Η σθεναρή στάση των Ελληνοβλάχων της Πελαγονίας - Γεγονότα του 1907

Πηγή φωτο: yaunatakabara.blogspot.gr

Στο βιλαέτι του Μοναστηρίου από τα μέσα του 1907 άρχισε να ατονεί η δραστηριότητα των ελληνικών ανταρτικών σωμάτων, γεγονός που αφύπνισε την Μακεδονική Επιτροπή, η οποία με έγγραφο της (17 Οκτωβρίου 1907) προς τον Έλληνα πρωθυπουργό ζητούσε την αποστολή πολεμοφοδίων, 150 οπλιτών, εθνικών πρακτόρων και βέβαια ιερέων και δασκάλων.[172] Την ανάγκη για την ενεργοποίηση των ελληνικών σωμάτων στην περιοχή την επισήμανε και η ελληνική προξενική αρχή του Μοναστηρίου, η οποία τη θεωρούσε απαραίτητη για την αναδιοργάνωση του Μακεδονικού Κομιτάτου.[173]

Και ενώ όλα αυτά συνέβαιναν στο επίπεδο των Κομιτάτων και των Επιτροπών, ο ελληνισμός της Πελαγονίας αντιστεκόταν πεισματικά στις οργανωμένες επιθέσεις των ρουμανικών και βουλγαρικών σωμάτων. Ψυχή αυτής της αντίστασης ήταν το αδιαπέραστο ελληνικό φρόνημα των συμπαγών ελληνοβλαχικών πληθυσμών του Μοναστηρίου και των ελληνοβλαχικών κοινοτήτων της ευρύτερης περιοχής (του Μεγαρόβου, του Τιρνόβου, της Νιζόπολης, της Ρέσνας, του Κρουσόβου, της Μηλόβιστας κ.α.). Οι Ελληνόβλαχοι της Βορειοδυτικής Μακεδονίας στάθηκαν υπεράνω των αδυναμιών της ελληνικής κεντρικής εξουσίας, αγωνίστηκαν δυναμικά σε κάθε αλλόφυλη, αλλοεθνή, αλλόγλωσση και αλλόθρησκη προσηλυτιστική διείσδυση, πολέμησαν λυσσαλέα, ιδίως τη ρουμανική κίνηση[174], και διατήρησαν άσβεστη την ελληνική συνείδηση στο βορειότερο εθνολογικό όριο της Ελλάδας.

Αυτή την ελληνική συνείδηση των βλαχόφωνων πληθυσμών του ευρύτερου μακεδονικού χώρου την έχουμε αποτυπωμένη στις περίφημες ''διαμαρτυρίες των Κουτσοβλάχων'', με τις οποίες οι Ελληνόβλαχοι διαμαρτύρονταν για τις ενέργειες της ρουμανικής προπαγάνδας και για τη βίαια απογραφή αυτών ως Βλάχων. Αυτές οι αναφορές-διαμαρτυρίες σώζονται στα αρχεία του Πατριαρχείου, της μητρόπολης Θεσσαλονίκης κ.α. και δημοσιεύονται στην ''Εκκλησιαστική Αλήθεια'' των ετών 1904-1907[175] και εμφορούνται από το βαθύ εθνικό και θρησκευτικό αίσθημα των Ελληνόβλαχων, την ομολογία της εθνικής τους συνείδησης και της υπερηφάνειας τους που ανήκουν στο ελληνικό έθνος και στους κόλπους του Πατριαρχείου και την πηγαία και έντονη αγανάκτηση τους για την προπαγανδιστική διείσδυση της ρουμανικής προπαγάνδας.

Σε μια χαρακτηριστική διαμαρτυρία της 5ης Ιουνίου του 1907, που υπογράφεται από 1425 οικογενειάρχες Ελληνόβλαχους του Μοναστηρίου διαβάζουμε (σε ένα απόσπασμα της): ''Ημείς οι Κουτσόβλαχοι, πληρεστάτην έχοντες συνείδησιν της εθνικής ημών καταγωγής, ουδένα δέ συγγενικόν ή άλλον δεσμόν αναγνωρίζοντες μετά των Ρωμούνων κατοίκων της παριστρίου χώρας, στεντορεία, και αύθις, τη φωνή διακηρύττομεν και διά μυριοστήν φοράν επαναλαμβάνομεν ότι είμεθα γνήσιοι Έλληνες... Ουδείς πλούτος, ουδεμία δύναμις θ' αποσπάση ποτέ ημάς, ούτε από των αγκαλών της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, ήτις προ αμνημονεύτων χρόνων εγαλούχησε και εξέθρεψε ημάς πνευματικώς, ούτε από του ενδόξου ελληνικού Γένους.''[176] Οι Ελληνόβλαχοι του Μεγάροβου κλείνουν την ένθερμη διαμαρτυρία τους (12 Ιουλίου 1907) με μια συγκινητική και ''ενδόμηχο φωνή'' που ''βοά από τα βάθη της καρδίας'' τους: ''Εις τας φλέβας μας ρέει ακόμη αμόλυντον το προγονικόν αίμα. Εις τα δάση του Ολύμπου και της Πίνδου, του Βερμίου και του Περιστερίου, περιίπτανται αι ιεραί των πατέρων μας σκιαί περιφρορούσαι ημάς. Ημείς οι Κουτόβλαχοι ήμεθα, εσμέν και θα είμεθα Έλληνες. Τούτο το ορκιζόμεθα και το διακηρύττομεν, Παναγιώτατε, ενώπιον Θεού και ανθρώπων.''[177] Οι Ελληνόβλαχοι του Τίρνοβου στη δική τους διαμαρτυρία (10 Ιουνίου 1907) τονίζουν με αποφασιστικότητα ''ότι Έλληνες είμεθα και οφείλομεν να παραδώσωμεν τας ιεράς μας παρακαταθήκας, πίστιν και εθνικότητα, ακηράτους εις τας επιγιγνομένας γενεάς''[178], ενώ στη διαμαρτυρία τους οι Νιζοπολίτες (14 Ιουνίου 1907) διακηρύσσουν ότι ''ουδέποτε δε θα μας αλλοιώσωσι το φρόνημα και την πίστιν και εάν όλους τους ισχυρούς της γης διαθέσωσιν εναντίον μας, διότι το αίμα και η συνείδησις είναι αποκεκρυσταλλωμένα γνησίως ελληνικά'' και χαρακτηρίζονται οι ρουμανίζοντες ''ως βδελυραί μυιαί, συκοφαντούντες και ραδιουργούντες τους πάντας''.[179]

Ναούμ Στ. Σήμτζας - Μηλόβιστα Πελαγονίας

Η Μονή Λαζαριστών στο sirok sokak του Μοναστηρίου

Εγώ δέ ενεθυμήθην την κατά Απρίλιον του 1892 δολοφονίαν του Έλληνος προκρίτου της Μηλοβίστης Ναούμ Στ. Σήμτζα, γενομένης εντός του ναού του χωρίου, τον φονέα του οποίου απέκρυψεν ο καθολικός ιερεύς Φαβεριάλ εν τη στέγη του παρακειμένου καθολικού παρεκκλησίου (Chapele) και κατόπιν εφυγάδευσεν εις Βουκουρέστιον. Ο Φαβεριάλ ήτο αχώριστος φίλος του Μαργαρίτου, κατάπτυστος ξυνωρίς. Οι δυο ούτοι συνέταξαν, εν έτει 1888, την περιβόητον εγκύκλιον προς τους Αλβανούς*. Και τι δεν έγραφον εν αυτή. Τον Όμηρον, τον Μέγαν Αλέξανδρον και τον Αριστοτέλην έλεγον ότι ήσαν Αλβανοί. Τους Έλληνας και το Οικουμενικόν Πατριαρχείον ύβριζον δεινότατα, τους δέ Τούρκους ποταπώς εκολάκευον. Εν τέλει της εγκυκλίου εκείνης προσεκάλουν τους Αλβανούς να ενωθώσι μετά των καταπτύστων Ρουμούνων εις κοινοπραξίαν. Αλλά δεν εννοώ, λέγει ο γέρων του Ολύμπου, διατί αυτοί οι καθολικοί ιερείς τόσα βυσσοδομούσι καθ' Ελλήνων, ενώ οι Έλληνες ανέχονται ακόμη εν μέσαις Αθήναις καθολικόν αρχιεπίσκοπον παρανόμως εις το πλευρόν του Έλληνος Μητροπολίτου. Αλλά μήπως, λέγω, δεν παρεχώρησαν οι Έλληνες εις τους καθολικούς εκκλησίαν εν μέσαις Αθήναις, παρά την Πύλην της αγοράς, ενώ οι εν Παρισίοις καθολικοί ηρνήθησαν να παραχωρήσωσι ναϊδριον εις τους Έλληνας -ζητηθέν πρό της ιδρύσεως του νυν περικαλλεστάτου Ελληνικού ναού.- Εις τους Ρουμούνους όμως, επί τη ελπίδι να προσελκύσωσιν εις τον Ουνιτισμόν, προ πολλού είχον παραχωρήσει ναόν επί της αριστεράς όχθης του Σηκουάνα. Εις τον Φαβεριάλ έδειξα σαφώς την επαύριον του φόνου του προκρίτου της Μηλοβίστης, ότι αι μιαραί του χείρες εβάφησαν εν τω αίματι του αθώου εκείνου. Έκτοτε ο Λαζαριστής ούτος απέφευγε τον χαιρετισμόν μου. Εν τούτοις ημέραν τινά, εισερχόμενος εις το βιβλιοπωλείον του κ. Α. Ζάλλη, συνήντησα τον Φαβεριάλ, καθ' ήν στιγμήν παρετήρει εις τον βιβλιοπώλην ότι κακώς έπραξεν να φέρη τα έργα του Βολταίρου. Παρεμβαίνω εις την συζήτησιν και απαντώ ότι εγώ επαρήγγειλα τα βιβλία του Βολταίρου του οποίου την εφυϊαν και φιλαλήθειαν εκτιμώ και θαυμάζω. Γνώριζε, απαντά ο Φαβεριάλ, ότι τον Βολταίρον κατηράσθη ο Θεός και διά τούτο επί δέκα και πλέον έτη έπασχε βασανιζόμενος εν τη κλίνη και ότι επί τέλους έπιε και τα ούρα του. Αυτά, λέγω, είνε φήμαι προσεγγίζουσαι τη συκοφαντία. Είνε μερικά πράγματα τα οποία δεν σας συμφέρουσι να γράφωνται, καθώς λ. χ. εκείνο όπερ γράφει ο Βολταίρος ότι παντού τας γραφάς ηρεύνησεν ουδαμού όμως απήντησεν την λέξιν Πάπας. Ο Βολταίρος θέλει την συνείδησιν των ανθρώπων ελευθέραν, ουδέ επιδοκιμάζει την βία επιβολήν της θρησκείας. Προκειμένου όμως περι του Χριστιανισμού ο Βολταίρος φρονεί ότι ο Χριστός μίαν θρησκείαν εδημιούργησε, κι αυτή είνε η Ελληνική ορθόδοξος θρησκεία. Οι τελευταίοι ούτοι λόγοι ηρέθισαν σφόδρα τον Λαζαριστήν, το βλέμμα του εξήστραψεν εξ οργής, η όψις ηλλοιώθη, το πρόσωπο του εγένετο κάτωχρον και εν τη φρικώδει εκείνη μορφή του απεσταλμένου του Πάπα διέγωσα τον... διάβολον.  Περιερχόμεθα την πόλιν του Μοναστηρίου, ής θαυμάζομεν το Ελληνικόν νοσοκομείον, τα Ελληνικά εκπαιδευτήρια, το λαμπρόν Διοικητήριον, πρό του οποίου ρέει ησύχως ο Δραγόρης ποταμός.

Φωνή της Ηπείρου, 9/10/1892: Σκηναί εν Περιβολίω - Οι Ρωμούνοι εν Ιωαννίνοις

Φωνή της Ηπείρου
9/10/1892

Εφημερίδα ''Φωνή της Ηπείρου''

9/10/1892, Έτος Α', Αρ. 4, σελ. 2

Εξ Ιωαννίνων

29 Σεπτεμβρίου 1892

(Τακτική ανταπόκρισις)

Σκηναί εν Περιβολίω

Εις Περιβόλιον, βλαχικόν χωρίον του Πίνδου, όπου έστησαν σχολείον οι Ρωμούνοι και κατώρθωσαν να χωρήσωσι και τους κατοίκους του εις οπαδούς των και εις αντιθέτους, είχον από πέρυσιν αρπάξει και τον ναόν του Αγίου Γεωργίου ούτοι, τον εκράτουν δε κεκλεισμένον και ούτε τους αντιθέτους άφιναν να λειτουργηθώσιν εντός αυτού, ούτε αυτοί ελειτουργούντο, διά τον φόβον μήπως οι αντίθετοι, πολλαπλάσιοι όντες, ορμήσωσι και τον ανακτήσωσιν. Οι αντίθετοι υπεχώρησαν πέρυσι και άφησαν να τοις αρπαχθή ο ναός, ίνα μη περιαγάγωσι την κοινότητα των εις περιπλοκάς και κακά αποτελέσματα εξερεθισμών και διότι ήλπιζον ότι οι άθλιοι ρουμουνισταί ήθελον σωφρωνισθή και ανοίξει τον ναόν. Ενθυμείσθε, ότι πέρυσι τον Ιούλιον εγένοντο σοβαραί σκηναί εν Περιβολίω εν αις εκινδύνευσε να δολοφονηθή υπό των ρωμούνων και ο Μητροπολίτης Γρεββενών. Επανειλημμένως οι φιλήσυχοι κάτοικοι εζήτησαν το άνοιγμα του ναού παρά των ρουμουνιστών. Εστάθη όμως αδύνατον. Οι ρουμουνισταί επέμενον εις την κακοήθειάν των και εφοβέριζον μάλιστα, ότι τώρα όπου έλαβον και την άδειαν παρά του Πατριαρχείου να τελώσι τας ιερουργείας των εν τοις ναοίς ρουμουνιστί, ήθελον εκβάλει και από την οικίαν του και αποπέμψει του χωρίου πάντα μη αποδεχόμενον τας αρχάς των.

Οι φιλήσυχοι και ευσεβείς Περιβολίωται τότε συλλογισθέντες, ότι ήθελον καταντήσει να ακούσωσιν ελευθέρως τελουμένην την ιερουργίαν εν τω ναώ των ρωμουνιστί υπό του καθολικού ιερέως των ρωμούνων Παπαδημητρίου*, και λαβόντες υπό σοβαράν έποψιν τους περί αδείας φοβερισμούς τούτων, δεν αντέσχον πλέον και εξαφθέντες την 8 τρεχ.7βρίου, επειδή τας κλειδάς των θυρών του Αγ. Γεωργίου εκράτουν οι ρωμούνοι, ανεβίβασαν τας γυναίκας των επί της στέγης του ναού, αίτινες αποστεγάσασαι μέρος τι, κατήλθον εντός αυτού και ήνοιξαν τας θύρας εις τους ιερείς. Καθ' όλον δε το διάστημα της λειτουργίας αι γυναίκες με χονδράς σχίζας εις τας χείρας παρά τας θύρας του ναού ιστάμεναι, εφώναζον και ηπείλουν δια φόνου πάντα τολμήσοντα να πλησιάση ρωμούνον. Τοιουτοτρόπως οι κάτοικοι ανέκτησαν τον ναόν. Ουδείς δε εκ των ρωμουνιστών ετόλμησε να δώση αφορμήν έριδος, διότι τότε οι φιλήσυχοι κάτοικοι, γυναίκες και άνδρες, ήθελον επιτεθή κατ' αυτών λυσσωδώς και τις οίδε ποίας συνεπείας θα είχεν η συμπλοκή. Επειδή δε επικρατεί παρ' αυτοίς έθιμον όπως την ημέραν ταύτην μετά την λειτουργίαν, την ιεράν σημαίαν του ναού των, την απεικονίζουσαν τον Τροπαιοφόρον Γεώργιον και ζυγίζουσαν περί τας 35 οκάδας, περιαγάγη προς βοήθειάν του θριαμβευτικώς περί το χωρίον, όστις εκ των κατοίκων συνεισφέρη περισσότερον χρηματικόν ποσόν εις την πλειοδοσίαν εις ην εκτίθεται αύτη προς ώφελος του ναού, οι αντίθετοι δεν άφισαν κανέναν εκ των ρωμούνων να πλειοδοτήση υπέρ αυτής.

H Νεολαία Παγκόσμιας Αμφικτιονίας Βλάχων στο Forum «Hellenic Youth in Action»

To διήμερο 31 Μαρτίου-1η Απριλίου και στο πλαίσιο των Ολυμπίων 2016-2018, θα πραγματοποιηθεί στο Ζάππειο Μέγαρο στην Αθήνα, το Φόρουμ «Hellenic Youth in Action» των απανταχού νέων Ελλήνων.

Το παρών στις εκδηλώσεις αναμένεται να δώσει και 

η Νεολαία Παγκόσμιας Αμφικτιονίας Βλάχων

Με προσκεκλημένους 350 νέους Έλληνες, από όλο τον κόσμο, το Φόρουμ θα αποτελέσει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να αναδειχθεί η σχέση των απόδημων Ελλήνων με την ιστορική τους πατρίδα και παράλληλα να συνεργαστούν οι απανταχού νέοι Έλληνες με σκοπό την επίτευξη και την υλοποίηση κοινών στόχων και επιδιώξεων με επίκεντρο όλων των ενεργειών την Ελλάδα.

Το Φόρουμ διοργανώνεται από τις εξής εννέα οργανώσεις: Παγκόσμια Συντονιστική Επιτροπή Ποντιακής Νεολαίας, Νεολαία Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Αποδήμων Κυπρίων, Νεολαία Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας Θεσσαλών, Νεολαία Παγκόσμιου Συμβουλίου Ηπειρωτών, Νεολαία Παγκόσμιου Συμβουλίου Κρητών, Νεολαία Παγκόσμιας Αμφικτιονίας Βλάχων, Νεολαία Παναρκαδικού Παγκόσμιου Συμβουλίου, Νεολαία Παμμακεδονικής Ομοσπονδίας ΗΠΑ, Νεολαία Ομοσπονδίας Θρακικών Συλλόγων Ευρώπης. Ενώ το παρών θα δώσουν, μεταξύ άλλων και η νεολαία των χωρών Μαύρης Θάλασσας και Κεντρικής Ασίας.

~ FORUM ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΝΕΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ (Video)

Λατινοφωνία Ελλήνων - Εκπληκτικά ευρήματα στην «έπαυλη του Αλέξανδρου» στο Αμύνταιο Φλώρινας

Λατινοφωνία Ελλήνων - Γένεση Βλάχων (Αρμάνων)

Τα ευρήματα από τις ανασκαφές στη βίλα του Αμυνταίου παρουσιάστηκαν την Παρασκευή στην 31η επιστημονική συνάντηση για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη. Οι ψηφιδωτές μυθολογικές παραστάσεις με επιγραφές και αγάλματα θεοτήτων στην «έπαυλη του Αλέξανδρου», που βρέθηκε στο Αμύνταιο, έκλεψαν την παράσταση.

Η «έπαυλη του Αλεξάνδρου» αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα και πολυτελέστατα ιδιωτικά ρωμαϊκά συγκροτήματα πλούσιων εκλατινισμένων Ελλήνων μιας ακμάζουσας πόλης.

Η ανακάλυψη έγινε το περασμένο καλοκαίρι στο Αμύνταιο Φλώρινας και εντυπωσιάζουν τα εξαιρετικά έργα τέχνης, γλυπτά και ψηφιδωτά του 3ου αιώνα μ.Χ., που διασώζονται σε άριστη κατάσταση. Περίτεχνα ψηφιδωτά δάπεδα σε συνολική επιφάνεια 360 τ.μ. με ποικίλες θεματικές παραστάσεις από την ελληνική μυθολογία και αγάλματα θεοτήτων κοσμούσαν την «Αίθουσα της Ευρώπης», την «Αίθουσα των Νηρηίδων», την «Αίθουσα του Θηριομάχου» και άλλους έξι από τους συνολικά 96 χώρους της βίλας. Μικρά και μεγάλα δωμάτια, λουτρά, διάδρομοι ή στοές και εσωτερικές αυλές συνθέτουν το μεγαλοπρεπές συγκρότημα (5 στρεμμάτων) όπου οι ένοικοι μαζί με τους καλεσμένους τους περνούσαν τον χρόνο τους.

Οι ιδιοκτήτες τους, «πλούσιοι αξιωματούχοι της ρωμαϊκής διοίκησης, λάτρεις της ελληνικής παιδείας και του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, ανάμεσά τους ο Αλέξανδρος και η Μεμμία (τα ονόματά τους διασώζει επιγραφή), έζησαν περίπου στα μέσα του 3ου μ.Χ. αιώνα σε μια πόλη (250 στρεμμάτων) που άκμασε εν καιρώ ειρήνης στο πεδινό Λεκανοπέδιο του Αμυνταίου, πάνω στον εμπορική αρχαία Εγνατία Οδό», εξήγησε ο επικεφαλής της ανασκαφής της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης, αρχαιολόγος Πανίκος Χρυσοστόμου.