Παιδιά απ' τον Ασπροπόταμο

Γαρδίκι

Τραγούδι σε ρυθμό εξάσημο (τσάμικο)

Το ποιητικό κείμενο:

Παιδιά απ' τον Ασπροπόταμο 

κι απ' το τρανό Γαρδίκι,

κι απ' της Κουρούνας τις σπηλιές,

(κι από της Πίνδου τα χωριά)

λεβέντες παληκάρια,

Τούρκο μην προσκυνήσετε, 

οχτρό μη φοβηθείτε!

Και πώς αυτό τραγουδιέται:

Ωρέ παιδιά απ' τον Α-, ωχ παιδιά απ' τον

Ασπροπόταμο.

Παιδιά απ' τον Ασπροπόταμο, 

κι απ' το τρανό Γαρδίκι.

ΠΑΙΟΝΙΑ: «εἴμ᾽ ἐκ Παιονίης ἐριβώλου»

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος

Φωτο: Η επιγραφή του 'Διόνυσου του Παιονικού'. Βρέθηκε στην περιοχή του Κιλκίς. 

Μια επιγραφή που βρέθηκε στην περιοχή Τίκβες του κράτους των Σκοπίων και δημοσιεύθηκε πριν από μια εικοσαετία περίπου, αναφέρεται στον βασιλιά των Παιόνων Δροπίωνα το γιο του Λέοντος. Η επιγραφή αυτή έχει ως εξής: 

«ΔΡΟΠΙΟΝΑ ΛΕΟΝΤΟΣ Π(ΑΤΕΡΑ?) 

ΚΑΙ ΜΩΑΝΤΑ 

ΒΑΣΙΛΕΑ ΠΑΙΟΝΩΝ 

ΤΩΝ Π- ΑΠΕΤΗ» 

Η γραφή της επιγραφής, που ήταν στην ελληνική, δεν εντυπωσίασε ιδιαίτερα την ιστορική κοινότητα. Εκείνο, όμως, που ανέτρεπε δεδομένα ήταν η αναφορά της στο βασιλιά της Παιονίας Δροπίωνα! 

Ο Δροπίων βασίλευσε περί το 279 π.Χ., και αναφέρεται από τον Παυσανία. Έστησε, μάλιστα, στους Δελφούς, όπως αναφέρει, ως τιμητικό ανάθεμα, μια χάλκινη κεφαλή βίσωνος. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως σύμφωνα με τον Παυσανία οι βίσωνες της περιοχής ήταν ιδιαίτερα δασείς (μαλλιαροί) στο στήθος και στη γενειάδα. (Παυσ. Θ, 21.) 

Εντυπωσίασε, λοιπόν, το γεγονός της παρουσίας των Παιόνων στη μετααλεξανδρινή εποχή με ελληνική γραφή και ελληνικά ονόματα. Μέχρι τότε πιστεύονταν πως επρόκειτο για ένα βόρειο και άγριο λαό, σχεδόν βάρβαρο. Ήταν γνωστά, βέβαια, τα βασιλικά ονόματα των Παιόνων αλλά δεν γνωρίζαμε τίποτε σχετικά με τη γλώσσα και τη γραφή του λαού αυτού. 

Οι μαρτυρίες του Ηροδότου, του Στράβωνα, του Παυσανία ή ακόμη και του Θουκυδίδη, δεν ήταν πολύ κολακευτικές για τον λαό αυτόν. 

Όταν όμως ανακαλύφθηκε το έτος 1877, στην Ολυμπία, το βάθρο ενός ανδριάντα στο οποίο υπήρχε ανάγλυφη επιγραφή που έγραφε πως είχε στηθεί από το Κοινό των Παιόνων προς τιμή του βασιλιά Δροπίωνα, τότε διασαφηνίστηκε πλήρως πως επρόκειτο για ένα αρχαίο ελληνικό φύλο.

Ζυγούρι φρικασέ

Ένα απολαυστικό παραδοσιακό πιάτο που συνδυάζει κρέας με λαχανικά!

Της Δέσποινας Παπαστεργίου

~ Υλικά: 

2 κιλά ζυγούρι κομμένο σε μερίδες

ελαιόλαδο

8-10 κρεμμυδάκια φρέσκα 

2 μαρούλια, λίγο σπανάκι  

2/3 ματσάκι άνηθο

1 ρίζα αντίδι ή άγρια χόρτα για πίτα ή ραδίκια

αλάτι, πιπέρι

Για το αυγολέμονο θα χρειαστούμε: 2 αυγά & 2 λεμόνια

~ Εκτέλεση:

Πλένουμε προσεκτικά τα λαχανικά μας και τα ψιλοκόβουμε. Βάζουμε λάδι στην κατσαρόλα και σοτάρουμε το κρέας μέχρι να ροδίσει από όλες τις πλευρές. Προσθέτουμε λίγο νερό ώστε να σκεπαστεί και το αφήνουμε να βράσει σε χαμηλή φωτιά (συμπληρώνουμε ζεστό νερό αν χρειαστεί). Έπειτα σε ένα τηγάνι βάζουμε λίγο λάδι και τσιγαρίζουμε ελαφρώς τα κρεμμυδάκια μέχρι να μαραθούν. Όταν δούμε ότι το κρέας είναι σχεδόν έτοιμο, μέσα σε λίγο ζωμό, ρίχνουμε τα κρεμμυδάκια και τα υπόλοιπα ψιλοκομμένα λαχανικά, αλάτι, πιπέρι και σιγοβράζουμε για λίγο ακόμη κουνώντας κάθε τόσο την κατσαρόλα κυκλικά. Κατεβάζουμε το φαγητό από τη φωτιά, ετοιμάζουμε το αυγολέμονο και προσθέτουμε σ αυτό λίγο ζωμό από το φαγητό. Αδειάζουμε το αυγολέμονο στην κατσαρόλα κουνώντας την και πάλι κυκλικά ώστε να αναμειχθεί καλά.

Καλή επιτυχία! 

Σπιτικό γιαούρτι

Γιαούρτι σπιτικό...

αγνό, πανεύκολο, γρήγορο, νόστιμο 

και προπάντων εξαιρετικά ωφέλιμο 

για τον οργανισμό μας! 

Της Δέσποινας Παπαστεργίου

~ Υλικά:

1 κιλό γάλα (αγελαδινό, πρόβειο, κατσικίσιο ή ανάμεικτο) 

2 1/2 κ.σ. γεμάτες γιαούρτι (για μαγιά)

~ Εκτέλεση:

Βράζουμε το φρέσκο γάλα, ανακατεύοντας το σε τακτά διαστήματα για να μην κολλήσει. Το κατεβάζουμε από τη φωτιά, το αδειάζουμε σε ένα πήλινο σκεύος και περιμένουμε να πέσει η θερμοκρασία του. Μπορούμε να ελέγξουμε την θερμοκρασία, χωρίς απαραίτητα να έχουμε θερμόμετρο, αν κρατήσουμε το δάχτυλό μας μέσα στο γάλα μετρώντας ως το 13 άνετα, χωρίς να καούμε. Στη συνέχεια με ένα κουτάλι διαλύουμε το γιαούρτι (μαγιά) μέσα σε λίγο γάλα (10 κ.σ γάλα) ώστε να γίνει νερουλό και να μην έχει κομματάκια και το ρίχνουμε στο υπόλοιπο γάλα, ανακατεύοντας καλά. Έπειτα κλείνουμε το σκεύος μας, το σκεπάζουμε με μια κουβέρτα και το αφήνουμε για 6 ώρες χωρίς να το μετακινήσουμε κατά την διάρκεια της πήξης. Όταν είναι έτοιμο το βάζουμε στο ψυγείο και το καταναλώνουμε σε 6-7 ημέρες. 

Με λαμπρότητα ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου στην Κορυτσά

Στην Κορυτσά της Βορείου Ηπείρου, εκεί όπου πάλλεται έντονα ο Ελληνισμός, πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 23 Μαρτίου 2014, η σχολική γιορτή των Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων «Όμηρος» για τον εορτασμό της Επανάστασης του ’21, καθώς και τα εγκαίνια της νέας έδρας του Γενικού Προξενείου της Ελλάδος. 

Οι εορταστικές εκδηλώσεις ξεκίνησαν με δοξολογία στον μητροπολιτικό ναό της πόλης χοροστατούντως του Μητροπολίτη Κορυτσάς κ.κ. Ιωάννη και ακολούθησε η σχολική γιορτή των Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων «Όμηρος» στο θέατρο «Τσαγιούπι», παρουσία πλήθος Κορυτσέων και επισκεπτών από την Ελλάδα, καθώς και εκπροσώπων της ελληνικής και αλβανικής πολιτείας.

Τα παιδιά των εκπαιδευτηρίων, με απαγγελίες ποιημάτων και θεατρικά σκετς, ζωντάνεψαν τους ήρωες και ηρωίδες της επανάστασης του 1821, καθηλώνοντας το πολυπληθές κοινό που παρακολούθησε την παράσταση.

Ακολούθησε η τελετή εγκαινίων του νέου κτιρίου του Γενικού Προξενείου με τον καθιερωμένο αγιασμό και τη μουσική παράσταση από εκπαιδευτικούς και μαθητές του Μουσικού Λυκείου Κορυτσάς και του Εκπαιδευτηρίου «Όμηρος». 

Πρόκειται για ένα υπέροχο αναπαλαιωμένο αρχοντικό στον κεντρικό δρόμο της Κορυτσάς και αποτελεί συμβολισμό σημαντικής αναβάθμισης της παρουσίας μας στην περιοχή.

Στο μήνυμα του, ο Γενικός Πρόξενος Κορυτσάς Ιωάννης Πεδιώτης, τόνισε: 

«Με τις εκδηλώσεις αυτές τιμούμε τους ήρωες μας και μοιράζουμε αισιοδοξία για την αίσια έκβαση της σημερινής μας πορείας, γεμάτης προκλήσεις και δυσκολίες, με την βεβαιότητα ότι, όπως συνέβη πάντα στο παρελθόν, αυτές θα ξεπεραστούν και ένα καλύτερο μέλλον θα γεννηθεί για μας και τις επόμενες γενιές που θα μας διαδεχθούν.

Συμβολισμός του καλύτερου μέλλοντος είναι η καινούρια έδρα του Γενικού Προξενείου που εγκαινιάζουμε. Ένα κτίριο που αναβαθμίζει την παρουσία της Ελλάδος στην Κορυτσά, για το οποίο πιστεύω ότι όλοι θα αισθανόμαστε υπερήφανοι».

Οι εκδηλώσεις στον Αρχάγγελο Ν. Πέλλας για τον τερματισμό του διεθνή ποδηλατικού γύρου ''Μέγας Αλέξανδρος''

Το Σάββατο 22 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε με επιτυχία 

ο τερματισμός του 2ου etap του 

διεθνή ποδηλατικού γύρου 

Μέγας Αλέξανδρος στην 

Τοπική Κοινότητα Αρχαγγέλου 

του Δήμου Αλμωπίας.

Ο Δήμος Αλμωπίας και η Τοπική Κοινότητα Αρχαγγέλου ως συνδιοργανωτές της εκδήλωσης υποδέχτηκαν τους αθλητές - ποδηλάτες στην κεντρική πλατεία Αρχαγγέλου, όπου στήθηκε, σε συνεργασία με τον Μορφωτικό Πολιτιστικό σύλλογο Βλάχων Αρχαγγέλου, μια ξεχωριστή γιορτή, με παραδοσιακά εδέσματα και χορευτικά συγκροτήματα. (Πηγή: Εδώ)

Πηγή βίντεο: previewvideogeorg (youtube)

Σκέψεις πάνω στο ’21

Σαράντος Ι. Καργάκος

Ιστορικός-Συγγραφέας

Ημερομηνία:  26/03/2014

Μπορεί κάποιοι τότε από τους αγωνιστές να μην είχαν ελληνική φωνή, είχαν όμως ελληνική ψυχή. Σήμερα κάποιοι έχουν ελληνική φωνή αλλ’ όχι ελληνική ψυχή.

Η δυσφήμηση του ’21 είναι θέμα προβολής. Στην Ελλάδα του σήμερα μερικοί, για να διαφημιστούν, επιλέγουν να εξευτελιστούν.

Το ’21είναι ο λαμπρότερος ναός της Ελληνικής Ιστορίας. Κάποιοι που διακατέχονται από Ηροστράτειο Σύνδρομο, επιχειρούν να τον πυρπολήσουν, για ν’ ακουστεί τ’ όνομά τους. Έχουν σαν πρότυπο τον Ηρόστρατο που πυρπόλησε το ναό της Εφεσίας Αρτέμιδος για να μείνει το όνομά του στην ιστορία.

Δεν ήταν όλοι οι συμμετάσχοντες στον Αγώνα λουλούδια για μύρισμα. Συνεπώς, σπορά δεν άφησαν μόνο ο Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης, ο Μιαούλης και ο Κανάρης. Σπορά και άφθονη κοπριά άφησε και ο... Νενέκος. Γι’ αυτό φυτρώνουν σήμερα άφθονα άνθη του κακού.

Έσφαλαν οι ποιητές Διονύσιος Σολωμός και Ανδρέας Κάλβος που ύμνησαν εκείνους τους αγωνιστές. Όφειλαν να διαβάσουν κάποιες σύγχρονες συγγραφές που τους βγάζουν «κατσαπλιάδες».

Αν ο αφορισμός της Επαναστάσεως του Υψηλάντη από την Ιερά Σύνοδο και τον πατριάρχη είχε τότε κάποιο νόημα (αποτροπή σφαγιασμού αμάχου πληθυσμού), ποιο νόημα έχουν στον παρόντα καιρό οι αφορισμοί του ’21; Ελπίζουν σε κάποια επάνοδο της Τουρκίας ή σε έκδοση έργων τους στην Τουρκία;

Το ’21 ήταν ένας ορμητικός άνεμος. Και κατά το παροιμιακό, «οι κατ’ άνεμον πτύοντες τα εαυτών πρόσωπα πτύουσι».

Είχε πει ο Όσκαρ Ουάιλντ: «Το πνεύμα έχει τα όριά του, η κουταμάρα όχι».

Είχε πει ο Μολιέρος: «Οι φθονεροί πεθαίνουν· ο φθόνος ποτέ!». Το είχε επισημάνει ο Σολωμός στην ωδή που έγραψε για τον Μάρκο Μπότσαρη: «Και ο φθόνος τού στέκει ζερβά».

Ας μη λέμε κακό για τους αγωνιστές του ’21. Ήσαν κι αυτοί ικανοί να το κάνουν πιο καλά από μας. Φαντάζεστε τι θα μας έσουρνε ο Καραϊσκάκης, αν έβγαινε από τα σκότη του Άδη και άκουγε όσα ακούμε εμείς;

Και, τέλος πάντων, το δέντρο που κάνει καρπούς πετροβολάνε.

Η FUEN και οι εθνοτικώς «Μακεδοναρμάνοι» - Μέρος 1ο

Μία σχέση στοργής από τα παλιά αναζωπυρώνεται...

Στο παρόν ιστολόγιο δημοσιεύσαμε μία σειρά άρθρων που αφορούν στη Φεντεραλιστική Ένωση Ευρωπαϊκών Εθνοτήτων, περισσότερο γνωστή με το ακρωνύμιο FUEN.  Πρόκειται για ημιεπίσημο φορέα του Συμβουλίου της Ευρώπης με ρίζες στη Γερμανία του μεσοπολέμου,  με πρώτο μάλιστα πρόεδρο το Hans Joseph Graf Matuschka, πρόξενο της Ναζιστικής Γερμανίας στην Ουγγαρία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου [1]. 

Η FUEN έγινε γνωστή σε εμάς τους Βλάχους της Ελλάδας μετά το Μάιο του 2005, όταν στο επίσημο συνέδριό της στο Βουκουρέστι εξέδωσε διάγγελμα απαιτώντας την αυτονόμηση μας από το ελληνικό κράτος. Στο συγκεκριμένο συνέδριο της FUEN, εννοείται ότι δεν συμμετείχε κανένας ελληνικός φορέας Βλάχων, συμμετείχε όμως ο Παύλος Βοσκόπουλος του Ουράνιου Τόξου  και ο Bojan Brezigar, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Γραφείου Λιγότερο Ομιλουμενων Γλωσσών (EBLUL).  

Aπό τη δημοσίευση των συγκεκριμένων άρθρων και μετά λάβαμε κάποια e-mail από φίλους ότι δεν θα πρέπει να ασχοληθούμε περαιτέρω με το θέμα της FUEN, με το αιτιολογικό ότι πρόκειται για μία ένωση γελοίων και ότι ασχολούμενοι μαζί τους ρίχνουμε νερό στο μύλο της προπαγάνδας.  Με όλο το σεβασμό προς του φίλους αυτούς θα διαφωνήσουμε. Επαναλαμβάνουμε ότι η οργάνωση αυτή συνδέεται διαχρονικά με τη Γερμανική Εξωτερική Πολιτική, η οποία αυτή τη στιγμή «λύνει και δένει» σε όλη την Ευρώπη, προσφάτως δε και στην Ουκρανία. Επιπλέον η FUEN είναι φορέας που συμμετέχει στις δραστηριότητες του Συμβουλίου της Ευρώπης, έχοντας μάλιστα λάβει το στάτους παρατηρητή στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. 

Κάποιοι άλλοι, επικριτές από την αντίπερα όχθη, διερωτήθηκαν τι σχέση έχουν οι δραστηριότητές τους με τη FUEN και με τι στοιχεία τους συνδέουμε μαζί της. Η επόμενη σειρά άρθρων θα επικεντρωθεί λοιπόν σε αυτό ακριβώς το θέμα: τις διαχρονικές σχέσεις των ρουμανιζόντων και των επιγόνων τους με τη FUEN και τη δράση αυτής στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Ευρώπη.

Ένας τ. Λεγεωνάριος μεταξύ φίλων 

Το Μάιο του 1954, λαμβάνει χώρα το τέταρτο συνέδριο της FUEN για τις ευρωπαϊκές «εθνότητες». Παρών μεταξύ άλλων ο Βεροιώτης Constantin Papanace, τέως Λεγεωνάριος της Σιδηράς Φρουράς, τέως αντιπρόεδρος της Ένωσης Μακεδο-Ρουμάνων Σπουδαστών,  και τέως Ρουμάνος υπουργός ο οποίος ως βαλκανολόγος  στην υπηρεσία πλέον της Ιταλίας παραδίδει ομιλία για το Βλάχικο ζήτημα στα Βαλκάνια. Στην ομιλία του ο Papanace θέτει ζήτημα επαναλειτουγίας των μειονοτικών σχολείων και εκκλησιών στην Ελλάδα καθώς και διοικητική αυτονομία στις περιοχές όπου οι Βλάχοι αποτελούν πλειοψηφία. Η ομιλία του Papanace ήταν ουσιαστικά μία επανάληψη των θέσεων που είχε εκφράσει σε δύο προγενέστερα υπομνήματά του προς τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το 1951 και το 1952. 

Ήδη από τη δεκαετία του ’50 λοιπόν, παρατηρείται μία επαναπροσέγγιση των Γερμανών αξιωματούχων της FUEN με τους Λεγεωνάριους οι οποίοι την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου είχαν  βρει καταφύγιο και προστασία σε χώρες της δυτικής Ευρώπης όπως η Ισπανία του Φράνκο, η Ιταλία, η Γαλλία, και φυσικά η τότε δυτική Γερμανία  [2].

Οι Βλαχόφωνοι Έλληνες - Αντώνη Κολτσίδα

Του Αντώνη Κολτσίδα,

Διδάκτορος Ιστορίας του Α.Π.Θ

Οι βλαχόφωνοι Έλληνες του ελλαδικού χώρου ή όπως αλλιώς είναι γνωστοί και ως Κουτσόβλαχοι, Ελληνόβλαχοι, Αρωμούνοι (όπως αυτοαποκαλούνται) ή γενικά ως Βλάχοι είναι αυτόχθονες δίγλωσσοι Έλληνες, οι οποίοι διαφοροποιήθηκαν γλωσσικά με τον εκλατινισμό τους σε όλο το μήκος της οροσειράς της Πίνδου και στα βορειότερα τμήματα της Μακεδονίας. Ιστορικά μπορούμε να καθορίσουμε αυτόν το γλωσσικό εκλατινισμό, αφού εντοπίζεται στη συνύπαρξη των Ρωμαίων στρατιωτών με τους ντόπιους Έλληνες των παραπάνω περιοχών στις φρουρές - οροφυλακές, όπου συνυπηρετούσαν. Αυτές οι οροφυλακές (τα auxilia - επικουρικά στρατεύματα) είχαν οργανωθεί στις κυριότερες οδικές ορεινές διαβάσεις και είχαν καθιερωθεί για την ασφάλεια του νεοαποικιακού ρωμαϊκού κράτους.

Σ' αυτές λοιπόν τις οροφυλακές, με την αμφίδρομη αφομοίωση της ελληνικής και της λατινικής γλώσσας - κατά τη διάρκεια της συνύπαρξης των Ρωμαίων στρατιωτών και των ντόπιων, των γηγενών Ελλήνων - διαμορφώθηκε ένα κοινό γλωσσικό μέτρο, το οποίο εξελικτικά παρήγαγε μια νέα λατινογενή γλώσσα, την κουτσοβλαχική ή την ελληνοβλαχική ή την αρωμουνική ή γενικά τη βλαχική, όπως συνηθίζεται να λέγεται. Από την ανάγκη λοιπόν της επικοινωνίας αυτών των πληθυσμών (των Ρωμαίων και των Ελλήνων) γεννήθηκε η κουτσοβλαχική γλώσσα, όπως είναι γνωστότερη στη βλαχολογική επιστημολογία, και εξελίχτηκε σε ξεχωριστό γλωσσικό όργανο, το οποίο επέζησε έως σήμερα και επισημαίνει γλωσσικά τους βλαχόφωνους πληθυσμούς. Η κουτσοβλαχική γλώσσα κατά την ιστορική της διαδρομή ήρθε σε επαφή και με άλλες ποικιλόμορφες γλωσσικές επιρροές, παρόλα αυτά όμως δέχτηκε την ισχυρότερη επίδραση από την ελληνική, αφού μ' αυτή συνυπήρχε αδιάσπαστα καθ' όλη την μακραίωνη γλωσσική και πολιτισμική της πορεία. 

Με την εξάπλωση της ρωμαϊκής κυριαρχίας σε όλο το βαλκανικό χώρο εξαπλώθηκε και η λατινική γλώσσα με τον «ανατολικό κλάδο» της λαϊκής λατινικής, όπως είναι γνωστός στη γλωσσολογική επιστήμη. 

Απ' αυτόν όμως τον «κλάδο» δεν έχουμε μόνο τη «δημιουργία» της κουτσοβλαχικής γλώσσας, αλλά και τη δακορουμανική (ρουμανική), την ιστρορουμανική και τη μογλενίτικη, τα τέσσερα δηλαδή ρομανικά ιδιώματα της βαλκανικής λατινικής (Latinum Balkanicum). Aυτά τα ρομανικά ιδιώματα προήλθαν από τη γλωσσική επιμιξία της λατινικής και των αντίστοιχων τοπικών γλωσσών των κατακτημένων - σε κάθε περίπτωση - λαών, διαμορφώθηκαν ανεξάρτητα η μια από την άλλη και ακολούθησαν ξεχωριστή γλωσσική πορεία. Ιστορικά λοιπόν αυτές οι γλώσσες - ιδιώματα (οι ρομανικές) χαρακτηρίζονται από μια αντίστοιχη γλωσσική συγγένεια, αφού σε όλες η λατινική, ως γλώσσα «διαμόρφωσης», είναι κοινή. Δεν υπάρχει όμως απολύτως καμιά φυλετική συγγένεια ανάμεσα στους λαούς που εκφράζονται σ' αυτά τα ρομανικά ιδιώματα, αφού ο καθένας χωριστά προέρχεται από τις γλωσσικά εκλατινισμένες του εθνότητες. Και βέβαια και φυσικά αυτή η ιστορική πραγματικότητα ισχύει για τους Κουτσοβλάχους - βλαχόφωνους πληθυσμούς του ελλαδικού χώρου, οι οποίοι αποτελούν ένα συνεχές και αδιάσπαστο πολιτισμικό και εθνικό ελληνικό σύνολο. 

Η γένεση λοιπόν της κουτσοβλαχικής γλώσσας, όπως επισημάνθηκε παραπάνω, εντοπίζεται στα πρώτα χρόνια της ρωμαϊκής κατάκτησης του γενικότερου βορειοελλαδικού χώρου. Όμως παρόλα αυτά ο βίος και ο πολιτισμός των Κουτσοβλάχων - του λαού δηλαδή που μιλούσε την κουτσοβλαχική, και ο οποίος χαρακτηρίστηκε και ονομάστηκε απ' αυτό το γλωσσικό ιδίωμα, αλλά και η γλώσσα τους, επισημάνθηκε μόνο κατά τη βυζαντινή περίοδο και η ανάλογη μελέτη (ερασιτεχνική και αργότερα επιστημονική) άρχισε να εμφανίζεται πολύ αργότερα, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. 

Πίτα ''κοντράρι''

Της Ελευθερίας Μπούτζα 

Οι βλάχικες πίτες φημίζονται για το λεπτό και τραγανό τους φύλλο. Με χόρτα, τυρί, κρέας, τραχανά, αυγά, ρύζι... αμέτρητοι συνδυασμοί! Μια από τις πιο εντυπωσιακές πίτες στο Παλαιοχώρι Συρράκου είναι 

η πίτα ''κοντράρι'' (φύλλα). 

Είναι μια πίτα με ψημένα φύλλα και κρέας, αναλόγως με το γούστο του κάθε νοικοκύρη... αρνί, αγριογούρουνο ή κόκκορα αλανιάρη. Είναι μια πίτα δύσκολη στη παρασκευή αλλά πολύ νόστιμη στη γεύση. Συνήθιζαν να την κάνουν τη πρωτοχρονιά βάζοντας μέσα και το ''φλουρί''... τι άλλο θα μπορούσε να ήταν η βασιλόπιτα τους!!

~Υλικά:

2 κιλά κόκκορα αλανιάρη 

1 κρεμμύδι ψιλοκομμένο

2 σκελίδες σκόρδο

1/2 φλυτζ. ελαιόλαδο

2 κ.σ φρέσκο βούτυρο

αλάτι, πιπέρι, πάπρικα 

μερικούς κόκκους μπαχάρι

10 ψημένα φύλλα

Για τα φύλλα θα χρειαστούμε: 

1 κιλό αλεύρι για φύλλο

λίγο αλάτι και λίγο ξύδι

1 1/2 φλυτζ. νερό 

αλεύρι για το άνοιγμα των φύλλων

Αρβανιτόβλαχοι, Αρμάνοι Βορειοηπειρώτες

Εσφαλμένα ο πολύς κόσμος φαντάζεται τους Αρβανιτόβλαχους (Αρβαντόβλαχους, Αρμάνους της Βορείου Ηπείρου) να ζουν μόνο ποιμενικά, σαν κτηνοτρόφοι ή μεγαλοκτηνοτρόφοι, όπως Φρασεριώτες κ.α. Εσημάνθηκε άλλως τε προηγουμένως ότι τον 11ο αι. και στη Μεγάλη Βλαχία, στη Λάρισα, υπάρχουν και ως αστοί! Αλλά στη Βόρειο Ήπειρο διακρίνονται σε όλους τους τομείς της ζωής. Σε μνεία ενδεικτική αστικών κέντρων της Βορείου Ηπείρου, όπου οι Αρμάνοι ακμάζουν εκπληκτικά, πρωτεύουσα θέση ανήκει στην υπέρλαμπρη Μοσχόπολη. Εδώ εργάζονται πνευματικά, συγγραφικά και διδακτικά οι Βορειοηπειρώτες Αρμάνοι Θεόδωρος Καβαλλιώτης και Δανιήλ Μοσχοπολίτης. Ο πρώτος με το τρίγλωσσο λεξικό του και ο δεύτερος με την τετράγλωσση μέθοδο ''εφοδιάζουν τους νέους με ένα εγχειρίδιο για την ελληνική γλώσσα. Με τα υπόλοιπα κεφάλαια του έργου τους στοχεύουν στη μετάδοση ενός κυρίαρχου τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς, δηλαδή της ελληνικής ορθόδοξης παράδοσης'' [55].

Η Μοσχόπολη [56] με τις είκοσι εκκλησιές, τα λαμπρά ελληνικά σχολεία, όπως η ονομαστή Νέα Ακαδημία της, το πρώτο τυπογραφείο στην ελληνική χερσόνησο, τις πλούσιες βιβλιοθήκες, δεν είναι μόνον θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο της Βορείου Ηπείρου, αλλά παράλληλα εξελίσσεται σε σπουδαίο εμπορικό, οικονομικό, βιοτεχνικό, καλλιτεχνικό, όπου αφθονούν τα επιτεύγματα της αρχιτεκτονικής, της ξυλογλυπτικής, της αγιογραφίας, της χρυσοχοϊκής, της υφαντικής κ.α. Οι πολυσχιδείς δραστηριότητες των Βορειοηπειρωτών Αρμάνων διαπιστώνονται και στα γειτονικά αστικά κέντρα, Κορυτσά, Αργυρόκαστρο, Άγιοι Σαράντα έως το βορειότερο Δυρράχιο. Κατά τον V. Berard, ''Όλο το εμπόριο της νότιας Αλβανίας το είχαν στα χέρια τους. Από τη Μοσχόπολη (κοντά στη Κορυτσά), το Συρράκο, τους Καλαρρύτες, το Μέτσοβο και τη Λάρισα, κέντρα της Άνωβλαχίας, εξακτινώνονται στην περιοχή, μοιράζοντας τα προϊόντα της εργασίας τους - δέρματα, πετσιά, ασημικά, κάπες, μαλλί και χαλιά- είτε τα εμπορεύματα της Ευρώπης, που λάβαιναν από τους οίκους τους στο Λιβόρνο, τη Βιέννη και το Άμστερνταμ. Το Δυρράχιο ήταν το φυσικό τους λιμάνι για τις σχέσεις με την Αγκώνα, τη Ραγούζα ή τη Βενετία'' [57].

Η νεοταξική εθνοαποδομητική προπαγάνδα και οι πρόθυμοι φορείς της

Είδα τυχαία προ ημερών ένα βιντεάκι στο γνωστό Youtube (Εδώ) από μια εκδήλωση-βιβλιοπαρουσίαση στην Βέροια. Ομολογώ ότι με εξέπληξαν αρνητικά τα όσα ανυπόστατα, ανεύθυνα και περίεργα ακούστηκαν εκεί και μάλιστα από χείλη επιστημόνων, που όφειλαν να γνωρίζουν τις τρέχουσες αντιλήψεις της επιστημονικής κοινότητας.

Με λύπη μου διαπίστωσα ότι τα όσα ισχυρίστηκε ένας ομιλητής, που όπως πληροφορήθηκα είναι καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, όχι μόνον δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα, αλλά θύμισαν έντονα τις παρωχημένες απόψεις και ιδεολογήματα που διακινούνται από συγκεκριμένα κέντρα μεταξύ ορισμένων γνωστών και μη εξαιρετέων πανεπιστημιακών κύκλων.

Οι απόψεις του περί «ταυτοτήτων» όχι μόνον δεν συνάδουν με την επιστημονική αντικειμενικότητα και δεοντολογία, αλλά αποτελούν ένα ακόμη κουραστικό αναμάσημα των νεοταξικών, εθνοαποδομητικών ιδεολογημάτων των προπαγανδιστών της παγκοσμιοποίησης, που κατά κόρον «λουστήκαμε» τα τελευταία χρόνια από τις διάφορες Κουλουρορεπούσηδες, Δραγωνοφραγκουδάκηδες και τους γνωστούς εθνομηδενιστικούς κύκλους, που λυμαίνονται τον χώρο των ελληνικών πανεπιστημίων και μονοπωλούν την δημοσιότητα χωρίς αντίλογο.

Ισχυρίστηκε λοιπόν ο εν λόγω ότι στο ζήτημα των «ταυτοτήτων» υπάρχουν δύο επιστημονικές προσεγγίσεις: Η «ουσιοκρατική» που υποστηρίζει ότι η ταυτότητα είναι μια ουσία πέρα από τον χρόνο, πέρα από την ιστορία και προσδιορίζεται από τα βιολογικά χαρακτηριστικά, επεξηγώντας: «από το αίμα για παράδειγμα, ένα στερεότυπο σ’ αυτήν την προσέγγιση» (μια υπεραπλούστευση προφανώς δικής του έμπνευσης) και την οποία έσπευσε να κατακεραυνώσει ως «μια αντίληψη που συνδέεται στενά με τον ρατσισμό (!), συνδέεται στενά με τον ακραίο εθνικισμό (;)  και οδηγεί στα γνωστά ναζιστικά δόγματα (;)» και η «θεωρία της κατασκευής», που υποστηρίζει ότι οι ταυτότητες «ούτε αιώνιες, ούτε α-ιστορικές είναι, αλλά κατασκευάζονται, συγκροτούνται ιστορικά, είναι ρευστές, αλλάζουν και γι’ αυτό είναι αντικείμενα διαχείρισης (sic), ο κόσμος τις διαχειρίζεται και ατομικά και συλλογικά (!)».

Επί πλέον, υποστήριξε και άλλες αμφιλεγόμενες απόψεις, όπως το ότι όταν αναρωτιόμαστε «ποιοι είμαστε» δεν πρέπει «να πέφτουμε στην παγίδα» και να το συνδέουμε με την καταγωγή, «λες και αυτό προέχει για να καταλάβουμε το ποιοι είμαστε» (!), που το ανασκεύασε αμέσως διορθώνοντας: «βέβαια, έχει σημασία να ξέρουμε από πού καταγόμαστε», ανακάλυψε ότι «οι άνθρωποι επικοινωνούν, αλληλεπιδρούν, οι κοινωνίες επικοινωνούν, αλληλεπιδρούν, οι κοινωνίες αλλάζουν, έρχονται σε επαφή, πολλά μικρά σύνολα αφομοιώνονται από μεγαλύτερα, όταν προκύπτουν κράτη οι κυρίαρχες εθνικές ομάδες επιβάλλονται σε μικρότερες εθνοτικές ομάδες και αυτό σημαίνει ότι οι ταυτότητες αλλάζουν», για να συμπεράνει αυτάρεσκα: «άρα είναι ιστορικά φαινόμενα, δεν είναι βιολογικά φαινόμενα».

Στην συνέχεια αναλώθηκε σε περισπούδαστες, αλλά φευ, μακράν της πραγματικότητος, αναλύσεις περί εθνοτικών ομάδων, Βλάχων, Σαρακατσάνων, Αρβανιτών, Ντόπιων Μακεδόνων «που μαζί με τους Γραικούς (;) συγκροτήσαν το νεοελληνικό έθνος»!

Η μεγάλη τομή στο βλάχικο γλωσσικό ιδίωμα

Του Αλέξανδρου Τζιόλα

Είναι γνωστή σε όλους μας η ιστορική διένεξη σχετικά με την καταγωγή του βλάχικου γλωσσικού ιδιώματος. Πρόσφατα βρέθηκε στα χέρια μου, στα πλαίσια γενικότερης έρευνα και συλλογής ιστορικού υλικού, αξιόλογη έκδοση με κύριο αντικείμενο... την Ετυμολογία των Λέξεων της Βλάχικης Γλώσσας. Πρόκειται για μία έκδοση του 1909 του διαπρεπούς Έλληνα Γυμνασιάρχη Κων/νου Νικολαίδη [1] που ανατυπώθηκε στο Μεγάρεβο του Μοναστηρίου με την προτροπή του Έλληνα Πρόξενου στο Μοναστήρι κ. Μ. Τριπολιτάκη και του δωρητή από τα Μεγάλα Λειβάδια Γ. Κωστίκα.

Ο συγγραφέας δεν προβαίνει απλά στην καταγραφή λέξεων της βλάχικης γλώσσας σε σύνολο 600 σελίδων. Προχωρεί στην ετυμολογία κάθε βλάχικης λέξης την οποία και αντιπαραθέτει με την αντίστοιχη ρουμουνική. Την εποχή που εκδόθηκε, ήταν ένα ιστορικό έργο που έδινε σαφή και ξεκάθαρη επιστημονική απάντηση στην ρουμάνικη προπαγάνδα και ανέδειξε την ιστορική και διαχρονική διασύνδεση του κουτσοβλάχικου ιδιώματος με την ελληνική γλώσσα. Το λεξικό αποτέλεσε ένα από τα ισχυρά όπλα των βλαχόφωνων Ελλήνων στον αγώνα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας.

Σε αυτή τη βάση, η έκδοση, έχει τη δέουσα επιστημονική αρτιότητα που είναι και το μέγιστο συγκριτικό της πλεονέκτημα, αφού αναζήτησε για πρώτη φορά την ετυμολογική προέλευση των λέξεων της κουτσοβλαχικής αντιπαραβάλλοντας τες με τις αντίστοιχες τις δακορουμουνικής και τεκμηρίωσε επιστημονικά την ελληνικότητα του βλαχόφωνου στοιχείου.

Το έργο, έχει ύψιστη εθνική, γλωσσική, ιστορική και λογοτεχνική αξία. Αποτελεί δε την αρτιότερη και πληρέστερη προσπάθεια των τελευταίων αιώνων. Μάλιστα, επειδή γράφτηκε στις αρχές του 1900, οπότε και το βλάχικο γλωσσικό ιδίωμα είχε ιδιαίτερη έξαρση, ομιλούνταν σε πολύ μεγάλη έκταση (και γεωγραφική) σε σχέση με σήμερα (που παρατηρείται συρρίκνωση), κάνει την έκδοση πληρέστερη, περισσότερο αληθινή και αποκαλυπτική.

Ο συγγραφέας, στον πρόλογό του, μας εξιστορεί ότι στις αρχές του 1900 κυκλοφορούσαν δύο μικρά λεξικά της «Κουτσοβλαχικής γλώσσας». Επισημαίνει όμως ότι και τα δύο ερμήνευαν απλώς τις λέξεις στην «ρουμουνικήν (Δακορρουμουνικήν)» χωρίς να προβαίνουν στην ελάχιστη απόδειξη της καταγωγής των λέξεων αυτών, «διότι τούτο αντίκειται εις τον επιδιωκόμενον σκοπόν, ως φαίνεται». 

Η σφαγή και η πυρπόληση της Τσαριτσάνης (12 Μάρτη του 1943)

Η πλατεία της Τσαριτσάνης και η Οικονόμειος Σχολή
Πηγή φωτο: Εδώ

Έτσι ονομάστηκε η εκτέλεση των 40 πατριωτών της μαρτυρικής κωμόπολης, που έγινε απ’ τους Ιταλούς και Γερμανούς κατακτητές στις 12 Μάρτη του 1943. Ο γράφων παρευρέθηκε πρίν από χρόνια στο μνημόσυνο που έγινε στον τόπο της εκτέλεσής τους, στη ματοβαμένη πλατεία με τον ιστορικό πλάτανο.

Σεμνοί και απέριττοι οι κάτοικοι της ηρωικής κωμόπολης ξανάζησαν νοερά τις εφιαλτικές ώρες της αλησμόνητης «αποφράδας» ημέρας και απέτιαν με τα δακρυά τους το φόρο τιμής και δόξας στους ηρωικούς νεκρούς που ΄πέσαν στο μεγάλο βωμό της Αντίστασης για τη λευτεριά της Πατρίδας και μαζί τους ολόκληρος ο μαρτυρικός λαός της Θεσσαλίας και όλης της χώρας ορκίστηκε πάνω στον ομαδικό τάφο τους να μην αφήσει να ξαναγίνουν στη χώρα άλλες «Τσαρίτσανες» και «Δίστομα», άλλα «Κούρνοβα» και «Χαϊδάρια» άλλα ερείπια και πένθη.

Παραθέτω τα γεγονότα όπως μου τα διηγήθηκαν τότε οι κάτοικοι για να τα γράψω στην εφημερίδα «Δημοκρατική Γενιά» όργανο τότε της Δημ. Νεολ. Λαμπράκη.

12 του Μάρτη 1943. Είναι η ώρα 2 μετά το μεσημέρι.

Οι κάτοικοι της Τσαριτσάνης 4.000 ψυχές, είναι σκόρπιοι στα χωράφια και στις δουλειές τους. Η πείνα βάρυνε μαύρος βραχνάς τη χώρα και οι σκλάβοι της μοχθούσαν να κρατηθούν στη ζωή με τη δουλειά και το μόχθο, κάτω απ’ το βλοσυρό βλέμμα του κατακτητή.

Κανενός όμως δεν το ‘βαζε ο νους πως η ημέρα τούτη θα γινότανε η μεγάλη «αποφράδα» για τη μικρή πολιτεία. Πως η μοίρα του κατακτητή άλλα όριζε.

Σε κάποια στιγμή απ’ το δρόμο πρόβαλε ένα μαύρο κινούμενο σημάδι. Το σημάδι αυτό έγινε σιγά-σιγά μία ίλη ιταλικού ιππικού. Και σε λίγο γύρω απ’ τη μικρή κωμόπολη είχε στηθεί απ’ τα ανατολικά, ένας κλοιός από πεζούς και καβαλαρέους Ιταλούς που άρχισαν να πυροβολούν όσους απ’ τους κατοίκους προσπαθούσαν να σωθούν φεύγοντας. Τέσσερις κάτοικοι πέφτουν κάτω απ’ τις σφαίρες νεκροί, και άλλοι τόσοι τρυπιούνται με τις λόγχες απ’ τους ιππείς που τους κυνηγούν καβάλα. Την ίδια στιγμή, μια άλλη φάλαγγα μελανοχίτωνες και «λεγεωνάριοι» του προδότη Διαμάντη απ’ την Ελασσόνα κυκλώνουν την πόλη απ’ τα δυτικά. Περίπολοι και σκοποί φράζουν κάθε δίοδο και έξοδο. Η Τσαριτσάνη είναι τώρα ολόκληρη μέσα στο «μπλόκο». Και κάποια στιγμή απ’ το στόμα του Ιταλού διοικητή δίδεται η διαταγή: FOCO! Οι μαρτυρικοί κάτοικοι από μια ενστικτώδη παρόρμηση προσπαθούν να σωθούν με κάθε μέσο. Άλλοι δραπετεύουν απ’ το «μπλόκο» άλλοι κρύβονται κι άλλοι στέκουν όπου βρέθηκαν περιμένοντας το μοιραίο. Οι καμπάνες χτυπούν δαιμονισμένα και οι φλόγες και οι καπνοί ζώνουν τώρα την πόλη.

Ο Βορειάς που τ’ αρνάκια παγώνει - Γεώργιος Ζαλοκώστας

Ο Γεώργιος Ζαλοκώστας γεννήθηκε το 1805 στο Συρράκο Ιωαννίνων και πέθανε στις 3 Σεπτεμβρίου 1858. Την πορεία του σημάδεψαν σπουδές φιλολογίας και νομικών στην Ιταλία, η συμμετοχή του στην ελληνική επανάσταση και η δυσμενής αντιμετώπιση της καριέρας του από τον Όθωνα, καθώς αναμείχθηκε σε ενέργειες που στόχευαν στην παραχώρηση Συντάγματος.(Για περισσότερες πληροφορίες: Εδώ) 

Νυμφεύθηκε την συμπατριώτισσά του Αικατερίνη Ν. Παπανικόλα, με την οποία απόκτησε εννιά παιδιά, αλλά πεθάνανε τα επτά! Αυτό το γεγονός επέδρασε στην ποίησή του, γράφοντας το σπαραχτικό ποίημα «ο Βορειάς που τ΄αρνάκια παγώνει», «Η χαροκαμένη», «Εις το φεγγάρι», «εις την αποδημούσαν ψυχήν του», «η μητρική στοργή» .ά. που είναι ελεγεία βαθύτατου πατρικού πόνου. 

Τα ποιήματά του είναι όλα αφιερωμένα στον Ιερό Αγώνα («Κλείσοβα», «το «Χάνι της Γραβιάς», «Το στόμιον της Πρεβέζης») και είναι γραμμένα στην καθαρεύουσα, εκτός από το ποίημα «Ο Φώτος και η Φρόσω», καθώς και ένα που είναι αφιερωμένο στην Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως και στο θάνατο το τελευταίου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Έγραψε και ερωτικά ποιήματα, μεταξύ των οποίων το πασίγνωστο «Μια βοσκοπούλα αγάπησα μια ζηλεμένη κόρη».

Ο Γεώργιος Ζαλοκώστας έγινε γνωστός ως ποιητής το 1851, όταν βραβεύτηκε στον Ράλλειο Ποιητικό Διαγωνισμό με το ηρωικό ποίημα «Μεσολόγγιον». Υπόγραφε με το ψευδώνυμο Δήμος, οπότε στη βράβευση αποκαλύφτηκε η ταυτότητά του. Στο ποίημα έδινε την εικόνα του ως πολεμιστού στις ντάπιες του Μεσολογγίου.

Ένα ποίημα που άφησε αποτύπωμα στην νεοελληνική γλώσσα..

 “Ο βορηάς που τ αρνάκια παγώνει“

Ἦτον νύχτα, εἰς τὴν στέγη ἐβογγοῦσε

Ὁ βορειᾶς, καὶ ψιλὸ ἔπεφτε χιόνι.

Τί μεγάλο κακὸ νὰ ἐμηνοῦσε

Ὁ βορειᾶς ποῦ τ' ἀρνάκια παγώνει;

Αναστάσιος Ν. Μάλτος

Μάλτος Αναστάσιος
Πηγή φωτο: Εδώ

Ο Αναστάσιος Μάλτος (1851 - 1927) ήταν Έλληνας φιλόλογος [1], συγγραφέας [2], μεταφραστής και μουσικός. 

Γεννήθηκε στο Μεγάροβο Μοναστηρίου δυτικής Μακεδονίας και ήταν γιος του Νικολάου Μάλτου. Ανηψιός του ήταν ο ιατρός Αλκιβιάδης Μάλτος. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συμπλήρωσε τις σπουδές του στα πανεπιστήμια της Λειψίας και του Μονάχου. Το 1879 αναγορεύθηκε διδάκτωρ [2] φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε επί 25ετία στην Οδησσό, όπου εργάστηκε ως φιλόλογος στο Ροδοκανάκειο Παρθεναγωγείο καθώς και στην ελληνική εμπορική σχολή αρρένων Οδησσού [2] (1880 - 1919), του οποίου διετέλεσε διευθυντής. Δίδαξε επίσης μουσική στην Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία. 

Ύστερα από παρακίνηση του Γρηγορίου Μαρασλή ανέλαβε την οργάνωση και την διεύθυνση [3] της "Βιβλιοθήκης Μαρασλή", μέσω της οποίας εξέδωσε πολλά έργα αρχαίων Ελλήνων και ξένων συγγραφέων. Τον Οκτώβριο του 1905 με αφορμή την συμπλήρωση είκοσι πέντε χρόνων διδασκαλίας η ελληνική κυβέρνηση του απένειμε το παράσημο του Σωτήρος. Υπήρξε μέλος του Συλλόγου προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων.

Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού - Παράρτημα Οδησσού
Πηγή: Εδώ

Το 1919 εγκατέλειψε μαζί με την οικογένειά του την Οδησσό και εγκαταστάθηκε για μικρό χρονικό διάστημα στη Θεσσαλονίκη, όπου και δίδαξε, για να καταλήξει τελικά στην Αθήνα. Εκεί δίδαξε ως φιλόλογος στο 6ο Γυμνάσιο Αθηνών (1921 - 1926). Απεβίωσε στην Αθήνα το 1927. Ήταν παντρεμένος με την Μαρίνα Κοαντζάκη και είχε αποκτήσει τρία παιδιά, την Ιφιγένεια Μάλτου, σύζυγο του Ιωάννη Φαβιάτου - Κοκκόλη, τον Αλέξανδρο Μάλτο, χημικό, και τον αρχιτέκτονα Ορέστη Μάλτο.

Ασχολήθηκε με την συγγραφή εγχειριδίων εκμάθησης της γαλλικής, της γερμανικής, της ρωσσικής, της ελληνικής και της ιταλικής γλώσσας και μετέφρασε διάφορα έργα ξένων συγγραφέων. Οι συλλογές ασμάτων Τερψιχόρη και Μελπομένη συνέβαλαν σημαντικά στην διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς της εποχής, επανεκδόθηκαν δε αρκετές φορές. Υπήρξε συνεργάτης των περιοδικών Εικονογραφημένα (Νέα Υόρκη) και Μουσική (Κωνσταντινούπολη). Ήταν οπαδός της δημοτικής γλώσσας.

Οι ανύπαρκτοι «σλαβομακεδόνες» και οι αδαείς σκοπιανολόγοι

~ Φωτο: Το Διάταγμα της 16 Μαΐου 1945 με το οποίο καθορίζεται το αλφάβητο της σκοπιανής γλώσσας. Υπογράφει ο περιβόητος Λάζαρος Κολισέφσκι. Είναι γραμμένο στην βουλγαρική διάλεκτο της περιοχής και στην βουλγαρική και όχι σερβική παραλλαγή του κυριλλικού αλφαβήτου.

Αναρτήθηκε πρόσφατα (10 Φεβρουαρίου 2014) σε ένα φιλικό και αξιόλογο ιστολόγιο που προβάλλει πάντα τις πατριωτικές θέσεις στην ελληνοσκοπιανή διαφορά, ένα άρθρο με τον τίτλο: "Σλαβομακεδονική: ΓΛΩΣΣΑ Ή ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ; ΙΔΟΥ ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ" (Εδώ), βασισμένο σε ένα κείμενο κάποιου Επίκουρου Καθηγητή Π.Τ.Ν. Φλώρινας του Α.Π.Θ. του κ. Κώστα Δ. Ντίνα.

Έκρινα ότι έπρεπε να επισημάνω τις θεμελιωδώς λανθασμένες και ανακριβείς απόψεις του κ. Ντίνα, διότι αναπαράγει (προφανώς από άγνοια και όχι από σκοπιμότητα), θέσεις και ισχυρισμούς των Σκοπιανών και των εδώ φερεφώνων τους.  

Η παραπάνω ανάρτηση, αλλά και το κείμενο του καθηγητή Ντίνα είναι τυπικά της γενικότερης άγνοιας που υπάρχει για το ιδίωμα των σλαβοφώνων Μακεδόνων Ελλήνων, με αποτέλεσμα να γράφονται και να υποστηρίζονται απίστευτες ανακρίβειες από πολυάριθμους "ειδικούς" οι οποίοι αναφέρονται σ' αυτό εντελώς θεωρητικά και υποθετικά και το χειρότερο: Όταν αναφέρονται στο ιδίωμα το ταυτίζουν με την κατασκευασμένη σκοπιανή γλώσσα διότι ουδείς το γνωρίζει και το ομιλεί! Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι στο εν λόγω άρθρο δεν αναφέρεται ούτε μια φορά η ονομασία αυτού του ιδιώματος, που είναι: τα «εντόπικα», «εντόπια» ή «ντόπια».

Επισημαίνω τα κυριότερα λάθη και ανακρίβειες της παραπάνω ανάρτησης:

Μαργαρίτα Πέρρα - Η μεγάλη Μοναστηριώτισσα υψίφωνος

Μαργαρίτα Πέρρα 

(Μοναστήρι 15.1.1908 - Ζυρίχη 2.2.1984)

Διαπρεπής ελληνίδα υψίφωνος με παγκόσμια φήμη

Κόρη του γιατρού Σωτηρίου Πέρρα από το Μοναστήρι Πελαγονίας, όταν ήταν παιδί εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στη Θεσ/νίκη, όπου μαθήτευσε στα Εκπαιδευτήρια της Αγλαϊας Σχινά. Μετά τις πρώτες της μουσικές σπουδές στο Ωδείο Γραικού, πήγε στο Βερολίνο και έγινε δεκτή στην εκεί Ανώτατη Μουσική Ακαδημία ως μαθήτρια του Όσκαρ Ντάνιελ. Όταν απεφοίτησε, κέρδισε έναν Διαγωνισμό και προσλήφθηκε στη Δημοτική Όπερα του Βερολίνου, όπου και πρωτοεμφανίστηκε το 1927 ως Νουρί ("Tiefland" του Ντ’ Αλμπέρ). 

Προηγουμένως (1926) το ρεσιτάλ της στη Θεσ/νίκη (με τη Δέσποινα Πολίτου στο πιάνο) απετέλεσε για τη συμπρωτεύουσα το καλλιτεχνικό γεγονός της χρονιάς. Σε λίγο η φήμη της άρχισε να εξαπλώνεται σε ολόκληρη την προπολεμική Γερμανία και οι επιτυχίες της δεν άργησαν να διαδεχτούν η μία την άλλη. Διαθέτοντας όχι μόνο αληθινό φωνητικό θησαυρό, αλλά και εξαιρετική μουσική ιδιοσυγκρασία, τέλεια γνώση της ιταλικής και της γερμανικής γλώσσας, κι ακόμα, αξιοσημείωτη φυσική καλλονή, δημιούργησε στη Γερμανία ιδεώδεις λυρικές ηρωίδες τόσο του ιταλικού ρεπερτορίου (Μπαττερφλάυ, Μιμή, Τζίλντα) όσο και του ρεπερτορίου Μότσαρτ (στα έργα του οποίου ήταν απαράμιλλη). Έτσι απέκτησε την προσωνυμία «το ελληνικό αηδόνι»! Το 1928 κάνει θριαμβευτική περιοδεία στην Ισπανία. Από τη Δημοτική Όπερα του Βερολίνου προσλαμβάνεται στην Κρατική Όπερα της γερμανικής πρωτεύουσας (1930-35) και πρωταγωνιστεί στους "Ουγενότους" και πολλά άλλα έργα, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζεται σε πλείστες πόλεις της Γερμανίας (υπό τον Μπρούνο Βάλτερ, που τη θαύμαζε απεριόριστα). Τραγουδάει επίσης στο γερμανικό Ραδιόφωνο. 

Ο Μέγας Αλέξανδρος, η Ευρώπη και η Ελλάδα

Ο Μέγας Αλέξανδρος επαναπροσδιόρισε τον κόσμο, ένωσε για πολλά χρόνια την Ανατολή και τη Δύση σε ένα ενιαίο σύνολο, με έναν τρόπο που ήταν αδιανόητος πριν από αυτόν και δεν επαναλήφθηκε μετά από αυτόν. Για την Ευρώπη οι κατακτήσεις του αποτέλεσαν την υλοποίηση ενός διαρκούς οράματος: την κατοχύρωση της δυτικής κοσμοαντίληψης σε σχέση με τις ανατολικές απειλές και επιρροές.

Για τη θέση του Μεγάλου Αλέξανδρου στην ευρωπαϊκή ιστορία, αλλά και για τη συμβολική του σημασία στην εμπορική και πολιτισμική εξάπλωση της Δύσης στη Ανατολή θα μιλήσει, στις 10 Μαρτίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ο Πιέρ Μπριάν, ομότιμος καθηγητής του Κολλεγίου της Γαλλίας στην Έδρα Ιστορίας και Πολιτισμού του Αχαιμενιδικού Κόσμου και του Βασιλείου του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Την εκδήλωση, που γίνεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Megaron Plus, θα συντονίσει ο Γιώργος Τόλιας, διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών της Ελλάδας. Η ομιλία του Πιερ Μπριάν πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Collège de France, τη Γαλλική Πρεσβεία στην Αθήνα και το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, στο πλαίσιο του προγράμματος Ελλάς-Γαλλία Συμμαχία 2014.

Η Στρατηγική του Ιστορικού και Πολιτικού Αναθεωρητισμού

Αποδόμηση – Εθνομηδενισμός – Νέα Τάξη

Ηλίας Ηλιόπουλος 

Ιστορικός-Διδάκτωρ (Dr. phil) Πανεπιστημίου Μονάχου

Αντίβαρο, Απρίλιος 2007

Στην «νέα» στρατηγική-ιδεολογική γραμμή της Νεοταξικής Παγκόσμιας Ηγεμονίας εξέχουσα θέση κατέχει ο ιστορικός Αναθεωρητισμός. Ο εθνομηδενισμός και η αποδόμηση της εθνικής συνείδησης, ταυτότητας και ιστορίας εξυπηρετεί ευθέως την αποσταθεροποίηση και γεωπολιτική αναδιάταξη της Ευρώπης των Εθνών.

Όπως επισημαίναμε ήδη από πολλών ετών, «ένας κρίσιμος αριθμός των δυτικών δεξαμενών σκέψεως έχει ενστερνισθεί την παλαιά και γνωστή θέση ότι τα πολυεθνικά κράτη, όπως εκείνα των Καρολιδών, των Αψβούργων ή των Οσμανιδών, υπήρξαν λειτουργικώτερα από τα διάδοχά τους εθνικά κράτη. Η «λύση» της ανασυστάσεως των παλαιών αυτοκρατοριών, υπό άλλην βεβαίως μορφή, ως οριζουσών συνιστωσών μιας παγκοσμίου τάξεως πραγμάτων, φαίνεται να έχει προκριθεί από πολλού χρόνου, αφ’ ης στιγμής, μάλιστα, η υπερατλαντική Υπερδύναμις ομολογημένα αδυνατεί να επωμίζεται, μόνη αυτή, το υπέρογκο βάρος της περιφρουρήσεως της διεθνούς τάξεως» (Ηλία Ηλιόπουλου, «Από την υπέρβαση της παλαιάς στην χάραξη της νέας διαχωριστικής γραμμής», περιοδικό «Οίστρος», τ. 9/10, Μόναχο, χειμώνας 1995). Η επιχειρούμενη, όμως, από ορισμένους αναβίωση της αυτοκρατορίας του Καρλομάγνου (ένα νέο «Ράϊχ» – «Ευρωπαϊκός Πυρήνας») ή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (επάνοδος της Τουρκίας στην ΝΑ. Ευρώπη, 100 χρόνια μετά την εκδίωξή της το 1913, και ανάδειξή της όχι μόνον σε Περιφερειακή αλλά και σε Ευρωπαϊκή Δύναμη) προαπαιτεί οπωσδήποτε την αποδόμηση και διάλυση των ιστορικά διαμορφωμένων και πολιτικά κυριάρχων Εθνών-Κρατών της Βαλκανικής, μέσω της εθνοπολιτισμικής τους μετάλλαξης – και τον συνακόλουθο εθνοφυλετικό κατακερματισμό τους. 

Ακριβώς στο σημείο αυτό, η κυρίαρχη υπερεθνική ελίτ χρησιμοποιεί τις «καλές υπηρεσίες» των νεοφιλελεύθερων διεθνιστών και των «αποδομιστών» που προέρχονται από την «μετα-νεωτερική», μετα-εθνική «Αριστερά», οι οποίοι έχουν αναδειχθεί σε «οργανικούς διανοουμένους» της Νέας Τάξης και της Παγκόσμιας Ηγεμονίας, δοθείσης και της (ιδιαζούσης) ροπής των κύκλων αυτών σε αυτό που ο Paul Gottfried αποκαλεί «Πολιτική Θεολογία», δηλαδή μία σωτηριολογική και ντετερμινιστική, κατ’ ουσίαν θεολογική, θεώρηση του κόσμου – σε εκκοσμικευμένη, όμως, μορφή (secular), και όχι σε θρησκευτική όπως άλλοτε (π.χ. Χιλιαστικός Προτεσταντισμός, Καλβινισμός κ.λ.π.). Πράγματι, η αυτοαποκαλούμενη «προοδευτική διανόηση» και η σημερινή «light» Ευρω-Αριστερά (τύπου «Συνασπισμού», αλλά και μετηλλαγμένου και αλωθέντος «Πασόκ») επιχειρούν, εδώ και χρόνια, να κρύψουν την ιδεολογική χρεωκοπία τους καθώς και την (ιστορική πλέον!) αδυναμία τους να διατυπώσουν μία συγκροτημένη εναλλακτική πρόταση για την πολιτική, την κοινωνία και την οικονομία, δραπετεύοντας σε έναν ολοκληρωτικής υφής (βαθύτατα αντιδημοκρατικό και δημο-φοβικό) εθνομηδενισμό. 

Ο Νικόλαος Θέμελης για τον Αχιλλέα Λαζάρου

Μόλις ιδρύθηκε από τον ακαδημαϊκό και πρώτο μεταπολιτευτικά Πρόεδρο της Δημοκρατίας Μιχαήλ Στασινόπουλο το αναγνωρισμένο σωματείο ''Επιτροπή Ενημέρωσης επί των Εθνικών Θεμάτων'', όλα τα μέλη του Δ.Σ έσπευσαν να επισημάνουν την ανάγκη εξευρέσεως του τελειότερα ειδικευμένου και της προσλήψεως του.

Εξ άλλου με την πάροδο του χρόνου, συνάμα δε τις αιφνίδιες και αδιάλειπτες αναδύσεις εθνικών θεμάτων, συνειδητοποιήθηκε ότι χωρίς τον ειδήμονα η Επιτροπή δεν είχε λόγο υπάρξεως. Εύλογα κατά την πρώτη αναδιάρθρωση του Δ.Σ αποφασίσθηκε η πάση θυσία εξασφάλισή του, την οποία ανέλαβε ο νέος γενικός γραμματέας, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και νυν πρύτανις, Γεώργιος Μπαμπινιώτης.

Μετά σχετική διερεύνηση πρότεινε τον συγγραφέα του παρόντος βιβλίου Αχιλλέα Γ. Λαζάρου, ο οποίος είχε ολοκληρώσει λαμπρές μεταπανεπιστημιακές σπουδές, τριετείς στην Ελλάδα και τριετείς ως υπότροφος του Ι.Κ.Υ. σε τέσσερα Α.Ε.Ι της Γαλλίας με ειδικεύσεις στην Ιστορία, φιλολογία, γλωσσολογία, εθνολογία λαών ΝΑ Ευρώπης. Ήταν ήδη Δρ Πανεπιστημίου Αθηνών και διαδοχικά είχε διετελέσει charge de cours a la Sorbonne (Paris IV) βαλκανικής ρωμανολογίας και ρουμανικής διαλεκτολογίας, επιστημονικός συνεργάτης της Ακαδημίας Αθηνών και της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους (Εκδοτική Αθηνών, Α.Ε), γενικός επιθεωρητής Μ. Ε. - διευθυντής της Βαρβακείου Προτύπου Σχολής, καθηγητής ιστορίας - εθνολογίας των Σχολών Μετεκπαιδεύσεως Λειτουργών Μ.Ε και Δ.Ε. (ΣΕΛΜΕ-ΣΕΛΔΕ), του Τμήματος Μετεκπαιδεύσεως Μοιράρχων με γνωστικό αντικείμενο ''Μειονότητες - Μειονοτικά Ζητήματα'', Σχολής Αξιωματικών Αδελφών Νοσοκόμων ''Εθνολογικά και Ιστορικά Ζητήματα του Ελληνισμού'', των Μορφωτικών Κύκλων της Χ.Ε.Ν. ''Εθνικά και Μειονοτικά Ζητήματα  της Ν.Α Ευρώπης'', της Ναυτικής Σχολής Πολέμου ''Εθνικά και Μειονοτικά Ευρώπης''. 

Ο γενικός γραμματέας της Επιτροπής, κατά την αποκλειστική συνεδρία της, στην οποία ήσαν παρόντες και οι δύο αντιπρόεδροι, ακαδημαϊκοί Γ. Μιχαηλίδης-Νουάρος και Άγγελος Βλάχος, παρουσιάζοντας τον υποψήφιο επιστημονικό συνεργάτη ''αναφέρθηκε στην επιστημονική κατάρτιση αυτού, στην αποθησαυρισμένη εμπειρία του στα Εθνικά Θέματα υπό την ευρύτερη έννοια τους, στις ικανότητες του ως διδάκτορα της Φιλοσοφικής, στις παρασχεθείσες υπηρεσίες του ως επιστημονικού συνεργάτη και συμβούλου στο Υπ. Εξωτερικών και εξέφρασε την πεποίθηση ότι με τα προσόντα του αυτά, θα καταστεί πολύτιμος συνεργάτης του Σωματείου μας''. Προσωπικά δε ασκώντας τα προεδρικά καθήκοντα χαρακτήρισα την εισήγηση του γενικού γραμματέα ''εντυπωσιακή γιατί κατέδειξε πράγματι ότι ο κ. Λαζάρου είναι κάτοχος των εθνικών μας θεμάτων, έχει εισδύσει στον πυρήνα των προβλημάτων και έχει αποκομίσει τεράστιες γνώσεις και εμπειρίες σε τρόπο ώστε να προσβλέπουμε στον καταξιωμένο αυτόν επιστήμονα, ως τον πλέον επιφανή και σπουδαίο συνεργάτη μας. Στους χαρακτηρισμούς αυτούς συμφώνησαν όλα τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και πρόσθεσαν ότι ο καθηγητής κ. Μπαμπινιώτης με την επιλογή που έκανε στο πρόσωπο του κ. Λαζάρου, η Επιτροπή μας βρήκε τον κατάλληλο άνθρωπο στην κατάλληλη θέση.

Samarina, village without cats

Samarina is officially listed as the Greek village of highest elevation, at 1650 meters above sea level. This isn't that much by Himalayan or Andean standards, but in "salty" Greece it can have dramatic consequences: Samarina, like other nearby villages, is inhabited for about five months per year. Of course, this has also to do with the nature of the villagers: they are Vlachs, shepherds by an ageless tradition, who have to take their flocks to the meadows of Thessaly for the winter, returning to the mountains in late spring. More precisely, people, sheep and guard dogs arrive at the sheepfolds in the outskirts of Samarina around May 1; three weeks later, on the day of Saints Constantine and Helen (May 21), the people enter the village and reopen their houses. Bus service to and from the province capital of Grevena starts only in mid-July, with village life reaching its peak during the religious festival of August 15 (Virgin Mary's day, a very important holiday throughout Greece), which attracts thousands of visitors; about ten weeks later, Samarina is deserted, except for a single man who stays there as a "winter supervisor".

I visited Samarina shortly before bus service was established for the season, so I had to take a taxi from Grevena; the trip takes close to an hour and half, due to the road's condition. The driver was telling me about the variety of passengers he had driven to Samarina, many of them mountaineers interested in conquering Smolikas (at 2640 meters, second only to Mt Olympus); among them, the example of a school teacher from Thessaloniki who had crossed the Pindos mountains all the way to the town of Konitsa, together with her seven year old daughter, stands out. Well, this time we saw people hiking the other way: desperate Albanians on their way to the fields (and jobs, hopefully) of Thessaly, their faces burned by the mountain sun and traced by fatigue; they survive the trip thanks to free food from merciful Greeks or fellow Albanians working at the sheepfolds (and thus allowing the local shepherds to sleep at home!).

FUEN: Γερμανοί «σπεσιαλίστες» επί των εθνοτήτων που δραστηριοποιούνται για τον κατακερματισμό του Ιράκ εφευρίσκουν «μειονότητα» Βλάχων στην Ελλάδα

Διευθυντήριο με πολλαπλούς παίκτες 19/10/2006 

FLENSBURG -BOZEN (Μπολτσάνο) - ΒΑΓΔΑΤΗ - ΑΘΗΝΑ 

(Ίδια έκθεση) 

Γερμανοί «ειδήμονες επί των εθνοτήτων» συμμετέχουν στην προετοιμασία για την εδαφική κατάτμηση του Ιράκ σε τρία (αυτόνομα) κράτη. Η κατάτμηση προετοιμάζεται από μια «ομάδα μελέτης» του Κογκρέσου των ΗΠΑ, υπό την προεδρία του πρώην υπουργού Εξωτερικών, Τζέιμς Μπέικερ. Σύμφωνα με το σχέδιο τους, το Ιράκ πρέπει να υποδιαιρεθεί σε «αυτόνομες περιφέρειες». Η «Ευρωπαϊκή Ακαδημία του Bozen» παρέχει μαθήματα «αυτονομίας» στους μελλοντικούς «managers» των ιρακινών περιφερειών. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων παραδίδονται εκπαιδευτικά σεμινάρια στα πλαίσια αυτού του προγράμματος. 

Η «ευρωπαϊκή» ακαδημία είναι ένα ερευνητικό ινστιτούτο μειονοτήτων, που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση της Γερμανόφωνης επαρχίας Bozen (Μπολτσάνο), στην περιφέρεια του νότιου Τιρόλ-Τρεντίνο της Ιταλίας. Η ακαδημία έχει στενούς δεσμούς με τις γνωστές οργανώσεις-βιτρίνες που προωθούν την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης του Βερολίνου, οι δραστηριότητες των οποίων μπορούν να χαρακτηριστούν «εθνοτιστικές» και «ρατσιστικές». Σε διάσκεψη τύπου που θα λάβει χώρα την επόμενη εβδομάδα στο Bozen (Μπολτσάνο) οι «ειδήμονες επί των εθνοτήτων» στοχεύουν να αναλάβουν δράση και σε άλλες περιοχές διεθνούς έντασης. Η εστίαση των υπό γερμανική ηγεσία διαβουλεύσεων «περί των εθνοτικών ομάδων» εντοπίζεται στις συγκρούσεις στη Βόρεια Ιρλανδία και τη Βόρεια Ισπανία (Χώρα των Βάσκων), καθώς επίσης και σε υποτιθέμενα κέντρα σύγκρουσης στην Ελλάδα. 

Την περασμένη εβδομάδα, περίπου 40 αντιπρόσωποι της διοίκησης του πολέμου της Βαγδάτης ήρθαν στο Bozen για καθοδήγηση σε ζητήματα σχετικά με την «αυτονομία». Στο πλαίσιο μαθήματος μάστερ με θέμα «Ομοσπονδιακό σύστημα στα πλουραλιστικά Κράτη», [1] επρόκειτο να λάβουν βαθιές γνώσεις σχετικά με «τη συμβίωση πληθυσμών διαφορετικών εθνοτικών ομάδων».  Η εθνοτιστική έννοια του «folk group», η οποία έθεσε τις βάσεις για την εξαπάτηση εκατοντάδων χιλιάδων κατά τη διάρκεια της βασιλείας της ναζιστικής τρομοκρατίας [2], αποτελεί σήμερα τη βάση της ατζέντας των ΗΠΑ για τη διάλυση του Ιράκ σε ζώνες «εθνοτικών ομάδων» [3]. Kατά συνέπεια, οι «λαότητες (folk groups)» των Σουνιτών, των Σιιτών και των Κούρδων θα χωριστούν σε τρία περιφερειακά κράτη , προκειμένου να διευκολυνθεί ο έλεγχος της εν λόγω χώρας, που είναι πλούσια σε πρώτες ύλες. Ο σχεδιασμός των ΗΠΑ αναφέρεται ρητά στην εθνοτική (αίματος) ομογενοποίηση του Ιράκ, το οποίο πρέπει να σβηστεί από το χάρτη μέσα από την καθιέρωση «συνόρων βασισμένων στην αιματολογική καταγωγή» (blood borders) [4]. 

Το Ευαγγέλιο της Γράμμουστας τυπωμένο στη Βενετία το 1748 από τον Νικόλαο Γλυκύν

Ευαγγελιστάριον της Γράμμουστας τυπωμένο στη 

Βενετία το 1748 από τον Γιαννιώτη Νικόλαο Γλυκύν, 

όπως αναφέρει η επιγραφή του:

''Εν ετίησιν 1748 παρά Νικολάω Γλυκείν τω εξ Ιωαννίνων''.

Φυλάσσεται από την Εκκλησιαστική Επιτροπή της Κοινότητος στο Άργος Ορεστικό.

Η Παναγιά της Γράμμουστας

Στο κέντρο της Γράμμουστας στέκει ακοίμητος φρουρός της συνείδησης της, η πέτρινη Βασιλική της Παναγίας. Μάρτυρας λαμπρός της ακμής της, με γεμισμένα τα "σπλάχνα" της από γκρεμισμένες πέτρες κομμάτια από κίονες και τα τόξα της. Γύρω - γύρω όλες οι πλευρές της είχαν μικρές πολεμίστρες στους τοίχους της οι οποίες μαρτυρούν για τις δύσκολες μέρες, που πέρασε η Γράμμουστα, τότε που οι κάτοικοι της ταμπουρωμένοι μέσα στην Παναγία αντιστέκονταν στους Τουρκαλβαvούς.