 |
| Απολλωνία, Φιέρι (Fier) - Μουζακιά |
Περιώνυμοι διδάσκαλοι
Ο Παύλος Τζώτζας ήταν διδάσκαλος και διευθυντής της Ελληνικής Σχολής Φιερίου.
Με βάση το διαβιβαστικό του Ελληνικού Προξενείου Βερατίου την 1η Αυγούστου του 1902, με το οποίο απέστειλε στο Υπουργείο των Εξωτερικών αίτημα του Παύλου Τζώτζα για τη χορήγηση υποτροφίας (στη Ριζάριο Σχολή Αθηνών) στον απόφοιτο μαθητή της Σχολής (και εξάδελφό του) Σπυρίδωνα Τζώτζα, διαβάζουμε για τις ''εθνικές υπηρεσίες'' του: ''Ο γνωστός τη Υμ. Εξ., διά την ανά την περιφέρειαν ταύτην εθνικήν δράσιν του, διευθυντής της εν Φιερίω υμετέρας σχολής, Παύλος Τζώτζας....
Λαμβάνω την τιμήν να παρακαλέσω την Υμ. Εξ., όπως ευαρεστουμένη διατάξη τα δέοντα επί του προκειμένου, διότι εν τω συμφέροντι των εθνικών ημών βλέψεων κρίνω, ότι την οικογένειαν Τζώτζα οφείλομεν περί πολλού να ποιώμεθα εν τη περιφερεία Φιερίου, όπου, ως εκ της ου σμικράς επιρροής της, πολλάς παρέσχεν ημίν εθνικάς υπηρεσίας διά του διδασκάλου Παύλου Τζώτζα, όστις δυστυχώς πάσχων εκ φθίσεως διατρέχει ήδη το τελευταίον στάδιον της νόσου, το δε μοιραίον τέλος δεν είναι μακράν. Διά του θανάτου αυτού θέλωμεν στερηθή αφοσοιωμένου πράκτορος και καλού συνεργάτου, ον θα δυνηθώμεν να αντικαταστήσωμεν διά του εξαδέλφου του Σπυρίδωνος Τζώτζα, περί ου και η παρούσα σύστασις, όστις, ή μη τι άλλο τι, εξ απλής προς την Ελλάδα ευγνωμοσύνης, θ' αποβή ημίν καλός παράγων προς εθνικήν ενέργειαν....''.
Φιέριον (ή Φιέρι)
1. Αλληλοδιδακτικό Σχολείο ή Ελληνική Σχολή. Στο Φιέριον λειτουργούσε τουλάχιστον από το 1873 Αλληλοδιδακτικό Σχολείο ή Ελληνική Σχολή. Κατά το σχολικό έτος 1873-1874 λειτουργούσε Αλληλοδιδακτικό Σχολείο με 80 μαθητές και δύο διδασκάλους. Κατά τα σχολικά έτη 1886-1888 στην Ελληνική Σχολή δίδασκε και ασκούσε και τα καθήκοντα του διευθυντή ο Φίλιππος Χ. Δονάτος.
2. Σχολή Φιερίου. Στα 1902 λειτουργούσε η Σχολή Φιερίου, στην οποία διευθυντής ήταν ο Παύλος Τζώτζας.
3. Δημοτική Σχολή. Κατά το σχολικό έτος 1911-1913 λειτουργούσε Δημοτική Σχολή, στην οποία υπήρχε διευθυντής.
4. Παρθεναγωγείο. Κατά το σχολικό έτος 1911-1913 λειτουργούσε Παρθεναγωγείο, στο οποίο υπήρχε διευθύντρια και βοηθός της[1].
Η ρουμανική προπαγάνδα στο Φιέρι
Το 1895, το Φιέρι, που ήταν κέντρο κι άλλων 7-8 βλαχόφωνων χωριών, αριθμούσε 150 οικογένειες Βλάχων.
Η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ελευθερία Ι. Νικολαϊδου, μέσα από αρχειακές πηγές, μας δίνει τις παρακάτω πληροφορίες:
''Τον Οκτώβριο του 1895 ιδρύεται το σχολείο της ρουμανικής προπαγάνδας στο Φιέρι, κεφαλοχώρι της μεγάλης Μουζακιάς, παρά τις αντιδράσεις του ελληνικού προξενείου Βερατίου και της Μητρόπολης Βελεγράδων, με δάσκαλο τον Λάζαρο Κ. Κελίτσα από το Φιέρι, 20 ετών, ολιγογράμματο, που τελικά κατόρθωσε να εγγράψει μόνο έναν μαθητή, συγγενή του. Αιτία της αποτυχίας των ρουμανιζόντων να συγκεντρώσουν μαθητές ήταν η σθεναρή αντίσταση που αντέταξε η ορθόδοξη κοινότητα Φιερίου, καθοδηγούμενη από τους δασκάλους των ελληνικών σχολείων, Παύλο Τζώτζα, εγχώριο, και Γεωργία Γαρτζούνη. Κατά τα τέλη του 1895 το ρουμανικό σχολείο δεν μπόρεσε να αυξήσει τους μαθητές του πάνω από δύο.
Από την πλευρά του ελληνικού προξενείου, εκείνη την περίοδο, επισημαίνεται η ευμενής στάση της Ιταλίας απέναντι στη προπαγάνδα στον χώρο του βιλαετιού Ιωαννίνων. Οι συνδυασμένες αλβανορουμανικές ενέργειες στον συγκεκριμένο χώρο κατευθύνονταν από τις ιταλικές προξενικές αρχές. Η ενεργός συμπαράσταση της Ιταλίας -μαζί μ' εκείνη της Αυστρίας- προς την προπαγάνδα ίσως δεν οφείλονταν μόνο στις υποσχέσεις που δόθηκαν εκ μέρους της ηγεσίας της προς την ιταλική κυβέρνηση. Οι ελληνικές προξενικές αρχές πιθανολογούσαν κάποια συνεννόηση ανάμεσα στην Αυστρία και την Ιταλία, με τον καθορισμό στην περιοχή του βιλαετιού Ιωαννίνων σφαιρών επιρροής, για κάθε χώρα.
Στον Αυλώνα και την περιοχή του, ο Ιταλός πρόξενος προσπαθούσε επί χρόνια με διάφορους τρόπους να προσεταιριστεί τους βλαχόφωνους πληθυσμούς των γύρω χωριών. Στο βλαχόφωνο χωριό της Σελενίτσας το 1880, όπως αναφέρεται σε έκθεση του υποπροξενείου Αυλώνα προς το υπουργείο εξωτερικών, ιταλική εταιρεία ανέλαβε την εκμετάλλευση των μεταλλείων και επισημαίνονταν κίνδυνοι να γίνουν όργανα της ιταλικής προπαγάνδας οι αγωγιάτες, που ήταν όλοι σχεδόν Βλάχοι.
Το 1896, το ρουμανικό σχολείο στο Φιέρι με τον ελάχιστο αριθμό μαθητών, υποχρεώθηκε, τελικά λόγω της καθολικής αντίδρασης να αυτοδιαλυθεί. Θα γίνουν συνεχείς απόπειρες ανασύστασής του στα επόμενα χρόνια, αλλά θα αποτύχουν.
Πάντως, στο ελληνικό σχολείο, και κατά το έτος 1896, σύμφωνα με έκθεση του προξενείου Βερατίου, εξακολουθούν να υπηρετούν οι δάσκαλοι Παύλος Τζώτζας και Γεωργία Γαρτζούνη...''[2].
Πηγές
[1] Αθηνά Αντ. Κολτσίδα, Η εκπαίδευση στη Βόρεια Ήπειρο κατά την ύστερη περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Διδακτορική διατριβή (τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ), Θεσ/νίκη 2008, σελ. 250, 254, βλ. εδώ
[2] Ελ. Ι. Νικολαϊδου, Η ρουμανική προπαγάνδα στο βιλαέτι Ιωαννίνων και στα βλαχόφωνα χωριά της Πίνδου, Ιωάννινα 1995, βλ. εδώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.