξ μέλη τῆς ἐπιτροπῆς τῶν κληροδοτημάτων μου, ἅτινα θά ἐκλέγωνται κατά τριετίαν ὑπό τῆς Ἀλβανικῆς Χριστιανικῆς κοινότητος τῆς πόλεως Κορυτσᾶς, πρέπει νά ἀναγινώσκωσι καί νά γράφωσι ἰδιοχείρως ἑλληνιστί (…)»[75]. 

Ἐν συνεχείᾳ ἀναφέρει πάλιν ὅτι «(…) Ἡ κατά καιρούς ἐπιτροπή τῶν κληροδοτημάτων μου ὀφείλει καί ὑποχρεοῦται νά δημοσιεύσῃ κατ’ ἔτος εἰς τό τέλος ἑκάστου ἔτους διά τῆς ἐν Τεργέστῃ ἐπιδιδομένης Ἑλληνικῆς ἐφημερίδος “Νέα Ἡμέρας” (…) ἤ εἰς ἄλλην ἑλληνικήν ἐφημερίδα ἄν τυχόν αὕτη παύσῃ καί μοιράσῃ εἰς τήν πατρίδα τουλάχιστον πεντήκοντα ἀντίτυπα αὐτῆς εἰς διάφορα ἄτομα (…)»[76]. 

Ὁ Λάκτσης ἐπιέσθη πολύ ἀπό τούς ἐν Βουκουρεστίῳ Ἀλβανούς διά αὐτό καί ἐκφράστηκε στήν διαθήκη του ὡς Ἀλβανός· ἔτσι ἀναφέρεται καί ἀπό τούς ἴδιους τούς Ἀλβανούς. 

Πιό κάτω ἀναφέρει ὅτι ἄν ἀπέθνησκε στήν Ρουμανίαν τόν ἐπικήδειόν του λόγον νά τόν ἀπαγγείλουν «(…) Ἑλληνιστί τόν ἕνα (…) ὅστις ἤθελε μοί ἀπαγγείλῃ τόν ἐπικήδειον λόγον Ἑλληνιστί (…)»[77]. 

Συνεχίζει ὁ ἴδιος νά καταγράφη τήν ἐπιθυμίαν του ὅτι ἀφήνει 300 φράγκα στήν ἐφημερίδα «Νέαν Ἡμέραν» διά τήν δημοσίευσιν τοῦ ἑλληνιστί λόγου (…)[78]. Ὁ Λιάκτσης εἰς τό κληροδότημά του, τό ἐργοστάσιον, ἐκτός τοῦ ὅτι ἀφήνει τό μεγάλο ποσό τῆς συντηρήσεώς του στό ἄρθρο 7 ἀναφέρεται οἱ ἄπορες γυναῖκες καί κορίτσια νά μήν πληρώνουν τήν σπουδή στήν τέχνη. Οἱ διδάσκαλοι/λισσες νά πληρώνονται διά τήν παράδοσιν τῶν μαθημάτων τέχνης στό ἐργοστάσιο. Ἐπιθυμία του ἦταν νά ἐνισχυθῆ μέ σεβαστό ποσόν «(…) τό ὑπέρ τοῦ ἱδρυθέντος ὑπ’ ἐμοῦ κατά τό ἔτος 1867 εἰς τήν πατρίδα μου καί πόλιν Κορυτσᾶν ∆ημοτ. Σχολεῖον τῶν ἀρρένων (..)»[79]. 

Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου Κορυτσάς

Ὁ δωρητής, πιστός Ὀρθόδοξος Χριστιανός, ὅπως ὁ ἴδιος ἐπιθυμεῖ νά γραφῆ τό ὄνομά του στήν εἴσοδο τοῦ ἐργοστασίου μέ κατακλεῖδα «Οὐδέν ἄνευ τοῦ Θεοῦ»[80] δέν ξεχνᾶ τούς Ὀρθόδοξους Ἱερούς Ναούς τῆς Κορυτσᾶς. Παραγγέλει «(…) πρός ἀγοράν ἱερῶν ἀμφίων τῶν ἐν τῇ Πατρίδι μου Κορυτσᾷ κειμένων πέντε ἱερῶν ἐκκλησιῶν (…)»[81]. 

Εἰς τό 12ον ἄρθρον: «Ὁρίζω καί διατάσσω ἅπαξ καί διά παντός φράγκα <15.000> (…) ὑπέρ τοῦ ἐν Ἀθήναις ὑπό τήν προστασίαν μου τῆς Α. Μεγαλειότητος τῆς Βασιλίσσης τῆς Ἑλλάδος Νοσοκομεῖον ὁ “Εὐαγγελισμός”». 

Εἰς τό ἄρθρον 13: «(…) Ὁρίζω καί διατάττω ρητῶς καί ὁριστικῶς τό ποσόν φράγκα ἑκατόν χιλιάδες 100.000 (…) πρός ἐντελῆ ἀποπεράτωσιν τῆς οἰκοδομῆς τοῦ ἐν τῇ πατρίδι μου καί πόλει Κορυτσᾷ κειμένου ἱεροῦ ναοῦ τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, οὗτινος ἡ οἰκοδομή ἤρξατο πρό τινων ἐτῶν ὑπ’ ἐμοῦ (…)»[82].Ἐκτός τῶν ὡς ἄνω δωρεῶν ὁ Λιάκτσης–Ἀβραμίδης διέθεσε καί σεβαστά ποσά διά τούς πτωχούς ὁμοδόξους καί ἀλλοδόξους. 

Αὐτά ἀναγράφονται περιληπτικῶς στό κείμενο τῆς διαθήκης τοῦ Ἀναστ. Ἀβραμίδη–Λιάκτση. Ὅμως ἡ ἀναλυτική ἔρευνα τῆς κ. Ἀδέλας Ἰσμυρλιάδου[83] ἔδειξε ὅτι ὁ μεγάλος εὐεργέτης Ἀναστάσιος Ἀβραμίδης–Λάκτσης ἦταν πολύ μετριοπαθής καί προσπαθοῦσε νά κρατήση ἰσορροπίες ἔναντι τῶν φιλοαλβανῶν συμπατριωτῶν του Ε. Μάρκου καί Κωστούρη[84] πού τόν ἐπίεζον ὑπέρ τῆς δωρεᾶς γιά τά ἀλβανικά γράμματα. Ἴδια ἦταν ἡ πίεση καί αὐτοῦ τοῦ ἀδελφοῦ του ∆ημητρίου Ἀβραμίδη πού κατοικοῦσε στήν Κορυτσᾶ πού τόν παρότρυνε νά διδάσκεται ἡ ἀλβανική γλώσσα στό ἑλληνικό σχολεῖο. Ὁ ἴδιος, ἄλλωστε, δεχόταν πιέσεις ἀπό τό συγκεκριμένο κύκλο τῶν ἀλβανιστῶν στήν Κορυτσᾶ[85]. Παρ’ ὅλες τίς πιέσεις τῶν ἀλβανιστῶν αὐτοί δέν κατόρθωσαν νά λάβουν οὐδεμία δωρεά ἀπό τόν εὐεργέτη Λιάκτση γιατί ἐπενέβησαν πολλοί παράγοντες. Ἡ δημογεροντία Κορυτσᾶς[86], ὁ ∆ημήτριος Μπιτζάτζου, ὁ Χριστάκης Ζωγράφου, ὁ Μ.Α. ∆ορούτης, ἐπιτετραμμένος τῆς Ἑλληνικῆς Πρεσβείας Βουκουρεστίου καί ἀφανεῖς κληρικούς ἰδίως τοῦ Μητροπολίτου Κορυτσᾶς, πού πέτυχαν τό ἐπιθυμητό ἀποτέλεσμα τῆς πλήρους καί μεγάλης δωρεᾶς μόνον διά τήν Ἑλληνικήν κοινότητα Κορυτσᾶς. 

Ὁ μεγάλος Ἐθνικός Εὐεργέτης Ἀναστάσιος Ἀβραμίδης–Λιάκτσης ἄξιος Κορυτσαῖος «παρά τίς ἐπίμονες προσπάθειες πού δέχτηκε ἀπό ποικίλους “ἀλβανίζοντες” κύκλους τόσο τοῦ Βουκουρεστίου καί τῆς Κορυτσᾶς ὅσο καί ἀπό τά ἄλλα ἀλβανικά κέντρα τῆς διασπορᾶς τῆς Αἰγύπτου ἐνήργησε τελικά ὅπως καί ἀρχικά προβλεπόταν μέ συνείδηση καθαρά ἑλληνική»[87]. Μέχρι τήν ἐπιβολή τοῦ ὁλοκληρωτισμοῦ τά ἐκπαιδευτήρια ΛΙΑΚΤΣΗ ἐδέσποζαν[88] στόν χῶρο παραπλεύρως τοῦ κτιρίου Ἱ. Μητροπόλεως Κορυτσᾶς ἕως ὅτου κατεδαφίσθησαν ἀπό τό κομμουνιστικό καθεστώς Ἐνβέρ Χότζα καί στήν θέση τους ὑψώθηκαν τά κτιριακά ἐξαμβλώματα τῶν ἐκπαιδευτηρίων Σεβαστῆς Κυριαζῆ, φανατικῆς φιλοαλβανῆς προτεστάντισσας. Ὑπάρχουν μόνο ἀπό τό ἕνα κτίριο τά θεμέλια, ἡ κτητορική πλάκα ἡ ἀρχική καταθριμματισμένη στό ὑπόγειο, ὅπως διαπιστώσαμε κατά τήν ἐπιτόπου ἔρευνά μας. Ὑπάρχει βέβαια νέα κτητορική πλάκα στά ἀλβανικά πού ἀναφέρεται στόν ἀρχικό δωρητή Λιάκτση. Σήμερα ἐπιτροπή ἐγκρίτων Κορυτσαίων, μέ ἑλληνική συνείδηση, προσπαθεῖ νά ἀποκαταστήση τήν ἀρχικήν θέληση τοῦ δωρητῆ νά ὀνομάζονται δηλ. ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΗΡΙΑ ΑΝΑΣΤ. ΑΒΡΑΜΙ∆Η–ΛΙΑΚΤΣΗ.

Πηγή: Ελευθέριος Απ. Καρακίτσιος, Ο Ελληνισμός στην Μητροπολιτική Περιφέρεια Κορυτσάς, Διδακτορική διατριβή, απόσπασμα σελ. 127-130, βλ. εδώ.