~ Φωτο: Ο Διάκονος π. Σπύρος Φιντίκου και ο π. Γάκης Πέτρου στις 25-3-1991 στον Ι. Ναό Ευαγγελισμού Θεοτόκου Τιράνων. Συμμετείχε και ο Διάκονος π. Σωτήριος Καντζέρης που δεν διακρίνεται.
Την συνομιλία έκανε ο παρουσιαστής του Αλβανικού Ραδιοφώνου στα Τίρανα, Βύρων Ευαγγέλου Νότης, βορειοηπειρώτης από πατέρα και μητέρα Αθηναία. Δεν μπόρεσα να συναντηθώ ο ίδιος με τον διάκονο π. Σπύρο[1] και βρήκα τον υπέροχο Βύρωνα που μου έγραψε το παρακάτω γράμμα όσον αφορά την βιογραφία του διακόνου.
Ο π. Σπύρος Φιντίκου γεννήθηκε στις 24 Νοεμβρίου του 1916 στα Τίρανα. Η καταγωγή του είναι από την Μοσχόπολη Κορυτσάς*, βλάχος[2] όπως λέει ο ίδιος, όπως είναι και οι βλάχοι της Καβαϊας, Τιράνων, Σιάκου κ.τ.λ.
Η μητέρα του Μαρία προέρχεται από την οικογένεια των Πάπαγιε** (Παππά), από το Ελβασάν, παλαιών χριστιανών.
Μετά από το δημοτικό σχολείο στα Τίρανα συνεχίζω να δουλεύω σαν τεχνίτης χρυσοχόος, δουλειά που κάναν οι γονείς και οι παππούδες μου. Αυτό το επάγγελμα μου άρεσε πολύ. Το 1938-39 προτού να φύγη από την Αλβανία ο αμερικανός διευθυντής τεχνικού Λυκείου γράφτηκα σ' αυτό το σχολείο και παρακολουθώ μαθήματα ξυλουργίας. Παρ' όλα αυτά έμεινα χρυσοχόος και έτσι δούλεψα σε όλη την ζωή μου. Ήμουν άνθρωπος με θρησκευτικά συναισθήματα από μικρός. Στις 2 Μαϊου 1948 όταν ήμουν στέλεχος του συλλόγου της εκκλησίας συμμετείχα στην Θεία Λειτουργία του Πάσχα. Με την παρουσία του Αρχιεπισκόπου Χριστοφόρου Κίσση ο οποίος ήταν πτυχιούχος στην Αθήνα και Κωνσταντινούπολι. Μια ομάδα προβοκατόρων μπήκε για να χαλάση την τελετή.
- Μέσα σε αυτήν την φασαρία επενέβη ο Διάκονος Σπύρος με μια ομιλία διά τα δίκαια της Εκκλησίας και ντρόπιασε τους προβοκάτορες. Αυτό θεωρήθηκε ενάντια στην κυβέρνησι από τους κατασκόπους του Υπουργείου Εσωτερικών, ήθελαν να τον συλλάβουν και τον πήγαν στην αστυνομία, αλλά λόγω έλλειψης στοιχείων τον άφησαν ελεύθερο.
- Μέσα σε αυτήν την φασαρία επενέβη ο Διάκονος Σπύρος με μια ομιλία διά τα δίκαια της Εκκλησίας και ντρόπιασε τους προβοκάτορες. Αυτό θεωρήθηκε ενάντια στην κυβέρνησι από τους κατασκόπους του Υπουργείου Εσωτερικών, ήθελαν να τον συλλάβουν και τον πήγαν στην αστυνομία, αλλά λόγω έλλειψης στοιχείων τον άφησαν ελεύθερο.
Τον Μάιο του 1965, δυο χρόνια προτού απαγορευθή η θρησκεία, ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός με προτείνει να γίνω Διάκονος στην Εκκλησία των Τιράνων. Μύριζε μπαρούτι σ' όλες τις περιοχές των χωριών. Από μικρός είχα την θέλησι να υπηρετήσω την Εκκλησία, ο πόθος μου ήταν μεγάλος. Πήγα και ρώτησα, πήρα την γνώμη των δυο αδελφών χριστιανών του Δημητρίου Μπεντούλη[3] και Θεοφάνη Παππά***.
- Την δεύτερη ημέρα του Πάσχα του 1965 ο επίσκοπος Δανιήλ[4] τον παρουσιάζει μπροστά στον αρχιεπίσκοπο Δαμιανό, που του δίνει την υπευθυνότητα του Διακόνου. Την τέταρτη ημέρα του Πάσχα συλλειτουργεί ως διάκονος και παραμένει μέχρι το 1967 που κλείνουν οι Εκκλησίες από το κομμουνιστικό καθεστώς Χότζα. Αυτό ήταν μια βόμβα.
Ενθυμήσεις από τον διωγμό
Επί πέντε μήνες δεν μου δίναν δουλειά και υπέφερα πολύ ζητιανεύοντας να ζήσω από τους συγγενείς και φίλους. Μετά επανήλθα στην δουλειά του χρυσοχόου στην Κυβέρνησι. Ήμουν τίμιος και με κάναν προϊστάμενο στην δουλειά. Δούλεψα πολύ, αλλά αρρώστησα, έγινα ανάπηρος από τα δηλητήρια που μεταχειριζόμουν στο επάγγελμα. Κι όμως άνθρωποι που είχαν ανάγκη ερχόταν στο σπίτι μου, διαβάζαμε παρακλήσεις, κάποτε έκανα βάπτισι γιατί θα πέθαινε, ήταν άρρωστος, κάποτε έκανα κηδεία σε πολύ δικούς μου το βράδυ πριν τους πάνε στο νεκροταφείο. Ήταν επικίνδυνο μα το όνομα του Χριστού έδινε δύναμι που με γλίτωσε πολλές φορές.
Η κυβέρνησι με είχε υπό επιτήρησι. Κάθε τόσο με τραβούσαν στην Ασφάλεια ''ποιός μπήκε στο μαγαζί; τι σου είπε; κ.τ.λ.''. Μερικές φορές με είχαν φωνάξει στην Αστυνομία όπου είχαν το φάκελλό μου από το 1948. Ήθελαν να με κάνουν κατάσκοπο αλλά δεν τα κατάφεραν.
Άνοιγμα Εκκλησίας στα Τίρανα
Το 1990 ξανάνοιξε η Εκκλησία, μαζί με τον κύριο Αθανάσιο Ομπντάρι [σσ πρόκειται για το επώνυμο Χοβδάρη, βλ. σημ.] οι δυο τους πήραν το κλειδί της Εκκλησίας και κάναν μερεμέτια. Μάζεψαν εικόνες που είχαν σε υπόγεια σπιτιών και μαζί με τους φίλους του ετοίμασαν την Εκκλησία. Μετά από τέσσερις μήνες βρήκαν έναν ιερέα τον π. Γάκη Πέτρου από τα χωριά της Κορυτσάς και τον διάκονο π. Σωτήριο Καντζέρη και κάναν την πρώτη Θεία Λειτουργία. Ο ίδιος δεν μπορούσε να συνεχίση να κάνη Θεία Λειτουργία, ήταν τότε 75 χρονών κρυωμένος, άρρωστος από προστάτη. Την ημέρα της Πεντηκοστής συμμετέχει στην Θεία Λειτουργία με τον παπά Γάκη και τον διάκονο Σωτήρη Καντζέρη. Έπειτα βλέπει τον εαυτό του ανήμπορο και παρουσιαζόταν στην Εκκλησία κάθε γιορτή, αλλά δεν μπορούσε να κάνη την Θεία Λειτουργία.
Εβοήθησε και μερικές ημέρες και τον πατέρα Αρθούρ Λιολήνι από την Αμερική για να κάνη 200-300 βαπτίσεις. Έχει πολύ καλή σχέσι με τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο που τον σέβεται πάρα πολύ.
- Ο Διάκονος Σπύρος σας ευχαριστεί πολύ π. Ελευθέριε για όλα όσα προσφέρατε αλλά δεν μπορεί να γράψη περισσότερα, είναι 80 χρονών άρρωστος. Σας προσκαλεί να έρθετε σπίτι του για να σας φιλοξενήση για δυο βδομάδες, να μην πάτε σε ξενοδοχείο. Έχετε πολλούς χαιρετισμούς, τα σέβη του σε σας τον ίδιο και την οικογένειά σας. Παρακαλεί να τον μνημονεύετε στην πρόθεσι όσο ζήτε.
Ο Διάκονος π. Σπύρος Φιντίκου εκοιμήθη το 1998, όπως μου ανέφερε ο ιερομόναχος της Αρχιεπισκοπής Τυράννων π. Ιουστίνος στην τηλεφωνική μας συνομιλία στις 29.3.2000.
Πηγή: π. Ελευθέριος Απ. Καρακίτσιος, Ορθόδοξοι Ιερείς και Διάκονοι που επέζησαν του Άθεου Καθεστώτος στην Αλβανία (1945-1990). Αυθεντικές μαρτυρίες από την Βόρειο Ήπειρο. Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 390-392.
Σημείωση Vlahofonoi Blogspot:
 |
| Ο χρυσοχόος Βασίλης Φεντίκου με την γυναίκα του, Τίρανα Αλβανίας |
* Οι οικογένειες Φιντίκου (Αφέντου ή Παππά) και Χοβδάρη προέρχονται από την Άνω Μπελίτσα (Μπεάλα) της Στρούγκας και όχι από την Μοσχόπολη. Ο Αναστάσης Τοπάλης, που γεννήθηκε γύρω στα 1900 και έζησε στην Άνω Μπελίτσα, στο σύγγραμμά του, μεταξύ των άλλων, αναφέρει:
''Μεγάλη τέτοια οικογένεια ήταν των Άφέντηδων (Παπά), της οποίας τελευταίος Έλληνας ιερέας ήτο ο Παπασωτήρης. Κι ο δεύτερος τελευταίος Έλληνας παπάς του χωριού ήταν της οικογένειας Πίντου, ο Παπασταύρος. Κι οι τελευταίοι αυτοί ιερείς του χωριού είχαν τη σκληρή μοίρα να υποστούν, μαζί με όλο το χωριό κατά το έτος 1916, εξορία από τούς Βουλγάρους, που είχαν καταλάβει τότε εκείνα τα μέρη, στην παλιά Βουλγαρία και Σερβία. Κι οι δύο από τις κακουχίες απέθαναν στην εξορία.
''Μεγάλη τέτοια οικογένεια ήταν των Άφέντηδων (Παπά), της οποίας τελευταίος Έλληνας ιερέας ήτο ο Παπασωτήρης. Κι ο δεύτερος τελευταίος Έλληνας παπάς του χωριού ήταν της οικογένειας Πίντου, ο Παπασταύρος. Κι οι τελευταίοι αυτοί ιερείς του χωριού είχαν τη σκληρή μοίρα να υποστούν, μαζί με όλο το χωριό κατά το έτος 1916, εξορία από τούς Βουλγάρους, που είχαν καταλάβει τότε εκείνα τα μέρη, στην παλιά Βουλγαρία και Σερβία. Κι οι δύο από τις κακουχίες απέθαναν στην εξορία.
[ ] Οι κάτοικοι της Άνω Μπεάλας βρίσκονται σκόρπια εγκατεστημένοι στην Κάτω Μπεάλα, Στρούγα, ’Αχρίδα, Βελιγράδι καί ’Αμερική. Οι άνδρες, όλοι σχεδόν, από τα πρώτα χρόνια της τουρκοκρατίας, ασχολούνταν με το εμπόριο, περισσότερο μανιφατούρας και ειδών παντοπωλείου. Στις πόλεις Στρούγα, Αχρίδα, Τίρανα και Δυρράχιο οι μεγαλύτεροι έμποροι ήσαν από την Μπεάλα. Οι περισσότεροι όμως ήσαν σκορπισμένοι στα χωριά της Δίβρας και Μάτι Αλβανίας. Λίγοι είχαν εγκατασταθή μονίμως στο Δυρράχιο και Τίρανα, όπου είχαν ευδοκιμήσει ώς εργοστασιάρχες σαπωνοποιίας κ.λ. και επιστήμονες. (Τέτοιες ήσαν οι οικογένειες Χοβδάρη και Παντέκη, μέλη δε της τελευταίας είχαν εγκατασταθή και στο Ελμπασάν). Είχαν φθάσει ακόμη ώς έμποροι και στη Σερβία (Ζεμούν και αλλού), όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Βελιγραδίου Πόποβιτς.
Μερικά από τα επώνυμα των κατοίκων της Μπεάλας:
Αφέντου ή Παπά, Βάλκου ή Μπάλκου, Βερούσης, Βέσιας, Γεωργώνιου, Γιάννου, Γκίκας, Γκιούρης, Γκιόκου, Γκόζιου, Γροσδάνης, Δάλβου ή Ντάλβας, Δήμου, Δημήτρη, Δέμης, Δούκας, Κιόσας, Κιούρου, Κίζιας, Κελέσιου, Κωστόνιου, Κώτσιας, Λιάμπρου, Μαρένας, Μαζάτου, Μάρκη, Μάρκου, Μάχος, Μαρκουλέτσου, Μπέλιας, Μισάρας, Μπουλάσιου, Νανούσης, Νάης, Νάνου, Νίτσου, Ντούτσιας, Ούνας, Ούκου, Ουάϊα, Οϋκας, Πάνου, Παντέκης, Πίντου, Πύρας, Ράμη, Ράφτη, Σιούτας, Σκάκας, Σέρμπου, Σκούρτα, Τάρτσας, Τοπάλης ή Τοφάλου*, Τσέτση, Τσόντη, Τσόμπας, Χοβδάρης.
Κάθε επώνυμο άντιπροσώπευε 10-15 οικογένειες, οι οποιες διακρίνονταν από το κύριο όνομα πάππου ή προπάππου.
*Τό επώνυμο Τοπάλης άναφέρεται προ τής κατακτήσεως του Βυζαντινού Κράτους άπό τούς Τούρκους. Γι’ αύτό ή οικογένεια μου είχε καί τό έπώνυμο Τοφάλου, παράγωγο άπό τό Τόφαλος (δυνατός εύσωμος).
Οί οικογένειες τών έξισλαμισθέντων (όλιγαρίθμων) Βλάχων διατήρησαν οί περισσότερες τά προ τής έξισλαμίσεως έπώνυμα, ώς Σκούρτα, Μάλτση, Μπαϊμα, Δέμη, Ράμα κ.ά.''
** Στο Ελμπασάν είναι γνωστή η οικογένεια Πόπα, εσφαλμένα παραπάνω στα ελληνικά αποδόθηκε ως Παππά. Πρόκειται για οικογένειες με καταγωγή από τα βλαχοχώρια του Γράμμου (Γράμμοστα, Λινοτόπι, Νικολίτσα κ.α.), κλάδη υπάρχουν και στην Ελλάδα.
*** Ο Θεοφάνης Πόπας και όχι Παππάς, ήταν γνωστός Θεολόγος από το Ελμπασάν, απόφοιτος του Πανεπιστημίου Αθηνών. Απόγονος της οικογένειας Πόπα, η οποία αναφέρεται σε ελληνικές πηγές και πρό της ιδρύσεως του αλβανικού κράτους.
Στην Αλβανία τα επώνυμα αυτών των οικογενειών γράφονται ως Findiku (Φιντίκου) και Hobdari (Χοβδάρης). Επίσης, στο Δυρράχιο και τα Τίρανα υπάρχουν απόγονοι του κλάδου της οικογένειας Γεωργώνιου της Μπελίτσας που είχε μετακινηθεί εκεί (γράφονται ως Jorgoni).
Σχετικές αναρτήσεις:
~ Παπά-Βαγγέλης Τζότζε, εφημέριος Βερατίου
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
ΑπάντησηΔιαγραφή