Οι καιροί, ο τόπος και οι άνθρωποι. Οδοιπορικό στο Λιβάδι Ολύμπου

Του Γιώργου Συνεφάκη

Προέδρου του Συλλόγου Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος’

Η μνήμη δεν έχει ωράρια. Σιγά - σιγά θα ξαναβρεί το λέγειν της

Η Κική Δημουλά, η μεγάλη μας ποιήτρια και Ακαδημαϊκός, μας λέει ότι η μνήμη είναι κύριο όνομα των θλίψεων, ενικού αριθμού, μόνον ενικού αριθμού και άκλιτη.

Οι άνθρωποι είναι οι μνήμες τους. Α-λήθεια είναι η μη λήθη, δηλαδή η μνήμη μας. Ζούμε σε περίεργες εποχές, όπου η μνήμη τείνει να θεωρηθεί ως κοινωνικό και πολιτικό μειονέκτημα, ενώ η αμνησία χρησιμοποιείται ως υπόστρωμα για διεργασίες επιβολής και εδραίωσης μιάς νέας τάξης πραγμάτων. Ζούμε μέρες όπου μας θέλουν αμνήμονες, θέλουν στο μυαλό μας να αποτυπώνεται μόνο το εφήμερο, το εύπεπτο, το άκριτο, το εμπορεύσιμο, το αναλώσιμο. Πολλές φορές διαπιστώνουμε πως έχουμε γίνει ακτήμονες της μνήμης μας, άφωνοι θεατές με φτιασιδωμένα τα όνειρά μας, Οιδίποδες ενός αρχαίου κλέους, κόλακες και μύστες μιας αρχαίας φήμης της πατρίδας μας. Ζούμε σε μια εποχή όπου δυστυχώς διαταράχθηκε η ταυτότητά μας. Αποτινάξαμε τη νοικοκυρεμένη ζωή, παραχαράξαμε τα σύμβολα, χειροκροτήσαμε και επευφημήσαμε την τηλεοπτική δημοκρατία και αναπόφευκτα απωλέσαμε κάτι πολύτιμο: τη γοητεία και τελικά την ευτυχία του λιτού και απέριττου.

Οι μνήμες μας πλέον είναι μια μορφή αντίστασης κατά του ευτελούς, του υπερφίαλου. Ουσιαστικά είναι μορφή αντίστασης κατά του ανήθικου. Οι μνήμες μας επομένως είναι τα αντισώματά μας στην ασθένεια της μεταπρατικής λογικής των πραγμάτων, είναι τα τιμαλφή της ιστορίας μας, είναι η γνώση μας, είναι τελικά οι αλήθειες μας.

Ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος’, με τα 102 χρόνια ζωής (έτος ιδρύσεως το 1908) και τους χιλιάδες ανθρώπους που πέρασαν από τις γραμμές του, έχει αποκτήσει πλέον μία συλλογική μνήμη, που έχουμε όλοι μας την υποχρέωση και να την διαφυλάξουμε και να την μεταδώσουμε στους νεότερους.

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΛΕΞΙΚΟ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ - 27/2/2010

Του Γιώργου Ι. Συνεφάκη

 Προέδρου του Συλλόγου Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος’

Όταν ο κύριος Πρόξενος της Ελλάδας στο Μοναστήρι επικοινώνησε με τον Σύλλογο Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος’ και μας πρότεινε να προλογίσουμε την επανέκδοση μετά από 100 χρόνια του “Ετυμολογικού Λεξικού της Κουτσοβλαχικής Γλώσσης” του Κωνσταντίνου Νικολαϊδη, νοιώσαμε λίγο περίεργα ως Δ.Σ. Κανείς από εμάς τους 7 δεν είναι γλωσσολόγος ή λεξικολόγος ή φιλόλογος. Ωστόσο η τιμή που νοιώσαμε ως Λιβαδιώτες, μας έκανε να ξεπεράσουμε τις όποιες φοβίες και αναστολές μας και να συναινέσουμε. Ετσι, με χαρά είδαμε στη νέα έκδοση του λεξικού να περιλαμβάνεται το κείμενό μας αντί προλόγου.

Στις 28 Σεπτεμβρίου 1908, στην ακόμη υπό τουρκική κατοχή πόλη της Θεσσαλονίκης, η παλαιότερη και πολυπληθέστερη ομάδα των Βλάχων της Θεσσαλονίκης, οι οποίοι κατάγονταν από το Λιβάδι Ολύμπου, ίδρυσαν τον Σύλλογο των Βλαχοφώνων Ελλήνων με την επωνυμία "Όλυμπος".

Σαραντατρείς πολίτες της Θεσσαλονίκης, εκφραστές μιας πολυπληθούς Λιβαδιώτικης και φυσικά βλαχόφωνης κοινωνίας, προσηλωμένοι στην ελληνική ιδέα, πρωτοστάτησαν στη δημιουργία αυτού του Συλλόγου για να αντιδράσουν με τον εντονότερο δυνατό τρόπο στη ρουμανική προπαγάνδα, η οποία ήταν σε μεγάλη έξαρση εκείνη την εποχή. Συντάκτης του 1ου καταστατικού του Συλλόγου ήταν ο Λιβαδιώτης Κωνσταντίνος Νικολαΐδης, γυμνασιάρχης στη Θεσσαλονίκη και συγγραφέας του περίφημου για την εποχή του «Ετυμολογικού Λεξικού της Κουτσοβλαχικής Γλώσσης», το οποίο εκδόθηκε στην Αθήνα το 1909.

Η εκπαίδευση στη Β.Ήπειρο στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (από τον 19ο αι. μέχρι το 1913)-(Μέρος Β')

Είναι ιστορικώς αποδεδειγμένο ότι οι λαοί που διαθέτουν αξιόλογη παιδεία και μόρφωση παρουσιάζουν και την ανάλογη κοινωνική, πνευματική και οικονομική πρόοδο. Οι Έλληνες αυτό το συνειδητοποίησαν από τα χρόνια της αρχαιότητας, ιδιαίτερα όμως, σε δύσκολους και χαλεπούς καιρούς όπως αυτή η περίοδος της Τουρκοκρατίας. Πίστευε βαθιά η ηγεσία των Ελλήνων ότι μόνο με την παιδεία θα αφυπνισθεί η ναρκωμένη συνείδηση και θα διεκδικήσει το πολύτιμο αγαθό που λέγεται ελευθερία. 

Η ευθύνη και το ειδικό βάρος αυτής της αποστολής μοιραία πέφτει στους ιερείς και τους δασκάλους, τους πρωτεργάτες της Ελευθερίας και του Έθνους. Μέσα στα υπόγεια και στους νάρθηκες των εκκλησιών, με κίνδυνο της ζωής τους έσπαζαν στο αμόνι της καρδιάς των Ελληνόπουλων, έναν-έναν τους κρίκους της αλυσίδας που τους κρατούσε δέσμιους ο δυνάστης. Όταν στα μέσα του 18ου αιώνα αρχίζει να υποχωρεί η Τουρκική ορμητικότητα, αρχίζει να φαίνεται η παρακμή ιης οθωμανικής αυτοκρατορίας. Να υπενθυμίσουμε στο σημείο αυτό στον αναγνώστη ότι η Τουρκία μόνο όταν είχε κατακτητικούς πολέμους ευημερούσε γιατί απολάμβανε τη λεία των κρατών που κυρίευε. Οταν σταματούσαν οι πόλεμοι η Τουρκική ηγεσία ήταν ανίκανη να διαχειριστεί την ειρήνη για τους λαούς τους οποίους έθεσε υπό την κυριαρχία της, Η διανομή των λαφύρων πάντοτε δημιουργούσε ρωγμές στην οθωμανική διοίκηση. 

Το Κουτσοβλαχικό Ζήτημα - Μέρος Γ'

Ρουμανίζοντες Βλάχοι κομιτατζήδες
στην περιοχή της Βέροιας, 1908.
Πηγή φωτο: imma.edu.gr

Η δεύτερη διακοπή των 

ελληνορουμανικών σχέσεων

     

Η δεύτερη διακοπή των δι­πλωματικών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Ρουμανίας έγινε τον Ιούνιο του 1906. Η κυριότερη α­φορμή υπήρξε το Κουτσοβλαχικό ζήτημα. Στις 28 Ιουνίου 1905 πα­ρουσιάστηκε ο πρεσβευτής της Ρουμανίας στην Αθήνα Πιπινίου στον τότε πρωθυπουργό και υ­πουργό Εξωτερικών Δημήτριο Ράλλη και του ανακοίνωσε ότι η κυβέρνησή του ζητεί από την Ελλάδα να προβεί σε συστάσεις προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, προκειμένου να αναγνωρί­σει ης ρουμανικές κοινότητες στη Μακεδονία και να μην ανηστέκεται σης παραχωρήσεις που έδωσε ο σουλτάνος στους Βλάχους με τον τελευταίο ιραδέ. Ο Ράλλης α­πάντησε ότι δεν μπορεί να αποδε­χθεί την απαίτηση της Ρουμανίας, διότι το ζήτημα αυτό αφορά ξένη (οθωμανική) επικράτεια και δεν είναι θέμα της Ελλάδας, ούτε μπο­ρεί να επέμβει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και να ζητήσει από τον πατριάρχη να απεμπολήσει δικαιώματα και προνόμια της Μεγά­λης Εκκλησίας της Κωνσταντινου­πόλεως από αιώνων αναγνωρι­σμένα. Ο πρεσβευτής με απειλητι­κό ύφος είπε ότι αν τελικά δεν ε­πέμβει η ελληνική κυβέρνηση στο Πατριαρχείο η Ρουμανία θα εφαρμόσει αντίποινα και θα καταδιωχθούν οι 'Ελληνες που είναι ε­γκατεστημένοι στη χώρα του.

Η απειλή αυτή δεν άργησε να υλοποιηθεί. Σε λίγο άρχισαν δια­δηλώσεις στη Ρουμανία με κάψι­μο των ελληνικών σημαιών, κατα­στροφές ελληνικών καταστημά­των, απελάσεις Ελλήνων υπηκό­ων κ.λ.π. Όταν η ελληνική πρε­σβεία στο Βουκουρέστι διαμαρτυ­ρήθηκε η ρουμανική κυβέρνηση δήλωσε με τρόπο προκλητικό: «ό­ταν παύσουν οι καταδιώξεις των υπηκόων μας στη Μακεδονία, τό­τε θα παύσουμε και εμείς τις δικές μας κατά των Ελλήνων». Ύστερα από αυτό η κυβέρνηση του Γεωρ­γίου Θεοτόκη διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με τη Ρουμανία. Η διακοπή των ελληνορουμ α νι­κών σχέσεων ανακοινώθηκε στη Βουλή των Ελλήνων από τον υ­πουργό των Εξωτερικών Α. Σκου­ζέ την 1η Ιουνίου 1906.

Αναφέρονται μερικοί διωγμοί που έγιναν εις βάρος του ελληνι­κού στοιχείου:

(α) Διώχθηκε ο διευθυντής της εφημερίδας «Πατρίδα», η οποία εκδιδόταν επί δεκαετίες στο Βουκουρέστι. Μαζί με αυτόν απελά­θηκε και το προσωπικό της εφη­μερίδας.

(β) Έκλεισαν για πάντα οι Σχολές των Κοινοτήτων Βραίλας, Κωστάντζας, Γαλατσίου, Σουλινά και Τούλτσης, το ελληνικό σχο­λείο Καλαφατίου, και άλλα ελλη­νικά εκπαιδευτήρια.

(γ) Διαπράχθηκαν έκτροπα εις βάρος των ελληνικών ορθοδόξων εκκλησιών του Βουκουρεστίου και της Βραίλας, στα οποία πρω­τοστάτησαν μισέλληνες ιερείς, που εξωθούσαν σε ανίερες πράξεις το φανατικό ρουμανικό όχλο.

(δ) Απελάθηκαν εξέχοντες 'Ελληνες, με την αιτιολογία ότι ή­ταν μέλη του παραρτήματος της Εταιρείας του «Ελληνισμού».

(ε) Πραγματοποιήθηκε ανθελ­ληνικό συλλαλητήριο από τους φοιτητές του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου, οι οποίοι εξέδωσαν και προκήρυξη, της οποίας η πρώ­τη παράγραφος έγραφε: «Αδελ­φοί! Κάτω εκεί, επί του εδάφους της αρχαίας Ελλάδος, μικρός λα­ός ληστών, λείψανου των βαρβά­ρων επιδρομέων, εξοπλίζει αθλί­ους τυχοδιώκτας, όπως εξολό­θρευση τους Ρωμούνους, οίτινες τους βοήθησαν να μη απολεσθώσιν!...»

Η όξυνση των σχέσεων είχε δυσμενή επίδραση και στην τύχη των μοναστηριακών κτημάτων και των ελληνικών κληροδοτημάτων στη Ρουμανία, τα οποία οικειοποι­ήθηκε το ρουμανικό κράτος, δια­θέτοντας το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων που εισέπραττε α­πό αυτά για τη χρηματοδότηση της προπαγάνδας. Οι σχέσεις με τη Ρουμανία αποκαταστάθηκαν το Μάιο του 1911.

Η αναγνώριση της μειονότητας των ρουμανιζόντων από την κυβέρνηση Βενιζέλου

Το Μάρτιο του 1913 (περίο­δος Βαλκανικών Πολέμων) η ρουμανική κυβέρνηση, χρησιμοποιώντας την Ιταλία και μερικούς Άγγλους πολιτικούς, επιδίωξε στη διάσκεψη του Λονδίνου να επηρε­άσει τις Μεγάλες Δυνάμεις, ώστε να αποφασίσουν τα βλάχικα χωριά Γράμμου, Πίνδου (μέχρι Αγράφων) να αποτελέσουν ένα αυτόνομο κρατίδιο με ειδικά προ­νόμια, το οποίο να ενσωματωνό­ταν στο νεοσύστατο Αλβανικό Κράτος (ήταν η εποχή που γινόταν ο διακανονισμός των συνόρων της Αλβανίας). Οι πρόταση αυτή δεν έγινε δεκτή.

Στο περιθώριο της Συνθήκης του Βουκουρεστίου (28 Ιουλί­ου/10 Αυγούστου 1913) ο πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος αντάλλαξε με το Ρουμάνο πρωθυπουργό Μαγιορέσκο ταυτόσημες επιστολές για την τακτοποίηση του κουτσοβλαχικού ζητήματος. Με την επιστολή του ο Βενιζέλος αναγνώρι­σε την ύπαρξη στην Ελλάδα ρου­μανικής μειονότητας, στην οποία παραχωρούσε τα ίδια προνόμια που είχαν δώσει οι Τούρκοι το 1905. Την αναγνώριση αυτή καταδίκασε, εκτός από την αντιπολί­τευση και ο πρώην πρωθυπουρ­γός Στέφανος Δραγούμης, ο ο­ποίος εξαιτίας του γεγονότος αυ­τού παραιτήθηκε από τη θέση του Γενικού Διοικητή Μακεδονίας σας 9 Σεπτεμβρίου 1913, εξηγώ­ντας εγγράφως τους λόγους που τον ώθησαν στην ενέργεια αυτή. Η επιστολή του Βενιζέλου προς το Μαγιορέσκο, με ημερομηνία 28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1915 έλε­γε: «Η Ελλάς συγκατατίθεται να παράσχη αυτονομίαν εις τας των Κουτσοβλάχων σχολάς και εκκλησίας τας ευρισκομένας εν ταις μέλλουσα ις Ελληνικά ίς κτήσεσι και να επιτρέψη την σύστασιν Επι­σκοπής δια τους Κουτσοβλάχους τούτους, της Ρουμανικής κυβερ­νήσεως δυναμένης να επιχορηγή υπό την επίβλεψιν της Ελληνικής Κυβερνήσεως τα ειρημένα ενε­στώτα ή μέλλοντα θρησκευτικά και εθνικά καθιδρύματα...».

Το «Πριγκιπάτο της Πίνδου»

Τα βλαχόφωνα χωριά του ο­ρεινού συγκροτήματος της Πίν­δου ανήκουν σήμερα στους νο­μούς Γρεβενών, Ιωαννίνων και Τρικάλων και όλα βρίσκονται σε ενιαίο γεωγραφικό χώρο που θα μπορούσαν να αποτελέσουν διοι­κητικά μία ενότητα. Αυτήν την ι­διομορφία εκμεταλλεύτηκαν οι ρουμανίζοντες και προσπάθησαν δύο φορές να ιδρύσουν στην περιοχή αυτόνομο βλάχικο κρατί­διο.

Η πρώτη φορά ήταν το καλο­καίρι του 1917, όταν οι Ιταλοί κα­τέλαβαν την περιφέρεια Ιωαννί­νων και τα βλαχόφωνα χωριά της Πίνδου και εμφανίστηκαν ως α­πελευθερωτές αυτών. Τότε, στις 28 Αυγούστου 1917, ενώπιον των πολικών δυνάμεων κατοχής ανακηρύχθηκε από τους ρουμανίζοντες στη Σαμαρίνα το «Πριγκιπάτο της Πίνδου», με σκοπό να αποτε­λέσει αυτόνομο κρατίδιο υπό την προστασία του βασιλιά της Ιτα­λίας. Μόλις το πληροφορήθηκε η κυβέρνηση Βενιζέλου, αίτησε την επέμβαση των Αγγλογάλλων, οι ο­ποίοι ανάγκασαν τους Ιταλούς να αποχωρήσουν από τα ελληνικά εδάφη και να περιοριστούν στο χώ­ρο της Αλβανίας.

Μετά την κατάρρευση του Αλβανικού μετώπου το 1941 εμ­φανίστηκε στα βλαχόφωνα χωριά των Γρεβενών και της Ηπείρου ο Αλκιβιάδης Διαμάντης, έμπορος από τη Σαμαρίνα, ο οποίος έριξε το σύνθημα του προσανατολισμού του βλαχόφωνου στοιχείου προς την Ιταλία. Επειδή ένα μεγάλο μέ­ρος των κατοίκων των χωριών αυ­τών διέμενε μόνιμα ή παραχείμαζε στη Θεσσαλία, η πολιτική των Ιταλών ήταν να δημιουργηθεί ένα αυτόνομο και ανεξάρτητο Βλάχι­κο κράτος που θα περιελάμβανε την περιοχή της Πίνδου και ολό­κληρη τη Θεσσαλία, με απώτερο σκοπό, όταν θα τελείωνε ο πόλε­μος, που πίστευαν όη θα ήταν νι­κητές, να το προσαρτήσουν στην Ιταλία. Έδρα του «Βλάχικου Κράτους» ορίστηκε η Λάρισα.

Ο Αλκιβιάδης Διαμάντης αυ­τοχαρακτηριζόταν ως «εκπρόσω­πος των Βλάχικων Κοινοτήτων της Πίνδου και του Βλάχικου στοι­χείου της Νοτίου Βαλκανικής». Με την ιδιότητά του αυτή υπέβαλε σης 25 Σεπτεμβρίου 1941 υπό­μνημα στον κατοχικό πρωθυπουργό στρατηγό Γεώργιο Τσολάκογλου στο οποίο ανέφερε, ότι οι Βλάχοι αποτελούν ξεχωριστή ε­θνότητα λατινογενούς καταγω­γής, η οποία συνεργάστηκε με τους Έλληνες και συνέβαλε στην ίδρυση και ανέλιξη του Ελληνικού Κράτους τόσο πριν όσο και κατά την Επανάσταση του 1821. Στη συνέχεια ζητούσε, ανάμεσα στα άλλα, από τον πρωθυπουργό Τσολάκογλου και τα εξής: (α) Οι Νομάρχες και οι Δήμαρχοι Ηπείρου, Πίνδου, Θεσσαλίας και Μακεδονίας, όπου υπάρ­χουν σης ως άνω περιοχές α­μιγείς συνοικισμοί Βλάχων ή μικτοί τοιούτοι Βλάχων και Ελλήνων, να διορισθούν από συμφώνου μεταξύ της Ελληνι­κής Κυβερνήσεως και του Αλκιβιάδη Διαμάντη, αφού προηγουμένως εγκριθούν α­πό ης Αρχές Κατοχής, (β) Ο ιθαγενής πληθυσμός των ανωτέρω περιφερειών πρέπει να έχει τα αντίστοιχα σχολεία και εκκλησίες που να λειτουρ­γούν στη μητρική του γλώσσα, γεγονός που σημαίνει ότι στους αμιγείς βλάχικους συ­νοικισμούς θα λειτουργούν μόνον βλάχικα Σχολεία, στα χωριά και πόλεις με μικτό πλη­θυσμό, οι μαθητές ελληνικής καταγωγής θα παρακολου­θούν τα μαθήματα στα ελληνι­κά σχολεία και βλάχικης κατα­γωγής στα βλάχικα σχολεία. Σης 2 Απριλίου 1942 οι εφη­μερίδες «Λαρισαϊκός Τύπος» Λά­ρισας, «Θεσσαλία» Βόλου και «Θάρρος» Τρικάλων δημοσίευ­σαν διακήρυξη του Αλκιβιάδη Διαμάντη σχετικά με τη δημιουρ­γία αυτόνομου βλάχικου κράτους και ης υπογραφές αυτών που ενέ­κριναν τη διακήρυξη (κάποιες υ­πογραφές ήταν πλαστογραφημέ­νες και τέθηκαν εν αγνοία των φε­ρόμενων ότι υπέγραψαν). 

Στη διακήρυξη αυτή, που φέρει ημε­ρομηνία 1η Μαρτίου 1942, ανα­γράφεται:

«Οι Βλάχοι απόγονοι της 5ης θρυλικής Ρωμαϊκής Λεγεώνος και των πέραν του Δουνάβεως αδελ­φών μας, αναφαίνονται δρώντες ως ιδία Εθνότης από του 6ou αιώ­νος και δεν πρέπει να λησμονή κανείς ότι η Νότιος Μακεδονία και η Θεσσαλία επί πολλούς αιώ­νας απετέλουν την Μεγάλην Βλαχίαν ενώ η περί την Πίνδον περιο­χή και η Αιτωλοακαρνανία απετέ­λουν την Μικράν Βλαχίαν. Επί πλέον οι μεγάλοι αρχηγοί των Βλάχων Πέτρος και Ασάν εγένοντο ιδρυταί ιδίας Δυναστείας, η επικράτειά των δε η πλούτο από του Βελιγραδίου μέχρι του Ευξείνου Πόντου...»·

Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων βλαχόφωνων αντέ­δρασε άμεσα και καταπολέμησε ης ανθελληνικές δραστηριότητες των Ιταλών και των λεγεωνάριων του Διαμάντη, με αποτέλεσμα να διωχθούν από τις πολικές αρχές και μερικοί από αυτούς να κλει­στούν σε στρατόπεδα συγκεντρώ­σεως της Ιταλίας, όπως ο Ευάγγε­λος Αβέρωφ.

Ο Αλκιβιάδης Διαμάντης πα­ρέμεινε στην Ελλάδα, συνεργαζό­μενος με τους Ιταλούς, μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 1942, αλλά οι τελευταίοι λόγω της αποτυχίας του να προσεταιριστεί το βλάχικο στοιχείο έπαψαν τον εμπιστεύο­νται και τον ανάγκασαν να κατα­φύγει στη Ρουμανία. Εκεί, μετά την ανατροπή του φιλοαξονικού καθεστώτος (1944) και την επι­κράτηση των κομμουνιστών συνε­λήφθη και εκτελέστηκε.

Μεταπολεμικές δραστηριότητες ρουμανιζόντων

Μερικές από ης δραστηριότη­τες των ρουμανιζόντων του εξωτε­ρικού μετά το Β' Παγκόσμιο Πό­λεμο ήταν οι εξής:

(1) Σης 25 Μαίου 1947, με μεγά­λη συγκέντρωση, συνεδρίασε η «Μακεδονορουμανική Εται­ρεία» στο Βουκουρέση, για να διαμαρτυρηθεί παγκοσμίως για τη δήθεν κακομεταχείριση του «ρουμανικού λαού» στην Ελλάδα.

(2) Μία οργάνωση που υπάρχει στο Βουκουρέση, η Asodatia Roman, ερχόταν και έρχεται σε επαφή με τους Έλληνες φοιτητές, κουτσοβλαχικής κα­ταγωγής, που σπουδάζουν στη Ρουμανία και τους προτείνει υποτροφίες και άλλα ευεργε­τήματα σε περίπτωση που προ­σκομίσουν έγγραφα που να αποδεικνύουν την κουτσο βλαχική καταγωγή τους.

(3) Στο Bulletin Europeen του ι­δρύματος «Dragan», τεύχος Απριλίου 1969, ο καθηγητής Michel de la Ventoliere δημο­σίευσε ένα άρθρο, που ανα­φέρει για την ύπαρξη ρουμα­νικής μειονότητας στην Πίν­δο, η οποία καταπιέζεται από το ελληνικό κράτος.

(4) Το 1999 ιδρύεται στο Φράι­μπουργκ της Γερμανίας η αν­θελληνική Uniunea tra Limbasi Culture Aromana [U.L.CA.] με σκοπό την ανα­γνώριση της μειονότητας των Βλάχων.

Το 1978 ιδρύεται στο Παρίσι η ανθελληνική οργάνωση Association des Francais Aroumains (A.F.A.) [«Ένωση των Γάλλων και Βλάχων»] με στόχο την αναγνώριση βλαχόφωνης μειονότητας. Η οργά­νωση αυτή μαζί με μια άλλη που υπάρχει στη γαλλική πρω­τεύουσα με τίτλο «Βλάχικη Ένωση», καθώς και άλλες πα­ρόμοιες στη Δανία και στη Σουηδία έστειλαν έγγραφα στη Διάσκεψη για την ασφά­λεια και συνεργασία της Μα­δρίτης, με τα οποία ζητούσαν να πιεστούν οι βαλκανικές χώ­ρες να αναγνωρίσουν στους Κουτσοβλάχους δικαιώματα εκμάθησης της «μητρικής» τους γλώσσας σε δικά τους σχολεία. Ταυτόχρονα οι ίδιες οργανώσεις, καθώς και άλλες της Αμερικής, στέλνουν προπαγανδιστικό υλικό ονομαστικά σε κατοίκους πόλεων και χωριών, κουτσοβλαχικής κα­ταγωγής, μαζί με μαγνητοφω­νημένες κασέτες βλάχικων τραγουδιών.

                

του Χρήστου Δ. Βήττου

Υποστράτηγου ε.α.

Δημοσιεύτηκε στην εφημεριδα

ΠΥΡΟΒΟΛΗΤΗΣ ΙΟΥΛ-ΣΕΠ 2010

~ Σχετικές αναρτήσεις:

Το Κουτσοβλαχικό Ζήτημα - Μέρος Α'

Το Κουτσοβλαχικό Ζήτημα - Μέρος Β'

Το Κουτσοβλαχικό Ζήτημα - Μέρος Β'

Ρουμανίζοντες Βλάχοι κομιτατζήδες

Η ίδρυση του 

Μακεδονορουμανικού Κομιτάτου

Το 1860 ιδρύθηκε στο Βουκουρέστι το Μακεδονορουμανικό Κομιτάτο, το ο­ποίο είχε ως αποστολή να διαφωτίσει τους ευρισκόμενους στη Βαλκανική Κουτσόβλάχους για τη φυλετική τους καταγωγή. Μία από τις ενέργειες του Κομπάτου ήταν η διανο­μή προκήρυξης στους βλαχόφωνους κα­τοίκους της Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσ­σαλίας και Αλβανίας, η οποία τους προέ­τρεπε να επιδιώξουν την ίδρυση ρουμανι­κών σχολείων, εφαρμόζοντας στην εκ­παίδευση το πρόγραμμα που είχε εκπο­νήσει το Υπουργείο Δημοσίας Εκπαιδεύ­σεως της Ρουμανίας και να εισάγουν τη ρουμανική γλώσσα σης εκκλησίες.

Την περίοδο αυτή το Κομπάτο κάλεσε στο Βουκουρέστι τον Απόστολο Μαργα­ρίτη (συγχωριανό του Αβέρκιου), ο οποί­ος υπηρετούσε ως δάσκαλος στο ελληνι­κό σχολείο της Κλεισούρας Καστοριάς. Αφού ο Μαργαρίτης μυήθηκε στα θέματα της προπαγάνδας διορίστηκε από το Κομπάτο ως αντιπρόσωπος αυτού στη Μα­κεδονία και την Ήπειρο και του ανατέθη­κε η αποστολή δημιουργίας πυρήνων ρουμανιζόντων και ίδρυσης ρουμανικών σχολείων στα βλαχόφωνα χωριά των πε­ριοχών αυτών.

Το 1862 επέστρεψε ο Μαργαρίτης στην Ελλάδα, και περιόδευσε στα βλαχό­φωνα χωριά του Μοναστηρίου, της Βέ­ροιας, των Γρεβενών και της Ηπείρου και προσπάθησε να τα προσελκύσει στο ρουμανισμό, ρίχνοντας την ιδέα για ίδρυση ρουμανικών σχολείων. Χρησιμοποίησε ως έδρα το Μοναστήρι, απ' όπου κατηύ­θυνε και οργάνωνε τις δρ αστήρ ιότητές του. Όλα τα χρήματα που είχε στη διάθεσή της η προπαγάνδα, αποστέλλονταν α­πό το Βουκουρέστι στον πρόξενο της Ρουμανίας στη Θεσσαλονίκη, με συναλ­λαγματικές διαφόρων τραπεζών, τις ο­ποίες αυτός, κάθε τρίμηνο, διαβίβαζε στα Βιτώλια (Μοναστήρι), στο όνομα του Μαργαρίτη.

Αρκετή βοήθεια προσέφερε στο Μαρ­γαρίτη ο ηγούμενος (αβάς) της Καθολικής Μονής του Τάγματος των Ααζαριστών στο Μοναστήρι Βέλγος Faverial (Φαβεριάλ). Ο Μαργαρίτης υποσχέθηκε στους Λαζαριστές ότι θα δημιουργούσε τις ανάλογες προϋποθέσεις για τον προσηλυτισμό στην Ουνία των Κουτσόβλαχων.

Το Κουτσοβλαχικό Ζήτημα - Μέρος Α'

Ο ρουμανίζοντας βοεβόδας Βερμίου 

Γιώργης Μουτσιτάνου-Κασάπη από 

το Κρούσοβο - Πηγή φωτο: 

imma.edu.gr

Με  τον τίτλο «Κουτσοβλαχικό ή Ρουμανικό ζήτημα» εννοούμε την επιδίω­ξη των Ρουμάνων να πείσουν με την προ­παγάνδα τους Βλάχους ή Κουτσόβλαχους (βλαχόφωνους) της Ελλάδας ότι α­ποτελούν ξεχωριστή μειονότητα που έλ­κει την καταγωγή της από τους Ρωμαίους και δεν έχει σχέση με τους Έλληνες. Η α­νάπτυξη του θέματος χωρίζεται σε τρία μέρη, από τα οποία το πρώτο περιλαμβά­νει μια σύντομη ενημέρωση του εν λόγω ζητήματος, το δεύτερο τις προσπάθειες της Ρουμανίας για αναγνώριση ρουμανικής μειονότητας στον ελληνικό χώρο και το τρίτο τις κυριότερες δραστηριότητες της προπαγάνδας εις βάρος της Ελλάδας. Εκείνο το οποίο θέλουμε να καταστή­σουμε γνωστό από την αρχή είναι ότι το Κουτσοβλαχικό ζήτημα μπορεί σήμερα να βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση, υπάρχει όμως το ενδεχόμενο να αναζω­πυρωθεί και πάλι στο μέλλον, διότι βρίσκονται στην Ευρώπη και στην Αμερική ομάδες ρουμανιζόντων που είναι έτοιμες να ανακινήσουν το ζήτημα, όταν θα αρχί­σουν οι συζητήσεις για τα δικαιώματα των μειονοτήτων στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως ετοιμάζονται να κάνουν οι Τούρκοι για τους μουσουλμάνους της Δυτικής Θράκης και οι Αλβανοί για τους Τσάμηδες.

Η ρουμανική προπαγάνδα εμφανί­στηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας (στα μέσα του 19ου αι­ώνα) στις περιοχές της Μακεδονίας (βιλαέτια Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου) και της Ηπείρου (βιλαέτι Ιωαννίνων) και συνεχίστηκε χωρίς διακοπή μέχρι τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ του Καθηγητή Αχιλλέα Λαζάρου.

Βαλκανικός νοείται κατά κανόνα ο χώρος της νοτιοανατολικής Ευρώπης, ο οποίος χωρίζεται από τον κορμό της ευρωπαϊκής ηπείρου με το ρεύμα του Δουνάβεως. Σύμφωνα δε με την πλέον πρόσφατη εθνωνυμική ονοματοθεσία περιλαμβάνονται σ' αυτόν από βορρά προς νότο η ρουμανική Δοβρουτσά, απομεινάρι της κάποτε Μικράς Σκυθίας, η Βουλγαρία, η Σερβία, η Σλοβενία, η Κροατία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο, η Αλβανία, τα Σκόπια (FYROM), η Ελλάδα και το τουρκικό τμήμα της Θράκης, της οποίας οι ήκιστα προσήκουσες πρακτικές επανασυγκολήσεως στην Τουρκία είχαν αποτελέσει πρόσθετο λόγο για τον επιφανή πολιτικό και πανεπιστημιακό ιστορικό, ακαδημαϊκό N. lorga, μη συμμετοχής του σε βαλκανικό συνέδριο οργανούμενο στην ελληνική πρωτεύουσα από τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου.

Εντυπωσιακά ως πρώτιστος λόγος μη αποδοχής της προσκλήσεως γνωστοποιήθηκε με διάτονη και διάτορη διακήρυξη ότι η Ρουμανία είναι χώρα Καρπαθιακή και όχι Βαλκανική. Στην αδόκητη πρόφαση προηγούνται και έπονται πολιτικές και επιστημονικές προσωπικότητες της Ρουμανίας.

Συγκεκριμένα ο Al. A.A. Sturdza, αρχηγός κιόλας του ρουμανικού κράτους, με γαλλόγλωσση μελέτη του επιγράφει οπωσδήποτε περίεργα: «Η Ρουμανία δεν ανήκει στην καθ' αυτήν βαλκανική χερσόνησο ούτε ως έδαφος, ούτε ως φύση, ούτε ως κράτος». Ο γεωγράφος I. Haikin έχει δημοσιεύσει στο κατ' εξοχήν ειδικό περιοδικό μονογραφία του με τίτλο «Η Ρουμανία δεν είναι χώρα βαλκανική». Ο ρουμάνος καθηγητής του πανεπιστημίου Κοπεγχάγης E. Lozovan με ανακοίνωσή του σε διεθνές συνέδριο αποκλείει τη ρουμανική γλώσσα από τις βαλκανικές. Ο δε ομολογουμένως βαθύτατος γνώστης του βαλκανικού χώρου Ρουμάνος επίσης Adrian Fochi υποστηρίζει ότι οι Ρουμάνοι ούτε εθνολογικά ούτε γεωγραφικά είναι βαλκανικός λαός.

Αμερικανική έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα: Πρέπει να αναγνωριστούν μειονότητες στην Ελλάδα ( !!! )

   Χωρίς  σημαντικές αλλαγές στο περιεχόμενο της είναι η ετήσια έκθεση  για την κατάσταση...των ανθρωπίνων  δικαιωμάτων ανά τον κόσμο για το έτος 2010  που υποβάλλεται  κάθε χρόνο στο Κογκρέσο κυκλοφόρησε  χθες  από το Στέητ Ντιπάρτμεντ.  

    Ωστόσο, κομμάτια της έκθεσης είναι τουλάχιστον προκλητικά, καθώς "ανακαλύπτονται" μειονότητες Βλάχων, Ρομά και Αρβανιτών που... θεωρούν ότι πρέπει να αναγνωσιστούν ως "μειονότητες" !

   Στην έκθεση για την Ελλάδα επαναλαμβάνεται και εφέτος ότι  υπήρξαν προβλήματα σε αρκετούς τομείς, όπως κακοποίηση παράνομων μεταναστών και αθίγγανων από τις δυνάμεις ασφαλείας, συνωστισμός και άσχημες συνθήκες διαβίωσης σε μερικές φυλακές, κακές συνθήκες κράτησης λαθρομεταναστών, κάποιοι νομικοί περιορισμοί στην ελευθερία έκφρασης, περιορισμοί και διοικητικά εμπόδια εις βάρος μη-ορθοδόξων, κράτηση και απέλαση ασυνόδευτων ή αποκομμένων από τις οικογένειές τους ανηλίκων (συμπεριλαμβανομένων των αιτούντων ασύλου), αδυναμία παροχής επαρκούς προστασίας σε θύματα οικιακής βίας, διακρίσεις και εκμετάλλευση εις βάρος ανηλίκων Ρομά, παράνομη διακίνηση προσώπων, περιορισμοί στη δυνατότητα αυτοπροσδιορισμού εθνοτικών μειονοτικών ομάδων, διακρίσεις και κοινωνικός αποκλεισμός εθνοτικών μειονοτήτων καθώς και φαινόμενα αντί-σημιτισμού.

   Στο κεφάλαιο περί σεβασμού  της ακεραιότητας του ατόμου επαναλαμβάνονται μεταξύ άλλων καταγγελίες οργανώσεων και επιτροπών ανθρωπίνων δικαιωμάτων για συνεχιζόμενες καταχρήσεις αστυνομικών αρχών εναντίον κρατουμένων, άσχημες συνθήκες σε φυλακές και κρατητήρια της χώρας που δεν πληρούν τα διεθνή πρότυπα, ιδίως σε ότι αφορά την απαράδεκτη κατάσταση παρατεταμένου συνωστισμού και άθλιων συνθηκών σε υποστελεχωμένα κέντρα κράτησης μεταναστών.

Oμιλία του Μιχάλη Μαγειρία, προέδρου της ΠΟΠΣΒ στο «Κέντρο Ιστορίας & Πολιτισμού Κλιάφα» στα Τρίκαλα (22 Μαρτίου 2011)

  Από αριστερά o κ. Μιχάλης Μαγειρίας, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας
Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων, o κ. Δημήτρης Κωνσταντινίδης, εκπαιδευτικός -
ειδικός γραμματέα της Π.Ο.Π.Σ. Βλάχων.

   

      Αγαπητοί φίλοι,

  Με ιδιαίτερη ικανοποίηση η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλογων Βλάχων εγκαινιάζει σήμερα στο Πνευματικό Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού στα Τρίκαλα (Βιομηχανία Κλιάφα), την έκθεση «Από τη Ζωή των Βλάχων στα 1900».  Η έκθεση ανήκει στο Κοινωφελές Ίδρυμα ΕΓΝΑΤΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ.

Στόχος της έκθεσης, όπως τονίζει στον πρόλογο της σχετικής έκδοσης ο πρόεδρος του Ιδρύματος ΕΓΝΑΤΙΑ,  Μετσοβίτης Ιωάννης Αβέρωφ, «είναι να παρουσιάσουμε μέσα από φωτογραφικό υλικό τη δυναμική των πολλαπλών βλάχικων ταυτοτήτων». Η θεώρηση, προβολή και ανάδειξη τη βλάχικης πολιτιστικής κληρονομιάς ως συστατικό στοιχείο του τόπου μας είναι ο κοινός τόπος του Ιδρύματος και της ΠΟΠΣΒ. Γι’ αυτό κι η Ομοσπονδία μας έσπευσε να αγκαλιάσει τη σοβαρή αυτή προσπάθεια και να την παρουσιάσει στο ευρύτερο Κοινό. Τύχη αγαθή η έκθεση παρουσιάζεται σήμερα στο Πνευματικό Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού, δημιούργημα κι αυτό της βλάχικης οικογένειας Κλιάφα απ’ το Κόρνου (Κρανιά). Θα μπορούσαμε, κατ’ αναγωγή και τηρουμένων των αναλογιών, να δούμε στην πορεία αυτής της οικογένειας της πόλης των Τρικάλων, χιλιάδες άλλες ασπροποταμίτικες οικογένειες στον μακρύ ρου του παρελθόντος και τις μεταβολές της ταυτότητάς τους καθώς και τις σταθερές της. Σ’ αυτές συγκαταλέγονται η βαθιά σύνδεση με τον τόπο και τους ανθρώπους του. Αυτή οφείλω να πω είναι η αίσθηση που αποκομίζει κανείς συναντώντας τους Βλάχους των Τρικάλων. Ανήσυχους και δημιουργικούς, διότι είναι ανοιχτοί ερευνητικά στο καινούργιο και ριζωμένοι γερά στα δικά μας. Αντιλαμβάνεται κανείς, ότι μ’ αυτές τις προϋποθέσεις, η παρουσίαση της έκθεσης στα Τρίκαλα, πόλη με σημαντικό αστικό βλάχικο πληθυσμό από τα βυζαντινά χρόνια μέχρι και σήμερα, δεν είναι μόνο αυτονόητη. Είναι υποχρέωσή μας. Φόρος τιμής στις γενιές των Βλάχων που συνέδεσαν την παρουσία τους στην πόλη δημιουργικά και περήφανα. Κάλεσμα στους νέους να γνωρίσουν έξω από στερεότυπα, «τις πολλαπλές βλάχικες ταυτότητες, όπως τις αποτύπωσε ο φωτογραφικός φακός στις αρχές του 20ού αιώνα». Για να κατανοήσουν στη συνέχεια τις μεταβολές και διαφοροποιήσεις τους. 

Οι Έλληνες της Ευρώπης και η μαρτυρία του Ιωάννου Λυδού (Μέρος 3ο)

1904-2004 ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ - ΔΙΓΛΩΣΣΟΙ ΑΛΛΟΓΛΩΣΣΟΙ   ΈΛΛΗΝΕΣ..
ΙΧΝΗΛΑΤΗΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΝΑ ΕΥΡΩΠΗ
{συνέχεια (3) από προηγούμενο φύλλο του Dr Αχιλλέα Λαζάρου , γνωστού Βαλκανολόγου - Ρωμανολόγου}


Οι Έλληνες της Ευρώπης και η μαρτυρία του Ιωάννου Λυδού

Κάτω του Δουνάβεως οι Έλληνες, αν και υπερείχαν δημογραφικά των άλλων κατοίκων της βυζαντινής περιφέρειας Ευρώπη, δηλαδή των Βαλκανίων, σύμφωνα με την μαρτυρία του Ιωάννου Λυδού (66), ο οποίος είχε ιδίαν αντίληψη της εθνολογικής και γλωσσικής καταστάσεως ως διοικητής της περιοχής και εύκολη πρόσβαση στα κρατικά αρχεία και τις βιβλιοθήκες της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας ως καθηγητής του  Πανεπιστημίου Κωνσταντινουπόλεως, εκλατινίσθηκαν. Ο Ρουμάνος ακαδημαϊκός R.Vulpe (67) σχολιάζοντας συγγραφή του ομολόγου του V.Parvan επιμαρτυρεί αποδίδοντας τον εκλατινισμό των Ελλήνων στην ανάγκη επικοινωνίας (68), συναλλαγής και συνεργασίας τους με συνοίκους γείτονες αλλογενείς, που αλλογλώσσησαν και δέχθηκαν ως γλωσσικό όργανο την λατινική, εγκαταλείποντας τις άνευ γραφής γλώσσες τους, θρακική, δακική, φρυγική, γετική…Πρόσθετο κίνητρο εκλατινισμού Ελλήνων υπήρξε η κτήση του δικαιώματος του Ρωμαίου  πολίτου (66). Οι δε πηγές τους εμφανίζουν ενωρίς ως Ρωμαίους, ενώ κατά τα λοιπά παραμένουν Έλληνες. Σχετικά ο ακαδημαϊκός D. M. Pippidi παρατηρεί: «Ο εκρωμαϊσμός της άρχουσας τάξεως συντελείται στις πόλεις μάλλον απότομα και λαμβάνοντας υπ’όψη τις επιγραφικές μαρτυρίες ελάχιστα επέδρασε στην αλλαγή του τρόπου ζωής των κατοίκων ή των ελληνικών ηθών, εθίμων και παραδόσεων (70), δηλωτικών πάντοτε της ελληνικής καταγωγής των φορέων τους. »

Έλληνες το γένος οι Βλάχοι.

   Ο εκλατινισμός Ελλήνων διαπιστώνεται και στον ελλαδικό χώρο με τη μελέτη των λατινικών επιγραφών Ηπείρου, Μακεδονίας, Θεσσαλίας (71). Την έναρξη του εντοπίζει στη Βόρειο Ήπειρο ο Ρουμάνος καθηγητής των Πανεπιστημίων

Πορίσματα Ανθρωπολογίας και Αρχαιολογίας (Μέρος 2ο)

              1904-2004 ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ - ΔΙΓΛΩΣΣΟΙ ΑΛΛΟΓΛΩΣΣΟΙ   ΈΛΛΗΝΕΣ..

ΙΧΝΗΛΑΤΗΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΝΑ ΕΥΡΩΠΗ

συνέχεια (2) από προηγούμενο φύλλο του Dr Αχιλλέα Λαζάρου, γνωστού Βαλκανολόγου - Ρωμανολόγου

    Πορίσματα Ανθρωπολογίας και Αρχαιολογίας

   Σπουδαιότατα δεδομένα προέκυψαν και από την ανθρωπολογική έρευνα. Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεόδωρος Κ. Πίτσιος επικαλούμενος πορίσματα Βουλγάρου ομολόγου του μας πληροφορεί στο πρόσφατο, 2003, σύγγραμμα: «Ιδιαίτερα για τους Έλληνες βλάχους, έχει παρατηρηθεί ότι δεν διαφέρουν ανθρωπολογικά από τους γειτονικούς τους μη βλαχικούς πληθυσμούς του ελλαδικού χώρου. Επίσης, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Βούλγαρου ανθρωπολόγου Peter Boev, με τα οποία  συμφωνούν και  οι προσωπικές παρατηρήσεις του συγγραφέα στην περιοχή του Κεφαλόβρυσου Πωγωνίου, οι διαφορετικές εθνογραφικές ομάδες της Ηπείρου-Βλάχοι, Σαρακατσάνοι, Ηπειρώτες-χαρακτηρίζονται από κοινούς ανθρωπολογικούς τύπους και την ίδια ανθρωπολογική σύνθεση» (29). Μελετώντας δε τους Αρβανίτες της Πελοποννήσου προσθέτει: «δεν διαχωρίζονται οι αρβανιτόφωνες ομάδες, από τις υπόλοιπες της Πελοποννήσου. Αντίθετα, η συγκριτική ανάλυση των ορεισιβίων Γκέκηδων της βόρειας Αλβανίας[Σκυπιτάρηδων]και των αρβανιτοφώνων της Πελοποννήσου έχει δώσει αρκετά καλή διαφοροποίηση των δύο πληθυσμιακών ομάδων, σε μια σειρά μετρικών και μορφολογικών χαρακτήρων» (30), αν και αισθητότατος είναι ο Ελληνισμός και πέρα της ελληνοϊλλυρικής γραμμής της Εγνατίας, όπως την ορίζουν οι Στράβων και Προκόπιος.

   Σχετικά υπενθυμίζεται ότι η περίπου μισό αιώνα, 1898-1959, πιστευτή ως μοναδική ‘ιλλυρική’ επιγραφή (Σκουτάρεως, Χρυσουπόλεως) αποδείχθηκε ελληνική και μάλιστα χριστιανική του 6ου-7ου μ. Χ. από την Ljuba Ognenova (31).

 Graecia Ισιδώρου Σεβίλης και Grecita adriarica L. Braccesi

   Την ίδια χρονική περίοδο, 7ο αι. μ.Χ., σχηματικά ομολογείται ελληνικότητα του Ιλλυρικού από τον πανεπιστήμονα επίσκοπο Σεβίλης και κατόπιν αρχιεπίσκοπο Ισπανίας Ισίδωρο, που το αποκαλεί Graeciam.(32). Κατ’ ακολουθίαν δεν ενέχει υπερβολή ο καθορισμός