 |
| Πηγή: Goga Mishiu (Άλμπουμ) |
Τα ίδια πανομοιότυπα βρίσκονται και στο τραγούδι ‘Του Γιάννη Παπανικόλα ή Πρίφτη’ (Ακαδημία Αθηνών Α, 192 Δημ. Α. Πετρόπουλου). Παραλλαγή του τραγουδιού αυτού προέρχεται από την Σαμαρίνα της Ηπείρου το 1911 (τότε ανήκε εκεί διοικητικώς) και δημοσιεύτηκε στον ‘Ελληνισμόν’ από τον Λ. Ενυάλη.
Οι βλαχόφωνοι συγκλονίζονται από την θυσία του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου και πλάθουν τον πόνο τους σε τραγούδι στην ελληνική πάντοτε γλώσσα, όπως φανερώνει το δημοτικό τραγούδι Ο Θάνατος του Κωνσταντίνου του Παλαιολόγου (29 Μαΐου 1453). Ο Χρ. Χρηστοβασίλης σημειώνει για αυτό το τραγούδι: «Το πολύτιμον τούτο εθνικόν κειμήλιον όλως άγνωστον, και ανέκδοτον εδημοσιεύθη δια πρώτην φοράν εις τον ‘Ελληνισμόν’ (Σεπτέμβριος 1901), αποσταλέν ημίν εκ της βλαχογλώσσου Σαμαρίνης της νοτιοδυτικής Μακεδονίας, ένθα και άδεται, ή κυριολεκτικώτερον μοιρολογείται, μέσον του Ελασσώνι φιλόμουσου προξένου της Ελλάδος κ. Λ.Ενυάλη» (Χ. Χρηστοβασίλη.’Εθνικά άσματα 1453-1821'. Β εκδ. Αθήνησι 1902, 18, σημ 1).
Όλη η ζωή των κλεφτών και αρματολών, τα προεπαναστατικά κινήματα και τα αιματηρά επακόλουθα, η μεγάλη επανάσταση του 1821 και οι μετέπειτα εξεγέρσεις για την εθνική αποκατάσταση της Κρήτης και της ελληνικής χερσονήσου, του 1854, 1878, ο Μακεδονικός αγώνας έως το έπος του 40 γίνονται για τους βλαχόφωνους τραγούδι στην ελληνική γλώσσα.
Μια πτυχή του προεπαναστατικού κινήματος αναπτύσσεται στο επόμενο τραγούδι των βλαχοχωριών του Μαλακασίου:
«Ένας πασάς διαβαίνει και άλλος έρχεται, στα Τρίκαλα πηγαίνουν μεσ’ τον κασαπά,
γυρεύουν τους παπάδες αχ την Καστανιά, γυρεύουν το Δημάκη αχ τ’ασπροπόταμο.
Αυτός τρέχει και πιάνει τα ψηλά βουνά, στου Κρίκη τα παράγια μες ‘το Μέτσοβο,
ψητά είχε στο τραπέζι και γλυκά κρασιά κι’ολίγα τρώει και πίνει και δεν χαίρεται.
Κι ο Νικολός ο γυιός του τον παρηγοράει: Γιατί δεν τρως αφέντη μ’ και δεν χαίρεσαι;
Τα σπίτια κι αν μας κάψουν, άλλα φτειάνομε,
τα πρόβατα αν μας πάρουν, άλλα παίρνομε.
Ας είν’ καλά οι Βλάχοι στ’ Ασπροπόταμου».
Για την καταγωγή του Δημάκη από το βλαχοχώρι Χαλίκι, ο Αραβαντινός είναι κατηγορηματικός: «Πατρίς του Δημάκη τούτου υπήρξε το χωρίον Χαλίκι και τούτου εγγονοί ήσαν αι μητέρες του περιωνύμου Ιωάννη Κωλέττη, του Γεωργίου Τουρτούρη και του υποστρατήγου Χριστοδούλου Χατζηπέτρου». (Αραβαντινού, 1880, 8. Βλ. και Αλεξ. Κ. Χατζηγάκη, ’Ο Δημάκης’, Μετέωρα 1, 1947 ,13).θ.
Της προεπαναστατικής περιόδου ποιητικά δημιουργήματα στην ελληνική γλώσσα είναι τα δημοτικά τραγούδια των Λαζαίων από το Λιβάδι Ολύμπου (Passow, Αραβαντινού, Αθ. Κ. Οικονομίδου, Μελαχρινού, Πολίτου, Ιωάννου Πετρώφ, κλπ).
Ένα σπουδαίο τραγούδι για τον Γρηγόρη Λιακατά από το Κλεινοβό Καλαμπάκας είναι στην ελληνική γλώσσα:
«Χρυσός αιτός τριγύριζεν εξ’ απ’το Μεσολόγγι.
Ρωτά στην τάμπια του Μακρή, στην τάμπια του Δεσπότη:
-Μην είδατε το Λιακατά τον Καπετάν Γρηγόρη ;
-Σύρε πουλί μ΄στ’Ανατολικό και κοίταξε τριγύρω,
κι αγνάντεψε προς τον Ντουλμά κι αντίκρυ από τον πόρον
κ’εκεί θα δης άσπρα κορμιά που κείτονται στην άμμο
κι αν ημπορείς διάλεξε τον καπετάν Γρηγόρη».
Ο Δ. Α. Πετρόπουλος προλογίζει το μικρό τούτο τραγούδι, που το παίρνει από την συλλογή του N Tommaseo ως εξής:
Σύμφωνα με την ιστορία ο Λιακατάς ύψωσε την σημαία της επανάστασης με τους κλεφταρματωλούς Ν. Στουρνάρη, Χατζηπέτρου και Μάνταλο στις περιφέρειες Ηπείρου, Θεσσαλίας και Ακαρνανίας και ηρωικώς μαχόμενος έπεσε στο φρούριο Ντολμάς στην ομώνυμο νησίδα προς το Αιτωλικόν (κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου) την 28η Φεβρουαρίου 1826.
Του Τσιαμήτρου Γιάννη
εκπ/κού, χοροδιδασκάλου
Ένας πασάς διαβαίνει:
Πηγή: siopoto (youtube)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.